Wat is borderline?

Borderline is een persoonlijkheidsstoornis. Het is een psychische aandoening waarbij je te maken hebt met angst,depressiviteit en in de war zijn. Ooit is de term borderline bedacht als 'grens' tussen neurose en psychose, maar dit klopt niet. Borderline heeft wel wat symptomen van neurose en psychose, maar verschilt er in veel opzichten ook van.

Oorzaak van borderline

Het is nooit bewezen dat iedere borderlinepatiënt iets traumatisch meegemaakt heeft in zijn vroege jeugd. Maar een hoog percentage meldt wel dat ze bijvoorbeeld zijn afgestaan voor adoptie, emotioneel verwaarloosd, mishandeld of seksueel misbruikt. Verder zijn er aanwijzingen dat erfelijkheid mogelijk een rol speelt. Borderline is mogelijk een gevolg van andere psychische problemen. Het zou bijvoorbeeld voorkomen bij mensen die zich erg moeilijk kunnen hechten. Dat komt vaak door een negatief beeld van zichzelf en naasten, waardoor ze moeite hebben lange intieme relaties te onderhouden. Borderline ontstaat misschien ook bij mensen die moeite hebben met de onpersoonlijke manier waarop de huidige maatschappij in elkaar steekt: ze voelen zich overgeleverd aan zichzelf en zijn bang voor de buitenwereld. Ook een biologische stoornis zou de oorzaak kunnen zijn van borderline: een stoornis in de serotonine-huishouding. Serotonine is een hormoon dat zorgt voor prettige gevoelens.

Meer vrouwen dan mannen

Opvallend is dat borderline vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen. Volgens deskundigen komt borderline vooral bij vrouwen voor doordat zij vaker slachtoffer zijn van seksueel misbruik. Vrouwen krijgen vaker dan mannen een eetstoornis of zelfverwondend gedrag. Mannen met borderline komen vaker dan vrouwen terecht in de verslavingszorg of het criminele circuit. Dat zij een psychische stoornis hebben, wordt dan vaak niet gezien. Borderline komt bijzonder veel voor: 1 of 2 op de 100 mensen krijgt er een bepaalde periode in zijn leven last van. Vaak komt het rond het twintigste levensjaar tot uiting. Wanneer er geen adequate behandeling plaatsvindt, zullen de symptomen blijven bestaan.

Symptomen van borderline

Basiskenmerken van borderline zijn impulsiviteit en emotionele instabiliteit. Als je borderline hebt gedraag je je erg impulsief en overdenk je de gevolgen van impulsieve daden niet of te laat. Die impulsiviteit kan extreme vormen aannemen en zich uiten in criminaliteit en verslaving. Daardoor hebben veel borderlinepatiënten neigingen tot overmatig alcohol-, drugs- of medicijngebruik, geldverkwisting, wisselende seksuele contacten en roekeloos autorijden. Eetstoornissen als boulimia en anorexia komen ook voor. In extreme gevallen treden bij borderline psychotische verschijnselen op: het horen van stemmen, zien van beelden, overmatige achterdocht en in de war zijn. Dit kan een aantal uren tot enkele dagen duren.

Stemmingswisselingen

Als borderlinepatiënt heb je vaak last van stemmingswisselingen. Je kan ineens kwaad worden en van het ene op het andere moment heel somber of heel vrolijk zijn. Maar zelden voelt je je lang achtereen tevreden. Vaak klaagt een borderlinepatiënt over leegte, verveling en zelfmoordgedachten. Sommigen verwonden zichzelf opzettelijk; ze reageren spanning op die manier af op hun lichaam. Dat kan zich bijvoorbeeld uiten in krassen of snijden in de huid, zichzelf verbranden met een sigaret of zelfs in zelfmoordpogingen.

Afwezige indruk

Er kunnen 'dissociatieve verschijnselen' optreden. Dit betekent dat de je het gevoel hebt in een lichaam te zitten waarbij je niets voelt, dat je niet echt bestaat. Je voelt je dan los of verwijdert van je lichaam. Je kunt dan merken dat de patiënt een afwezige indruk maakt en langzaam of warrig reageert.

Sociale contacten en relaties

Mensen met borderline hebben vaak moeite om contacten te leggen en te onderhouden. Ze hebben de neiging om mensen onder te verdelen in ‘goede’ en ‘slechte’ en hebben vaak veel heftige relaties die kort duren. In het begin van een relatie vindt de borderlinepatiënt zijn of haar partner geweldig. Er hoeft echter maar een heel klein probleem te ontstaan of dat slaat helemaal om. Het kan bijvoorbeeld gaan om een meningsverschil of om een verkeerde opmerking. De borderlinepatiënt voelt zich dan van het ene op het andere moment in de steek gelaten en verbreekt hierdoor de relatie. Mensen met borderline kunnen vaak moeilijk alleen zijn. Dat kan samengaan met extreme paniek, waardoor alleen zijn soms krampachtig wordt vermeden. Doordat borderliners vaak hoge verwachtingen hebben van zichzelf en anderen, raken ze ook snel teleurgesteld. Ze zijn daardoor sneller dan gemiddeld geneigd om relaties te verbreken of ontslag te nemen. Daardoor kunnen ze in een sociaal isolement raken en moeite hebben om goed in de maatschappij te functioneren.