Een radar voor goede boeken. Weinig tijd en op zoek naar een goed boek? In deze blog heb ik het enkel over die boeken waarvan ik vind dat ze uw tijd waard zijn gelezen te worden.
23-04-2012
De ontdekking van de hemel - Harry Mulisch
God vindt dat de mensen er op aarde een rommel van maken. Hij wil dat de Stenen Tafelen met daarop de Tien Geboden terugkeren naar de Hemel. Zijn engelen moeten een mens 'creëren', die de Stenen Tafelen kan vinden, en die zijn leven opoffert om ze naar de hemel te brengen. De engelen plaatsen twee mannen en een vrouw bij elkaar: bolleboos Onno, vrouwenverslinder Max en de beeldschone, verlegen Ada. Uit deze gepassioneerde driehoeksrelatie wordt een bijzonder kind geboren: Wuinten. Hij is de uitverkorene. Zal hij in staat zijn om de Tafelen te vinden? En hoe brengt hij ze naar de Hemel...
Een kunstige roman waarin toeval centraal staat en wat vooral de vraag oproept: "Bestaat toeval?". De schrijver doet zich vanop de eerste bladzijde voor als de Schepper; Hij bepaalt wie wie ontmoet, arrangeert levenslopen en componeert het geheel. Blijkbaar toevallige ontmoetingen staan in het teken van een groter plan, allemaal door Hem geregeld. De idee van de schrijver als schepper is immers nog niet zo gek. De schrijver bepaalt wat er gebeurt in het boek, tekent de karaktertrekken van zijn personages, regelt ontmoetingen en dit alles met het doel het verhaal wat reeds op voorhand in zijn hoofd zit te vertellen. In zekere zin bespeelt Mulisch deze dubbelzinnige gedachte door op voorhand de schrijver als God voor te stellen en zo het toeval ten berde te brengen. Wat er verder gebeurt in het boek is in feite reeds bedacht en kan door de fictie naar de werkelijkheid te transporteren doorgetrokken worden naar de reële wereld. Is wat hier gebeurd echt en toevallig, of slechts een klein deel van een groter uitgesponnen, reeds op voorhand uitgedachte chronologie? Met andere woorden, bestaat toeval en beschikken wij allen over een vrije wil. Want laten wij wel wezen: wij hebben slechts 1 leven en elke beslissing die wij nemen heeft gevolgen voor dit leven en deze levensloop. Zijn die belangrijke scharniermomenten in ons leven werkelijk zo toevallig? Een fervent voorstander haalt aan dat elke beslissing een autonoom karakter heeft met een draagwijdte die de beslisser verantwoording doet afleggen enkel tegenover zichzelf en zijn naaste omgeving. Maar, zeggen de sceptici, je hebt maar 1 beslissing en wie zegt dat die beslissing niet net die beslissing is of zal zijn die nodig is het groter geheel te dienen? Is de persoon die je ontmoet toevallig of is het net dat dekseltje wat op jouw potje past? Wat als je die persoon nooit had ontmoet, dan liep hij of zij nu gewoon rond zonder dat hij/zij jouw leven zou beïnvloeden, sturen. Misschien heb je net door een toevalligheid een ontmoeting misgelopen met een persoon die je nog meer had kunnen beïnvloeden, zowel in goede als in slechte zin. Ach, heerlijke vragen die filosofen al van in het begin bezig houden en ons zullen blijven fascineren.
Een ander interessant idee vanuit het boek en ook in de filosofie: kan iets uit niets ontstaan? Dus: waar komt het leven vandaan. We kennen Darwin met zijn evolutieleer, maar waar en hoe is deze evolutie begonnen. Wat was er voor de big bang? Niets? Een ander universum dat door zijn implosie "onze" big bang is geworden? En kan een enkel punt (big bang-theorieën gaan ervan uit dat op het moment van de ontploffing alle energie was samengebald in een enkel punt, kleinder dan onze zon) uitgroeien tot een oneindigheid zoals we ons universum nu kennen?