Is het dan niet mogelijk dat iemand loskomt van
zijn omgeving en opvoeding? En toch een rechtvaardig pad kan bewandelen, zonder
de kans gekregen te hebben op een goede opvoeding. Wat is een goede opvoeding?
Welke normen en waarden sluiten daarbij aan? En garandeert een goede opvoeding,
dat men niet onrechtvaardig zal handelen?
Ik ben eens met Astrid over het feit rechtvaardigheid is geen
aangeboren eigenschap , maar dat het grotendeels, net zoals alle normen en waarden,
een kind moet geleerd worden door de ouders d.m.v. de opvoeding. Ik ben er
echter wel van overtuigd dat iedereen streeft naar rechtvaardigheid. Alleen,
bekijkt iedereen rechtvaardigheid vanuit eigen ervaringen. Iedereen reageert
vanuit zijn beeld over rechtvaardigheid. Ze zullen voor de moeilijke keuze
staan tegen de onrechtvaardigheid ingaan of je laten onderdrukken en zelf
deelnemen aan onrechtvaardige praktijken. Het lijkt zo een gemakkelijke keuze,
men zegt snel het zal mij niet overkomen of ik zal er nooit aan meedoen. Psychologisch
onderzoek naar de vreselijke gebeurtenissen onder het bewind van Mussolini,
Hitler, Mao, toont aan dat de keuze voor de meeste mensen niet evident is. Het
is een keuze waarbij men, na een lange worsteling met jezelf, moet kiezen tussen
het verloochenen van eigen waarden (die men meekreeg d.m.v. opvoeding) of
toegeven aan de wil van je omgeving (waarin men zich op dat moment bevindt). En
alweer hoor je de mensen heel snel zeggen: de keuze is toch simpel, je eigen
waarden verloochenen neemt je zelfrespect weg. De keuze is niet zo
vanzelfsprekend. De geschiedenis van de dictatuur van Hitler en het naziregime
is het duidelijkste bewijs , dat het effectief mogelijk is om grote
bevolkingsgroepen in staat te stellen vreselijke en onrechtvaardige daden uit
te voeren. Later kijkt me verwonderd en
ongelovig terug op deze periode, maar de verklaring is vrij simpel. Vaak ondervinden
mensen een zware psychische druk, ofwel door psychische overmacht van een
dictator of angst door de bedreiging met de dood. Ook worden mensen vaak onder
druk gezet door de omgeving, en bezwijken ze onder de woorden iedereen doet
het. We kunnen er natuurlijk ook zeker van zijn, dat mensen meegeholpen hebben
uit eigenbelang. Maar hebben deze mensen dan geen rechtvaardigheidsgevoel? Toch
wel, ze zijn wel egoïstisch, maar dat is misschien net de betekenis over
rechtvaardig zijn, die zij meekregen. Er wordt ook zo vaak gezegd dat de
geschiedenis zich niet meer kan herhalen, dat niemand nog ooit actief zou
kunnen aanzetten tot dergelijke misdaden. Ik ben daar niet van overtuigd. Het
is bij Hitler ook niet begonnen op zeer grote schaal, maar bij kleine groepen
en zo heeft zijn impact grote groepen doordrongen met zijn rechtvaardigheid. Met
deze voorbeelden wil ik zeker geen excuses aanreiken voor onrechtvaardige
daden, integendeel. Want het is toch onmenselijk en onwaarschijnlijk dat iemand
ooit zijn geweten kan sussen met ook maar één excuus. Daarom is het belangrijk
dat mensen zich moreel verplicht voelen om te vechten voor rechtvaardigheid en
voor diegene die het ooit wel aandurfden uit zelfrespect, uit respect voor de
andere,
Ik heb het nu vooral gehad over de emotionele zaken die je
kunnen aanzetten of belemmeren iets te willen veranderen aan het onrecht in de
wereld.
Maar kan men via organisaties, wetten, een rechtssysteem de
rechtvaardigheid garanderen? En welke zouden het best de rechtvaardigheid
kunnen garanderen?
Reacties op bericht (3)
07-05-2010
Laissez faire-economie volgens Rawls
Ik las net een beetje in het boek van John Rawls en stond even stil bij een interessant stukje over rechtvaardigheid op economisch vlak. John Rawls bespreekt hierin een rechtvaardig economische systeem, dat reeds meermaals is gebruikt en gebruikt wordt. Volgens Rawls garandeert de 'Laissez faire-economie respect voor eigendom, efficiëntie en beschermt deze economie onze vrijheid.
07-05-2010 om 19:58
geschreven door Féline
03-05-2010
Rechtvaardigheid in opvoeding en omgekeerd...
Ik ben van mening dat morele waarden aan de grondslag liggen van een persoonlijk rechtvaardigheidsgevoel: het verschil duidelijk kunnen onderscheiden tussen goed en slecht moet van begins af aan al geworteld zijn in een degelijke opvoeding. En ik denk dat de ouders de doorslag hebben in het vormen van een goed functionerend geweten: hun visie op rechtvaardigheid wordt de kinderen met de paplepel ingegeven. Als zij in hun leven al vele malen onrechtvaardig zijn behandeld, zullen zij daar sterke klemtoon op leggen tegenover ouders die onrechtvaardigheid nog nooit in de ogen hebben gekeken. Het hangt ook af van wat een mens als prioritair in zijn leven beschouwt: draagt hij rechtvaardigheid persoonlijk hoog in het vaandel, of staat dat gevoel lager gerangschikt dan onbaatzuchtigheid, solidariteit, trouw, liefde... Of je kan het ook negatief bekijken: zou een mens alles doen om zoveel mogelijk persoonlijke welvaart te verkrijgen, of om toch maar aan een penibele situatie te ontsnappen. Het is zo al erg moeilijk om een objectieve kijk te vormen op wat rechtvaardig is en wat niet, laat staan als je inderdaad onder psychologische druk komt te staan. Alleen de mensen die dan rechtvaardigheid als absolute prioriteit in hun leven kiezen, zullen dan nog altijd overeind blijven. Maar ik weiger te geloven dat er ooit nog een regime zal worden ontwikkeld als het nazisme of dergelijke. Het verleden is er vooral om uit te leren en ik denk dat de mensheid toch wel één ding is wijzer geworden na de Tweede Wereldoorlog: namelijk het is niet altijd goed om de kudde te volgen. Zo'n extremistische levenshouding is in onze westerse wereld sociaal onaanvaardbaar geworden en zal nooit de overhand kunnen nemen omdat onze maatschappij het bij wijze van spreken eerst bijna dood zal schoppen. In mijn ogen blijft de democratie relatief de meest rechtvaardige staatsvorm. Hoe meer inmenging van verschillende personen bij het bestuur van een staat, des te objectiever en representatiever voor de hele bevolking het beleid zal zijn. Maar een democratie kan soms verraderlijk zijn. Vertegenwoordigers kunnen bij verkiezingen bijvoorbeeld zeer rechtvaardig en menslievend overkomen, maar eens ze het moeten waarmaken, kunnen ze af en toe tekort schieten (kijk maar eens naar het huidige politiek klimaat in België). Ook het meerderheidsprincipe is niet altijd waterdicht en laat soms onrechtvaardigheid door. Ik zie België eerder als een moderne bureaucratische democratie: wetten kunnen hier zeer lang wetsvoorstellen blijven en ongelooflijk worden uitgesteld door administratieve rompslomp, waardoor soms ook rechtvaardigheid op zich laat wachten... Irak langs de andere kans wordt volgens mij dan weer de kans niet gegund om op een democratische manier te ontwikkelen door de constante en blijvende (negatieve?) invloed van de VS. Minder westerse inmenging zou wel eens meer ademruimte en meer opwaartse groei kunnen betekenen...
03-05-2010 om 23:30
geschreven door Olivier
02-05-2010
Garantie?
Feline heeft gelijk als ze zegt dat wanneer we onderdruk
staan anders kunnen reageren dan we nu zeggen. Maar er zijn ook mensen die
verzet hebben kunnen bieden aan die onrechtvaardigheden. Denken we maar een het
verzet. Ik vraag me af welke karaktereigenschappen je hiervoor moet hebben om
toch te kunnen weerstand bieden aan psychologische druk. Ik hoop dat als ik
ooit onder psychologische druk sta toch mij aan mijn waarden kan houden. Dat ik
mijn respect voor anderen en mijzelf nooit laat kapot gaan. Wij worden op school
verwacht kritisch te zijn. Ik denk dat ik ook kan zeggen dat ik dit ben. Maar zal
ik dit onder elke omstandigheid blijven?
Wij worden nu anders opgevoed als
vroeger. Misschien ligt dit aan de basis
van een beter kritische geest en het behoud van eigenwaarden. Misschien is het
egocentrisme van onze eeuw toch nog voor iets goed en blijven we toch bij ons
eigen standpunt wanneer we onder psychologische druk komen te staan.
Maar kan men via organisaties, wetten, een
rechtssysteem de rechtvaardigheid garanderen? En welke zouden het best de
rechtvaardigheid kunnen garanderen?
Volgens de VS kan er enkel via een democratisch systeem
rechtvaardigheid gelden in een land. Onder die noemer zijn zij ook naar Irak
vertrokken om daar een democratische staat op te trekken. Ik denk niet dat er
nu meer rechtvaardigheid in Irak is. Aanslagen vinden er nog elke dag plaats. Wat
me niet het toppunt van rechtvaardigheid lijkt. Irak moet zelf een eigen staatssysteem kunnen waarmaken . Zij zijn nog niet klaar voor een
democratische staat. En zo ook zelf een rechtvaardig systeem bedenken voor hun samenleving.
Welk systeem het best is, is dus volgens mij moeilijk te beantwoorden. Natuurlijk
zou ik instinctief zeggen een democratische staat. Omdat deze meestal gelijk
staat aan welvaartstaten. Maar het vorige voorbeeld bewijst volgens mij het tegendeel.
Ik ben er wel zeker van dat we wetten nodig hebben om een rechtvaardige staat te verwezenlijken. We
hebben immers bewezen in de vorige teksten dat rechtvaardigheid niet vanzelfsprekend is voor iedereen. Daarom zijn
er richtlijnen en regels nodig om rechtvaardigheid een algemeen recht te maken.
Want iedereen verdiend een rechtvaardige behandeling. Of deze rechtvaardigheid
honderd procent te garanderen valt met
een goed rechtssysteem is zeer de vraag. Kijken we alleen al naar België. We kunnen
wel zeggen dat België een welvaartstaat is met een goed wetsysteem. Maar ik denk
dat er nog steeds vele gevallen van onrechtvaardigheid zijn. Denken we maar aan
moordenaars die te vroeg vrij komen of mensen die niet worden bestraft door
procedure fouten. België is ook niet vrij van corruptie. Dus neen! Wetten en rechtssystemen
kunnen rechtvaardigheid niet voor honderd procent garanderen. Daarom moeten we
ervoor zorgen dat we zelf voor onze medemens rechtvaardigheid garanderen.
