Stap 4: bronnen zoeken

Artikel 1: We halen de thuistaal in de klas

Een artikel uit Klasse over kleuterschool De Bijtjes in Antwerpen.

Op deze school worden de kleuters ondergesopt  in het Nederlands, maar halen ze ook hun thuistaal en cultuur regelmatig in de klas. Dit omdat het welbevinden van de kleuters voorop staat. Als er geen plaats is voor de thuistaal in de klas, voelen de kleuters zich niet goed. De diversiteit in klassen is een troef, de leerkrachten zijn ervan overtuigd dat thuistaal en –cultuur de school verrijken.

de thuistaal van de kleuters is daarom welkom in de klas. De kleuters zijn er zich van bewust dat ze verschillende talen spreken en tolken zelfs voor elkaar als er een nieuwkomer is. Doorheen de dag is er ruimte voor het gebruik van eigen taal, zo mag bv. iedereen goedemorgen zeggen in zijn eigen taal. De kleuters mogen hun eigen taal ook spreken onder elkaar tijdens het spelen. Het is bijna onmogelijk voor hun om in een rollenspel Nederlands te praten, hun eigen taal is automatisme.

De school werkt veel in kleine groepjes en heeft 6 zorgjuffen die mee helpen de taal te ondersteunen. De kleuters worden in een taalbad gestoken en worden ondergestopt in de taal. De woorden bij een thema komen intensief aan bod plus worden aanschouwelijk voorgesteld. De leerkrachten werken ook intensief met instructietaal omdat de kleuters dit heel snel oppikken. Als 1 kleuter het snapt en de handeling uitvoert volgt de rest vanzelf (imiteren).

Leemans L. (2015). We halen de thuistaal in de klas. Klasse

Artikel 2: Gebruik de thuistaal van je kleuters

Een artikel uit Klasse over talensensibilisering

Anderstalige kleuters voelen zich gewaardeerd als je hun thuistaal gebruikt. Bij talensensibilisering leer je kleuters geen andere taal spreken, je laat hen met een open geest andere talen en culturen ontdekken. Je kan taalinitiatie vanuit de kleuterschool dus ook sensibiliserend aanpakken.

Na een tijdje kijken kleuters er dan niet meer van op als ze een andere taal horen. Als KO kan je heel eenvoudig andere taal in de klas brengen door bv. met een verjaardag een liedje in een andere taal te zingen. Als je veel anderstalige in de klas hebt breng je hun thuistaal in de klas. Zij voelen zich hierdoor gewaardeerd en zullen zich goed en betrokken voelen, hierdoor leren ze sneller, ook Nederlands. Als KO kan je dus gerust aan talensensibilisering doen met de thuistalen van de kleuters. De kleuters voelen zich aanvaard en raken minder snel gefrustreerd als hun taal welkom is in de klas.

Als KO spreek je natuurlijk niet zomaar al de thuistalen van de kleuters, dat moet ook niet. Je kan de inbreng van kleuters of ouders vragen. Ouders kunnen eens een verhaal in hun moedertaal komen voorlezen en kleuters kunnen woorden vanuit hun thuistaal aanbrengen. Kinderen zijn trots dat ze een andere taal kennen en de ouders voelen zich meer betrokken.

Leenmans L. (2015). Gebruik de thuistaal van je kleuters. Klasse

Artikel 3: Over thuistaal en Nederlands

Een artikel van kleutergewijs over het gebruik van de moedertaal op school

Er zijn steeds meer leerlingen die thuis een andere taal spreken dan op school. Nog te vaak lopen leerkrachten aan tegen het taalprobleem dat deze leerlingen in de klas ervaren.

Veel scholen hebben een strikt alleen-Nederlands-beleid. Op het gebruik van andere talen wordt vaak afwijzend gereageerd. Kinderen worden berispt bij het gebruik van hun moedertaal op school in de hoop dat ze alleen nog Nederlands zouden spreken en oefenen.

Via een studie genaamd Validiv is gebleken dat als er mogelijkheden worden gecreëerd voor kinderen om hun moedertaal te gebruiken bv. via pc of in groepswerk, ze hier minimaal naar grijpen. Alleen als ze het woord niet begrepen gingen ze terug naar hun moedertaal. Dit is volgens de onderzoekers geen vreemd resultaat. Je woordenschat en de taal die je gebruikt, hangt namelijk sterk samen met de context waarin je de inhoud ervan hebt geleerd of ervaren. Als een anderstalig kind bijvoorbeeld een uitstap naar de dierentuin maakt met de klas, dan zal het de specifieke woordenschat rond ‘dieren’ van die dag in het Nederlands oppikken en onthouden. Het kind kan dan perfect in het Nederlands vertellen over de uitstap. Als een kind diezelfde uitstap niet met de school maar met zijn anderstalige familie maakt, zal de woordenschat gekend zijn in de moedertaal.

De thuistaal mogen gebruiken op school heeft voordelen, zo blijkt uit het Vlaamse Validiv-onderzoek. Niet alleen voor de kennis van het Nederlands, maar ook voor de leerprestaties op lange termijn. Het welbevinden en zelfvertrouwen van de leerlingen neemt toe, waardoor leerlingen enthousiaster naar school komen en sneller zullen leren.

Tips:

•             Het is vanzelfsprekend dat een kind alle taal die het kent (moedertaal, Nederlands, lichaamstaal…) door elkaar gebruikt om een boodschap over te brengen. Laat dan ook toe dat er enkele woorden in de thuistaal gebruikt worden, om er nadien zoveel mogelijk Nederlands naast te plaatsen zodat het kind nieuwe woordenschat kan leren in een voor zichzelf betekenisvolle context.

•             In het hele proces om een nieuwe taal te leren, wisselen kinderen voortdurend af tussen de verschillende fasen. Ze gebruiken moedertaal en Nederlands door elkaar (code-switching), ze hebben een stille periode, gebruiken één- of tweewoordzinnen,… Geef hen, zowel als leerkracht en als ouder, de ruimte om hun weg te zoeken in dit leerproces.

•             Informeer de ouders van anderstalige leerlingen over hoe het taalleerproces kan verlopen. Vaak verwachten ouders (net als leerkrachten) snelle resultaten, terwijl we kinderen net tijd moeten geven om hun weg te zoeken in beide talen. Het is niet altijd eenvoudig om talen en culturen te overbruggen, maar een open communicatie hierover kan helpen.

Bernaerts E. (2016). Over thuistaal en Nederlands. Kleutergewijs

Artikel 4: 10 tips om moedertaal te integreren in je klas

Een artikel uit klasse 

1.  Maak de thuistaal van elk kind zichtbaar

Zo kan je het woord ‘welkom’ of ‘smakelijk’ in verschillende talen laten schrijven, stempelen of kleuren. Of speel talenmemoty in je klas. Vraag de ouders naar de uitspraak van die woorden. Zo geef jij het kind een warm en veilig gevoel.

2.  Creëer een familiemuur

Vraag de kinderen en ouders om enkele foto’s van thuis mee te brengen en geef die een plek in de klas. Zo voelen kinderen zich erkend in hun (thuis)identiteit.

3.  Richt je hoeken zo divers en breed mogelijk in

In de winkelhoek vinden de kinderen bijvoorbeeld naast aardappelen ook couscous. Voorzie in de leeshoek prentenboeken, maar ook meertalige boekjes en interactieve luisterboeken in de thuistaal van het kind. Inspiratie vind je in de openbare bibliotheken.

4.  Vier ook niet-Westerse feesten

Geef het Turkse kinderfeest, het Suikerfeest of Chanouka of het Joodse Lichtjesfeest een plaats in je klas.

5.  Check vooraf of alle culturen de verjaardag vieren

Ja? Benut dit uniek moment om de link te leggen tussen school en thuis. Schrijf op de verjaardagskroon naast ‘Gelukkige verjaardag’ in het Nederlands de woorden ook in de thuistaal van de leerling. Of geef het jarige kind een verjaardagskoffer mee naar huis. Vraag de ouders om hun verjaardagsrituelen aan de hand van tekst, foto’s, boekjes, liedjes te duiden.

6.  Maak duidelijke afspraken over het gebruik van de thuistaal

Waardeer elke thuistaal evenveel. Maak afspraken met de kinderen rond het gebruik van thuistaal en hang ze uit: wanneer en waar spreken we de thuistaal?

7.  Vertel met prenten of materialen

Teken bijvoorbeeld schetsen of gebruik gebarentaal.

8.      Leg een woordportfolio aan

Doe dit voor kinderen die vaak de juiste woorden niet vinden of hun woordenschat willen uitbreiden. Het aantal woorden kies je zelf. Schrijf er bijvoorbeeld het woord in het Nederlands in, daarnaast het woord in de thuistaal, een foto en een omschrijving van het woord. Daag de kinderen uit om ook thuis dit woordportfolio aan te vullen.

9. Doe aan pre-teaching

Daag kinderen uit om op voorhand aan de slag te gaan met een verhaal, tekst of rekenoefening in de thuistaal. Zo betrek je leerlingen meer bij de leerstof en ervaren ze succes.

10. Werk samen aan een meertalig taalbeleid

Denk hierover na met collega’s, directie, ouders, begeleiders, kinderen. Stap voor stap, maar samen. Niet met grote revoluties of dure methodes maar dagelijks aan de schoolpoort, op de speelplaats, in je klas, thuis.

De Maeght C. (2015). 10 Tips om moedertaal te integreren in de klas. Klasse

Boek: Gesprekken in de multiculturele klas

Een stukje uit het boek over cultuur en taal

Hierin wordt gekeken naar verschillen die naar voren komen in klassengesprekken. Bij het analyseren van gesprekken kijken we vooral naar taal en niet zozeer naar andere, non-verbale, gedragingen. Dat is een beperking, want cultuur omvat meer dan alleen de manier waarop we praten. Taal is het middel bij uitstek dat wij gebruiken om elkaar dingen duidelijk te maken en om relaties met elkaar aan te knopen. Taal is in die zin een belangrijke drager van betekenissen en geeft de mogelijkheid aan ieder mens om zich persoonlijk uit te drukken. De taal geeft daarom als geen ander gedragssysteem toegang tot de betekenis van cultuur. Door met elkaar te spreken geven we, deels impliciet en deels expliciet de betekenissen van cultuur door.

Hanson M. & Boogaard M. & Vermeulen J. (2004). Gesprekken in de multiculturele klas: omgaan met diversiteit in het primair onderwijs. Bussum: Coutinho

Interview met met tante --> zorgcoördinator in een gemeenteschool (Kinrooi)  

1.       Er heerst een grote diversiteit op onze scholen, hoe gaat de school hiermee om?

·         Er is een openklasdag eind augustus zodat de kinderen en de ouders kunnen kennismaken met de lkr.

·         De eerste en laatste schooldag is er een gezamenlijke start met alle ouders ,.. waarbij het schoolthema wordt voorgesteld.

·         Er zijn in de maand september informatieavonden.

·         De tweede week van september wordt er een klasdag gehouden waarbij vooral het samenzijn en het welbevinden centraal staan.

·         Drie keer per jaar wordt en met de verschillende lkr godsdiensten( katholiek, Islam en zedenleer) rond een gezamenlijk thema gewerkt.

·         Met de zesdeklassers gaan ze ook naar een kerk, moskee, .. bezoeken.

·         In maart organiseren we een complimentenmaand, waarbij we allemaal complimentjes moeten geven aan elkaar.

·         In het begin en op het einde van het jaar is er een gemeenschappelijke viering in de eetzaal.

·         Er wordt ook in de lessen actualiteit rond de verschillende religies gewerkt.

2.       Op vlak van taal zijn er vaak struikelblokken, wat doen de KO’s met de verschillende thuistalen van de kleuters? (hoe gaan ze er mee om, mogen kleuters hun eigen taal spreken met elkaar, komt een ander kind eens tolken?,…

·         Bij ons wordt er overal Nederlands gesproken in de school. Wanneer andere kleuters een andere taal spreken  wordt er gevraagd van Nederlands te spreken.

·         Aan kleuters die niets van het Nederlands kennen, (dat zijn uitzonderingen bij ons) wordt er een taalbad gegeven door de zorgjuf. Dit is eerst een aanbod van 40 woorden, die gedurende 5 weken op verschillende manieren al spelend worden ingeoefend.

·         Er wordt rond verschillende thema’s gewerkt waarin het respect voor een andere cultuur aanbod komen.

             3.       Ouders spreken vaak geen Nederlands, hoe verloopt de communicatie met hen?

·         Bij oudercontacten brengen de ouders gewoonlijk iemand mee die de taal verstaat en die het doorvertelt naar hun. Soms werken we met tolken van het OCMW.

·         Soms worden briefjes of teksten via computer(GIMME) vertaald in hun taal, als blijkt dat niemand die ze kennen het Nederlands beheerst.

·         We horen ook wel dat ouders met de info van de school naar iemand gaan die het vertaalt voor hun. Soms komt er iemand aan huis die het voor hun vertaalt. Dit is bij vluchtelingen.

4.       Verschillende culturen gaan samen met verschillende godsdiensten, wat doet de school hiermee, wat bieden ze?

Bronnen die ik las maar niet bruikbaar waren:

Timmerman C. (2002). Allochtone jongeren in het onderwijs: een multidisciplinair perspectief. Leuven: Garant

Pelleriaux K. & Sierens S. & van Houtte M. & Loobuyck P.  Delrue K. (2006). Onderwijs onderweg in de immigratiesamenleving. Gent: Academia Press

Van de Putte I. & Roos D. & Vandevelde S. & De Windt E & De Wilde J & Van den Abbeele G.(2010). Klassewerk: het GOL(L)D-concept : het gericht ondersteunen van leraren in het leren omgaan met diversiteit in de klas. Gent: Academia press

Schellekens E. (2000). Intercultureel leren in de klas: aan de slag met verschillen. Baarn: Bekadidact

De info uit de boeken wat niet relevant voor mijn leervragen of te verouderd.