Voetschimmel

Wat is voetschimmel?

Voetschimmel wordt ook wel tinea pedis genoemd. Het is een infectie van de huid die wordt veroorzaakt door dermatofyten. Dit zijn schimmels die parasitische infecties veroorzaken op de huid, haar of nagels. De schimmels tasten de hoornlaag van de opperhuid aan. Er ontstaat hierdoor een ontstekingsreactie. Dit uit zich in jeukende blaasjes onder de voetzolen, een rode schilferende huid dat vooral aan de rand van de voet zichtbaar is en schilfers en kloofjes tussen de tenen. Soms zijn ook de nagels van de tenen aangetast. Je krijgt dan last van schimmelnagels.

Voetschimmel is een veelvoorkomende en hardnekkige kwaal. De oorzaak is een besmetting met een schimmel die zich graag nestelt in de vochtige huid. Besmetting vindt vaak plaats:

• in zwembaden en gemeenschappelijke douches;
• bij zweetvoeten in slecht ventilerende sportschoenen;
• als de zuurgraad van de huid wordt verstoord doordat:
  • de voeten te vaak worden gewassen met zeep;
  • de zeep waarmee de voeten worden gewassen niet goed wordt weggespoeld.

Voetschimmel heeft de volgende verschijnselen:

• De huid van de voeten, vooral tussen de tenen gaat schilferen.
• Soms voelt de huid week aan.
• Er kunnen blaasjes verschijnen waar helder vocht uitkomt.
• Onder de schilfers kan de huid rood en wat pijnlijk zijn.
• Soms verkleuren de nagels en worden ze dik en bros. Dat wordt ook wel een kalknagel genoemd.

Het is raadzaam om bij voetschimmel hygiënische maatregelen te nemen:

• Was uw voeten elke dag, liefst met weinig of helemaal geen zeep. Als u zeep gebruikt, kies dan bij voorkeur een milde zeep, een PH5-wastablet of een wasemulsie. Dit zijn neutrale zeepsoorten die de zuurgraad van de huid niet aantasten.
• Droog uw voeten zorgvuldig af, vooral tussen de tenen.
• Trek elke dag schone sokken aan die het transpiratievocht goed opnemen en de huid droog houden, bijvoorbeeld katoenen of wollen sokken.
• Draag goed ventilerende, liefst leren schoenen. Trek bij voorkeur niet elke dag dezelfde schoenen aan.
• Loop binnenshuis zo vaak mogelijk op blote voeten of sokken.
• Draag in gemeenschappelijke doucheruimten en zwembaden slippers.

INLEIDING
 

Voetschimmel (officieel: tinea pedis) is een huidinfectie veroorzaakt door schimmels (dermatofyten), die de hoornlaag van de opperhuid aantasten. Door de ontstekingsreactie die hiervan het gevolg is ontstaat een huidafwijking die gepaard gaat met schilfering en kloofjes tussen de tenen, jeukende blaasjes aan de voetzolen of rode schilferende huidafwijkingen die vooral aan de voetranden zichtbaar zijn. Ook kunnen de nagels van de tenen zijn aangedaan.
De populaire benaming van de aandoening is zwemmerseczeem of in het Engels "athletes foot". Dit suggereert dat zwemmen de oorzaak is, maar hoewel zwemmen een risicofactor is voor het oplopen van voetschimmel, zijn er ook andere situaties die de kans op infectie vergroten, zoals u verderop in de folder kunt lezen.
Voetschimmel komt veel voor; zeker 10% van de bevolking lijdt eraan, van volwassen mannen zelfs 20%, terwijl in groepen waarin de infectiekans groot is het percentage nog hoger ligt. Behalve aan de voeten kunnen schimmels ook op andere plaatsen de huid infecteren. Meestal ontstaan dan afwijkingen die bekend staan als ringworm, zich uitbreidende rode schilferende plekken die in het midden vanzelf weer genezen waardoor de ringvormige structuur ontstaat. Op ringworm, die veel minder vaak voorkomt dan voetschimmel, wordt hier verder niet ingegaan.
 

 
HOE ONTSTAAT HET?
 

Voetschimmels voeden zich met materiaal van de buitenste laag van de opperhuid, de hoornlaag. Schimmelinfecties komen in de natuur veel voor, niet alleen bij mensen en dieren maar ook bij planten. Ook is iedereen bekend met het beschimmelen van bijvoorbeeld brood of kaas. Schimmels planten zich voort door middel van sporen die onder voor hen gunstige omstandigheden weer kunnen uitgroeien tot schimmels. 

De schimmels, die ontstaan uit de sporen die de menselijke huid infecteren, worden dermatofyten genoemd.
 
 

FACTOREN DIE HET ONTSTAAN VAN VOETSCHIMMELS BEVORDEREN.
 

In een vochtige en warme omgeving kunnen sporen gemakkelijk uitgroeien tot schimmels. Daarom komen voetschimmelinfecties veel voor. Transpirerende voeten en slecht ventilerende schoenen en sokken bevorderen schimmelgroei. Het maakt duidelijk waarom in ons klimaat voetschimmel zich vooral manifesteert in de zomer. In de tropen komen voetschimmelinfecties meer voor bij schoenendragers dan bij mensen die op blote voeten lopen.
De populaire benaming "zwemmerseczeem" voor voetschimmel laat zich gemakkelijk verklaren : door het zwemmen en douchen wordt de huid vochtig en daardoor meer vatbaar voor infectie. In druk bezochte douche- en kleedruimten zullen sporen in het algemeen ruimschoots aanwezig zijn, omdat er altijd wel mensen met een voetschimmel zullen rondlopen. Gebruikers van deze ruimten lopen dus grotere kans op het oplopen van een voetschimmel. Mogelijk kan men door het dragen van badslippers een infectie met voetschimmel voorkomen. Ook goed afdrogen van de voeten en vooral van de ruimten tussen de tenen is een belangrijke maatregel ter voorkoming van een infectie.
Contact met schimmels is echter niet geheel te vermijden. Lang niet altijd is het duidelijk waar iemand de infectie heeft opgelopen. Men moet ervan uitgaan dat sporen van dermatofyten in onze leefomgeving in ruime mate aanwezig zijn, waardoor infectie ook buiten bovengenoemde plaatsen mogelijk is.
 
 

WAT ZIJN DE VERSCHIJNSELEN?
 

Vier soorten afwijkingen kunnen het gevolg zijn van een schimmelinfectie aan de voeten, die al of niet in combinatie voorkomen:
- Wittige schilfering tussen de tenen, soms met pijnlijke kloofjes. Vooral de ruimte tussen de 4e en de 5e teen is vaak aangetast. Een populaire benaming van deze infectie is "tenenkaas", vanwege de geur waarmee het soms gepaard gaat wanneer tevens bacteriën aanwezig zijn.
- Jeukende blaasjes, vooral op de voetzolen, die later tot bruine vlekjes of korstjes indrogen, waarna de huid afschilfert. Een enkele keer ontstaan grotere blaren en kan de huid nattend worden.
- Roodheid en schilfering van grote delen van de voetzolen en van de voetranden.
- Gele verkleuring en brokkelig worden van de nagels (schimmelnagels, ook wel onychomycose genoemd).
 
Bij een heftige acute schimmelinfectie van de voeten kunnen een enkele keer reactieve niet-besmettelijke blaasjes of schilfering aan de handen ontstaan. Aan de handen is dan geen schimmel aanwezig. Het is belangrijk om te weten dat de beschreven huidafwijkingen niet altijd door een schimmel worden veroorzaakt. Dezelfde huidafwijkingen worden in ongeveer de helft van het aantal gevallen veroorzaakt door andere aandoeningen. Om zekerheid te krijgen moeten huidschilfers onder de microscoop worden bekeken of moet op schimmels worden gekweekt.
 
 

HOE WORDT DE DIAGNOSE GESTELD?
 

Wanneer de arts zekerheid wil hebben of er sprake is van voetschimmel of van een andere huidaandoening, kan hij schilfers van de huid of nagels afnemen en deze na bewerking onder de microscoop onderzoeken. Men kan op deze manier tijdens het spreekuur in een betrekkelijk kort tijdsbestek de aanwezigheid van schimmels aantonen. Een tweede methode van onderzoek is het kweken van schimmels uit de huidschilfers. Dit onderzoek duurt enkele weken.
 
 

WAT IS DE BESTE BEHANDELING?
 

Voetschimmel kan op verschillende manieren worden behandeld.

Plaatselijke behandeling

Voetschimmel wordt in het algemeen behandeld met een crème of een zalf, waarin een schimmeldodend of groeiremmend middel is verwerkt en die meestal één of tweemaal per dag dun moet worden aangebracht. Men dient deze behandeling ook nog enige tijd voort te zetten nadat de huidafwijkingen zijn verdwenen. Voor nagels is een tinctuur beschikbaar. Voor de genezing van nagelinfecties schiet deze behandeling over het algemeen tekort.
Daarnaast kan een poeder worden voorgeschreven waarin een anti-schimmelmiddel is verwerkt. Dit poeder kan op de voeten en in de sokken en schoenen worden gestrooid.