Wil je ons iets zeggen dat niet op deze blog moet verschijnen? Mail ons hier.
Mag iedereen het lezen, klik dan op op het gele 'Uw positieve/negatieve reactie hier' onderaan de tekst.
Gegrift in ons hart - 5de zondag veertigdagentijd B 2009 - Ria
Vijfde zondag in de veertigdagentijd B 2009 - Zaterdag 28 en zondag 29 maart 2009
Eerste lezing: Jeremia 31, 31-34 - 'Ik zal een nieuw verbond sluiten' Evangelie: Johannes 12, 20-33 - 'Als de graankorrel in de aarde sterft'
In de eerste lezing horen we de profeet Jeremia die het volk Israël waarschuwt voor de nakende ondergang van het koninkrijk Juda. Tegelijk geeft hij hun ook hoop: hij spreekt over een nieuw verbond dat de Heer met Zijn volk zal sluiten. Zij zijn immers afgedwaald van de woorden die op de stenen tafelen gedrukt staan. Woorden die op papier of steen geschreven of gebeiteld zijn, worden niet gelezen en dus ook niet meer gevolgd! Daarom zal de Heer Zijn geboden in hun hart griffen en zullen zij niet anders kunnen dan ze te eerbiedigen en er ook naar te leven. Zo is het ook met ons: wij moeten ook niet telkens opnieuw de richtlijnen, die van ons goede mensen maken, lezen of van buiten leren! Diep van binnen, in de kern van ons wezen, weten we spontaan wanneer we de verkeerde weg opgaan. Ook bij ons zijn die Godswoorden in ons hart gegrift. Wat voor het oude volk Israël telde, is ook voor ons van toepassing.
Het evangelieverhaal situeert zich na de intocht in Jeruzalem.Na al de tekens die Jezus gesteld heeft, is er een ganse beweging op gang gekomen. Ter gelegenheid van het nakende Paasfeest waren vele pelgrims in Jeruzalem. Onder hen bevonden zich ook Grieken: dwz. niet Joden die wel met de joodse godsdienst sympatiseerden en Godvrezenden werden genoemd. Zoals de tekst gaat lijkt het wel of de verschijning van deze mensen voor Jezus een signaal is. Plots veranderen Zijn uitspraken. Hij heeft het over Zijn verheerlijking en tevens over Zijn lijden. Dan komt ook aan het licht dat Hij wel beducht is voor wat Hem te wachten staat. Even speelt Hij met de gedachte om Zijn Vader clementie te vragen en ervoor te zorgen dat Hem die afschuwelijke dood bespaart blijft. Onmiddellijk herpakt Hij zich en trekt weer een van Zijn prachtige vergelijkingen: de stervende graankorrel die honderdvoudig vrucht zal geven!
Waar de eerste lezing een belofte van heil inhoudt, zo is voor ons althans, de vervulling van die belofte Jezus. Want is Hij niet de mens in wie wij het heil zien? Wanneer de bijbel spreekt over 'het hart' is dat niet romantisch of sentimenteel bedoelt. Dan gaat het over de diepste kern van onze persoon, de geheime kracht van onze innerlijke energie. Het is het vermogen tot liefhebben en de kracht die ons aanzet naar de anderen te gaan .Wij kunnen de ellende en de pijn die onze medemens ervaart aanvoelen. Zijn voorbeeld kan ons nog steeds aanzetten tot hulp en ondersteuning van hen die het nodig hebben. Het zijn Gods woorden, gegrift in ons hart, die ons doen meeleven, ons doen helpen. Die ook onze beurs doen opengaan om toch een klein beetje de miserie helpen te verlichten.
Wij gaan stilaan naar Pasen, het feest bij uitstek om ons te laten begrijpen hoe gezegend wij zijn. Meer nog dan Kerstmis moet Pasen voor ons het feest van het licht, van de bevrijding uit de onzekerheid en het verdriet van de Passie, zijn. We zijn nog niet zover. Het herdenken van Jezus lijden moet nog beginnen, dus is er nog tijd voor ons om ons te bezinnen en misschien met een heldere kijk ons leven even te overschouwen en voor onszelf enkele besluiten te nemen, steeds met Gods woorden in gedachtenis.
Vandaag is er omhaling voor Broederlijk Delen. Een paar dagen geleden dacht ik nog: als ik de parochianen nu eens voorstel om niet te preken, en hen vraag om in ruil daarvoor gul wat geld in de mandjes te leggen. Maar toen heb ik de lezingen van vandaag eens grondig gelezen.
Al heel de vastentijd lang gaat de eerste lezing over een nieuw verbond tussen God en zijn volk: de regenboog na de zondvloed bij Noach, de nakomelingen van Abraham na het offer van Isaak, de tien geboden bij Mozes en vandaag de terugkeer van het volk uit de ballingschap dankzij koning Cyrus. Ook de evangelielezing van Johannes vandaag gaat over een nieuw verbond met God: de Vader die zijn Zoon Jezus naar de wereld zendt, opdat die wereld zou worden gered. Tot daar de lezingen van deze zondag.
Ook de vastenactie Broederlijk Delen gaat over een verbond. Zowel de steun aan zuster Jeanne Devos en haar organisatie voor thuiswerkers als het project rond het volk van Tilak en hun handel in woudproducten, voornamelijk tamarinde. Broederlijk Delen maakt een verbond, sluit een overeenkomst om, via projectpartner Pards, deel te nemen aan het project waarmee het inheemse volk van Tilak, door opleidingen, samenwerking, leningen en gezondheidszorg, ondersteund wordt bij hun handel in tamarinde.
Tamarinde. In een woordenboek van 1970, dat is amper 40 jaar geleden, staat te lezen dat de tamarinde een tropische boom is en dat de wand van de peulen wordt verwerkt tot een purgatief, een laxeermiddel. Punt. Dat is alles. In mijn Van Dale, 12de druk, 1995, lees ik niet alleen over die laxeermiddelen, maar ook dat de vruchten worden gebruikt voor tabak en sausen, dat er een geneesmiddel wordt gemaakt uit het moes van de vruchten en over het bijzonder buigzame hout van de tamarindeboom. Als ik vandaag op het internet het woord tamarinde in-google, verschijnt er een veelvoud aan bladzijden informatie over de tamarindeboom. De bomen, die inderdaad diep geworteld zijn, worden orkaanvast genoemd. Het hout ervan is hard en duurzaam en wordt gebruikt voor raderen, gereedschap en meubelen. De schors wordt gebruikt om huiden te looien. De bladeren worden gebruikt als groente, om thee te zetten of als rode kleurstof. De bloemen zijn eetbaar bij soep en salade. Maar vooral de peulen, de vruchten die eruit groeien, worden voor onwaarschijnlijk veel dingen gebruikt. Ze zitten boordevol vitaminen en mineralen. Het zoetzure vruchtvlees wordt gebruikt bij vis, vlees en in sauzen. De vruchtenmoes en siroop worden gebruikt in frisdrank, sorbet, confituur en snoep.
Vruchten en bloemen zijn een remedie tegen reuma, pijn, hoest, wonden en koorts. Van de gemalen zaden kan brood worden gebakken en tamarindeolie kan als lampolie worden gebruikt. Zelfs het overrijpe vruchtenmoes kan, gemengd met zout, nog worden gebruikt als polijstmiddel voor metalen. Naarmate de belangstelling voor de tamarinde groeit, nemen ook de gebruiks-mogelijkheden ervan toe. Of is het omgekeerd. Ook mijn belangstelling is alvast gewekt. Voor de vele mogelijkheden van de tamarinde, maar vooral voor de mensen die de peulen kweken en op de markt brengen: het tribalvolk van Tilak in India. Mijn preek is kort. Maar de weg is nog lang en zonder hulp niet haalbaar. Dus had ik toch wat graag dat jullie seffens gul de mandjes van Broederlijk Delen vullen. Laat dat vandaag ons kleine verbond zijn. Zuster Jeanne Devos en haar thuiswerkers organisatie, en ook Tilak en haar lotgenoten zullen je dankbaar zijn! Amen.
Ongeveer één keer per maand komen wij samen met de preekploeg. Dat zijn de mensen die om de beurt hier proberen een ietwat zinvolle homilie te houden. We komen samen om de thema's van de vieringen te bespreken en we trachten elkaar dan ook wat tips en inspiratie te geven. Eerst leest de predikant van dienst de lezingen van de zondag voor. En soms gebeurt het dat die lezingen ons meteen op een bepaald spoor zetten en stof bieden voor een preek. Maar even vaak is er na die lezingen een ogenblik stilte, wordt er wat gezucht en kijken we elkaar vertwijfeld aan. Soms begrijpen we het na een tweede of derde lezing nog niet helemaal. Vooral de teksten uit het Oude Testament zorgen geregeld voor problemen. En dan zegt iemand: Wat is dat voor een tekst? Wat wordt daar nu eigenlijk mee bedoeld? En wat kunnen we daar in Gods naam jawel in een homilie over zeggen?
Wat moeten we bijvoorbeeld denken van de eerste lezing van vandaag? God heeft Abraham uitgekozen als stamvader voor zijn nieuw geslacht, zijn uitverkoren volk. En hij heeft hem zelfs een zoon geschonken om dat geslacht voort te zetten. Dat wordt voorgesteld als een wonder, want Sara, zijn vrouw, was eigenlijk onvruchtbaar en veel te oud om nog een kind ter wereld te brengen. En uitgerekend die zoon, Isaak, zou Abraham nu eigenhandig moeten doden en aan God offeren. Pas op het allerlaatste moment, als Abraham zijn mes al klaar houdt, stuurt God een engel om hem tegen te houden. "Stop maar, Abraham, 't is niet meer nodig, het was allemaal niet zo bedoeld". Wat voor een God is dat, die zijn uitverkorene zulk een onmenselijke beproeving oplegt?
In het evangelie lijkt Jezus ook een wreed spelletje te spelen met zijn leerlingen. Hij neemt ze mee naar een berg en verandert daar van gedaante. Hij laat zelfs Elia en Mozes verschijnen, die voor de joden de profeten en de wet vertegenwoordigen. Hij toont hen dus eigenlijk een voorafbeelding van de verheerlijking die Hem later te beurt zal vallen. Maar, als ze dat beeld of die realiteit even willen vasthouden, zet Hij hen onmiddellijk weer met beide voeten op de grond: eerst nog lijden en sterven, jongens, en intussen: mondje dicht!
Beide verhalen worden gesitueerd op een berg en twee keer wordt ook over een geliefde zoon gesproken. Abraham krijgt eerst de opdracht zijn geliefde zoon te doden, maar moet het uiteindelijk niet doen. En na de verheerlijking op de berg klinkt er die stem uit de wolk. En God zal zijn geliefde Zoon wél offeren, wél laten sterven. Dat wordt meteen voorspeld. Komt God in deze twee verhalen niet naar voor als een wreedaardige God, die zijn mensen veel te zware beproevingen oplegt? En die ze op een ander moment als het ware valse hoop biedt en die dan onmiddellijk de grond inboort? Of moeten we de verhalen misschien anders gaan lezen? Allicht wel, de verhalen uit de Bijbel bevatten geen verslagen van gebeurtenissen. Het zijn in de eerste plaats geloofsverhalen en moeten dus ook zo begrepen worden.
En dan zien we dat die twee verhalen eigenlijk elkaars spiegelbeeld zijn. In het eerste verhaal wordt Abraham tot het uiterste beproefd. Erger kan bijna niet. Maar op het ultieme moment is er de redding en vrijwel meteen volgt de belofte van een stralende toekomst. Abraham zal overvloedig gezegend worden en zijn nakomelingen zullen even talrijk zijn als de sterren aan de hemel en de zandkorrels aan het strand van de zee. Voor Abraham verandert de totale duisternis plots in stralend licht.
Op de berg Tabor gebeurt voor de drie leerlingen eigenlijk net het omgekeerde. Van schitterend licht naar duisternis en vertwijfeling. Ze krijgen ook een dubbele voorspelling. De verheerlijking van Jezus bevestigt dat Hij inderdaad de lang verwachte Messias is, maar ook lijden en dood liggen in het verschiet. Hij zal lijden en sterven, maar nadien ook opstaan, leven over de dood heen. Moeilijk te begrijpen misschien, maar zo is het leven nu eenmaal. Iedereen kent in zijn bestaan zonnige plekken en schaduwkanten, licht en duister, vreugde en verdriet. In Bijbelse taal: in ieder leven zijn er dalervaringen en bergervaringen. Ook onze geliefde zoon of dochter bezorgt ons momenten van intense vreugde, maar ook ogenblikken van grote bezorgdheid en soms diepe pijn. Je kan niet leven met topmomenten alleen. Je kan de momenten van diep geluk nooit lang vasthouden. Maar evenzeer weten we dat in zware beproevingen er altijd een straaltje hoop blijft, dat er een uitweg is, hoe moeizaam soms ook. In die zin sluiten de verhalen van vandaag ook aan bij deze vastentijd en bij Broederlijk Delen. Voor de mensen in India, waar onze aandacht nu naar uitgaat, zijn het harde tijden. Maar in de vieringen van deze veertigdagentijd klinkt ook ons geloof dat er voor hen uitzicht is. Alleen: vanzelf zal het niet gaan. Als we ons daarvan bewust zijn, zijn we al een eind op weg. Samen met de sterke vrouwen uit de campagne, Tilak en zuster Jeanne Devos.
Belangrijk is dat we bij elkaar de hoop levendig houden. En tegelijkertijd realistisch blijven en geen valse hoop bieden. Drie tenten op een berg bouwen is geen uitweg uit de dagelijkse zorgen. Ziekte, lijden en dood horen onvermijdelijk bij het leven. Net als vreugde, geboorte, genezing, feestdagen, liefde en vriendschap. Hoop en geloof bieden ons uitzicht, zelfs in een periode dat alles lijkt tegen te zitten en we geen uitweg meer menen te zien. En evenzeer moeten wij ervoor zorgen dat we, zelfs in ogenblikken van de grootste euforie, met beide voeten op de grond blijven. De cyclus van het kerkelijk jaar leert ons dat ook. Er is Kerstmis, maar dan wel pas na de advent. Er is Allerheiligen, maar ook Allerzielen. Er is Witte Donderdag, maar ook Hemelvaart en Pinksteren. Er is Goede Vrijdag en er is Pasen. En ze kunnen niet zonder elkaar. Dat is de realiteit en dat is ons geloof. En onze hoop. Geen Pasen zonder Goede Vrijdag. Maar evenzeer: geen Goede Vrijdag zonder Pasen.
Door de grote poort gaan de we veertigdagentijd binnen! Zoals Noach en heel zijn beestenboel de nieuwe wereld binnengingen, onder de schitterende regenboog door die aan de hemel stond, zo gaan wij de woestijntijd in, de tijd van inkeer en soberheid, de tijd waarin we onszelf willen vernieuwen.
Met Noach herbegon het leven op aarde. Het kwaad was weggevaagd, de aarde lag daar kaal maar klaar. Er groeide nog niets, het leek nog woestijn, maar de vruchtbare aarde lag te wachten om alles terug te laten ontkiemen en bloeien. Het verhaal vertelt mij over het geloof dat deze schepping bedoeld is om goed en mooi te zijn. En dit verhaal drukt ook het geloof uit dat totale ondergang ons nooit zal overkomen: de God waarin wij geloven is een God die leven wil, voor allen op aarde.
Het is bijna voor de hand liggend, dat die oude gelovige Joden, die het verhaal over een goede scheppende God doorvertelden, dat zij die goedheid getoond zagen in de schitterende regenboog. Velen onder ons zullen toch bekennen dat ze een goed gevoel krijgen, als ze dat natuurverschijnsel zien. Wanneer zien we hem? Als het onweer voorbij is. Als de regenwolken optrekken. Als we de nattigheid nog voelen: maar kijk: daar komt de zon. Men zou van minder goed gezind worden. Nu is de regenboog niet alleen een natuurverschijnsel dat goed weer aankondigt. De kleuren zelf hebben ook een symbolische waarde. Ooit hebben we op school geleerd, dat wit eigenlijk is samengesteld uit verschillende kleuren, en dat als het licht op een bepaalde manier gebroken wordt, dat we dan die verschillende kleuren kunnen zien. De regenboogkleuren zijn een symbool van eenheid, in verscheidenheid. De trui van de wereldkampioen is niet voor niets een regenboogtrui: die kleuren betekenen dat hij de kampioen is van alle renners, uit welk land of continent ze ook komen. Zo verbeeldt de regenboog de veelkleurige mensensoort.
We kunnen de veertigdagentijd moeilijk beter beginnen dan met deze eerste lezing. De woestijntijd die begint, is geen tijd van dorheid. We worden opgeroepen om te gaan zoeken naar het essentiële, het belangrijkste in ons leven. Jezus trekt ook de woestijn in. Hij ontmaskert de bekoringen, die ons kunnen afleiden van de weg naar het rijk van God: onze drang naar macht, onze goesting om meer te hebben, onze hoogmoed die ons doet denken dat we beter zijn dan een ander. Dat is als het ware onkruid, dat weggevaagd moet worden, zodat het tere plantje van het rijk van God kan opschieten. Zulk een tijd in de woestijn is geen dorre tijd, maar een vruchtbare tijd. Zoals Noach boven die nieuwe, lege aarde zag hoe God een verbond sloot, zo kunnen wij na een tijd van inkeer die Blijde Boodschap beter zien. Die Blijde Boodschap bevestigt dat God ons leven wil. Een kleurrijk, schitterend, stralend leven. En niet dat van ons alleen. De regenboog van Noach is een teken dat God alle mensen wil verzamelen in zijn verbond,, zoals in het evangelie zal verkondigd worden dat de liefde voor onze naaste één is met de liefde voor God. Daarom roept de veertigdagentijd ons ook op om die eenheid met de veelkleurige mensheid meer te beleven.
Deze tijd is een tijd van inkeer naar het meest belangrijke: het Rijk Gods, en als we dat goed verstaan hebben, kunnen we niet anders dan ons te keren naar de andere mensen. Broederlijk Delen hoort bij de veertigdagentijd, zoals de twee uiteinden van de regenboog bij elkaar horen. Nu is de mensheid erg groot: daarom wordt elk jaar in de campagne van Broederlijk Delen de aandacht gericht op één land of streek, die onze solidariteit vraagt: zij staan zo symbool voor al die andere naasten met wie we verbonden zijn. Dit jaar gaat het over India, en over mensen als Tilak, een moedige vrouw die niet alleen onze solidariteit nodig heeft, maar ook voor ons een voorbeeld is van hardnekkig én hoopvol geloof in de toekomst.
Laat het vandaag duidelijk zijn: de vastentijd is een blije tijd. We gooien ballast overboord, en zo zien we opnieuw hoe onze God een God van nieuw leven is, hoe Hij ons een toekomst wil schenken, stralend als een regenboog, hoe een woestijn bij nader toezien een vruchtbare akker kan worden, waar solidariteit tussen mensen kan bloeien, en het Rijk Gods dichterbij kan komen. Hoe blijer we deze volgende weken worden, hoe beter we zullen gevast hebben...
In een eucharistie-viering volgt na het evangelie meestal een preek of homilie. In onze parochie bestaat hiervoor (al jaren) een preekploeg. Ze bestaat uit een zestal mensen die, na onderlinge afspraak, geregeld een "preekbeurt" verzorgen. Momenteel zijn dat Ria, Hilda, Marc, Jan, Gie en Fred. Pastoor Herman maakt uiteraard ook deel uit van de preekploeg en komt zelf ook meermaals aan de beurt. De bedoeling van een homilie is niet een universele waarheid te verkondigen die iedereen verplicht moet geloven en zeker niet de mensen terecht te wijzen. In een homilie willen wij de lezingen uit de bijbel een beetje verduidelijken en trachten wij ze in verband te brengen met de actualiteit van vandaag. Dat is niet altijd even simpel en daarom proberen wij elkaar te helpen. Elke maand komen wij samen om de lezingen uit de bijbel te bespreken en elkaar te inspireren bij het opstellen van de preek. In deze blog publiceren wij niet alleen onze homilies, maar staan wij ook open voor uw reacties.
