Deze zomer werd voor het eerst, in de lijn met acties zoals Dagen Zonder Vlees, de Zomer Zonder Vliegen georganiseerd. Dagen Zonder Vlees doet het al jaren zeer goed, en Zomer Zonder Vliegen had alles in zich om het ook goed te doen: een goede naam, duidelijke verwijzing naar een heel beroemde gelijkaardige actie en een laagdrempelig individueel engagement: twee maandjes niet vliegen. Ik schreef me meteen in op hun website www.zomerzondervliegen.be en werd zo een van de 2110 bewuste Belgen die niet zouden vliegen. 2110. Tweeduizendhonderdentien. Ik vond het zo triestig. Eind augustus zat ik op mijn gemakje in de trein van Brussel naar Gent een krant te lezen, waarin op pagina vijf stond dat het vliegverkeer in België en wereldwijd bleef toenemen. Tijdens de Zomer Zonder Vliegen, je houdt het bijna niet voor mogelijk. Hoe kan het dat zoveel mensen meedoen aan Dagen Zonder Vlees, maar niet aan Zomer Zonder Vliegen? Is vliegen zo'n belangrijk onderdeel van ons leven?

Ikzelf vlieg bijna nooit. Helaas moet ik toegeven dat ik al heb gevlogen in mijn leven: als tiener op reis met mijn ouders en later ook zelf, op reis met jeugdgroepen of met vrienden. Jeugdzondes, destijds was ik mij niet zo bewust van de impact als nu. Ik heb mijzelf dan ook voorgenomen om nooit meer te vliegen in mijn leven, of toch maximaal nog twee keer als het echt niet anders kan (zeg nooit 'nooit'). In de plaats daarvan ga ik op eco-reizen: met de trein, de fiets, te voet of een combinatie daarvan. En ik heb het idee dat er steeds meer bewustwording is rond vliegen: bovengenoemde actie, een sporadisch opiniestuk in de krant, de invoering van vliegtaks in Nederland, de algemene concensus dat vliegen veel te goedkoop is, etc. Ik dacht dat we de goede kant opgingen, dat steeds meer mensen steeds minder wilden vliegen. Blijkbaar was ik verkeerd. Wereldwijd bereiden luchthavens zich voor op meer capaciteit, wereldwijd breiden luchthavens uit. De impact is al enorm en zal alleen maar toenemen. Is dat het waard? Is het zo'n grote moeite om eens niet te vliegen, zodat onze kinderen en kleinkinderen misschien een planeet overhouden die leefbaar is? Wat zullen we hen vertellen over 50 jaar: "Ja, sorry dat het klimaat om zeep is en dat er hongersnood/oorlog/pandemie/... (schrappen wat niet past) is, maar toen ik jong was, moest ik echt per se elk jaar op reis naar de andere kant van de wereld, want anders kon ik niet leven", of iets in die aard? Vrienden van mij vertellen dat "reizen een inherent deel is van hun identiteit", dat ze "zichzelf pas kunnen ontplooien als ze de wereld zien", etc. De meeste van die mensen zijn nog niet eens in alle provinciehoofdsteden van België geweest in hun leven. Maar Budapest, Sydney, Istanbul, ja, daar zijn ze allemaal al geweest natuurlijk. En wil dat dan zeggen dat ik geen volwaardig ontwikkeld individu ben, omdat ik de behoefte niet voel om de wereld te zien?

Ik begrijp dat mensen het vliegtuig ook nemen voor hun werk. In dat geval zou ik zeggen dat er eerder iets mis is met de werkgever, die het noodzakelijk acht om mensen de wereld rond te sturen. Maar dat begrijp ik al beter dan recreatief vliegen. Idem voor vrijwilligerswerk, bijvoorbeeld in Afrika, zulke dingen wil ik zeker aanmoedigen. Het is ons recreatief vlieggedrag dat moet veranderen. Het is een kleine moeite, ver reizen is niet levensnoodzakelijk. Waar komt het idee toch vandaan dat we allemaal het recht hebben om op reis te gaan? Recht op vakantie, recht op ontspanning, ja. Maar ontspanning vind je even goed dichter bij huis. Vorige week kwamen tienduizenden mensen op straat voor het klimaat. Hoe veel van die mensen zullen dit jaar met het vliegtuig op reis gaan zonder zelfs maar stil te staan bij de impact die dat heeft op het milieu?