Aanklacht: kindermoord.

De aandacht vanuit de media voor deze zaak was aanzienlijk minder dan deze rond de “Kasteelmoord”.

De problematiek die te Leuven voorligt, lijkt, op het eerste gezicht, nochtans niet minder maatschappelijk interessant.

Hoe vertaal je juridisch de fatale handeling van een moeder tegenover haar baby die ze maandenlang droeg?

Wat is het antwoord van de maatschappij op dit gebeuren?

Zoals ieder assisenproces het wettelijk vereist, moet eerst de vraag beantwoord worden of de betrokken moeder wel schuld treft aan haar daad.

Handelde zij doelbewust of schortte er iets aan het wilsproces dat leidde tot de dodelijke actie, met andere woorden: was er (voldoende) vrije wil?

Pas nadien kan, desgevallend -namelijk bij een positief antwoord op de schuldvraag-, geoordeeld worden over een eventuele bestraffing.

Hoe moeilijk een oordeel over de zin of de onzin van bestraffing ook kan zijn, de vraag naar de (voldoende) graad van vrije wil lijkt me nog moeilijker.

Rond het vraagstuk of de vrije wil al dan niet bestaat, vond op zaterdag 18 februari ll. te Gent een heel interessante studiedag plaats met als centraal onderwerp het recent verschenen boek van Jan Verplaetse “Zonder vrije wil, een filosofisch essay over verantwoordelijkheid”.

De auteur had die dag meerdere mensen uitgenodigd om hun licht te laten schijnen op diens basisstelling, namelijk dat onze, beweerdelijke, bewuste beslissingen de uitkomst zijn van onbewuste breinprocessen waarover we geen (ultieme) broncontrole hebben.

Jan Verplaetse gaat duidelijk de mosterd halen bij de hersenwetenschappers maar bekritiseert van de andere kant deze wetenschappers omdat zij onvoldoende moedig zijn bij hun finale besluitvorming.

Moraalfilosoof Verplaetse poneert zonder omwegen dat de vrije wil geen vermogen is dat je uitschakelt of waarvan je de aanwezigheid rapporteert na een psychiatrisch onderzoek.

Hij zegt dat de vrije wil geen kwestie is van soms wel en soms niet, maar van niets. En al evenmin een kwestie van sommigen wel en anderen niet, maar van niemand.

“Nuance en gradatie zijn er alleen voor wie in de vrije wil gelooft”, aldus de auteur die, een gans boek vol, zijn stelling tracht te schragen aan de hand van een syllogisme dat gebruik maakt van een moeilijke propositielogica.

Verder in het boek staat de auteur stil bij de gevolgen van het afschaffen van het klassieke schuldstrafrecht, wat zoveel stof tot discussie oplevert dat één boek nauwelijks kan volstaan om tal van argumenten en contra-argumenten aan te dragen.

Voor mij was het denkwerk van de aanwezige filosofen (o.a. Etienne Vermeersch en Jean Paul Van Bendegem) rond dit heel rebelse en controversiële standpunt van Jan Verplaetse des te meer interessant, nu ik de avond voordien nog toeschouwer was van het weergaloze toneelstuk “Hitler is dood” met Warre Borgmans en Tom Van Bauwel in de hoofdrol.

Laatstgenoemde vertolkte de rol van Goering, de hondstrouwe bondgenoot van Hitler, die gedurende negen dagen werd verhoord door de Voorzitter van het tribunaal die de Nürenbergse processen leidde.

Het uitgesproken gedachtegoed van Goering, gekoppeld aan diens non-verbale communicatie, bracht mij danig van de kaart als ik over het thema van de daaropvolgende filosofendag begon na te denken. Goering, zot van glorie, handelend en moordend uit vrije wil ?

De Oostendse poëet Karel Jonckheere zei ooit dat “nadenken een verouderde vorm is van contesteren”.

Hopelijk wordt tijdens het komende assisenproces veel nagedacht.