Latijnse thematische bloemlezing
Latijn lezen aan de hand van het continuum
Ga terug
  • naar lijst met teksten en onderwerpen
  • 19-07-2008
    Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Deel II / Caput 19 Liefde en verlangen 9

    19. "Kunstliefde"

    19.1. Kunstliefde gaat door voor een onschuldige vorm van hartstocht. Ze kan nochtans heel wat onheil aanrichten, als ze huist in een ontoerekenbaar persoon, die daarenboven de hoogste keizerlijke macht draagt : dan moet het volk boeten voor de grillen van de vorst. Zo rust op Nero, keizer van 54 tot 68 n. C. de gruwelijke verdenking dat hij in Rome een verschrikkelijke brand heeft laten aanrichten, omdat hij zich als hobby-dichter in zijn verbeelding wilde meten met de grote Griekse kunstenaar Homerus (8ste eeuw v. C.), van wie Nero ten onrechte moet hebben gedacht dat hij persoonlijk getuige was geweest van de brand en de ondergang van Troje.

    19.2. In de roman "Quo vadis?" van de Poolse schrijver en Nobelprijswinnaar (1905) Henryk Sienkiewicz (1846-1916) neemt de beschrijving van de brand van het jaar 64 een belangrijke plaats in :

    Nero had de luit genomen en de ogen opgeslagen. De gesprekken verstomden dadelijk. Terpnos en Diodorus, die hem moesten begeleiden, hingen aan zijn lippen om geen syllabe van het gezang te missen. Op dit ogenblik drong er rumoer van buiten tot hen door en dadelijk daarna traden Phaon, Nero's vrijgelatene, en de consul Lucianus binnen. "Vergiffenis, goddelijke gebieder!" riep Phaon opgewonden uit, "Rome staat in brand. 't Grootste gedeelte van de stad is één vlammenzee." Bij dit bericht sprongen allen van hun zetels op. "O, goden! Dank zij u zal ik dan een brandende stad zien en de Trojade kunnen voltooien," riep Nero uit, de luit wegleggend; en zich tot Lucianus kerend vroeg hij : "Zou ik de brand nog kunnen zien, als ik er dadelijk heen ijl?" "Gebieder," antwoordde de consul, bleek van schrik, "de stad is één vuur; de rook verstikt de inwoners; de mensen vallen in onmacht of storten zich uit waanzin in de vuurpoel. Romes ondergang is nabij." Een ogenblik vol bang zwijgen volgde ; toen riep Vinicius vol ontzetting uit : "Vae misero mihi!" Hij wierp zijn toga uit en slechts in zijn tunica gekleed rende hij weg. Nero hief de hand op en sprak : "Wee u, Priamus'  heilige stad!"





    Tigellinus begon te spreken, langzaam
    en met nadruk, op een toon die zijn diepe haat verried. "Hoor mij aan, o Keizer. Het volk eist niet één offer, het verlangt er duizenden. Hebt gij gehoord, Heer, wie Christus was? - hij, die onder Pontius Pilatus gekruisigd werd - en weet gij wie de Christenen zijn? Heb ik u vroeger al niet verteld van de misdaden die zij begingen, en van hun voorspellingen, dat Rome door een brand tenonder zou gaan? Het volk haat en wantrouwt hen.Niemand heeft hen ooit in een tempel gezien, zij noemen onze goden boze geesten. Nooit hebben Christenhanden geklapt om u hun bijval te tonen, nooit heeft een Christen u als een god erkend. Het volk mort tegen u; maar gij hebt mij geen bevel gegeven Rome in brand te steken, en ik heb dit ook niet gedaan. Het volk verlangt naar bloed en spelen, geef het die. Het volk wantrouwt u, breng die argwaan op anderen over."
    (Quo vadis? Hoofdstukken XXXVIII-LV, passim)



    19.3. Vrijwel alle gegevens
    over de brand van Rome putte Sienkiewicz uit de "Annales" van P. Cornelius Tacitus (ca. 55-120 n. C.). Zijn beschrijving wordt tot de mooiste bladzijden van de wereldliteratuur gerekend :

    Sequitur clades, forte an dolo principis incertum (nam utrumque auctores prodidere), sed omnibus quae huic urbi per violentiam ignium acciderunt gravior atque atrocior. Initium in ea parte circi ortum quae Palatino Caelioque montibus contigua est,



                                                              




















                                         Circus Maximus


    ubi per tabernas, quibus id mercimonium inerat quo flamma alitur, simul coeptus ignis et statim validus ac vento citius longitudinem circi corripuit. Neque enim domus munimentis saeptae vel templa muris cincta aut quid aliud morae interiacebat. Impetu pervagatum incendium plana primum, deinde in edita adsurgens et rursus inferiora populando antiit remedia velocitate mali et obnoxia urbe artis itineribus hucque et illuc flexis atque enormibus vicis, qualis vetus Roma fuit. Ad hoc lamenta paventium feminarum, fessa aetate aut rudis pueritiae, quique sibi quique aliis consulebant, dum trahunt invalidos aut opperiuntur, pars mora, pars festinans, cuncta impediebant. Et saepe dum in tergum respectant lateribus aut fronte circumveniebantur, vel si in proxima evaserant, illis quoque ignis correptis, etiam quae longinqua crediderant in eodem casu reperiebant.


    Fragment uit "Quo vadis?" van M. Leroy


    Postremo, quid vitarent, quid peterent ambigui, complere vias, sterni per agros; quidam amissis omnibus fortunis, diurni quoque victus, alii caritate suorum, quos eripere nequiverant, quamvis patente effugio interiere. Nec quisquam defendere audebat, crebris multorum minis restinguere prohibentium, et quia alii palam faces iaciebant atque esse sibi auctorem vociferabantur, sive ut raptus licentius exercerent seu iussu.
    Eo in tempore Nero Antii agens non ante in urbem regressus est quam domui eius, qua Palatium et Maecenatis hortos continuaverat, ignis propinquaret. Neque tamen sisti potuit quin et Palatium et domus et cuncta circum haurirentur.  Sed solacium populo exturbato ac profugo campum Martis ac monumenta Agrippae, hortos quin etiam suos patefecit et subitaria aedificia extruxit quae multitudinem inopem acciperent; subvectaque utensilia ab Ostia et propinquis municipiis pretiumque frumenti minutum usque ad ternos nummos. Quae quamquam popularia in inritum cadebant, quia pervaserat rumor ipso tempore flagrantis urbis inisse eum domesticam scaenam et cecinisse Troianum excidium, praesentia mala vetustis cladibus adsimulantem.

    Sed non ope humana, non largitionibus principis aut deum placamentis decedebat infamia quin iussum incendium crederetur. Ergo abolendo rumori Nero subdidit reos et quaesitissimis poenis adfecit quos per flagitia invisos vulgus Christianos appellabat. Auctor nominis eius Christus Tiberio imperitante per procuratorem Pontium Pilatum supplicio adfectus erat; repressaque in praesens exitiabilis superstitio rursum erumpebat, non modo per Iudaeam, originem eius mali, sed per urbem etiam quo cuncta undique atrocia aut pudenda confluunt celebranturque. Igitur primum correpti qui fatebantur, deinde indicio eorum multitudo ingens haud proinde in crimine incendii quam odio humani generis convicti sunt. Et pereuntibus addita ludibria, ut ferarum tergis contecti laniatu canum interirent, aut crucibus adfixi ubi defecisset dies in usum nocturni luminis urerentur. Hortos suos ei spectaculo Nero obtulerat et circense ludicrum edebat, habitu aurigae permixtus plebi vel curriculo insistens. Unde quamquam adversus sontes et novissima exempla meritos miseratio oriebatur,  tamquam non utilitate publica, sed in saevitiam unius absumerentur.
    (Annales XV 38, 44)

    Voetnoten
    1. auctores : geschiedschrijvers / accidit : het overkomt aan (+ dat.)
    2. circus, i : bedoeld is het Circus Maximus / contiguus : palend aan (+ dat.)
    3. taberna, ae : winkeltje / mercimonium, i : koopwaar
    4. domus : herenhuisen, die afgezonderd stonden van elkaar en met een stenen muur waren omgeven / pervagari, vagatus sum : zich uitbreiden over (+ acc.) / in edita : "naar de hoger gelegen delen" / adsurgere : opstijgen
    5. remedia : "het blussingswerk" / obnoxius : blootgesteld / artus : nauw, eng / enormis : onregelmatig
    6. lamentum, i : geweeklaag / fessa aetate : beschrijvende ablatief / rudis pueritiae : beschrijvende genitief / opperiri : afwachten
    8. abiguus : onzeker, niet wetend / complere, sterni : historische infinitieven / vias : de wegen die buiten de stad leidden; binnen de stad heetten de straten "iter", "vicus" of "clivus", behalve de "via sacra" en de "via nova"
    9. victus, us : levensmiddelen ("diurni victus" = soortbepalende genit. bij "fortunis" : "zelfs het bezit van levensmiddelen voor één dag")
    10. restinguere : blussen / palam : (bijw.) openlijk / fax, facis : fakkel / vociferari : uitroepen / licentius : (bijw.) "met grotere vrijheid"
    12. Antii : te Antium, op de kust van Latium, ongev. 45 km van Rome
    13. quin : zonder dat (+ conj.) / haurire : (hier) vernietigen / solacium, i : troost, hulpmaatregel / Agrippa : schoonzoon van Augustus; liet o.a. ht Pantheon en de naar hem genoemde Thermen optrekken
    14. quin etiam : ja zelfs / subitarius : snel aangelegd / utensilia, ium : bruikbare dingen (= gereedschap en levensmiddelen)
    15. nummus, i : geldstuk (hier = de sestertius) / in inritum cadere : geen effect hebben / flagrare : branden
    16. domestica scaena : de toneelzaal in zijn paleis / adsimulare : vergelijken
    17. abolere rumorem : "een gerucht de kop indrukken" / subdere : in de plaats van een ander aanstellen, substitueren ("subdidit reos" bewijst dat Tacitus niet gelooft aan de schuld van de Christenen)
    18. quaesitissimus : zeer ver gezocht, uiterst geraffineerd / flagitia : van de Christenen vertelde men lasterlijk dat ze tijdens hun godsdienstige plechtigheden kinderen vermoordden en opaten
    19. in praesens : "voor een tijdje" / exitiabilis : verderfelijk
    21. haud proinde ... quam : niet zozeer ... als wel / ludibrium, i : spot, hoon / ferarum terga : dierenhuiden / laniatus, us : het verscheuren
    22. circense ludicrum edere : "circusspelen organiseren" / auriga, ae : wagenmenner
    23. quamquam adversus sontes : Tacitus blijkt wel te geloven aan de slechte reputatie van de Christenen; als aristocraat geloofde hij de vooroordelen die zijn klasse t.o.v. de Christenen koesterde; deze negatieve houding van de aristocratie wordt verklaard door het feit dat het Christendom zich eerst onder de armen en de slaven heeft verspreid / novissima exempla meritos : "die een zeer zware en voorbeeldige straf verdienden" / tamquam : omdat blijkbaar
    24. unius : d.w.z. van de keizer



    19-07-2008, 00:00 geschreven door Willy Moerman  
    Reacties (2)
    Foto
    Mijn favorieten
  • Alles voor leraar en student klassieke talen

  • Blog tegen de wet? Klik hier.
    Gratis blog op https://www.bloggen.be - Meer blogs