Rome is gesticht door Romulus1 op 21 april in het jaar 753 v.C., zo luidt de officiële versie van het stichtingsverhaal . Nu zal die exacte datum en misschien ook de naam van de stichter en eerste koning wel niet helemaal met de historische werkelijkheid overeenkomen, maar een feit is wel dat zo rond het midden van de achtste eeuw voor Christus de dorpjes op de heuvels Palatijn, Capitool en Esquilijn voor het eerst één geheel gingen vormen. Ziedaar het eerste Rome, een aantal dorpjes van herders in hutten op een tufstenen plateau, doorsneden door wat moerassige riviertjes die uitkwamen in de Tiber.
De stad die Romulus bouwt wordt wel Roma Quadrata genoemd, het vierkante Rome, naar de vorm van zijn stadsmuur. Het is overigens waarschijnlijker dat hij geen muur heeft gebouwd, maar eerder met een ploeg een voor heeft gemaakt die de omtrek van zijn stad moest weergeven. Alles wat binnen die ploegvoor lag werd -ook later, in meer historische tijden- Pomerium genoemd, een heilig gebied, waarbinnen bijvoorbeeld geen wapens gedragen mochten worden, ook niet door soldaten, ook niet bij triomftochten. Verder mochten er binnen het pomerium geen begrafenissen plaatsvinden (met een enkele uitzondering. Romulus zelf ligt bijvoorbeeld op het Forum Romanum, zeker binnen het latere, uitgebreidere, pomerium).
Nu was dat dorp Rome wel heel strategisch gelegen. Juist op dit punt was de Tiber redelijk doorwaadbaar (zie ook de ligging van het Tibereiland). Er kruiste dan ook een belangrijke Noord-Zuid-gerichte weg de rivier. De voornaamste handelswaar die over die weg werd vervoerd was overigens het kostbare zout ('sal' in het Latijn), vandaar de naam Via Salaria. Deze weg bestaat nog steeds bestaat en is een drukke invalsweg van Rome.
Naast deze gunstige ligging bleek ook het feit dat het tufsteen, waaruit de Palatijn en alle omringende heuvels bestaat bijzonder makkelijk te bewerken is een factor van belang bij de groei van dit dorp.
De geschiedenis van Rome bestaat uit 3 hoofdperiodes: Koningstijd (753-509 v.C.), Republiek (509-31 v.C.) en Keizertijd (31 v.C.- 500 nC.)
