VOETSCHIMMEL
INLEIDING
Voetschimmel (officieel: tinea pedis) is een huidinfectie veroorzaakt door
schimmels (dermatofyten), die de hoornlaag van de opperhuid aantasten.
Door de ontstekingsreactie die hiervan het gevolg is ontstaat een
huidafwijking die gepaard gaat met schilfering en kloofjes tussen de
tenen, jeukende blaasjes aan de voetzolen of rode schilferende
huidafwijkingen die vooral aan de voetranden zichtbaar zijn. Ook kunnen
de nagels van de tenen zijn aangedaan.
De populaire benaming van de aandoening is zwemmerseczeem of in het
Engels "athletes foot". Dit suggereert dat zwemmen de oorzaak
is, maar hoewel zwemmen een risicofactor is voor het oplopen van
voetschimmel, zijn er ook andere situaties die de kans op infectie
vergroten, zoals u verderop in de folder kunt lezen.
Voetschimmel komt veel voor; zeker 10% van de bevolking lijdt eraan, van
volwassen mannen zelfs 20%, terwijl in groepen waarin de infectiekans
groot is het percentage nog hoger ligt. Behalve aan de voeten kunnen
schimmels ook op andere plaatsen de huid infecteren. Meestal ontstaan
dan afwijkingen die bekend staan als ringworm, zich uitbreidende rode
schilferende plekken die in het midden vanzelf weer genezen waardoor de
ringvormige structuur ontstaat. Op ringworm, die veel minder vaak
voorkomt dan voetschimmel, wordt hier verder niet ingegaan.
HOE ONTSTAAT HET?
Voetschimmels voeden zich met materiaal van de buitenste laag van de
opperhuid, de hoornlaag. Schimmelinfecties komen in de natuur veel voor,
niet alleen bij mensen en dieren maar ook bij planten. Ook is iedereen
bekend met het beschimmelen van bijvoorbeeld brood of kaas. Schimmels
planten zich voort door middel van sporen die onder voor hen gunstige
omstandigheden weer kunnen uitgroeien tot schimmels.
De schimmels, die
ontstaan uit de sporen die de menselijke huid infecteren, worden
dermatofyten genoemd.
FACTOREN DIE HET ONTSTAAN VAN VOETSCHIMMELS BEVORDEREN.
In een vochtige en warme omgeving kunnen sporen gemakkelijk uitgroeien
tot schimmels. Daarom komen voetschimmelinfecties veel voor.
Transpirerende voeten en slecht ventilerende schoenen en sokken
bevorderen schimmelgroei. Het maakt duidelijk waarom in ons klimaat
voetschimmel zich vooral manifesteert in de zomer. In de tropen komen
voetschimmelinfecties meer voor bij schoenendragers dan bij mensen die
op blote voeten lopen.
De populaire benaming "zwemmerseczeem" voor voetschimmel laat
zich gemakkelijk verklaren : door het zwemmen en douchen wordt de huid
vochtig en daardoor meer vatbaar voor infectie. In druk bezochte douche-
en kleedruimten zullen sporen in het algemeen ruimschoots aanwezig zijn,
omdat er altijd wel mensen met een voetschimmel zullen rondlopen.
Gebruikers van deze ruimten lopen dus grotere kans op het oplopen van
een voetschimmel. Mogelijk kan men door het dragen van badslippers een
infectie met voetschimmel voorkomen. Ook goed afdrogen van de voeten en
vooral van de ruimten tussen de tenen is een belangrijke maatregel ter
voorkoming van een infectie.
Contact met schimmels is echter niet geheel te vermijden. Lang niet
altijd is het duidelijk waar iemand de infectie heeft opgelopen. Men
moet ervan uitgaan dat sporen van dermatofyten in onze leefomgeving in
ruime mate aanwezig zijn, waardoor infectie ook buiten bovengenoemde
plaatsen mogelijk is.
WAT ZIJN DE VERSCHIJNSELEN?
Vier soorten afwijkingen kunnen het gevolg zijn van een schimmelinfectie
aan de voeten, die al of niet in combinatie voorkomen:
- Wittige schilfering tussen de tenen, soms met pijnlijke kloofjes.
Vooral de ruimte tussen de 4e en de 5e teen is vaak aangetast. Een
populaire benaming van deze infectie is "tenenkaas", vanwege
de geur waarmee het soms gepaard gaat wanneer tevens bacteriën aanwezig
zijn.
- Jeukende blaasjes, vooral op de voetzolen, die later tot bruine
vlekjes of korstjes indrogen, waarna de huid afschilfert. Een enkele
keer ontstaan grotere blaren en kan de huid nattend worden.
- Roodheid en schilfering van grote delen van de voetzolen en van de
voetranden.
- Gele verkleuring en brokkelig worden van de nagels (schimmelnagels,
ook wel onychomycose genoemd).
Bij een heftige acute schimmelinfectie van de voeten kunnen een enkele
keer reactieve niet-besmettelijke blaasjes of schilfering aan de handen
ontstaan. Aan de handen is dan geen schimmel aanwezig. Het is belangrijk
om te weten dat de beschreven huidafwijkingen niet altijd door een
schimmel worden veroorzaakt. Dezelfde huidafwijkingen worden in ongeveer
de helft van het aantal gevallen veroorzaakt door andere aandoeningen.
Om zekerheid te krijgen moeten huidschilfers onder de microscoop worden
bekeken of moet op schimmels worden gekweekt.
HOE WORDT DE DIAGNOSE GESTELD?
Wanneer de arts zekerheid wil hebben of er sprake is van voetschimmel of
van een andere huidaandoening, kan hij schilfers van de huid of nagels
afnemen en deze na bewerking onder de microscoop onderzoeken. Men kan op
deze manier tijdens het spreekuur in een betrekkelijk kort tijdsbestek
de aanwezigheid van schimmels aantonen. Een tweede methode van onderzoek
is het kweken van schimmels uit de huidschilfers. Dit onderzoek duurt
enkele weken.
WAT IS DE BESTE BEHANDELING?
Voetschimmel
kan op verschillende manieren worden behandeld.
Plaatselijke
behandeling
Voetschimmel wordt in het algemeen behandeld met een crème of een zalf,
waarin een schimmeldodend of groeiremmend middel is verwerkt en die
meestal één of tweemaal per dag dun moet worden aangebracht. Men dient
deze behandeling ook nog enige tijd voort te zetten nadat de
huidafwijkingen zijn verdwenen. Voor nagels is een tinctuur beschikbaar.
Voor de genezing van nagelinfecties schiet deze behandeling over het
algemeen tekort.
Daarnaast kan een poeder worden voorgeschreven waarin een
anti-schimmelmiddel is verwerkt. Dit poeder kan op de voeten en in de
sokken en schoenen worden gestrooid.
|