31-03-2010 om 22:27 geschreven door Bob  

31-03-2010 om 21:02 geschreven door Bob  

Persoonlijke verwerking: “Wat betekent logisch zijn?”

“Logica is de tak van de filosofie die nadenkt over het denken zelf en die de structuur en de principes van geldig redeneren bestudeert door vragen te stellen als: Wat betekent het om een argument redelijk te formuleren? Wat betekent het als iets uit iets anders volgt?” Zo kan men de logica omschrijven. Maar logica is tevens het streven naar het logisch en rationeel verklaren van een handeling, zonder dat hierbij enige fout te maken bij het redeneren. Logica is onze overtuigingen van dichtbij onderzoeken en deze aan een analyse onderwerpen om na te gaan of we wel een logische reden hebben om overtuigd te zijn en niet op het verkeerde spoor werden gezet door een drogreden. Logica kan ook wiskundig moeilijk en symbolisch zijn. De pracht van de logica ligt in haar veelzijdigheid en het feit dat zij, hoewel ze soms wiskundig ingewikkeld kan zijn, toepasbaar is op de kleinste problemen in het dagelijkse leven.

Deze logica werd reeds bestudeerd door de grote Griekse filosofen Socrates en zijn leerling, Aristoteles. Van deze twee mag de laatste als de meest belangrijke worden beschouwd. Dit komt onder meer door de twee boeken die hij aan de logica wijdde. Hierin beschreef hij onder meer het syllogisme, een basisonderdeel van de logica dat sindsdien onlosmakelijk met de logica verbonden is.

“De bedoeling van de logica is precies zich te verwijderen van het particuliere.” is een omschrijving die één van de belangrijkste doelen van de logica weergeeft. Namelijk door afstand te nemen van het particuliere, kan men redeneringen abstracter en dus ook eenvoudiger voorstellen. Hierdoor worden fouten in de redenering makkelijker opspoorbaar en krijgt men een beter overzicht. Ook dit werd reeds toegepast door Aristoteles, die termen als mens of hond verving door letters in zijn redeneringen.

Dat Aristoteles zijn theorieën ook vele andere filosofen heeft geïnspireerd, wordt bewezen door de talrijke geschriften die werden gepubliceerd in navolging van of met het doel kritiek te geven op (hoewel dit zelden voorkomt) Aristoteles' theorieën. Een belangrijk voorbeeld hiervan is “Commentaar op de Zinnen” van William Ockham. Uit dit boek werd door latere filosofen “de wet van het scheermes van Ockham” afgeleid. Een wet die kan geformuleerd worden als “Entia non sunt multiplicanda praeter necessitatem”, of anders gezegd dat men bij het argumenteren de redenen moet beperken tot het strikt noodzakelijke . Naast deze “wet van het scheermes Ockham” zijn er nog vele andere wetten opgesteld die een richtlijn moeten zijn voor het argumenteren.

Maar het opstellen van wetten voor de logica is niet de enigste taak van een logicus. Logici trachten immers ook redeneerfouten op te sporen en deze vervolgens te bestempelen als onlogisch. Het “argumentum ad ignorantem” is hiervan een goed voorbeeld.

Zo werden in de loop van de geschiedenis met behulp van de wetten van de logica, aangevuld door de opgespoorde onlogica, de criteria steeds strenger voor de logische redenering. Hierdoor worden vandaag de dag meestal mathematische formules aangewend bij het opstellen van redeneringen, waardoor moderne stromingen in de logica als “logisch atomisme” en “symbolische logica” vaak de bovenhand halen boven de traditionele redenering.

Logica is dus het nadenken over het denken zelf. Door dit te doen kan men tot andere en betere inzichten komen omtrent een bepaald probleem. Vergissingen in het denken kunnen op deze manier opgehelderd worden en foute beslissingen vermeden. Één van de grootse logici uit de 20ste eeuw sprak hierover de volgende woorden: "Most people would sooner die than think; in fact, they do so." Aan deze woorden is duidelijk zijn frustratie te merken in verband met de intellectuele luiheid van sommige mensen. Misschien klinken ze u wel bekend in de oren, ze zijn immers van Bertrand Russell, een Brits filosoof en wiskundige die kan gelden als één van de meest invloedrijke filosofen van de 20ste eeuw. Hij was een pacifist en een prominent anti-oorlog activist, die ten tijde van de Vietnamoorlog sterke kritiek had tegen deze oorlog. Dit citaat geeft duidelijk aan dat hij oorlog beschouwde als een gebrek aan logisch verstand.

Zijn belangrijkste werk met betrekking tot de logica is “Principia Mathematica”, een driedelig werk over de grondslagen van de wiskunde dat hij samen schreef met een andere Brit, Alfred North Withehead. In dit werk doen deze twee geniale logici een poging om de wiskunde te funderen in de symbolische logica. Het spreekt voor zich dat dit een ingewikkeld werk is, doordrenkt met axioma's, afleidingen en verwijzingen naar reeds bewezen stellingen uit de logica. De “Principia” geldt als het invloedrijkste werk in de logica na Aristoteles geschriften.

Zoals het geval is bij vele wetenschappers, heeft ook Russell een kritische houding ten opzichte van religie, om niet te zeggen zeer kritisch. In zijn betoog “Why I Am Not a Christian” komt deze kritische houding tot uiting. Hij valt namelijk de belangrijkste argumenten voor het bestaan van een god aan, en komt tot de conclusie dat er geen enkele reden bestaat om te geloven in het bestaan van een god en dat religie vooral gebaseerd is op angst. Of om het met de woorden van Russell zelf te zeggen: "Fear is the main source of superstition, and one of the main sources of cruelty. To conquer fear is the beginning of wisdom." Tevens vermeldt hij dat religie een belemmering is voor het logisch denken en een obstakel voor technologische vooruitgang, een standpunt waar ik hem volledig in volg. In dit werk profileert Russell zich als een agnost, hoewel sommigen hem naar aanleiding van dit werk juist als atheïst bestempelen.

“As a philosopher, if I were speaking to a purely philosophic audience I should say that I ought to describe myself as an Agnostic, because I do not think that there is a conclusive argument by which one prove that there is not a God.” – Bertrand Russell

De reden waarom ik Russell zijn overtuigingen en werken heb geschetst, is omdat wij veel standpunten omtrent bepaalde onderwerpen delen. Hij beschouwde zichzelf als een vrijdenker en was ervan overtuigd dat mensen zich niet moeten laten leiden door traditie of heilige werken maar met behulp van hun eigen verstand tot kennis moeten komen. Dit is voor mij een onmisbaar element voor het logisch nadenken. Indien men zich namelijk laat leiden door vooraf bepaalde tradities of geschriften, zonder hierbij kritisch na te denken en je verstand te gebruiken, dan is het bijna onmogelijk om logisch te zijn. Het is immers noodzakelijk de vrijheid te bezitten om zich vragen te stellen bij zaken voordat men aan logica kan doen. Vaak staan heilige geschriften en de achtergrond van tradities haaks op een logische redenering. Daarom is het voor logici en andere wetenschappers vaak moeilijk om zich te bekeren tot een godsdienst.

Vandaag de dag bestaan er in de wereld veel onopgeloste problemen en vinden veel problemen niet de gepaste oplossing, zoals het conflict in verband met godsdienst in het Midden-Oosten. Nihil novi, niets nieuws onder de zon. Ook in het verleden zijn veel conflicten fout afgelopen. Veel van deze problemen vinden hun oorzaak in een verschil in overtuiging van twee partijen. Om het conflict vredig op te lossen, zal men moeten samenzitten en het probleem ontleden om ten slotte tot een oplossing te komen door logische redenering. Maar logisch zijn kost moeite en denkwerk, men moet dus bereid zijn er een inspanning voor te leveren. Als die inspanning bij één van de partijen in het conflict ontbreekt, kan er geen consensus ontstaan tussen de twee partijen. Iedereen kan volgens mij namelijk logisch zijn, maar vele mensen vinden het soms niet de moeite waard die inspanning te leveren. Die inspanning is echter zeer belangrijk. Mensen die niet de moeite doen om na te denken over hun overtuiging en de argumenten achter hun overtuiging, zullen volgens mij vaak te kort schieten bij het vredig oplossen van een conflict. En daarom is het belangrijk die inspanning te leveren en af en toe een tussenstop bij de logica te maken.

"In all affairs it's a healthy thing now and then to hang a question mark on the things you have long taken for granted." – Bertrand Russell

Ik vind logica werkelijk één van de boeiendste en belangrijkste wetenschappen die er bestaat. Het feit dat de logica zowel tot de wiskunde als tot de filosofie wordt gerekend, geeft al aan dat logica bij veel studies in verschillende wetenschappen een belangrijke rol speelt. Men heeft bijvoorbeeld een groot deel van de wiskunde kunnen herleiden tot beginselen uit de logica. Wat niet verwonderlijk is aangezien de wiskunde opgebouwd is uit stellingen die één voor één logisch bewezen zijn. Daarom vind ik wiskunde zo belangrijk. Wiskunde verplicht je immers logisch na te denken zonder fouten, een kunst die aan iedereen zou moeten onderwezen worden. Indien iedereen immers een logische geest zou ontwikkelen, zonder bijvoorbeeld de beïnvloeding van religie, dan zouden veel conflicten en andere problemen kunnen worden vermeden. Mensen die in hun leven de tijd nemen om logisch te zijn, zullen naar mijn mening vredevoller met elkaar samenleven dan mensen die vertrouwen op hun religie en oude tradities.

"Mathematics, rightly viewed, posses not only truth, but supreme beauty - a beauty cold and austere, like that of sculpture." - Bertrand Russell

Bij het oplossen van een probleem, komt vaak logica te pas. Om een probleem op te lossen zal men eerst het probleem moeten ontleden om dan met behulp van logica naar een oplossing te zoeken die berust op een logische redenering. Zo helpt de logica helpt ons ook bij het verstaan van allerlei problemen in de wetenschappen. De wetenschappen zijn er namelijk op uit steeds meer verschijnselen op aarde en in de ruimte te verklaren. En juist door het zoeken naar een logische verklaring aan de hand van redeneringen werden vele verschijnselen in het verleden reeds doorgrond. Maar ook vandaag de dag zijn wetenschappers bezig met het zoeken naar de verklaring achter wetenschappelijke gebeurtenissen. Logisch zijn betekent dus ook streven naar vooruitgang, naar een verbeterde kennis van onze aarde en alles wat leeft op onze aarde. Ik geloof namelijk dat achter elk verschijnsel een logische verklaring zit, dat elke gebeurtenis logisch en rationeel kan doorgrond worden. De mens zal steeds meer weten over de planeet waar hij op leeft, omdat we aan de hand van logisch redeneren steeds meer kunnen verklaren. Zo kunnen we steeds verder terugkijken in de tijd en zelfs sommige gebeurtenissen in de toekomst voorspellen door een logische redenering te volgen. De mens zijn geest zal dus steeds logischer worden, aangezien hij steeds meer kan verklaren aan de hand van logica. Het enigste wat ik betreur is dat er zo veel dingen zijn die wij in onze levensloop niet meer zullen begrepen hebben...

“The greatest challenge to any thinker is stating the problem in a way that will allow a solution.” – Bertrand Russell

Bronnen:

www.citaten.net

Virtuele bibliotheek van De Standaard der Letteren: Filosofie voor beginners – Alain De Botton

www.wikipedia.org

31-03-2010 om 20:50 geschreven door Bob