Opvoeden

Nooit gedacht dat het pure eenvoud zou zijn, wel gedacht dat de rede me de weg zou wijzen naar de ideale opvoeding.

Als kind werden we er voor het eerst bij betrokken, de ouders gaven aan wat kon en niet kon, of deden dit juist niet en lieten ons onze eigen weg begaan, door ervaringen zouden we leren hoe om te gaan met zaken in de toekomst. Eens we zelf ouder werden werd het heel wat anders, dan dienden wij een keuze te maken voor onze kinderen, en later ook onze kleinkinderen, want als ouder sta je nu eenmaal anders tegenover je kinderen dan als grootouder tegenover je kleinkinderen.

Soms is die keuze snel, makkelijk gemaakt. Je hebt als kind zelf ondervonden dat de opvoeding die je kreeg heel wat positieve zaken met zich mee bracht of juist het tegenovergestelde: de opvoeding die je genoot voldeed geenszins aan de verwachtingen die je had als kind van je ouders.

Het is dus kiezen voor een opvoeding die in dezelfde lijn ligt van de opvoeding die je zelf genoten hebt, of het roer over een heel andere boeg gooien, waarbij je hoofdzakelijk zaken in je opvoeding overboord gooit en deze vervangt door iets bijna tegenovergesteld.

Natuurlijk wordt hier vanuit gegaan dat je enkel op de hoogte bent van de eigen opvoeding die je genoten hebt. Echter, er bestaan ook manieren om de keuze in de manier van opvoeden uit te breiden, door je op de hoogte te stellen van andere manieren van opvoeden. Later, eens je kind naar het middelbaar gaat, doe je dan hetzelfde. Meestal liggen die keuzes gevangen tussen twee extremen: je kind veel structuur bijbrengen, waarbij experimenteren tot het strikte minimum wordt beperkt, en je kind zijn vrije gang laten gaan, waarbij structuur tot een minimum wordt beperkt en het experimenteren tot het uiterste wordt uitgebreid. Het spreekt voor zich dat talrijke nuances op deze uitersten kunnen worden aangebracht. Het midden is makkelijk detecteerbaar: helft plaats voor experimenteren, de helft van het gebeuren wordt gestructureerd. Echter, een keuze maken is niet zo makkelijk, daar je het hebt over een kind met een eigen persoonlijkheid. De noden van je kind dienen gekend te zijn om te kunnen overgaan tot een opvoeding die het best aanleunt bij wat je kind verlangt, nood aan heeft.

Men zou kunnen beginnen met kinderen in hokjes te verdelen, en ieder hokje een eigen opvoeding toe te schrijven. Hier heeft men het volledig bij het verkeerde eind. Stop je kind niet in een hokje, denk niet dat je kind een duplicaat is van andere kinderen. Je kind is uniek, en wil ook zo benaderd worden. Kinderen, maar ook jongeren, hebben een hekel aan ‘jij mag dit niet want je zus/ broer mocht dit ook niet’. Maar evenzeer is het weinig gevoel voor je kind, je puber hebben als je meld dat ‘je zus/broer mag dit wel, tijden veranderen en ik pas me daarbij aan’. De gelijkheid is dan ver zoek.

In gesprek gaan met je kind, vanaf dat het kan spreken, kan heel wat verduidelijken rond de persoon die je voor je hebt. Bij wat voelt mijn kind zich goed, waar heeft het schrik voor, wat doet het graag, wat minder, enz. Via de lichaamstaal van je kind kom je te weten of het een durver is, een afhoudend persoon, een experimenteerder, een ‘ik blijf bij mijn honk’-kind, … . Ga na wat je kind interesseert: tekent het graag, voetbalt het graag, … . Laat het kind toe van te experimenteren en de weg naar de ideale opvoeding spreidt zich voor je open. Een kind dat graag tekent, maar timide is, kan er misschien baat bij hebben om naar een tekenacademie te gaan, waar het vaste klasgenootjes heeft. Een kind dat graag tekent, extravert is, zich graag toont, kan evenzeer naar de tekenacademie, maar kan dit aanvullen met kunstkampen, uitwisselingen en dies meer.

Belangrijk is dat je je kind laat kennismaken met de mogelijkheden die er de dag van vandaag zijn om je vrije tijd in te vullen, initiatielessen zijn hier het ideale middel voor: weinig verplichtingen, lage drempel en je kind zal zelf aangeven wanneer het verder wil gaan met iets. De veiligheid voor het kind is gewaarborgd en dit zorgt ervoor dat het kind zich ten volle zal inzetten voor de eigen gemaakte keuze. Betekent dit dat het kind niet voor de tv mag hangen? Geenszins, wil men zijn wereld kennen, wil men op de hoogte blijven van wat reilt en zeilt in de wereld, lijkt de tv mij een goed medium. Op het internet surfen kan eenzelfde rol vervullen. Er zijn nu eenmaal kinderen die graag tv kijken, en niet enkel naar, naar mijn mening, soms absurde tekenfilms, maar ook naar documentaires en dies meer. Voor jongeren geldt hetzelfde, hoewel luiheid hier om de hoek kan loeren. Samen dingen doen met je puber kan hieraan verhelpen. Ik doe graag de afwas, zelfs de afdroog, maar als ik dit samen met mijn ouders, mijn kind kan doen, beleef ik er echt plezier aan. Ook je kind, je puber zal er meer plezier aan beleven. Hetzelfde geldt wel eens voor de maaltijd. Samen uit, samen thuis, is zoveel leuker. Weten dat je deel uitmaakt van een groter geheel geeft je een gevoel van vrijheid, van waardering, van eigenwaarde.

Dien je je kind, je puber dan van hot naar her te brengen om zijn/haar dromen verwezenlijkt te zien? Geenszins. Ook een kind/puber dient te weten rekening te moeten houden met anderen uit hun omgeving. Zoals we allen zelf mogen ondervinden kunnen we niet steeds onze zin krijgen, ook wij dienen met anderen rekening te houden, met regels waarover we het dikwijls oneens zijn, enz. Ruzies zijn hierbij niet nodig, een gesprek doet ook hier wonderen.

Dergelijk gesprek dient te gebeuren op gelijke voet, je kind, je puber heeft evenveel inbreng in het gesprek dan jijzelf. Leer je kind, je puber zijn verhaal/mening te verduidelijken naar anderen toe, kan hij/zich later beter verstaanbaar maken aan derden. Tevens leert het kind/ de puber ook om geen boodschappen de wereld in te sturen met een wankele ondergrond. Het leert fundamenten te leggen voor een denkwijze die toestaat om zelf stevig in je schoenen te staan, wat de eigenwaarde van het kind/ de puber, de hoogte injaagt.

Ik kan me voorstellen dat een aantal ouders denken van: mijn kind heeft … en … of …. . Wel, ook hier is al het voornoemde van toepassing, wel aangepast aan het kind, de jongere.

Indien je met respect omgaat met je kind, de jongere, kan je er van op aan, in welke toestand het kind/ de jongere zich ook bevindt, dat je nooit iets verkeerd zal doen. Behandel een kind/een jongere zoals je zelf behandelt wil worden. Vergeet niet dat je je als puber ook wel meermaals onbegrepen voelde. Hoe kwam dat? Kon je je verhaal niet doen, werd verduidelijking van wat je wou melden in de kiem gesmoord, vond je de juiste woorden niet, hielp men je niet daarbij, … ? Vond je dit alles een gebrek bij je ouders? Tracht het dan beter te doen.

Dien je de perfecte ouder te zijn voor je kind? Dat ben je voor je kind, daar bestaat geen twijfel over. Echter, vergeet niet dat je kind naar je opkijkt, het aanvaard wat je brengt, en dit soms klakkeloos overneemt, zonder enige terughoudendheid. Als jij dingen verkeerd doet, zal je kind je hierover niet op de hoogte brengen als het kind niet de veiligheid weet te vinden in jullie relatie. Een kind vertelt met plezier wat hem/haar drijft, wat het verkeerd doet, wat het goed doet, op voorwaarde dat het zich ten allen tijde veilig bij je voelt.

Als je als ouder die veiligheid kan bieden, is er geen drempel die het kind dient te nemen. Vertrouwt het erop dat je er steeds bent voor hem/haar. Mag je dan geen straf geven. Zeker wel, zie het als het duidelijk stellen van een grens die werd overtreden. Het is geen straf, het biedt het kind/ de jongere de kans om te herstellen wat stuk is gemaakt, of het nu materieel of immaterieel is. Wederzijds vertrouwen wordt teruggewonnen, wat stuk is gemaakt wordt hersteld of vervangen. Iets materieel kan hersteld worden door iets immaterieel. Stel: je kind maakt per ongeluk een vaas stuk, je kind geeft je een knuffel en zegt oprecht dat het hem/haar spijt. Je kind doet hetzelfde, maar nu met opzet, het was boos en moest iets kapot smijten. Geef je kind de tijd om tot rust te komen, door time-out of iets anders, bespreek nadien wat in ruil kan komen voor de betrokken schade, zorg dat dit in evenwicht is met de betrokken schade. Het kind/ de jongere is in staat om je hierbij te helpen, en zal jou niet tekort doen. Je kan tot een vergelijk komen waarin beide partijen zich kunnen vinden.

Kinderen, jongeren zijn soms te hard voor zichzelf in dergelijke gevallen, wijs hen erop. Zorg ervoor dat ze niet het gevoel krijgen: oog om oog, tand om tand. Dit brengt geen zoden aan de dijk.