GSM: een must voor mobiele mensen?
B. Nauwelaers

Inleiding

GSM, het is ondertussen een zeer bekend begrip en een courant gebruiksvoorwerp.
Nochtans is de achtergrond ervan veel minder bekend. In dit artikel kijken we even in
het verleden en proberen we op een beschrijvende manier de fundamenten van het
GSM-systeem duidelijk te maken. We bespreken de beveiliging in het systeem en de
bijkomende mogelijkheden naast gewone telefonie. Tenslotte ronden we af met een
korte blik in de toekomst.

Een beetje geschiedenis

Dacht u ook dat de oudheid van de mobiele telefonie nog maar net achter de rug ligt? Of
nog, bent u het ermee eens dat er voor de recente opkomst van GSM slechts één
systeem bestond, en dan nog wel met zaktelefoons die enkel in over-sized zakken
pasten? Misschien is dat niet helemaal fout, maar u zit er toch een beetje naast. Vijftig
jaar geleden al, bestond een eerste systeem voor mobilofonie, namelijk in 1946 in St.
Louis in de staat Missouri. Dit systeem was mobiel, in die zin dat het in een auto kon
vervoerd worden, maar verder houdt de vergelijking met GSM op: het werkte nog met
radiobuizen, want de transistor werd slechts in 1947 uitgevonden. Het aantal gebruikers
was zeer klein (hooguit enkele tientallen), het bereik was beperkt en verbindingen
werden door een operator gemaakt en verbroken.
De eerste groei van de mobilofonie kwam er in de periode tussen 1950 en 1980. De
voornaamste reden was het gebruik van geïntegreerde schakelingen, waardoor de
toestellen kleiner werden en met kleinere batterijen konden werken. De echte doorbraak
is er nog later gekomen, namelijk in de jaren tachtig door de introductie van de cellulaire
techniek, die we verderop meer in detail bekijken. Deze uitvinding van Bell Labs, ook de
geboorteplaats van de transistor, werd in verschillende systemen toegepast. In de
Verenigde Staten van Amerika werd AMPS, de Advanced Mobile Phone Service,
gelanceerd in 1979 in Chicago. En in Europa waren de Scandinaven in 1981 de
voorlopers met hun NMT (Nordic Mobile Telephone), welke ook in de Benelux gebruikt
werd. Uiteraard hadden de Fransen een eigen systeem genaamd Radiocom 2000, en dus
ook de Duitsers met C-450, en de Italianen met RTMS.
Vermits deze systemen geen enkele vorm van compatibiliteit kenden, is het niet te
verwonderen dat de drang ontstond om één pan-Europees systeem te ontwikkelen.
Daarvoor werd in 1982 een werkgroep opgericht in de schoot van het toenmalig
regelgevend orgaan, de Conférence Européenne des Postes et Télécommunications
(CEPT), met de naam Groupe Spéciale Mobile (GSM). Het werk werd zeer grondig
gedaan, want er werden op basis van verschillende alternatieve voorstellen, acht
prototypes gebouwd. Uit de opgedane ervaringen werd tenslotte de finale standaard
opgesteld. Deze specificaties werden officieel gepubliceerd in 1990, zodat in 1992 het
eerste GSM-systeem commercieel van start kon gaan. De afkorting GSM werd
overgenomen van de werkgroep, maar staat nu voor ’Global System for Mobile
communication’. De lange ontwikkelingstijd van de standaard heeft twee redenen. De
standaard is open, bedoeld om een concurrentiële markt te laten ontwikkelen, zowel
voor de infrastructuur als voor de mobilofoons zelf. Daarom is grote detaillering vereist.
Bovendien is GSM een erg ingewikkeld systeem, omdat het geconcipieerd werd om een
groot aantal functionaliteiten en een goede kwaliteit te garanderen.
Dat dit laatste aardig gelukt is blijkt uit de boom die GSM gemaakt heeft in de voorbije
jaren. Dit wordt geïllustreerd door het aantal landen en het aantal operatoren dat een
GSM-dienst aanbiedt, en door het aantal abonnees. In België waren er voor Proximus en
Mobistar samen 520.000 klanten op 31 januari 1997, 3 jaar later ongeveer 5.500.000.
Wereldwijd zijn er meer dan 460.000.000 GSM-gebruikers, ongeveer 400 GSMnetwerken
in bedrijf, gespreid over meer dan 150 landen. Daardoor neemt GSM
ongeveer 70 % van de wereldmarkt voor digitale mobiele telefonie in, en bijna 65 % van
de totale mobiele telefonie.
In het vervolg van dit artikel bespreken we de functionaliteiten en de kwaliteiten van
GSM. Maar we starten met een overzicht van de basisprincipes waarop het systeem is
gebaseerd.

Lees verder HIER...