Of Zwarte Piet
racistisch is of niet zou ik graag in het midden laten want uiteindelijk is racisme
een van de meest persoonlijke
maatschappelijke problemen waar we vandaag de dag mee te maken hebben en bij
voorbaat dus relatief. Dat maakt het nu net zo pijnlijk en problematisch.
Wat mij dan
ook vooral tegen de borst stuit is niet zozeer Zwarte Piet, maar de bekrompen
reacties vanuit onze maatschappij op de discussie. Iedereen schoot meteen in
een kramp die normaal enkel marathonlopers kennen. Loopgraven werden
uitgegraven, bruggen werden opgehaald en posities werden ingenomen. Onze
cultuur stond op het spel en geen enkele zwarte piet moest er nog maar aan denken
om die kapot te krijgen.
Heeft er
nog niemand zich bedacht dat we ook anders kunnen reageren? Hoe zou het geweest
zijn moest er iemand hebben gezegd: Voelt u zich hierdoor beledigd? Dat wist
ik niet. Nu, het is zeker niet onze bedoeling om u te beledigen, maar dit is
een beetje folklore die hier jaarlijks opduikt en waarmee we de kindjes willen
plezieren met een cadeautje. Echter, als u zich echt beledigd voelt dan kunnen
we misschien rond de tafel gaan zitten en kijken hoe we dit minder beledigend
kunnen maken. Uit zulk overleg zou dan misschien komen dat we er een Witte Piet
kunnen bij doen, want (kindjes stop nu even met lezen) het is en blijft toch
een verhaaltje, een verzinseltje, een uitvinding die we kunnen aanpassen zoals
we willen. Die Witte Piet zou dan een piet zijn die heel goed werk levert
voor de Sint maar niet door de schoorstenen durft.
Of waarom
gebruiken we de Sint en Zwarte Piet niet als medium om boodschappen over te
brengen. Zo hebben we het al altijd gebruikt, want moeten de kindjes niet braaf
zijn voor ze cadeautjes kunnen krijgen. Is het dan zo ver gezocht om te stellen
dat kindjes vanaf nu verdraagzaam en tolerant moeten zijn voor ze cadeautjes
krijgen?
Het
probleem met Zwarte Piet zou dus makkelijk opgelost kunnen worden, maar onze
maatschappij is niet klaar voor zulke discussies. We kloppen de tegenstellingen
graag op, omdat we zo ons eigen beter kunnen definiëren, omdat we zo weer
ontdekken wat onze identiteit is. Een identiteit als negatie van die van een
ander. De Zwarte Piet-discussie is symptomatisch. Het is niet omdat Zwarte Piet
als racistisch scheldwoord wordt gebruikt dat Zwarte Piet moet worden afgeschaft,
net zo min als de makaakaapjes moeten worden uitgeroeid.
In de
plaast zou ik graag zien dat het totale gebrek aan empathie wordt uitgeroeid.
Want dat is hetgene dat mij zo stoort aan deze hele discussie. Het wordt tijd
dat we inzien dat racisme inderdaad relatief en een uiterst persoonlijke
beleving is. Dit houdt in dat ik niet kan beslissen of iemand anders zich
beledigd voelt. Ik kan niet beslissen of iemand anders iets mag aanzien als
racisme of niet. Ik kan niet beslissen of iemand racisme echt voelt of het
enkel gebruikt als excuus. Enkel via dialoog kan ik te weten komen wat racisme
voor die ene bepaalde persoon juist inhoudt, enkel via dialoog kan ik te weten
komen wat de andere kwetst en niet kwetst en enkel via dialoog kan ik te weten
komen hoe ik het verhaal van de Sint en Zwarte Piet kan aanpassen opdat het
voor iedereen aanvaardbaar wordt. Een aanpassing hier of daar moet toch kunnen,
want uiteindelijk is dat verhaal ook maar zeer relatief.
