Deze vereniging werd opgericht in 1944 ten behoeve van de sterrenkundige amateur- en beroepswereld in Vlaanderen. Zij heeft tot doel de bestudering, aanmoediging en verspreiding van de sterrenkunde en aanverwante wetenschappen. De vereniging beschikt over gespecialiseerde werkgroepen en heeft tal van erkende aangesloten afdelingen/astronomieverenigingen verspreid over het Vlaamse landsgedeelte. Asterion is een aangesloten regioafdeling van VVS. Door op het VVS embleem te klikken krijgt u toegang tot hun interessante website en kan u tevens de gegevens van de Hemelkalender van de lopende maand raadplegen.
Wat wij vanop Aarde kunnen waarnemen is de verandering van nieuwe tot volle en terug naar nieuwe Maan in een periode van 29 ½ dagen (synodische maand). Als de Maan tussen de Aarde en de Zon staat dan keert ze haar niet verlichte zijde naar ons toe. De siderische omlooptijd (de tijd die de Maan erover doet om een volledige omloop te maken aan de hemel) bedraagt 27 1/3 dagen. Staat de Aarde tussen Zon en Maan, dan kunnen we de vol verlichte zijde van de Maan waarnemen. Bij een kwart van de omloop zien we het halfverlichte oppervlak. (eerste of laatste kwartier). Een tipje: zien we een letter P (premier) dan hebben we met het eerste kwartier te maken, D (dernier) het laatste. De Maan beschrijft dus een baan om de Aarde maar heeft ook een aswenteling en keert ons steeds dezelfde zijde toe. Daarbij maakt ze ook nog een “knikkende” beweging (libratie), tengevolge daarvan zien we ca. 59% van het totale oppervlak. Het overige onzichtbare percentage werd enkel door ruimtesondes en tijdens bemande maanvluchten onthuld.
De verzonken Maankrater (naast de bekende Copernicuskrater) genoemd naar Johannes Stadius, wis- en sterrenkundige uit Loenhout.
Maankaart
Deze Maanmap met een formaat van 236 x 244 mm. toont meer dan 500 maandetails (kraters,bergen,valleien en rillen). Ze bevat tevens waarnemingstips, gegevens over de Maanfazen en een kleinere map van de donkere zijde van de Maan. Tevens zijn ook de landingsplaatsen van bemande en onbemande maanvluchten erop aangeduid. Prijs: rond 10 euro.
Foto: Courtesy NASA
De Zon
Foto genomen in UV licht vanuit Skylab. Het toont een van de meest spectaculaire zonnefakkels ooit opgenomen. De massa van de Zon bedraagt bijna 333.000 maal deze van de Aarde en haar diameter 1.392.000 km. In de buitenste laag (fotosfeer) bedraagt de temperatuur ca. 6000° C. Door de enorm hoge temperatuur in de kern (15 miljoen °C.) en de extreem hoge druk kunnen er radioactieve reacties op gang komen. Deze zorgen voor de omzetting van waterstof in helium. Dergelijke activiteit is reeds voor ongeveer 4,6 miljard jaar aan de gang. Het ganse proces zorgt voor convectie, die ontstaat aan het oppervlak en waarbij warmte en licht vrijkomt. Een belangrijke satelliet i.v.m. zonnewaarneming is SOHO. Dit zonne- en heliosferisch observatorium werd gelanceerd op 2 december 1995.Het is een samenwerkingsproject van ESA en NASA. De satelliet bestudeert de zonnekern, de zonnecorona en zonnewind. Onder de twaalf instrumenten aan boord bevindt zich de LASCO coronagraaf. Deze kan ook aangewend worden om kometen die de Zon passeren te observeren. Op Sohoafbeeldingen bedekt de blauwe schijf in het centrum het zonlicht, de kleine cirkel geeft de positie van de Zon zelf aan.De corona, zonnefakkels, planeten en eventueel kometen zijn zichtbaar.De onderstaande foto toont een opname van de LASCO2 camera. Het is een afbeelding van een heldere coronale massauitstoot met een enorme eruptie tot gevolg. (Opname 2 juni 1998 om 13:31h. UT). Op de site van SOHO kan je veel meer van dergelijke zonneopnamen en ook -videos bekijken: http://sohowww.nascom.nasa.gov/
Foto: Courtesy of SOHO/LASCO2 consortium. SOHO is a project of international cooperation between ESA and NASA.
Amateurfoto: W. Ransburg.
Totale zonsverduistering van 11 augustus 1999.
Fotos: Courtesy SOHO (ESA&NASA)
SOHO PROJECT
Bovenstaande fotos tonen de afgewerkte SOHO satelliet en SOHO tijdens een van zijn constructiefazes. Buiten de uitgevoerde werkzaamheden in de Matra Marconi werkplaatsen werd de samenbouw van sonde en raket voorbereid in het SAEF-2 Kennedy Space Center. Tenslotte de afbeelding van de Atlasraket tijdens de lancering op Cape Canaveral die de sonde in zijn correcte baan bracht.
Amateurfoto: W. Ransburg
Lagunenevel/Messiercatalogus.
De Messiercatalogus werd samengesteld door een Frans astronoom Charles Messier, geboren 26 juni 1730. Zijn aanvankelijke interesse voor het bestuderen van kometen heeft geleid tot de ontdekking en/of catalogering van vele wazige objecten. (Lijst van 110 deep sky objecten en door hem gecatalogeerd onder de benaming M1 tot M110.) De reeks is samengesteld uit nevels, open sterrenhopen, bolsterrenhopen, dubbelsterren en galactische stelsels. Een van deze objecten opgenomen in zijn lijst is de M8 – Lagunenevel. Het is een zeer uitgestrekte emissienevel (ca. 140 bij 60 lichtjaar afmeting) en bevindt zich op een afstand van 5200 lichtjaar in het sterrenbeeld Boogschutter (Sagittarius). De eigenlijke ontdekker van dit object is Guillaume Le Gentil, eveneens een Frans astronoom. Hij ontdekte tevens de zoals heden bekende M32,M36 en M38. In diverse lectuur kan U de volledige lijsten en hun afbeeldingen terugvinden. De practische werken rond dit thema zijn zeker een aanrader om voor of tijdens de waarneming te raadplegen. De sterrenhoop NGC 6530 die het centrum van de Lagunennevel vormt werd reeds in 1680 ontdekt door John Flamsteed. Deze Britse amateurastronoom zou zijn kennis aanvankelijk putten uit zelfstudie. Later zou men voor hem het Koninklijk Observatorium van Greenwich bouwen om hem toe te laten zijn studie doorgedreven verder te zetten. Hij had bij zijn overlijden tal van belangrijke studies en ontdekkingen op zijn palmares staan. Bij donkere hemel kan men met een kleine telescoop de Lagunenevel slechts als een vage vlek waarnemen. Fotos zoals hierboven zijn bekend van opnamen met de Hubbletelescoop en van de grote sterrenwachten. De getoonde foto is echter een opname gemaakt door een ervaren amateurastronoom.
Amateurfoto: W. Ransburg
M42 - Grote Orion- nevel.__________
Deze difusse nevel vinden we terug in het sterrenbeeld Orion, gemakkelijk te herkennen aan de drie gordelsterren. (In de winterperiode te localiseren in het zuiden). De samenstelling van deze nevel is vnl. 90% geioniseerd waterstof en 10% helium. Het is een broedplaats voor nieuwe sterren. Hij staat op een geschatte afstand van ca. 1600 lichtjaar en heeft een leeftijd van enkele tienduizenden jaar. Bij uitzonderlijk heldere nachten met het blote oog te zien als een lichte vlek, door een kleine kijker ziet men reeds enige structuur. Het sterrenbeeld Orion is in het noordelijk halfrond een opmerkelijk wintersterrenbeeld. Het bevat buiten de grote nevel zelf nog enkele andere interessante objecten voor deepskywaarneming. (O.a. onder de ster Alnitak, de Paardekopnevel).
M51 -"Whirlpool"- of Draaikolkspiraalstelsel.
De diverse deep-sky sterrenstelsels zijn gecatalogeerd naar type en structuur. Ook ons eigen melkwegstelsel (spiraalstelsel) is hierin opgenomen. Het is een platte schijf met naar het midden toe een verdikking nabij het sterrenbeeld Boogschutter. Het draait zoals een groot wiel en de miljarden sterren bewegen zich rond het centrum. Ons ganse zonnestelsel is er in verhouding een minuscuul onderdeel van dat meedraait in een van de buitenste regionen van een van de spiraalarmen. De afstanden die we in dit verband hanteren zijn reeds in verhouding enorm groot te noemen. Hierboven een amateurfoto van M51, het “Whirlpool”- of Draaikolkstelsel. Het is opgebouwd uit gas, stof en jonge heldere sterren. Het werd ontdekt in 1773 en was meteen het eerste sterrenstelsel waarin spiraalstructuur werd waargenomen. De foto werd genomen door W. Ransburg met een 200 mm. Newtontelescoop. Het is de som van drie opnamen met elk 20 min. belichtingstijd op 400 ASA met een Canon D1 camera.
Amateurfoto: Rui Tripa
Mars
Deze planeet met zijn typisch roodachtige uitzicht, veroorzaakt door het hoge ijzergehalte, is een interessant waarnemingsobject. Haar gemiddelde afstand tot de zon bedraagt ca. 228,3 miljoen km. en de omloop rond de zon in een langgerekte elliptische baan bedraagt 669 dagen. De middellijn is 6.794 km. De Nederlandse astronoom Christiaan Huygens merkte als eerste op 28 november 1659 de verschuiving van een donkere opervlaktevlek (Syrtis Major) op waaruit hij toen reeds een aswenteling van ca. 24 uur kon afleiden. (De exacte rotatietijd bedraagt 24 h. 37 min. en 22,7 sec.) Het idee van de Italiaanse sterrenkundige Giovanni Schiaparelli als zouden er op de planeet kanalen voorkomen is sinds bijna 40 jaar definitief opgeborgen. Bekeken door de later kwalitatief sterk verbeterde telescopen bleken deze “canali” afzonderlijke strepen en vlekken te zijn. De onbemande ruimtetuigen alsook de zeer geslaagde landing van de twee Viking ruimtevoertuigen in 1976 brachten nog eens extra duidelijkheid aangaande het oppervlak van Mars. Zij hebben aangetoond dat het bestaat uit droge beddingen en kloofdalen alsook uit dalen met steile wanden. Enorme vulkanen, diepe kraters, hoogvlakten, ravijnen, canyons en rotsblokken komen er eveneens voor. Zeer bekende canyon is de Vallis Marinaris (Marinerdal) van 4000 km. lang, 6 km. diep en ca. 150 km. breed. Het is waarschijnlijk ontstaan door tectonische verschuivingen in de oppervlaktekorst. De bodem is bedekt met vulkanisch as. Aangenomen wordt dat er in een zeer ver verleden wel stromend water aanwezig zou kunnen geweest zijn dat aanleiding gaf tot de vorming van valleien. Bij de huidige gemiddelde luchtdruk van ca. 5 millibar is de aanwezigheid van vloeibaar water echter volkomen uitgesloten. In 1956, 1971 en 1988 was de nadering tot de Aarde groot en ideaal voor waarneming.(1988: minder dan 59 miljoen km.). Deze eeuw zal het spijtig genoeg niet meer voorkomen. De ijle Marsdampkring bestaat voor 95% uit koolzuurgas, 3% stikstof ,1% argon en een uitermate kleine hoeveelheid koolmonoxyde,zuurstof en waterstof. Op beide polen zijn er "ijskappen" zichtbaar die in de winter groter worden en in de zomer inkrimpen of helemaal verdwijnen. Er wordt eerder gedacht aan waterijs of rijp. Er wordt tevens verondersteld dat er water, maar dan wel in ijsvorm, in de Marsbodem is opgeslagen. Er komt op Mars ook veel bewolking en mistvorming voor. Een uitzondering op de zeer zwakke wind volgens een vrij regelmatig patroon bij gemiddeld -63° C. zijn de stofstormen die plots over vrijwel het volledige oppervlak kunnen voorkomen. Kraters zijn er ook aanwezig maar vele kleinere exemplaren zijn zo goed als weggeerodeerd. Een reusachtige vulkaan, de Ascraeus Mons reikt tot bijna 24 km. hoog. De caldera heeft een opening van 120 km. aan de top! (De lavastromen verspreiden zich tot meer dan 1000 km. in zuidelijke richting). Een tweede grote vulkaan is de Olympus Mons. Mars heeft twee manen: Deimos en Phobos. Beiden van onregelmatige vorm met diameters van 10 en 20 km. Bovengetoonde foto werd genomen met een ATIK 1C webcam in combinatie met een 8” telescoop bij f/38 – Eindresultaat van 500 beelden.
Foto: Courtesy NASA
Zuidpool Mars
Deze foto werd genomen door de Viking Orbiter. Het is een opname van de zuidelijke poolkap. Deze bestaat hoofdzakelijk uit bevroren koolstofdioxyde en is op zijn minimum doorsnede van ca. 400 km.
Foto:Courtesy NASA/JPL-Caltech Mercurius
Deze foto werd gemaakt door Mariner 10. Na de donkere zijde van de planeet gepasseerd te zijn werden vele afzonderlijke opnamen gemaakt van de wat meer verlichte hemisfeer, waarvan achteraf een fotomosaiek werd samengesteld. Op het oppervlak zijn zeer vele kraters te ontwaren.
Fotos:Courtesy NASA/JPL-Caltech.
Venus
De eerste foto is een werkelijke kleurenweergave van het wolkendek zoals bekeken door Mariner 10. De tweede maakt het wolkenpatroon zichtbaar door gebruikmaking van een violetfilter. We zien de zwavelwolken van oost naar west en de meer heldere poolgedeelten. De winden stromen van oost naar west aan een snelheid van ca. 370 km./h. De dikke wolkenlaag doet er ongeveer 4 dagen over om over de ganse planeet te trekken. De derde afbeelding is een computersimulatie van radarbeelden van de Magellanradar aangevuld met data van de Pioneer Venus Orbiter (onjuiste radarkleurweergave om het opgemeten oppervlaktereliëf duidelijk te kunnen weergeven.) De laatste foto toont een 3D afbeelding van het westelijk gedeelte van de Eistlaregio en de Gula Mons vulkaan (rechts, 3km. hoogte). Aan de linker horizon is de Sif Mons vulkaan te zien (diameter 300 km., hoogte 2 km.) De beelden werden eveneens gemaakt door de Magellanradar en aangevuld met data van de Russische Venera 13 en 14. De computersimulatie werd afgewerkt door het JPL Multimission Image Processing Lab.
Amateurfoto: Tom Alderweireldt
Jupiter
Jupiter is verreweg de grootste en meteen ook de zwaarste buitenplaneet van ons zonnestelsel. Met zijn absolute magnitude van –9.25 is het een helder waar te nemen object aan de avondhemel. De grootste afstand tot de zon bedraagt 5,2024 AE (lees Astronomische eenheid = gemiddelde afstand aarde-zon) of 778,267 miljoen km. De equatoriale diameter van Jupiter bedraagt 142.800 km. en de massa komt overeen met 318 maal deze van de Aarde. Totnogtoe zijn er van deze planeet 16 manen bekend.Soms laten zij een schaduw zien op het oppervlak wanneer ze over de planeetschijf heen bewegen. De grootste manen zijn Ganymedes, Callisto, Io en Europa. Ganymedes heeft een middellijn van 5268 km. Alle grote manen samen werden reeds ontdekt in 1610 door Galileo Galilei. Leda, ontdekt in 1974, heeft slechts een diameter van 16 km! Een goede verrekijker (bvb 10x50) op eenvoudig fotostatief volstaat reeds om de grootste manen als fijne puntjes waar te nemen.
Een 80-120 mm. refractor van een behoorlijke kwaliteit en bij een redelijke vergroting laat al wat meer oppervlaktedetails zien van de planeet zelf.Wat voor planetenwaarnemingen hierbij een belangrijke rol speelt is de openingsverhouding van het instrument (best rond f15 voor een standaardlenzenkijker.) Bij speciale constructies van telescopen kan dit cijfer nog veel hoger liggen. Zoals we op de foto merken laat het oppervlakteuitzicht lichte strepen,donkere banden alsook een in verhouding enorme rode vlek zien. Deze laatste is hoogstwaarschijnlijk een storm met een ontzettende kracht die reeds gedurende enkele honderden jaren waarneembaar zou zijn. Het duurt twaalf aardse jaren alvorens de planeet een volledige omloop om de zon voltooid heeft. Een aswenteling duurt minder dan 10 uur, wat zeer vlug is voor een dergelijke reuzenplaneet. Scheikundig gezien bestaat Jupiter voor het grootste deel uit waterstof en er is ook redelijk wat helium aanwezig. Op een dun laagje atmosfeer na is de volledige planeet in vloeibare gastoestand. Of de kern rotsachtig zou kunnen zijn is waarschijnlijk maar nog steeds niet zeker geweten. De oppervlaktetemperatuur bedraagt 2000°C.De amateurfoto is genomen met een astrowebcam op een 200 mm. Schmidt-Cassegrain telescoop (brandpunt ca. 2000 mm.) en bewerkt met Registax software. (Systeem waarbij met dit computerpprogramma soms honderden beelden uitgelijnd op elkaar kunnen “gestacked” worden om zodoende een optimale beeldkwaliteit te verkrijgen
Fotos:Courtesy STScI and NASA/JPL.
Uranus
De planeet Uranus heeft buiten enkele dunne, nevelachtige wolkensliertjes een vrij egaalblauwe kleur (recente opnamen van de Hubbletelescoop bevestigen dit). Tengevolge van zijn reeds eerder beschreven askanteling zijn er eigenaardige gevolgen voor de seizoenen. Een Uranusjaar duurt 84 aardse jaren. Op de eerste foto zien we een totaalbeeld, op de tweede manen, ringen maar ook in het byzonder de duidelijke aftekening van de atmosfeer die door Hubble geregistreerd werd. Op de laatste afbeelding zien we een detail van de structuur van de epsilon-ring, één van de 13 aanwezige ringen.
Plössl oculair
Het oculair in het algemeen is de in een vatting geplaatste lenzencombinatie die zich bvb. achteraan een lenzentelescoop in het zenitprisma bevindt. Je vindt ze in vele merknamen en brandpunten. Deze oculairs hebben door de vervaardiging in grote hoeveelheden een uitstekende prijs/kwaliteitsverhouding. Het schijnbare gezichtsveld rond de 50° veroorzaakt geen “tunneleffect” meer. De randscherpte is eveneens beter dan bij vele andere oculairsoorten. Plössls worden veelvuldig aangewend door amateurastronomen als all round oculairs. Ze hebben een vatting van 1.25” en zijn inzetbaar vanaf een openingsverhouding f/4. Zelfs bij Newtontelescopen met f/4 is nog een redelijke beeldscherpte over het ganse gezichtsveld aanwezig. 32 en 40 mm. Plöslls zijn zeer goede overzichtoculairs voor het maximaal mogelijke gezichtsveld bij gebruik van 1.25” focusers. Hierboven een schema van de opbouw van dit oculair: twee met optische lijm aan elkaar gekitte lenzenparen. Men heeft dus slechts vier lensoppervlakten en kan daarom een helder beeld met goede lenscorrectie bekomen. Ieder glas/luchtvlak beschikt doorgaans over een hoogwaardige multi-coating. Een goede binnenzwarting van de vatting en aanwezigheid van een rubberoogkapje zijn zeker onontbeerlijk. Let op de kwaliteit en afwerking bij uw aankoop! Lees verder ook aangaande de overige telescoopcomponenten op deze site om meer duidelijkheid te hebben aangaande de terminologie.
Erfle oculair
Erfle oculairs zijn beschikbaar in 1.25" en 2" uitvoering. Voornamelijk de 2" types zijn zeer goede deepskyoculairs voor de waarneming van uitgestrekte objecten aan een aanvaardbare prijs. Het zijn eigenlijk verbeterde Plössls met in het midden een extra lens die het beeldveld aanzienlijk vergroot (zie schema). Een kijker uitgerust met een dergelijk oculair zal adembenemende en uitgestrekte "spacewalk effect" beelden tonen. Hun gezichtsveld ligt om en bij de 70° en zijn best geschikt voor telescopen met een openingsverhouding vanaf f/5 of lichtzwakker. Bij zeer lichtsterke telescopen zijn deze oculairs eveneens bruikbaar maar zij zullen bij dergelijke instrumenten wat meer beeldkrommingsfout, Newtoncoma (bij Newtons) en in de randzone astigmatisme vertonen. Dit zijn beeldfouten waarbij vanaf ongeveer 75% uit het beeldcentrum sterren niet meer zuiver puntvormig afgebeeld worden. Lichtsterke telescopen bieden zowel voor visuele waarneming als voor astrofotografie interessante voordelen maar stellen aan quasi zowat alle types oculairs vrij hoge eisen. Bij de meeste 2" Erfles van een degelijke kwaliteit zijn deze optische verschijnselen echter niet echt overdreven aanwezig en men dient in de totale beoordeling daarbij ook terdege rekening te houden met de voordelige aanschafprijs. Wil u voor deepskywaarneming over werkelijk uitmunde oculairs beschikken dan zijn de Nagleroculairen een ideale keuze. Deze types hebben een gezichtsveld van 70-80° en een totaal andere opbouw. (Prijzen van ca. 300 tot wel 700 euro per stuk ! ). In dit laatste geval is uw objectieflens best ook van een uitzonderlijk goede kwaliteit om tot een optimaal resultaat te komen.
Zenitprisma
Bij de meest courante types van telescopen zit het oculair aan het uiteinde van de kijkerbuis. (bvb. lenzenkijker). Uitzondering hierop is de Newtonkijker. Wanneer we met een lenzenkijker in de omgeving van het zenit (recht boven ons hoofd) of in andere moeilijke "kijkposities" willen waarnemen dan is een zenitprisma onontbeerlijk. Indien we hiervan geen gebruik maken kunnen we er enkel een stramme nek of overbelaste rug aan overhouden. Zo een zenitprisma is meestal opgebouwd in een metalen behuizing. Binnenin is een verspiegeld prisma gemonteerd. De driehoekige behuizing is aan één zijde voorzien van een oculairopening (2" of 1.25" via reductiestuk) met klemming, aan de andere zijde van een metalen insteekhuls. Deze laatste past in de opening van de focuser. De standaard norm voor de reflectie van de verspiegeling ligt rond ca. 90%. We kunnen nu onder een hoek van 90° comfortabel (bij voorkeur gezeten op een verstelbaar waarnemingsstoeltje) waarnemen. Zelfs indien de kijkerbuis volledig verticaal staat zal het nog aangenaam waarnemen zijn.
Focuser
Voor de leken onder ons: de focuser is de component op de telescoop die dienst doet om het beeld scherp te stellen. Ze zijn verkrijgbaar in 1.25" of 2" uitvoering, de laatste meestal met reductiestuk naar 1.25". Op de bovenste foto zien we een eenvoudige focuseerinrichting op het tandaandrijvingsprincipe voor Newtontelescopen. Op de tweede de zeer geavanceerde Crayfordfocuser. Deze waarborgt een zeer gelijkmatige loop van de tubus door kogellagers en heeft twee werksnelheden. Bovendien kunt U naast de standaardscherpstelling d.m.v. een extra fijnregelknop (grijze knop rechts op de afbeelding) met een reductie naar 1/10 haarfijn scherpstellen. Daarbij zal de tubus zich amper 1.4 mm. verplaatsen bij een volledige omwenteling van 360°. Deze uitvoering is byzonder geschikt voor astrofotografie en tevens voor gebruikers die prijsstellen op een haarscherpe manuele afstelling. Focusers volgens dit principe zijn ook verkrijgbaar voor aanbouw op refractoren evenals Schmidt-Cassegraintelescopen.
Barlowlens.
Een barlowlens is een element dat uit twee of drie lenzen bestaat en tussen de zenitspiegel en het oculair word geplaatst. Ze zijn beschikbaar in 1.25” en 2” vatting. Ze kunnen uitgevoerd zijn met achromatische of apochromatische optiek. De bedoeling ervan is dat je je reeks oculairen in waarden kan verdubbelen. Een oculair met een brandpunt van 30 mm. zal dus in kombinatie met een 2x barlow een brandpunt van 15 mm. geven. In sommige gevallen kan de onderste lens van het barlowelement uitgeschroefd worden en kan deze tevens rechtstreeks in de schroefdraad van het oculair geschroefd worden met een factor x1.5. Wanneer je over een dergelijk model beschikt dan heb je dus met slechts twee oculairs zes diverse vergrotingen. Een interessant iets dus. Vooral de apochromatische barlows kunnen de beeldkwaliteit zelfs nog iets verbeteren.
Slijpen van een optische spiegel voor Newtontelescoop
Fotos: Urania - Cursus telescoopbouw.
Enkele fazen van de slijpsessies in volg- orde:
Een cursist aan het werk :het uitruwen van het oppervlak met carborundumpoeder en een weinig water - Regelmatig microscopisch nazicht van de toestand van het oppervlak tussen de slijpsessies door na testen van de sfericiteit met een sferometer - Verdere slijpsessies met fijnere carborundumpoeder en een beetje water - Het verder polijsten met ceriumoxyde op viltjes - Tenslotte het voorbereiden van een peklaag voor het finaal afwerken van de optiek. Na de spiegel in de laatste fazen nog een aantal malen bekeken en getest te hebben d.m.v. een Foucaulttester wordt de optiek veraluminiseerd. Er worden voor een eerste optische spiegel regelmatig waarden gehaald rond de 1/8 lambda en beter. (maatstaf voor de nauwkeurigheid van de optiek). Vergis U niet: dit werk tot een goed einde brengen is in vele gevallen een zaak van veel geduld en aandacht.
Slijptafel met tool.
De "tool" (tweede glasschijf) in bolle toestand, na een aantal slijpsessies, waarop de optische spiegel geslepen word. Het slijpen verloopt door het verdraaien van de slijptafel rond zijn as en het uitvoeren van korte of langere "slagen" volgens de toestand van de hoofdspiegel. Plaatselijke correcties zijn tijdens het polijsten met ceriumoxydepoeder mogelijk door het aanbrengen van lokale viltjes in een gepast patroon, indien nodig. (Eigen foto)
In augustus 1992 om 12.40 h. UT kwam er een chondriet de atmosfeer binnen over Mbale in Uganda. Chondrieten zijn voor het eerst bestudeerd door de Franse chemicus Antoine Lavoisier. Zij behoren tot de oudste gesteenten in ons zonnestelsel (ca. 4,6 miljard jaar). De meteoor brak in talloze stukken en kwam neer in een strooiveld van 3x7 km. Gelukkig werd hierbij geen echte schade aangericht en vielen er ook geen gekwetsten. Op de fotos zien we wat grotere en vele kleinere fragmenten van de meteorieten. De meteoor in zijn geheel zou een gewicht gehad hebben van tussen de 400-1000 kg. Men neemt aan dat de eerste fragmentatie begon op een hoogte van 25 km. De totale fragmentatie zou plaatsgehad hebben op 10-14 km. hoogte. Tijdens dit project werd er ca. 190 kg. aan materiaal verzameld, waarvan 150 kg. bruikbaar was. In België zijn sinds de twaalfde eeuw slechts zeven noemenswaardige meteorietinslagen bekend, de laatste op 13 augustus 1980 in Maldegem (Steenmeteoriet 20x12 cm.)
Laatste foto: Barringerkrater in Arizona.
INFO PLANETOIDEN:
Bron foto: NASA/JPL
Planetoïde
Op de bovenstaande foto zien we planetoïde Ida met rechts het maantje Dactyl dat er omheen draait. Gezien deze objecten dateren uit het zeer vroege stadium van het zonnestelsel zijn wetenschappers zeer geinteresseerd in hun samenstelling. Net zoals Gaspra is Ida samengesteld uit metaalrijke silicaten. Zijn grootste diameter bedraagt 56 km. De opname werd gemaakt door de Galileo orbiter op 28 augustus 1993. Het ruimtetuig naderde de planetoïde tot op 2400 km. afstand.
Animated gifs: Courtesy NASA/JHU-APL.
Planetoïde Eros
Beide bovengetoonde animaties zijn opnamen van de multispectrale beeldcamera van de NEAR Shoemaker ruimtesonde. Deze maakte op 12 februari 2001 een landing aan een snelheid van amper 6 km/h. op dit object dat 33 km. lang en 13 km breed is. Eros is hoogstwaarschijnlijk samengesteld uit o.a. een variëteit van mineralen en beweegt zich in een langgerekte elliptische baan om de zon op een gemiddelde afstand van 218 milj. km. De ontdekkers Gustav Witt en Auguste Charlois deden beiden een aparte eerste waarneming. Deze planetoïde behoort tot de Amorgroep en dient bij de categorie van de aardscheerders gerekend te worden. Het oppervlak toont vele kleinere kraters, een reuzekrater van 6 km. diameter en een zadelvormige uitholling. De eerste animatie laat een versnelde rotatie zien van een 5,27 h. durende "Erosdag". De tweede spectaculaire opnamen tot kort voor de landing. De NASA/NEAR organisatie doet aan continubestudering van de banen van bekende aardscheerders die reeds voor zeer lange tijd vooraf bepaald zijn.
Amateurfoto: W. Ransburg
Komeet Hyakutake
Kometen draaien in een langgerekte elliptische baan rond de zon. Hun kern bestaat uit ijzermeteoroiden, stof en gruis, steentjes en ijsdeeltjes. Deze laatste bestaan uit bevroren gassen (o.a. ammoniak, methaan, koolmonoxyde, blauwzuur en gewoon ijs. Rond de kern zit een "coma". Staartvorming ontstaat door de invloed van de zon (stralingsdruk en zonnewind). De meeste kometen hebben geen spectaculaire staart, bij anderen ontwikkelt de staart zich zeer vlug en bereikt een lengte van honderden miljoenen km. Hyakutake naderde de Aarde op 25 maart 1996 tot 0,1017 AE. De banen van sommigen worden sterk beinvloed door de aantrekkingskracht van de planeten.
Fotos resp.: - Roger Johansen - Patrick Boomer
Komeet Mc Naught
Deze komeet werd pas ontdekt door de Australiër Robert Mc Naught begin augustus 2006. Het is de helderste komeet waargenomen sinds meer dan 40 jaar. Gezien de komeet vlak bij de zon staat is hij momenteel (14 januari 2007), weliswaar moeilijk, in de avondschemering en vlak boven de westelijke horizon met het blote oog waarneembaar. Met een degelijke verrekijker is de staart reeds duidelijk te zien.Op 14 januari zou de komeet even helder te zien zijn als Venus. (magnitude ca. -4). !Kijk echter nooit bij nog te fel zonlicht in de richting van de zon. Bij waarneming met optische instrumenten zonder de nodige afscherming is dit ronduit gevaarlijk en kan het oogletsel veroorzaken. Dit geldt trouwens eveneens voor alle zonnewaarnemingen.In dit laatste geval bij telescoopwaarneming minstens objectieffoliefilter gebruiken (bvb. Astrosolarfolie van Baader). Bovenstaande amateurfotos werden genomen resp. door Roger Johansen (Hammerfert, Noorwegen) en Patrick Boomer (nabij Alberta in Canada). De opnamen werden gemaakt met Canon fototoestellen voorzien van een 300 mm. telelens. De fotos werden genomen op 6-7 januari 2007.
Druk op de onder- staande Next linkbutton om de ASTERIONFOTO- SITE te bezoeken die fotos alsook verslagen van onze waarnemings- en overige activiteiten zal gaan bevatten.
19-02-2006
Meteorieten - You tube video
METEORIETEN
Hierbij een You tube video aangaande de Russische Chelyabinsk chondrietmeteoriet. Ongeveer 86% van alle op Aarde gevonden meteorieten behoren tot de chondrietgroep (hoofdzakelijk steenachtig). Zij werden reeds gevormd tijdens het prille ontstaan van ons zonnestelsel. Schattingen van NASA geven voor de Chelyabinsk meteoriet een doormeter van ca. 17 m en een massa van 9000 ton op. Bij het binnentreden van de dampkring bedroeg de snelheid van deze superbolide ca. 15 km/sec. Er werd redelijk veel materiële schade aangericht en 1200 personen werden gewond. Onze eigen meteorietverzameling bevat een klein fragment van deze meteoriet, dat getoond wordt tijdens het betreffende lesonderdeel van onze cursus. Als amateur zelf meteorieten terugvinden is bijzonder moeilijk en het gaat daarbij in vele gevallen, na een degelijke determinatie, om toevalstreffers. Er wordt sinds 1969 uitgebreid onderzoek gedaan naar meteorieten op Antarctica. De zoektochten leverden ondertussen reeds duizenden gevonden exemplaren op. Dit grote aantal is te verklaren door het feit dat ze veelvuldig door schuivende ijslagen worden meegetransporteerd. Op het einde van het Permtijdperk (ca. 270 miljoen jaar geleden) zou een inslag van een reuzemeteoriet mogelijk de oorzaak kunnen zijn geweest van het uitsterven van de helft van alle diersoorten op Aarde. Een tweede inslag van formaat vond plaats op het einde van het Krijttijdperk (ca. 66 miljoen jaar geleden) waarbij de dinosauriërs van de aardbol verdwenen. Wetenschappers beweren dat ongeveer iedere 100.000 jaar een mogelijke reusachtige meteorietinslag zou kunnen plaatshebben die de volledige mensheid zou kunnen vernietigen. Dit alles blijft echter vrij onvoorspelbaar. Zelfs de kans op het treffen van een gebouw of persoon door een kleinere meteoriet blijft nog steeds uitermate klein maar er zijn daarvan echter wel een beperkt aantal gevallen bekend. Vele exemplaren komen terecht in de oceanen of woestijn- en poolgebieden.
Brokstuk van 600kg opgediept uit het Chebarkulmeer. (Het grootste deel van de meteoriet - ondertussen werden er meerdere kleinere stukken geborgen) Foto: Chelyabinsk Historisch Museum.
In types van telescopen onderscheiden we de twee meest voorkomende zijnde de Newton- of spiegeltelescoop, ook wel reflector genoemd en de lenzenkijker of refractor. Gezien de Engelse natuurkundige Isaac Newton (leidende figuur in de wetenschappelijke revolutie van de 17e eeuw) de eerste bouwer was van een spiegeltelescoop werd deze ook naar hem genoemd. In enkele volzinnen verwoord bestaat de Newton uit een open buis waarin onderaan de hoofdspiegel op een verstelbare spiegelhouder is gemonteerd. Aan de andere zijde van de buis hebben we een regelbare vangspiegelhouder waarop een kleinere vangspiegel is geplaatst die eveneens verstelbaar is. Wanneer beide spiegels goed t.o.v. elkaar afgesteld staan (collimatie) dan zal de beeldkwaliteit optimaal zijn. Het door de hoofdspiegel opgevangen beeld zal op de vangspiegel geprojecteerd worden naar de focuser die daar exact boven gemonteerd staat. Hierin kunnen diverse oculairs geplaatst worden (courante types zijn Reversed Kellner, Plössl, Erfle,de duurdere meerlenzige Naglers en aanverwante types). De focuser kan verdraaid worden tot we een voor ons oog scherp beeld verkrijgen. De afstand van de hoofdspiegel tot de plaats waar alle lichtstralen in één punt bij elkaar komen noemen we de brandpuntsafstand. (notatie bvb. F: 1200 mm.) Oculairs vindt je in diverse brandpunten bvb. 3, 5, 15, 32 mm en soorten van lensopbouw. Deze kunnen een vattingdiameter hebben van 1.25 of 2. In een 2 focuser heb je een reductiestuk naar de kleinere 1.25 maat zodat de twee afmetingen oculairs kunnen gebruikt worden. Een veel gebruikt oculair is het Plössl type in 1.25" uitvoering (twee aan elkaar gekitte lenzenparen) met beeldvelden rond 50°. De randscherpte bij deze oculairen is beduidend beter dan bij de wat eenvoudiger oculairtypes en ze bieden tevens een behoorlijke veldscherpte en contrast over quasi het ganse kijkveld. Wat hierbij zeer belangrijk is, is een goede multi-coating van de lenzen. Voor deepskywaarnemingen (nevels, sterrenhopen, galactische stelsels) zijn er 2 oculairs voorhanden met beeldvelden rond 70 - 80° omdat deze een groter gezichtsveld vereisen (gebruik van ca. 15 tot 40 mm oculairbrandpunt). Een ander belangrijk gegeven is de openingsverhouding (f/). Wanneer we met een hoofdspiegel van bvb. 200 mm. werken en een brandpuntsafstand van 1000 mm. dan hebben we een openingsverhouding (1000:200) van f/5. Deze kijker zal zeer geschikt zijn voor deepskywaarneming. Een lenzenkijker met een openingsverhouding van f/15 zal beter geschikt zijn voor planeetwaarneming. Een f/10 kijker is een all roundkijker voor de beginnende waarnemer die zich nog niet gespecialiseerd heeft. Als je overwegend geinteresseerd bent in deepskywaarneming dan kies je bijgevolg best voor een telescoop met een korte brandpuntsafstand (lichtsterkere optiek) die in combinatie met 2" breedveldoculairs voor uitgestrekte en adembenemende beelden zal zorgen.Een en ander heeft ook te maken met de uitgestrektheid van sommige objecten en de afstanden waarop de waar te nemen objecten zich bevinden: voor planeten bvb. honderden miljoenen km., ingeval van deepsky objecten lichtjaren tot miljoenen lichtjaren. Een lichtjaar is de afstand die het licht aflegt in een tijdspanne van één jaar. Als we weten dat het licht zich voortplant met een snelheid van 300.000 km/sec., dan is bijgevolg één lichtjaar gelijk aan ca. 9.500 miljard km; een enorme afstand dus. In ons zonnestelsel werken we meestal met de astronomische eenheid (AE), dit is de gemiddelde afstand Zon/Aarde, of als maatstaf ca. 150 miljoen km. Voor een lenzenkijker gelden dezelfde criteria maar hij heeft wel een totaal andere constructie en is opgebouwd uit een objectief of hoofdlens gevat in een aluminium gebaffelde buis. Hierin zijn meestal ook diafragmas aangebracht om strooilichthinder tegen te gaan. Vooraan treffen we een dauwkap aan om het beslaan van het objectief te vermijden bij vochtige weersomstandigheden. Wanneer de lichtstralen door de objectieflens gaan vindt er breking (refractie) plaats waardoor de lichtstralen afgebogen worden, vandaar ook de naam refractor. Achteraan de kijkerbuis vinden we uiteraard ook een focuser en een oculair terug. De meest courant gebruikte types door de amateurastronoom zijn de Fraunhofer achromaten. (Joseph von Fraunhofer: Duits natuur- en werktuigbouwkundige - leefde omstreeks 1800 en leerde van de Zwitser Pierre-Louis Guinand het procédé om flintglas te vervaardigen dat hij toepaste en nog aanzienlijk verbeterde tot het ontwikkelen van achromatische lenzen. Hij verichtte eveneens onderzoek naar de vaste absorptielijnen in het zonnespectrum en was tevens uitvinder van de zgn. Duitse of parallactische telescoopmontering). De objectieflens is opgebouwd uit een combinatie van een holle en bolle lens van twee diverse glassoorten die meestal met optische lijm aan elkaar gelijmd zijn. De correctielens bestaat uit zgn. flintglas met een hoge brekingsindex (hoofdbestanddelen kwarts en loodoxide), waarbij de twee lenzen mekaars optische fouten opheffen. Dit om de chromatische aberratie van een enkelvoudige lens zoveel mogelijk weg te werken. Bij sommige constructies is er tussen de twee lenzen een luchtspleet gelaten. Voor wat betreft het objectief dienen er dus vier lensvlakken met hoge precisie geslepen te worden. Deze hebben zelfs bij een behoorlijke kwaliteit kijker een weinig problemen met blauwzweem bij het gebruik van de hogere vergrotingen (blauwgekleurde halo rond het beeld). Zeer hinderlijk is dit niet en deze kan voor het grootste deel geelimineerd worden door op het oculair een licht geelfilter te gebruiken vanaf een bepaalde vergroting. Het zijn prijs/kwaliteitverhouding de interessantste lenzenkijkers voor de amateur. Newtonkijkers vertonen geen kleurfouten aangezien er geen sprake is van het gebruik van lenzen. Iets waar we bij dit type wel moeten op letten is dat het zgn. Newtoncoma binnen aanvaardbare grenzen blijft. Het is een beeldfout waarbij sterbeelden gedeeltelijk V vormig zijn naarmate de afbeeldingen zich verder van de optische as bevinden. Voor het overige zijn Newtontelescopen in het byzonder in de lichtsterke versies uitermate geschikt voor deepskywaarneming en tevens meestal minder duur dan refractoren. Filtersets kan je aanschaffen in een heel gamma kleuren om het kontrast en detailwaarneming te verbeteren. Je kan ze eenvoudig in de inwendige schroefdraad van het oculair schroeven. De hoofdkleurenreeks volstaat reeds. De apochromatische lenzenkijkers met objectieven die bvb. bestaan uit een tripletlens (nog beter optisch gecorrigeerde optiek en gebruikmaking van zeer hoogwaardige glassoorten) hebben hier veel minder last van maar het laat zich behoorlijk voelen in de aanschafprijs. Bij lenzenkijkers is de focuser meestal voorzien van een zenitprisma dat het waarnemen een stuk comfortabeler maakt. In beide gevallen geldt voor de berekening van de vergroting volgende formule: Brandpuntsafstand objectief : brandpunt oculair. In een voorbeeld brandpuntsafstand objectief 1000mm. en een oculair van 5 mm. zou dit dus een vergroting van 200x opleveren. Hier mogen we niet overdrijven want iedere kijker heeft zijn grenzen. De vuistregel is dat de optimale vergroting gelijk is aan de diameter van het objectief of hoofdspiegel. De uiterst zinvolle vergroting ligt op ongeveer 2x de diameter van het objectief (absoluut maximum). In bepaalde gevallen zal dit nog lager liggen (bvb.. bij Newton- en Schmidt-Cassegraintelescopen: eerder 1.5x de diameter van de hoofdspiegel). De praktijk leert ons dat we met lage en gemiddelde vergrotingen de meest scherpe en kontrastrijke beelden te zien krijgen. Gaan we teveel uitvergroten dan wat ons instrument werkelijk aankan dan zal alles wel wat groter afgebeeld worden maar er zal geen detailwinst meer optreden en het beeld zal er vrij wazig, donkerder,contrastarm en onscherp uitzien. Een op het eerste zicht eigenaardig feit is dat er eveneens een minimale zinvolle vergroting bestaat. Dit in verband met de uittreedpupil : de stralenbundel die het oculair verlaat is bij een te lage vergroting groter dan de pupil van ons oog (bij een goede aanpassing aan het donker ca. 6.5 mm. groot) en daar hebben we bijgevolg niets aan. Dit getal kan u berekenen door de objectiefdiameter te delen door 6. Na deze toelichtingen zal het je overduidelijk zijn dat men zich beter niet laat verleiden tot de aankoop van een kijker met een 60 mm. objectief die "zogezegd" tot maar liefst 300x kan vergroten, dit is reine onzin. Wat je in bepaalde telescoopadvertenties soms aan overdreven technische specificaties en onwaarheden terugvindt is ronduit belachelijk. Gelukkig zijn er nog vele betrouwbare leveranciers die je op een ernstige wijze van de juiste info kunnen voorzien en bovendien over een gamma kwalitatief goede telescopen beschikken. Maak daarom een verstandige keuze want een degelijke telescoop die je goed verzorgd heb je meestal voor het leven. Ligt uw te besteden budget voor een telescoop/montering/statiefcombinatie lager dan ca. 500,- euro kies dan eventueel beter voor een goede verrekijker bvb. 12x50 met een statiefaansluiting die je op een stabiel richtbaar fotostatief kan gebruiken.Verdere belangrijke criteria bij telescopen zijn de grensmagnitude en lichtwinst alsook het scheidend vermogen. We zullen hier voorlopig niet verder op ingaan. Wat bij een telescoop eveneens zeer belangrijk is, is een goede keuze voor wat betreft een degelijke monteringen het statief. Deze dienen voldoende stabiel en stevig te zijn voor het gebruikte type telescoop. Bij astrofotografie is het handig dat de montering motorisch aangedreven kan worden, bij voorkeur op beide assen (declinatie en rechte klimming) en is de stabiliteit nog veel belangrijker. Overige types van telescopen zijn o.a. de brachyt en de Schmidt-Cassegrain. Hierbij is het door het gebruik van verschillende spiegels en/of lenzen mogelijk om bij een relatief korte bouw een langere brandpuntsafstand en bijgevolg grotere openingsverhouding te bekomen. Op sommige sterrenwachten kan je cursussen telescoopbouw volgen waarbij je zelf je optische spiegel kan slijpen en zowel de kijker als de montering door jezelf onder begeleiding kan samengebouwd worden.Op de foto boven zien we een afbeelding van een Newtontelescoop op een stevig zuilstatief.
Vooraleer we ons wat verder in de techniciteit van monteringen en astrofotografie gaan verdiepen eerst een weinig hemelmechanica om deze zaken beter te kunnen begrijpen. De hemelevenaar of equator is een denkbeeldige lijn die de sterrenhemel verdeelt in een Noordelijke en Zuidelijke helft. Alle sterren die zich op deze lijn bevinden zijn gepositioneerd op een declinatie van 0°. Een object dat zich noordelijk van de equator bevindt heeft een positieve declinatie en ten zuiden een negatieve. De noordelijke hemelpool heeft bijgevolg een declinatie van +90°, de zuidelijke daarentegen van 90°. De nullijn van de tweede coordinaat nl. de Rechte Klimming (R.K.) loopt door het lentepunt (punt waar de zon staat bij aanvang van de lente). Het lentepunt ligt in het sterrenbeeld Vissen. Het getal van de Rechte Klimming wordt bepaald door de afstand gemeten vanaf deze nullijn tot het object. Ze wordt gemeten in slechts één richting en in tegenwijzerszin van de klok. (Volledige cirkel is hierbij gelijkgesteld aan 24 uur i.p.v. 360°). Men zal dus spreken over een uur i.p.v. 15° en verder over boogminuten en boogseconden (1 minuut). Met deze coordinaten zal het eveneens mogelijk zijn objecten die voor ons oog onzichtbaar zijn toch op te sporen met de telescoop als deze goed zal uitgelijnd staan. Hierbij gebruikt men ook vaak de methode van het starhoppen. Met als referentie bekende en gemakkelijk op te zoeken sterrenbeelden vinden we op een eenvoudige wijze vele objecten terug. Hierbij is een degelijke sterrenkaart uiteraard onmisbaar en ze zullen ook in vele gevallen de efemeriden (coordinaten) van vele objecten weergeven. Voor wat betreft de monteringen voor telescopen onderscheiden we twee hoofdtypes: de eerste is de eenvoudige alt-azimuthmontering waarbij je in staat bent het object in het vizier te houden door handmatige verstelling van declinatie en rechte klimming. (2 flexibels met draaiknoppen). Dit systeem wordt minder en minder gebruikt en de meesten onder ons kiezen resoluut voor de zogenaamde parallactische montering. Een uitzondering hierop is de Dobson montering die praktisch is, vlug kan opgesteld worden en nog veel voor spiegeltelescopen aangewend word. (Constructie meestal uitgevoerd in multiplex met teflon gelagerde draaias verticaal en horizontaal). Hierboven zien we een afbeelding van een parallactische montering. Groot voordeel is dat we veel comfortabeler kunnen waarnemen. Eens het statief en montering op het Noorden is gericht of een eventueel aanwezige poolaskijker (bevestigd in de schroefdraad van de uuras) op de poolster is afgesteld hoeven we nog eigenlijk zeer weinig bij te regelen. De Poolster is gemakkelijk terug te vinden door de afstand tussen de twee uiterst rechtse sterren in de rechthoek van de Grote Beer naar boven toe met vijf maal deze afstand te verlengen. Eenvoudig gezegd beschrijven we nu met de beweging van de telescoop een compenserende volgbeweging van de aswenteling van de aarde van Oost naar West. Dit geldt voor sterren en verafgelegen objecten omdat deze zelf schijnbaar stil staan door de soms haast onmetelijke afstanden. Zouden we in staat zijn het beeld van Ursa Major (Grote Beer) te bekijken 100.000 jaar N.C. dan zouden we in plaats van de ons bekende steelpanvorm een aan het uiteinde eerder uitgerokken sterrenbeeld te zien krijgen. Deze laatste is voor onze streken trouwens ook een circumpolairsterrenbeeld dat steeds voor ons zichtbaar zal zijn aan de nachtelijke hemel. Voor een inwoner van bvb. Noord Afrika zal dit niet het geval zijn. Dit hangt dus zuiver af van de waarnemingsplaats op aarde. Wanneer we waarnemingen willen verrichten van objecten in ons zonnestelsel dan zullen we bijkomend ook nog rekening moeten houden met hun eigenbeweging. (relatief kortere afstanden). Nu terug naar onze montering: De eerste belangrijke instelling is deze waarbij we de montering/telescoopcombinatie uitrichten op het Noorden en de hoogte instellen voor de geografische breedtegraad waarop we ons bevinden. De telescoop zit gevat in beugelringen die veelal opengeklapt kunnen worden. We verschuiven nu eerst de telescoop in de beugelringen tot deze op zijn ideale zwaartepunt staat en vergrendelen de beugelringen. Hetvolgende wat dient te gebeuren is de telescoop in balans brengen. Zorg er eerst voor dat alle zaken die je op je telescoop wil gaan gebruiken (oculair, zoeker en eventueel camera) er op bevestigd zijn. Op de declinatieas zit een verschuifbaar tegengewicht dat door een bout kan vastgeklemd worden. Verschuif dit tegengewicht tot alles mooi in balans hangt en draai de bout terug stevig vast. We kunnen nu door verstelling van enkel de uuras (Rechte klimming) de sterren zonder probleem volgen. Zowel op de uur- als de declinatieas vindt je een instelgradatie terug om nog preciezer te kunnen werken. Waarnemingen kunnen nu zeer comfortabel gebeuren zeker bij hogere vergrotingen. In het geval van astrofotografie is een dergelijke parallactische opstelling voor degelijk werk quasi onmisbaar omdat we soms lang moeten belichten met een open diafragma van de camera gedurende minuten en bij zeer lichtzwakke objecten soms wel uren. Een motoraandrijving, op één of beide assen is zeker in het tweede geval een must. Er zijn nu in plaats van aluminiumstatieven ook stalen buis- en zuilstatieven beschikbaar die voor extra stabiliteit kunnen zorgen. Er bestaan nu ook uitvoeringen van monteringen in de zogenaamde "go to" uitvoering, nl. gekoppeld aan een astrocomputer waarin soms duizenden objecten voorgeprogrammeerd zijn en de telescoop automatisch sturen naar het door U gewenste object! Veel waarnemingsplezier!
Hierboven een afbeelding van de lichtstralengang bij een Newton- of reflectortelescoop. De gebruikte glasplaten om de optische hoofdspiegel te vervaardigen kunnen bestaan uit diverse glassoorten bvb. gewone glasplaat, Duran, Pyrex, Borosilicaat, Sital, Zerodur. Na het mechanisch en/of handmatig slijpen met een ganse reeks slijppoeders tot aan de polijstsessie wordt de spiegel voorzien van een laagje aluminiumoxyde (in opdampklok onder vacuum). Na dit procédé word er nog een zeer dun laagje doorzichtig kwarts aangebracht ter bescherming van het geheel tegen oxydatie, vervuiling en vooral krasjes. De kwaliteit van de afwerking van het spiegeloppervlak en van de verspiegeling zal in hoge mate bijdragen tot de algehele kwaliteit van de telescoop. De gebruikte glassoorten moeten homogeen van structuur zijn en mogen geen interne spanningen vertonen. Dit laatste kan gemeten worden door middel van een polarisator. Ook de uitzettingscoefficiënt van de spiegel is vrij belangrijk. Een telescoop met een spiegel in gewoon glas zal iets langer in de buitentemperatuur dienen opgesteld te worden dan bij andere glassoorten alvorens hij gebruiksklaar is voor waarneming. Het gebruik van de verschillende glassoorten is eigenlijk vrij ondergeschikt aan de overige criteria die voor een goed instrument gesteld worden. O.a. het reflectievermogen/aanwezigheid van een hoge kwaliteitsverspiegeling van de optische spiegels is daarbij van veel groter belang. Ook dient alle luchtturbulentie in de buis verdwenen te zijn na bvb. het verplaatsen van de kijker uit een warme huiskamer in de vrieskoude. Op vele kijkers wordt er achteraan de spiegelhouder een elektrisch aangedreven actieve ventilator ingebouwd die de spiegel reeds vooraf wat kan afkoelen. Spiegels kunnen zowel sferisch als parabolisch geslepen worden. Vanaf een bepaalde openingsverhouding zal het nodig zijn te paraboliseren omdat alle lichtstralen anders niet meer netjes in één punt bij elkaar komen met allerhande optische fouten als gevolg. Het paraboliseren is een nauwkeurig en soms geduldig werkje. Een zuiver sferische optiek is prima aan te wenden voor maan- ,zonne- en planetenwaarnemingen.
Foto: Urania - Cursus telescoopbouw (Foto aanklikken voor grotere weergave)
NEWTONKIJKER OP PARALLACTISCHE MONTERING
Bovenstaande foto toont een zelfbouw Newtonkijker op parallactische montering. De hoofdspiegel voor deze kijker is geslepen door een amateurbouwer. Ook de volledige montering in multiplex, wordt zelfstandig gebouwd. Bovendien wordt de vangspiegelhouder en de houder van de optische hoofdspiegel volledig zelf vervaardigd. In veel gevallen is zelfs de zoeker evenals de focuser een zelfbouwuitvoering. Door vele telescoopbouwers wordt er als laatste uitbreiding nog een motorsturing op aangebracht. (Zelf ontworpen AC en DC sturingen of tenslotte een ideale stappenmotorsturing voor astrofotografie. Verder werd er een "flextool" ontworpen en gebouwd om toe te laten op een snelle manier te paraboliseren voor mensen die een optiek willen slijpen met een kortere brandpuntsafstand. In de reeks extra ontwerpen vinden we ook een werktuig terug om sneller dan op de "klassieke" manuele manier te polijsten. Tot zelfs de tegengewichten voor de montering zijn van eigen makelij! Met eenvoudige gereedschappen kan men o.a. zelf een degelijk houten statief bouwen voor een lenzenkijker. Last but not least een primeur: een nog in verdere ontwikkeling zijnde aangepaste telescoop voor rolstoelgebruikers. U kan over al deze zaken fotos met wat uitleg en nog veel meer terugvinden onder de rubriek ATM projecten en overige rubrieken van de site voor telescoopbouw van Urania (zie verder voor weblink). Een kijker zoals getoond werd door schrijver dezes gebouwd onder leiding van de lesgevers telescoopbouw op Volkssterrenwacht Urania. Wenst U nog veel meer te weten aangaande telescoopbouw in het algemeen kijk dan op de website http://telescopemaking.be/ van de kijkerbouwcursus op Urania.
Bron: Extract tekst ATM projecten, website Telescoopbouw, Urania.
Enkele astrobouwprojectjes van de voorzitter.../ Telescoopzoeker
TELESCOOPZOEKER MET VERLICHT DRAADKRUISOCULAIR
Een zoeker is op iedere degelijke telescoop een onontbeerlijk iets. Men vindt ze in de handel in vele types en uitvoeringen terug. Het is echter met vrij eenvoudige middelen mogelijk om er zelf een te bouwen.Je kan meteen kiezen voor een model dat voorzien is van een prisma en tevens verlicht draadkruisoculair.De foto onderaan toont het eindresultaat. Hierna wat toelichting aangaande het door mijzelf gebouwde exemplaar.
Welk materiaal was hiervoor nodig ?
- Wat dikwandige PVC buis en gepaste mof - Een uit een oude verrekijker gesloopt 50 mm. objectief, oculair en prisma. - Enkele eenvoudige electronicacomponenten waaronder een potmeter en rode LED - Twee AAA batterijtjes, al of niet oplaadbaar ondergebracht in een plastic doosje - Een stripje alu U profiel - Een beetje witte verf en bordenzwart - Een zestal middenmaatboutjes en vijsjes
De vraag is of veel duurdere kant en klare zoekers van deze soort over een betere optiek beschikken en een beter kijkresultaat opleveren. Het prijskaartje dat aan het materiaal hangt om tot dit resultaat te komen is tevens vrij bescheiden te noemen op voorwaarde dat u de nodige optische onderdelen kan slopen uit een oude verrekijker waarvan de optiek nog in goede staat is.
Indien je meer wil weten aangaande dit onderwerp raadpleeg dan zeker mijn artikel op de site van Urania telescoopbouw via onderstaande bijlagelink. Dit artikel geeft een uitvoerige bouwbeschrijving en toont meerdere praktische constructiefotos, ook van het verlicht draadkruisoculair.
Zelf vervaardigd slijptafeltje voor het slijpen van optische spiegels. Het geheel is gebouwd uit multiplexplaat en nog enkele kleine onderdelen. Het geheel is gevernist met polyurethaanvernis. Het bovenblad draait op rubberen rollen en een centrale as zodat het tafeltje soepel kan rondgedraaid worden tijdens het slijpwerk. Op de slijptafel zien we de "tool" (De glazen schijf waarop de optische spiegel geslepen wordt d.m.v. diverse slijppoeders in variërende korrelgrootte (carborundum poeder vermengd met een beetje water). Na het "uitruwen" (poeder korrelgrootte 80) van de spiegel en het opmeten van de sfericiteit met een sferometer wordt de spiegel verder geslepen met poeders tot korrelgrootte 1200. Daarna volgt de polijstsessie met ceriumoxydepoeder. Het spiegeloppervak wordt regelmatig bekeken met een microscoop om na te gaan wanneer precies naar een fijnere korrelgrootte slijppoeder kan overgeschakeld worden. Tussen de diverse slijpsessies dient alles herhaaldelijk met zuiver water gespoeld te worden en komt het erop aan zeer "hygienisch" met alle materiaal om te springen. Krassen in het spiegeloppervlak, hoe klein ook, dienen absoluut vermeden te worden. De algehele toestand van het oppervlak kan gecontroleerd worden met een Foucaulttester, waarbij er eventueel een digitale foto kan genomen worden ter vergelijk. Voor een beginner is er wel het nodige geduld vereist om de totale klus tot een goed einde te brengen. Het loont evenwel zeker de moeite om deze interessante techniek onder de knie te krijgen.Begin zeker nooit aan een grote optiek alvorens u de slijptechniek voldoende beheerst.Doet u dit toch dan is de kans zeer groot dat het eindresultaat niet optimaal zal zijn. Is het proefstuk met de kleinere spiegel geslaagd dan zal het slijpen van een grotere spiegel gemakkelijker en in verhouding vlugger verlopen. Een goede startmaat is een spiegel van ca. 150 mm. diameter. De lichtgolflengte wordt gebruikt om de nauwkeurigheid van de spiegel uit te drukken. (1 lichtgolf= 555 nanometer of 0.000555 mm.). Is er bij een eerste spiegel geen afwijking groter dan 1/8 lambda ( letter lambda= 1 lichtgolf) en vertoond het oppervlak geen grote onregelmatigheden dan ben je ruimschoots in je opzet geslaagd en beschik je over een zeer goed bruikbare optiek. Ervaren slijpers halen waarden rond de 1/20 lambda.Een kant en klare pyrexspiegel van 250 mm. die deze waarde benaderd en een hoge kwaliteitsverspiegeling heeft kost in de handel minimum 1000 euro! Er worden door amateurs zelfs degelijke optieken geslepen met diameters van 50-60 cm.
Deze spiegelhouder is een zelfbouw en opgebouwd uit betonplexplaatmateriaal. Hij kan d.m.v. drie vleugelmoeren aan de achterzijde versteld worden in diverse richtingen. Dit is noodzakelijk voor de latere afstelling (collimatie) van de telescoop. Verder benodigde materiaal als volgt:
- Twee betonplexplaatjes in afgeronde driehoeksvorm, op maat gezaagd - Drie stalen veren van ca. 6 cm. lengte - Drie vleugelmoeren - Drie kleine wagenbouten of stukje draadstang van ca. 30 cm. lengte - Enkele kleine schroeven, rondellen, moeren en drie bouten - Een stuk alu L profiel 4 cm. van ca. 30 cm. lengte - Een tube sanitairsiliconen - Een beetje bordenzwart
De veren bevinden zich tussen de spiegelplaat en de onderplaat. De spiegel wordt tussen de aluminiumprofieltjes goed gecentreerd in het midden geplaatst. Vervolgens wordt hij vastgekit aan de zijkanten en onderzijde. De aluprofieltjes op de bodemplaat dienen om de ganse spiegelhouder in de telescoopbuis te bevestigen. Het is een beproefd model dat ondertussen met succes in vele honderden amateurtelescopen werd ingebouwd.De op de foto getoonde combinatie werd ingebouwd in mijn zelfgebouwde 250 mm. Newtontelescoop.
Paul De Rydt GSM: 0487 869719 E-mail: asterioninfo@gmail.com
Verzamelde persoonlijke gegevens leden en doel hiervan
Persoonlijke Data
Doel
Naam
Identificatie.
Adres
Eventuele communicatie met lid.
Controle of we aan het minimum aantal leden woonachtig te Wuustwezel komen om de subsidies van de gemeente te verkrijgen.
Geboortedatum
Type lidmaatschap: jongere, volwassene, senior
Telefoonnummer(s)
Dringende communicatie met lid.
E-mail
Standaard communicatie met lid (o.a. om verenigingsactiviteiten kenbaar te maken).
Registratie bij Bitrix, het online platform van de vereniging.
Datum begin lidmaatschap
Anci�nniteit
Laatste betaling lidmaatschap
Controle of de opslagtermijn van de persoonlijke gegevens niet wordt overschreden
Lidmaatschap VVS
Controle of we aan het minimum aantal leden komen die lid zijn van VVS om erkend te kunnen worden als VVS-afdeling.
Verzamelde persoonlijke gegevens belangstellenden en doel hiervan
Persoonlijke Data
Doel
Naam
Identificatie.
Adres
Enkel indien belangstellende dit opgeeft: ter kennisgeving van door de vereniging georganiseerde evenementen.
Telefoonnummer(s)
Enkel indien belangstellende dit opgeeft: ter kennisgeving van door de vereniging georganiseerde evenementen.
E-mail
Standaard communicatie met belangstellende: ter kennisgeving van door de vereniging georganiseerde evenementen.
Datum ingave van de persoonsgegevens
Controle of de opslagtermijn van de persoonlijke gegevens niet wordt overschreden
Toelichting legaliteit gegevensverzameling
De verstrekking van persoonsgegevens is een noodzakelijke voorwaarde om een goede verenigingswerking te kunnen garanderen en om de persoon op de hoogte te kunnen stellen van verenigingsactiviteiten.
De betrokkene is verplicht is om minimaal naam en adres te verstrekken en kan optioneel kiezen om op het on-line platform Bitrix een account te krijgen zodat hij/zij alle verenigingsinfo en documentatie op een elektronische manier kan raadplegen.
De persoonlijke gegevens zijn enkel toegankelijk voor leden van het bestuur.
Derde partijen
De gegevens zullen nooit verkocht worden aan derden of gebruikt worden voor profiling en/of marketing doeleinden.
Opslagtermijn
De persoonsgegevens worden 2 jaar en drie maanden bewaard vanaf de betaling van het laatste lidmaatschap voor leden. Voor belangstellenden geldt dezelfde periode na opgave van zijn/haar gegevens.
Wijze van het verkrijgen van persoonsgegevens
De persoonsgegevens worden door het lid zelf opgegeven bij het starten van zijn/haar lidmaatschap of later als hij/zij extra gegevens wenst te delen.De persoonsgegevens worden door de belangstellende zelf opgegeven opdat wij hem/haar van onze activiteiten op de hoogte zouden kunnen stellen.
Rechten van de betrokkene
Elk lid heeft het recht zijn/haar persoonlijke gegevens op te vragen en te laten wijzigen, zolang hij/zij het minimum aan gegevens, nodig voor het lidmaatschap, ter beschikking blijft stellen.
Hij/zij kan vragen tot wissen van alle gegevens bij (vroegtijdig) be�indigen van het lidmaatschap.
Hij/zij moet expliciet toelaten dat gegevens bij (vroegtijdig) be�indigen van het lidmaatschap mogen worden bewaard als belangstellende.
De rechten van het lid zijn conform met de GPDR/AVG-richtlijnen die van kracht werden op 25 mei 2018. (inzage, verbetering, overdragen, vernietigen, e.d.)
Beheer en beveiliging
De persoonsgegevens worden elektronisch bewaard op:
digitale dragers van de Voorzitter en Penningmeester
op een NAS van een priv�-LAN onder de vorm van een GPG-ge�ncrypteerde backup.
De gegevens zijn dus enkel mits de juiste machtiging te bekijken.
Het lid kan via email te kennen geven of hij zijn gegevens wenst te raadplegen of dat er informatie verbeterd dan wel verwijderd dient te worden.
Gegevens op de persoonlijke digitale dragers van het bestuur zijn beschermd met Excel paswoord encryptie die standaard gebruik maakt van AES, 256-bit.
k om er zelf een te bouwen.Je kan meteen kiezen voor een model dat voorzien is van een prisma en tevens verlicht draadkruisoculair.De foto onderaan toont het eindresultaat. Hierna wat toelichting aangaande het door mijzelf gebouwde exemplaar.
