Een positieve blik op Feiten, Trends en Evoluties in onze maatschappij.
30-10-2013
Stemplicht of stemrecht voor de verkiezingen?
Met de verkiezingen in zicht steekt ook weer de discussie rond stemrecht of stemplicht de kop op. Beide visies hebben pro's en contra's. Maar wat is nu best voor de democratie?
Discussie is thema-gebonden.
Volgend jaar is het terug zo ver: verkiezingen. Dat begint men nu reeds te zien in kranten, televisie- en discussieprogramma's. Traditioneel komt dan ook het thema stemplicht of stemrecht aan de oppervlakte. Wat me wel verwondert, is dat het enkel in pre-verkiezingsperiodes een issue is. Eenmaal de stembusgang achter de rug en de stemmen geteld, vind blijkbaar niemand dit meer een punt.
Ook traditioneel is het dat onder de politici blijkbaar voor- en tegenstanders zijn om de stemplicht te wijzigen naar stemrecht. Waarover gaat het precies?
De meeste landen kennen stemrecht. Dat betekent dat de burgers (die hiervoor in aanmerking komen) het recht hebben om op een bepaald moment te stemmen. Er is geen verplichting om te gaan stemmen. Wie dit wilt, laat zich vooraf registreren als kiezer en gaat op het beslissende moment naar een stemlokaal om zijn of haar stem uit te brengen.
In België is er echter stemplicht. Dat betekent dat iedereen die aan de criteria voldoet (oud genoeg, mobiel genoeg, beschikbaar, ...) verplicht is om op de stembusdag te gaan stemmen. Wie dit niet kan door een geldige reden kan ofwel vrijstelling vragen of kan zijn stem laten uitbrengen door iemand anders. Maar de mensen moeten in principe wel gaan stemmen.
Stemplicht is het meest democratisch.
In een democratie is de stem van iedereen van belang. Hoe meer mensen hun keuze duidelijk maken, hoe beter het pallet van verkozenen tegemoetkomt aan de maatschappij. Dat is m.i. cruciaal. Er is dus maar één manier om zoveel mogelijk mensen te vragen wat hun voorkeur is. En dat is de stemplicht. Enkel als men de allemaal verplicht wordt om hun keuze kenbaar te maken, krijgt men een volgens de realiteit gewenste uitslag.
Indien men de mensen niet verplicht om te gaan stemmen, daalt het aantal deelnemers met gemiddeld een 20 % (DM 29/10/2013). Stembuspercentages in andere democratische landen laten zien dat het vrij moeilijk is om meer dan 70 % van de mensen te mobiliseren om te gaan stemmen. Dat betekent gewoonweg dat de uiteindelijke uitslag een rekening houdt met 30 % van de mensen (1/3 !!!). Zo kan het perfect dat een bepaalde partij verhoudingsgewijs een veel groter gewicht krijgt dan indien iedereen gestemd zou hebben. Als men goede partijsoldaten heeft en een trouw kiezerspubliek kan een kleine partij bij stemrecht heel goed boven hun waarde uitkomen. Gewoon omdat zij meest (van de weinige) kiezers konden mobiliseren. Dat lijkt me geen goed democratisch gegeven.
Het meest democratisch is dus verplichten dat iedereen gaat stemmen. Dan is men ook zeker dat de uitslag gedragen wordt door de gehele bevolking. Daarom ben ik persoonlijk voorstander om iedereen die in België vast resideert te laten stemmen. Dus ook buitenlanders die een geldige verblijfsvergunning hebben, expats die hier een (groot) aantal jaar verblijven, zelfs jongeren vanaf 16 (of zelfs 14) jaar. Dit zijn immers mensen die elke dag in België wonen en betrokken zijn bij de samenleving. De democratie mag dus best met iedereen rekening houden.
Taak voor de politieke partijen.
In een interview tijdens het weekend kwam een politieker (van Groen) doodleuk beweren dat stemrecht er ging voor zorgen dat de politieke partijen meer werk gingen maken om kiezers te overtuigen om te gaan stemmen. Ik hoop dat hij dit ook meende en dat dit geen gratuite, populistische kreet was. Want mij ontgaat deze logica compleet.
Laat de heer Kristof Calvo mij eens uitleggen waarom een politieke partij dit plotseling zou doen indien het niet meer verplicht was om te gaan stemmen. Indien hij dit toch gelooft, lijkt het mij zinvoller om veel energie te steken om de mensen te overtuigen om op zijn partij te stemmen (en niet op een ander) met het gegeven dat iedereen toch moet stemmen. Het is me compleet onduidelijk waarom Groen dit niet systematisch heeft gedaan in het verleden. Dat is toch een gemiste kans en maakt het onbegrijpelijk waarom deze partij al een hele tijd met de kiesdrempel flirt.
Dat brengt mij bij mijn laatste overtuiging, nl. dat alle politieke partijen meer respect zouden moeten tonen voor de kiezers en meer / beter werk maken om hen duidelijk te maken waarom zij nodig zijn. Enkel door de mensen eerlijk, klaar en duidelijk te zeggen wat ze kunnen verwachten in ruil voor hun stem kunnen ze een nieuw kiespubliek werven en maatschappelijk belangrijker worden. Deze aanpak zal er ook toe leiden dat de mensen meer betrokken worden bij de politiek en dat zij terug meer vertrouwen hebben in de instellingen en hun verkozenen. Al hangt dat laatste ook nauw samen met de manier waarop men de mandaten achteraf uitvoert. Wie doet wat ze beloofd hebben, neemt heel zeker een optie op toekomstig succes.
