14. 1. Als voorbeeld van "liefdeloosheid" wordt uit de Romeinse oudheid vaak de figuur van Messalina (25-48 n. C.) geciteerd. Als derde echtgenote van Claudius, keizer van 41 tot 54 n. C., en moeder van Octavia (geboren in 40) en van Britannicus (geboren in 41) zag deze vrouw eigenlijk alleen maar zichzelf graag, ten prooi aan een ongebreidelde geslachtsdrift :
Toen keizer Claudius in 48 de stad uit was om in Ostia een offer te brengen, trouwde Messalina met Gaius Silius. Of het bij wijze van scherts was, of om Silius daarna op de troon te zetten, is onduidelijk. Claudius kreeg lucht van het "bruiloftsfeest" en liet zowel Messalina als Silius, evenals de meeste feestgangers ter dood brengen.
14.2. De Engelse auteur Robert Graves (1895-1985) beschijft in zijn best-sellers "I Claudius" en "Claudius the god" wel en wee van de regering van keizer Claudius. De figuur van Messalina, die het waagde de keizer voor de gek te houden door met Gaius Silius te trouwen, neemt er een belangrijke en kleurrijke plaats in :
Calpurnia begroette mij met een gezicht, waaruit zoveel droefheid en ontsteltenis te zien viel, dat ik direct wist : er moet zich inderdaad iets zeer belangrijks hebben voorgedaan. "Zeg het me meteen," zei ik, "wat is er gebeurd?" Ze begon te huilen. Ik had haar nog nooit zien huilen dan op die avond, dat wij beiden dachten dat Caligula mij zou laten halen voor mijn terechtstelling. Zij haatte het geweld en was altijd buitengewoon oprecht geweest. "Je moet goed naar me luisteren!" begon ze. "Maar je zult niet willen luisteren en mij liever laten geselen. Het is zeker niet mijn wens om het je te zeggen. Maar niemand anders heeft de moed, dus blijft het op mij rusten. Ik heb het beloofd aan Narcissus en Pallas. Zij zeggen dat jij hen ook niet zoudt geloven. Maar mij zul je wel geloven, nietwaar?" "Calpurnia, ik heb in mijn leven maar drie werkelijk goede vrouwen leren kennen. De ene was Cypros, een joodse prinses, de tweede onze oude dienstmaagd Briseïs en de derde ben jij. Wat heb je dus te vertellen?" "Je hebt Messalina vergeten." "Messalina hoef ik niet eens te noemen. Maar goed : vier werkelijk goede vrouwen." "Wanneer je Messalina op die lijst plaatst, moet je mij eruit laten," zei ze en scheen daarbij naar adem te snakken. .... "Wat bedoel je? Wat heeft Messalina jou gedaan, dat je haar op die manier uitmaakt? Wil je zeggen, dat jij en ik niet langer vrienden kunnen zijn?" "Heb jij vanmorgen om zeven uur Rome verlaten?" "Ja. Waarom?" "Ik was met Cleopatra in de stad. We hebben inkopen gedaan en zijn pas om tien uur weer teruggereden. Ik had toevallig tijd om een blik op het huwelijksfeest te werpen. Merkwaardig uur voor een bruiloft, vind je niet? Het ging er luid aan toe. Iedereen dronken. Prachtig uitgedost - het hele huis versierd met wijnblaren en klimop en reusachtige wijndruiven en wijnpersen en vaten ... Het kon wel een winterfeest zijn." "Welke bruiloft? Druk je nu eindelijk eens duidelijk uit." "De bruiloft van Messalina en Silius." (Claudius the god, hfdst. 13)
14.3. Tacitus beschrijft die gebeurtenis, in zijn bekende kernachtige stijl, in zijn "Annales" :
Iam Messalina facilitate adulteriorum in fastidium versa ad incognitas libidines profluebat, cum abrumpi dissimulationem etiam Silius, sive fatali vecordia an imminentium periculorum remedium ipsa pericula ratus, urguebat : quippe non eo ventum, ut senectam principis opperirentur. Insontibus innoxia consilia, flagitiis manifestis subsidium ab audacia petendum. Adesse conscios paria metuentes. Se caelibem, orbum, nuptiis et adoptando Britannico paratum. Mansuram eandem Messalinae potentiam, addita securitate, si praevenirent Claudium, ut insidiis incautum, ita irae properum. Segniter eae voces acceptae, non amore in maritum, sed ne Silius summa adeptus sperneret adulteram scelusque inter ancipitia probatum veris mox pretiis aestimaret. Nomen tamen matrimonii concupivit ob magnitudinem infamiae, cuius apud prodigos novissima voluptas est. Nec ultra expectato, quam dum sacrificii gratia Claudius Ostiam proficisceretur, cuncta nuptiarum sollemnia celebrat. (Annales XI 26)
Voetnoten 1. fastidium, i : walg, afkeer / profluere : zich overgeven aan (ad + acc.) / vecordia, ae : waanzin 2. periculorum : voorwerpsgenit. bij "remedium" / quippe ... properum : de woorden van Silius, weergegeven in de indirecte rede 4. praevenire : voorkómen, iemand te vlug af zijn / properus : haastig, dadelijk bereid tot (+ gen.) / Segniter : Met onverschilligheid 5. summa : onz. mv. = "de hoogste macht"
