“Anna!”

De harde, ongeduldige stem doet de jonge vrouw opschrikken. Ze krimpt onwillekeurig ineen, zich betrapt wetend. Met moeite maakt ze haar blikken los van de einder en een zucht ontsnapt aan haar lippen. Een ijskoude windvlaag doet haar gebloemde schort even opbollen, tilt een tip op van de omslagdoek die in slordige haast rond haar smalle schouders is geslagen.

“Hier sta je dus steeds je tijd te verdoen! Kom, schiet op kind, het werk wacht.”

De oudere vrouw verwijdert zich direct van de kade en Anna volgt haar aarzelend. Nog éénmaal werpt zij een verlangende blik achterom. Op het puntje van de pier staat het hoofdkantoor van de Holland- Amerika lijn met zijn prachtige, achtkantige, groene klokkentorens. De wijzers geven éven ná half vier aan. De laatste bemanningsleden van het schip dat die middag is afgemeerd sluiten hun geliefden in hun armen. Nogmaals laat Anna haar ogen over het groepje mensen gaan, hoewel ze allang heeft gezien dat hij er niet bij is. Ze zou hem uit duizenden herkennen. Zijn blauwe ogen en zijn rode kuif staan voor eeuwig in haar geheugen gegrift, ook al heeft ze hem maar tweemaal gezien. Een ferme por in haar rug en een snauw van haar moeder doen Anna tenslotte voortsnellen.

“Wat zoek je hier? Wil je je soms op jong laten zetten door een zeeman?”

Onder het lopen vouwt Anna haar handen rond haar buik, wetend dat zij haar gezegende staat niet veel langer verborgen kan houden. Anna Maria Hamers, oud vijfentwintig jaren, is al vijf maanden zwanger van een zeeman die zij óóit hoopt weer te zien.

Op de dertiende april van het jaar 1910 baart Anna een gezonde zoon in de slaapkamer van haar ouders. Ondanks het aandringen van haar moeder het kind toe te vertrouwen aan de ‘vereniging van jonge, onverzorgde kinderen’ heeft Anna voet bij stuk gehouden. Zij wil dit kind koste wat kost zelf opvoeden en als haar ouders het verkiezen haar op straat te zetten, zal zij haar weg wel vinden. Er zijn genoeg deftige huishoudens die een flinke werkster vragen, tegen kost en inwoning, waarbij een kind geen bezwaar is.

Zelfs als de pastoor zich met de zaak gaat bemoeien, hel en verdoemenis preekt teneinde de naam van de vader te weet te komen, klemt Anna haar lippen stijf op elkaar.

Een stemmetje diep in haar binnenste fluistert haar toe dat de zeeman zijn pretje heeft gehad en nooit meer van zich zal laten horen, maar een ánder stemmetje maakt haar wijs dat hij oprecht van haar gehouden heeft. Opnieuw voelt ze zijn armen om zich heen, hoort ze de gefluisterde woorden met het grappige, Belgische accent:

“Ik kom terug, kleine Anna. Ik weet niet waarheen mijn schip me zal brengen, ik weet niet welke gevaren ik moet doorstaan, maar ééns kom ik bij je terug.”

Anna klemt het kleine hoopje mens tegen zich aan, streelt met een voorzichtige vinger het vuurrode kuifje van het kind, ziet in de pientere, blauwe ogen haar minnaar voor één nacht. De pastoor, alras beseffend dat hij tegen Anna’s onverzettelijkheid niet is opgewassen, legt zich bij de zaak neer en zegt toe het kind later te dopen onder de naam van zijn moeder. Anna’s moeder verlangt dat zij het kind vernoemen zal, maar haar dochter schudt resoluut het hoofd. Een zweem van een glimlach speelt rond haar mond als ze vastbesloten zegt: “Hij zal Joseph Johannes Jacobus heten”.

Omdat de tweede naam die van haar man is, verzoent Anna’s moeder zich met de zaak.

Ze ziet de liefde in de ogen van haar kind en zonder aarzelen neemt ze haar en haar jonge zoon in haar armoedige huishouden op. Zoals voorgeschreven verblijft Anna veertig dagen ná de bevalling met de kleine Joseph uitsluitend binnen de muren van haar ouderlijk huis. De kerk beschouwt haar toestand, die voortvloeide uit seksueel contact, als onrein. Na de verplichte periode van thuiszitten maakt Anna haar eerste kerkgang, teneinde zich, onder het toeziend oog van een priester, te ontdoen van haar zonden. In haar linkerhand houdt zij een brandende kaars, in de holte van haar rechterarm rust de kleine Joseph Johannes Jacobus. De priester ziet verbolgen op haar neer, maar Anna, geknield voor het zijaltaar, recht fier haar schouders en glimlacht.

De seizoenen rijgen zich aaneen. Soms beuken felle stormen het land, dan weer verschroeit een verzengende zon de aarde. Dag in dag uit, op ieder ogenblik dat zij stelen kan, is Anna aan de haven te vinden. Ondanks het moederschap is haar ranke figuurtje alleen maar smaller geworden. De lijnen rond haar mond hebben zich verdiept, de glans is uit haar blonde lokken verdwenen. Onafgebroken, haar hand boven haar ogen, staart Anna in de verte. Tegen beter weten in wacht ze nog steeds op haar zeeman, de man die ééns beloofde naar haar terug te keren. De kleine Joseph, rustend op haar heup, kraait van plezier om alles wat hij om zich heen ziet gebeuren. Hij zwaait naar de havenarbeiders en de scheepslui die langslopen, zich niet bewust van de meewarige blikken die zijn moeder worden toegeworpen. Anna is in de loop van de laatste jaren een bekende verschijning geworden aan de haven en hoewel zij niemand ooit wijzer maakt, vermoedt iedereen wat zij daar doet. De jonge vrouw negeert het openlijke geklets, de oneerbare voorstellen die haar soms worden gedaan en de wijzende vingers. Met fier opgeheven hoofd gaat ze haar gang, van en naar de haven, iedere dag opnieuw, jaar in jaar uit. Soms staat ze daar wel een uur of nog langer, vergetend dat het werk haar wacht. Pas als de kleine man ongeduldig aan haar rokken trekt, schreeuwend van honger of van kou, komt Anna tot haar positieven. Dan sjort ze Joseph wat hoger op haar heup en snelt met hem terug naar huis. Het kleintje, allang weer verzoend met de situatie, kijkt zijn oogjes uit. Hij schaterlacht om de vele venters die hun waren aanprijzen en bedelt steevast bij zijn moeder om wat sprotjes. Dan haalt Anna goedmoedig haar beursje tevoorschijn, telt drie centen uit voor de venter en koopt een bosje van de kleine visjes. Vlak bij huis komen ze altijd Willem tegen. Willem vent met kolen, veertien cent voor een emmer. Zijn gezicht en zijn handen zitten onder de zwarte vegen. Hij is een aantal jaren jonger dan Anna, maar desondanks heeft hij een oogje op haar. Anna weet dat wel, maar ze blijft blind en doof voor de smachtende blik in zijn ogen. Soms, als haar moeder haar dat vraagt, koopt Anna een emmer kolen van hem die hij dan heel galant voor haar naar huis draagt. Bij het weggaan strijkt hij de kleine Joseph altijd door zijn vuurrode kuif en dan verbergt het jochie zijn kopje in de rokken van zijn moeder.