MARIANNE POSMAN brengt de gemeenteverkiezingen en de politieke partijen in Groot-Maldegem vanaf 1830 tot heden.

Terugblik op de gemeenteverkiezingen vanaf 1830. Deel III b

Kieswetgeving gemeenteraadsverkiezingen.

Bron: Archivaris Erik Blomme, Historicus Etienne Dhont.

Zie bibliografie.

Periode algemeen meervoudig stemrecht voor mannen (1893 - 1919)

a.         Aantal stemmen per kiezer was afhankelijk van een aantal vereisten:

-         1 stem: alle mannelijke kiezers van ten minste 25 jaar oud

-         2 stemmen: huisvaders en weduwnaars van minstens 35 jaar oud, die minstens 10 fr. (ca. € 125) belasting betalen

-        3 stemmen: mannen van ten minste 25 jaar oud, eigenaar van een eigendom met een waarde van minimum 2.000 fr. (ca. € 25 000) of met een spaarboekje met minstens 100 fr. (ca. € 1 250) rente per jaar of BEKWAAMHEIDSKIEZERS (MITS HET AFLEGGEN VAN EEN EXAMEN)

-        4 stemmen: grondeigenaars met minimum 150 fr. (ca. € 1.875) als kadastraal inkomen of bezitters diploma Hoger Onderwijs.

b.        De stemplicht wordt ingevoerd.

c.         Om de 4 jaar verkiezing van de helft van de gemeenteraadsleden (mandaat bedraagt 8 jaar).

Op die manier vertienvoudigde het aantal kiezers naar ca. 20 % van de bevolking die voldeden aan die voorwaarden.

Vanaf 1893, dus 63 jaar later,  waren er 20 % kiesgerechtigden wat nog niet ideaal was eigenlijk. 

Bijna elke stem was nog verbonden aan eigendom of belastingen, dus bezit.

Op 30 april 1909 waren er verkiezingen in Maldegem:

1185 kiezers met één stem,

-          398 kiezers met 2 stemmen (dus 796 stemmen)

-          170 kiezers met 3 stemmen, dus 510 stemmen

          125 kiezers met 4 stemmen, dus 500 stemmen.

In het totaal waren er 1878  kiezers met samen 2991 stemmen.

Vergeleken met de periode (1830 – 1893) van het cijnskiesrecht toch al een hele verbetering.

Dokter Désiré Van Mullem  en Charles Rotsart de Hertaing hadden vier stemmen. 

Onze grootvader Jozef Posman (1840 – 1926), Moerhuizestraat, 15  had drie stemmen wat toch wel wat wou zeggen. Hij had een mooie eigendom ter waarde van 3000 frank, equivalent van 3 jaarlonen verworven in 1879 via Antonia Van Damme, eigenares van Het Godshuis Sint-Laureins. Hoe dit in zijn werk ging staat allemaal te lezen in mijn boek Jozef Posman p. 69 e.v. (Kiesboek 1 mei 1909 Rik Van de Rostyne)

Er was reeds lang avond- en privéonderwijs, gemeentelijk,  rijks- en katholiek onderwijs maar in de meeste scholen werd schoolgeld gevraagd en als je tien of meer kinderen had was dat allicht wel moeilijk. 

Een rechtvaardiger maatschappij kwam in zicht met de bekwaamheidskiezers. Mits het afleggen van een examen verkreeg men stemrecht en daar sprong E.H. Henricus Bouckaert op.

Na het overlijden van Pastoor Emmanuel Verstraete op 8 juni 1888 werd de 54-jarige dynamische en welgestelde priester Henricus Bouckaert (Waarschoot 01 01 1834 – 16 11 1911) als pastoor ingehuldigd op 12 juli 1888 in Maldegem. Hij was de broer van notaris Armand Bouckaert, echtgenoot van Alice Van Mullem, dochter van de oer katholieke oud-burgemeester Désiré Van Mullem, eigenaar van het terrein rond het vroegere jeugdhuis in de Noordstraat. Henricus Bouckaert was een gefortuneerd man met een duidelijk plan om zijn fortuin ten dienste te stellen van de Maldegemse bevolking. Pastoor Bouckaert had zijn strepen al verdiend in Gentbrugge waar de Henri Bouckaertstraat nog bestaat als aandenken aan zijn verwezenlijkingen.  

E.H. Henricus Bouckaert stortte zich onmiddellijk op het katholiek onderwijs voor klein en groot in het centrum en op het platteland in Maldegem. Hij liet de ‘Broederschool’ en ‘Het Broederhuis’ optrekken voor de broeders-onderwijzers. Hij liet In 1890 een Patronage of Gildehuis voor jongens bouwen in de tuin van de broederschool, de jongens van vooral het centrum konden zich amuseren op zondag, sport beoefenen, toneeltjes opvoeren en ze kregen tussendoor godsdienstlessen.  Bovendien liet hij in 1890 een weeshuis bouwen naast het bestaande klooster op de markt dat dateerde van 1874. De kapel in de 39e Linielaan naast de Broederschool dateert van 1900. In 1894 richtte hij een school op in het Vossenhol met een huisje voor de lesgevende religieuze(n) en een kapelletje, hij liet een kant- en borduurschool voor de meisjes bouwen in de Noordstraat. Hij bracht dus meer katholiek onderwijs op het platteland en in het centrum van Maldegem. Laten wij het zo stellen, de kinderen van de vaak grote gezinnen kregen de kans scholing te volgen ter plaatse. Pastoor Bouckaert raakte de achillespees van de volwassenen, misschien konden de kinderen via onderwijs ontsnappen aan de slavernij en kinderarbeid die toen nog volop  heersten, voor de jongens koewachter of stalknecht  tot ’t eind van hun leven, voor de meisjes, dienstbode  bij het ‘rijke volk’, dat niet gekend stond om uitkering van hoge lonen en waar misbruik schering en inslag was. In 1892 richtte Pastoor Bouckaert een vereniging op, de ‘Burgersgilde’. 

Het was zijn bedoeling om deskundige t.t.z. katholieke kiezers te vormen en hen scholing, amusement, activiteiten en feesten te bezorgen. Om te mogen kiezen moest je niet alleen geld en eigendom hebben, maar moest je ook kunnen lezen en schrijven. In 1896 bouwde Pastoor H. Bouckaert ‘‘De Gilde’’ voor o.a. de vereniging de ‘Burgersgilde’ om ‘geletterde’ kiezers te vormen. Het gemeentelijk beleid was katholiek dus Pastoor Bouckaert werd ten volle gesteund bij zijn initiatieven.

Pastoor Henricus Bouckaert zorgde voor een heel patrimonium op korte tijd ten volle gesteund door de katholieke burgemeesters Hippoliet Cuelenaere (1890 -1903) en Charles Rotsart de Hertaing (1904-1925) die toch ook wel hun best deden om de belastingen van het volk goed te besteden. (Zie boek ‘100 Jaar Maldegem, Adegem en Middelburg’, Ambacht Maldegem 1986. In de periode van 1893-1919, was er dan nog de harde strijd om ‘een nieuwe kerktoren’ met pastoor Van Loo, het optrekken van een nieuw gemeentehuis en laten we dit niet vergeten, de Duitse bezetting van 1914 tot 1918 en de Spaanse griep, dus heel veel kommer en kwel voor veel mensen in Maldegem.

De bevolking was grotendeels katholiek, niet stemmen voor de katholieken was zowaar een doodzonde en niemand zelfs de ‘ongelovigen’ niet, wilden in de hel belanden. Andersdenkenden maakten voorlopig weinig of geen kans tegen dit bolwerk. Alhoewel, geletterd of niet, de mensen waren daarom niet dom: ‘Wiens brood men eet, diens woord men spreekt’, is al een eeuwenoud spreekwoord en is altijd van toepassing geweest maar de mensen konden stemmen voor wie ze wilden in het stemhokje. Mijn grootvader Jozef trok te voet van Moerhuize naar de kerk met zijn resem kinderen, naar de vroegmis, naar ’t lof en naar de vespers, twee of drie keer elke zondag, al biddend, zo werd ons verteld. Zijn 16 kinderen hebben er geen last van gehad. Hij werd vereerd in elk gezin. 

Voor wie hij stemde kunnen we raden maar zeker weten wij dat niet.

Wie het boek van Rik Van de Rostyne leest ‘Het K.A., Een brok geschiedenis van Maldegem (1974)’ weet dat er een harde strijd gevoerd werd tussen de staatsscholen enerzijds en de katholieke scholen anderzijds. Beide scholen bieden algemeen, technisch en beroepsopleiding aan, waarom elkaar niet aanvullen? De enige les die we daar uit kunnen leren is dat verdraagzaamheid hoog in het vaandel gevoerd moet worden, vrijheid, gelijkheid, broeder- en zusterlijkheid. Oud-leerlingen van de Maricolen geven les in het K.A., nu Courtmanschool en omgekeerd moet dit ook kunnen. 

Elkaar aanvullen is altijd beter dan elkaar bestrijden.

Dank zij een grondige studie van diverse publicaties kon historicus ETIENNE DHONT een prachtige serie over de politieke geschiedenis in Maldegem brengen tijdens ERFGOEDDAG die becommentarieerd wordt in Vrij Maldegem door M. Posman. Foto Oud Stadhuis en Schepenhuis Els Stevens en info Liber Memorialis. (wordt vervolgd).

Dank zij een grondige studie van diverse publicaties kon historicus ETIENNE DHONT een prachtige serie over de politieke geschiedenis in Maldegem brengen tijdens ERFGOEDDAG die becommentarieerd wordt in Vrij Maldegem door M. Posman. Foto Oud Stadhuis en Schepenhuis Els Stevens en info Liber Men Bauwensmorialis. (wordt vervolgd).