“Analfabete, konijnachtig zich voortkwekende miljoenenvolkeren”

Wie een onderzoek wenst te doen naar eventuele kapitalistische en racistische aspecten in het werk en de ideeën van Walschap, mag zeker niet nalaten de roman Het Oramproject (1975) te lezen. Daarin voert de auteur een zekere Adi Breugelovs ten tonele, telg uit een Vlaams ondernemersgezin, die in het begin van het boek tijdens een vliegreis de jonge “hippie” Geert Van Capellen ontmoet en dit klankbord de hele reis door volpropt met zijn meningen over “negers” en “Aziaten”. Enkele citaten:

• “Voor Geert haalde hij (Breugelovs – FD) de woorden aan van een bevriend journalist die zes jaar lang, in dienst van een zwitsers nieuwsbureau, Azië had doorkruist van links naar rechts en geen medelijden had met zijn ondervoede, analfabete, konijnachtig zich voortkwekende miljoenenenvolkeren. ‘Wij zijn in een ruwer klimaat even arm geweest als zij en wie had medelijden met ons, wie hielp ons? Wij hebben onszelf opgewerkt. Dat moeten ook zij doen. Wij kunnen het trouwens niet. Onze hulp houdt hen langer lui en arm.’”
• “(Breugelovs:) ’Waarom steken zij hun hand uit naar onze hulp, waarom nemen ze onze giften aan, waarom doen ze alsof wij verplicht zijn hen te helpen, waarom dreigen ze met oorlog als we niet vlugger en met grotere pakketten op de proppen komen, waarom hamert men ons hier in het hoofd dat het onze plicht is te geven, nog te geven en te blijven geven?’/ Geert gaf hem onverwacht gelijk: ‘En wij hebben hun voorgedaan hoe ze zich kunnen opwerken en ze beschikken daartoe over meer middelen dan wij destijds.’”
• “(Breugelovs:) ’Ik haat de negers van Afrika. In de negentiende eeuw waren het nog naakte apen en nu wij er mensen van gemaakt hebben jagen ze ons uit hun land omdat we hun niets dan kwaad zouden hebben gedaan. Ik haat nog meer de negers van Amerika, Geert. Ze lieten zich in Afrika door Arabieren pakken en als slaven verkopen aan Amerikaanse blanken die al heel gauw, ’t is te zeggen in achttienhonderdzestig, vijfenzestig, in de overtuiging door Lincoln samengevat dat alle mensen als elkanders gelijken zijn geboren, een bloedige burgeroorlog voerden om ze vrij te maken. Na honderd jaar vrijheid in een nieuwe wereld die hun onbeperkte mogelijkheden biedt, hebben ze van de Amerikanen nog niet afgekeken hoe ze het tot iets kunnen brengen en omdat ze het nog tot niets hebben gebracht, willen ze er alles kapotslaan. Maar het meest haat ik mijn eigen blanke broeders, Geert, het pioniersras van de mensheid, de nevrotieken die zich dag aan dag rouwmoedig en boetvaardig op de borst slaan, ’s morgens met het gezicht musulmaans naar Afrika, ’s noenens boeddhistisch naar Azië, ’s avonds op jazzmaat naar Amerika, kwijlend van bewondering voor elke kleurling, hem nabootsend in muziek en dans, hem vergiffenis vragend omdat ze van hem iets hebben gemaakt.’”
• “(Breugelovs:) ‘Wat heeft de neger tot nu toe gepresteerd? Niks! Dansen, saxofoon spelen en zingen met raspende stem. Wat heeft de Aziaat gepresteerd? Bitter, bitter weinig. Duizenden jaren lang op dezelfde manier bidden, tempels bouwen, schilderen, schrijven, musiceren, dansen, beeldhouwen, trouwen, begraven, zonder vrijheid, zonder vooruitgang, met stokjes blijven morsen als wij hun lepels en vorken aanbieden, vierduizend verschillende leestekens blijven schrijven als wij het met zesentwintig doen. Altijd één rijke op vijfhonderdduizend hongerlijders, om de vier eeuwen een boerenopstand waarvan de aanvoerende boer de nieuwe tiran wordt, altijd dezelfde overstromingen en hongersnoden, altijd maar kinderen maken, kinderen maken, kinderen maken.’ ‘En de meisjes weggooien!’ Geert wierp hem een zeer evident bewonderende blik toe.”
• “(Breugelovs:) ‘Hier, in Afrika en Azië, staan de arme landen, die rijker zijn dan wij maar te lui en te lomp om hun rijkdommen te gelde te maken, tegen de kapitalistische landen op, tegen de Verenigde staten en Europa. Wij hebben hen bestolen, schreeuwen zij. Wij hebben moderne steden voor hen gebouwd, spoorwegen, autobanen, hospitalen, scholen, wij hebben hun levensstandaard vertienvoudigd, hun gemiddelde levensduur verdubbeld en dat telt niet meer, daar spreken ze niet meer over. Wij hebben hen bestolen en dat is al wat wij gedaan hebben. En wie heeft hun dat ingehamerd, want uit zichzelf waren ze niet slim genoeg om het te verzinnen. Onze nieuwlinksen en onze katholieke communisten genre Amada.”

Dat dit achttien-karaats kapitalistisch-racistische praat is, daar zal geen zinnig mens aan twijfelen. Ook Willem M. Roggeman niet, die in een interview met Walschap (Beroepsgeheim 2, 1977) aanstipt dat Adi Breugelovs “overkomt als een aartsreactionair en een racist” en daarna aan de schepper van dat creatuur vraagt: “Zijn dit dan ook de ideeën van de schrijver Walschap?” Kloek uit de hoek komend antwoordt de zelfverklaarde humanist resoluut: “Ik ben het volledig eens met Adi Breugelovs.” En als Roggeman nogmaals aandringt: ”Velen vragen zich af in hoever u het met hem eens bent,” doet de auteur er nog een schep bovenop: “Vijfhonderd procent. Ik erger mij de ganse dag aan de krankzinnige paardengedachten die het volk worden ingepompt en door Adi bespot, het groter worden van de kloof tussen arme en rijke landen bijvoorbeeld, onze plicht de arme te helpen, of hun plicht zichzelf op te werken enzovoort, enzovoort.”

En hij ratelt maar door: “Alle mensen hebben gelijke mensenrechten maar niet alle mensen zijn gelijk, ook niet alle rassen. Ze zullen dat ook nooit zijn. De Eskimos in de poolgebieden, de bewoners van de evenaar, zwart of bruin, zullen nooit het kultureel en het materieel peil bereiken van de gematigde wereldstreken. De zwarten hebben in vergelijking met de blanken tot nu toe niets gepresteerd, ons kolonialisme heeft henzelf en hun land een weg laten afleggen waar wij zelf duizend jaar meer over hebben gedaan en nu stellen ze zich aan als verwende, verwaande kinderen.”

Allicht begon het Roggeman te tuiten in zijn oren, want hij insisteert nogmaals: ”Vindt u ook de Aziaten minderwaardig?“, waarop de toenmalige Nobelprijs-kandidaat übermenschlich zegt: “Ze zijn meer waard dan de negers, maar kunnen de vergelijking met het blanke ras evenmin doorstaan als zij en wij moeten dat inzien en durven zeggen, want wij zijn bezig onze zelfbewustheid en daardoor ons pionierschap te verspelen. De Aziaten, ik ben in China geweest tussen haakjes, [Zelfs drie weken, asjeblieft! Als je dán een land met een oppervlakte van 9596961 km² en een bevolkingscijfer van 1133683000 in-woners nog niet kent! – FD] hebben hun verdienste gezocht in duren, dulden, volhouden en in het steeds perfecter uitvoeren van wat ze deden en maakten. Daardoor hebben ze veel evolutie uitgesloten. In duizend jaar zien wij de Chinese kunst niet evolueren. Zij vinden er een groot verschil in, wij niet. Zij zijn trager geëvolueerd. Zij vinden dat naargelang iets moeilijker is, het ook mooier is. Uit een stuk olifantstand snijden ze een boom waarin elk bladje uitgehouwen is, onder die boom zetten ze een pauw met een lange staart waarop de ogen te zien zijn. Ik zag een ivoren bol waar dertig bollen in draaien. Hun godsdienst vooral heeft hen arm en onderworpen gehouden en doen vooruitgaan al stilstaand.”

Jamaar, jamaar, Gerard, hoor je Roggeman denken, dat is toch puur kolonialistische bullshit die je in de mond van meneer Breugelovs legt, en je zegt dat je het nota bene voor “vijfhonderd procent” met hem eens bent?… Maar reeds anticipeert de geïnterviewde daarop met (cursief van FD): “Als Adi bij u over-komt, laat mij zeggen u vóór-komt als een aartsreactionair en een racist, is het uitsluitend doordat hij zichzelf ironisch zo noemt. Hij is de progressist en antiracist die hij altijd is geweest, maar hij heeft de dwaasheid van zijn jeugd ingezien en wetend hoe dat hij bij zijn tien jaar jongere reisgezel zal overkomen, pardon vóórkomen, bekent hij zich tot de conservateurs en de racisten om hem te prikkelen tot een dispuut dat de reis zal veraangenamen en hen als twee Vlamingen in Zuid-Amerika nader tot elkaar brengen.”

Ach, zo zit het dus! Al goed dat Gerard het zelf zegt, want dát hadden we niet direct gemerkt. Die sluwe Adi wil Geert dus “prikkelen tot een dispuut”. Goed zo! Prima! juichen we. Vreemd genoeg echter blijkt Geert een “melkmuil” uit wiens mond geen gebenedijd woord van tegenspraak komt. Integendeel, reeds na drie bladzijden geeft hij Adi “onverwacht gelijk” en een beetje verder werpt hij hem “een zeer evident bewonderende blik toe.” Het “dispuut” blijkt dus in feite een ellenlange monoloog te zijn vol racistische uitspraken die zonder enige kritiek door de “hippie” worden geslikt: “Tot Adi’s verbazing vond Geert dat allemaal waar en goed.” En wat doet de prikkelende Breugelovs dus: hij “verzekerde dat hij niets welstaanshalve had gezegd, maar alles wat hij gezegd had werkelijk had gemeend.”

Het oeverloos prekerig ‘geprikkel’ heeft als resultaat dat, wanneer het vliegtuig landt in Venezuela, de “hippie” getaxeerd wordt als (cursief van FD) “een verwende, ontwortelde, begaafde maar nog onevenwichtige jonge Vlaming”, een “tot het rechte bourgeois-pad teruggekeerde provo.” En de vaderlijke Adi is door de zwijgzaamheid van zijn reisgezel zodanig geroerd dat hij “medelijden had” met de “boeiende raadselachtige jongen”.

Hetzelfde soort onverbloemd reactionair en postkolonialistisch gedaas lezen we in het tijdschrift ‘Argus’ (‘Wat ik denk over de jeugd’, nr 10, 1979), waarin Walschap met een nog altijd even robuuste vanzelfsprekendheid de jeugd eens haar lesje zal lezen, want “die eenmaal wetenschappelijk zeker is van wat ons wacht, (kan) gemakkelijk aanwijzen wat ons binnenkort zal doen bespotten of streng veroordelen.”

We citeren zonder commentaar:

“Men zal ons het absurde schuldgevoel verwijten waaronder wij gebukt gaan omdat we gekoloniseerd hebben. We hebben inderdaad de hele mensheid op onze weg gezet, en we moeten ons daar niet over schamen. Van al de historische veroveraars hebben wij het minst gemoord, gebrand en geplunderd, het meest voordeel gebracht en onze wandaden het ruimst vergoed. Wij zijn de weldoeners van het mensdom en ons roept men op tot broederlijk delen. Wij hebben niets anders gedaan. Het zijn onze broeders die nu zichzelf moeten redden zoals wij het hun geleerd hebben en mogelijk gemaakt, en zoals wij onszelf hebben opgewerkt zonder vreemde hulp.”

“Wij zullen uitgelachen worden omdat we de gelijkberechtiging van de rassen uitgeroepen hebben, en niet begrepen dat blank, bruin, rood, geel en zwart daarom nog niet van dezelfde waarde en verdienste zijn, en dat, als we onszelf willen blijven, we toch zeker niet de achterblijvers mogen naäpen. / Binnenkort schaterlachen onze kleinkinderen als ze ons over de televisie tot diep in de nacht de verkiezingsuitslagen zien bekendmaken onder hysterische negerzang, dans en tamtam.”

Walschap profeteert zijn onvoorwaardelijk, bijna triomfalistisch geloof in “het jonge Europa, dat wanhoopt aan zijn eigen beschaving op het ogenblik waarop ze zich zodanig over geheel de aarde uitbreidt en vestigt, dat ze niet meer kan ten onder gaan.”

Ook over industrie, milieu, welvaart, feminisme e.a. spuit hij zijn muffe meninkjes: “Ze zullen onbegrijpend het hoofd schudden, die kleinkinderen, over onze fanatieke manifestaties tegen de industrie, de techniek en de wetenschap, precies datgene waaraan we onze welvaart, comfort en gezondheid en lang leven danken, precies datgene dat de gevaren van pollutie, vergiftiging en ontploffing die ze meebrengen, bezweren kan, en nu reeds van de grootste stroom van Engeland, de Teems, vóór enkele jaren nog een riool, een visvijver heeft gemaakt zoals hij er nooit een geweest is.”

“Nu verwacht gij van mij misschien een oproep tot bezinning. O neen! Dolleminaat, huppelt en tamtamt, staakt en manifesteert maar verder. Koopt veel te duur beslijkte groenten, gewonnen zonder chemisch zuivere meststoffen maar met urine en drek uit de beerput. Eigentijdse dwaasheid heeft de wereld nooit belet haar kinderen geleidelijk meer welvaart te bezorgen. () Wees gerust, de mens wordt ook tevreden en gelukkig. Daar zorgen de industrie, de techniek en de wetenschap voor, niets anders, gelooft mij, niets anders, en ze zijn er zelfs niet ver meer van af. In afwachting is het beter nog een paar generaties lang nogal vrij, goed gevoed, gekleed en gehuisvest een beetje ongelukkig te zijn, dan met luizen en vlooien in een hut of een hol.”

In een volgend nummer van ‘Argus’ (nr. 13, 1979) reageert Willem Neyns furieus op deze kapitalistische praat – ‘vooruitgangsoptimisme’ noemen de Walschapfans dat –, die hij “al te gortig” noemt: “Zelfs een oppervlakkige blik op de geschiedenis van het Europese kolonialisme leert ons namelijk dat wij de inwoners van Afrika en Azië niet veel meer hebben bijgebracht dan hard werken voor een karig loon, blind gehoorzamen en bidden.”

Waarop de gelijkhebber reeds in hetzelfde nummer al zijn autoritaire, kolonialistische duivels ontbindt en er nog een paar grove schimpscheuten bijgiet in een artikel met de honende titel: “Een ternauwernood achtbare opponent”: “Ik zou mij te goed moeten achten om in te gaan op beledigingen van iemand die volslagen onbekend blijkt te zijn met wat ik in de loop van een halve eeuw heb geschreven, met het oordeel daarover te boek gesteld door de letterkundige kritiek, en die bovendien door slogans van domoren onder zijn generatie zodanig verblind is, dat hij niet eens gewoon kan lezen wat er staat.”

“Ik handhaaf letter voor letter ‘Wat ik denk over de jeugd’. Niet alleen de rassen, ook de volkeren, ook de eenlingen verschillen fysisch en psychisch in waarde en verdiensten. Dat is wetenschappelijk onweerlegbaar, biologisch en historisch bewezen.”

“De delfstoffen die wij uit hun grond hebben gehaald, zouden er zonder ons nu nog in zitten. Zij zouden ze er immers niet kunnen uithalen, indien wij voor hen de mijnen niet hadden geboord. Daarbij zit er voor hen nog genoeg in voor onafzienbare jaren. / Hun gewassen hebben wij niet gestolen. Wij hebben er hun grond voor verrijkt tot hij tienmaal meer opbracht dan vóór onze komst. Zij kunnen er na ons vertrek ten eeuwigen dage tienmaal meer blijven op winnen, mits hem te bedrichten zoals wij het hun hebben geleerd.”

“Met het loon verdiend in onze mijnen en plantages – waar wij niets gestolen hebben maar alles betaald, zo voordelig mogelijk, zoals elk snugger zakenman doet – hebben zij hun lot sensationeel verbeterd. Ze wonen comfortabeler, kleden en voeden zich beter en leven langer en gezonder. () Hun bewustzijn van eigenwaarde, getalsterkte en recht, dat hen tegen ons doet opstaan, hebben zij van de blanken. Zelfs de wapens waarmee ze zich vrij vechten van ons, moesten wij voor hen maken. / Hier houd ik op. De aanval van mijn opponent op de industrie is mij te simpel, te gortig, en ik kan niet zoveel vragen beantwoorden als dwazen mij kunnen stellen. () Ons rechtvaardig kapitalistisch stelsel staat op instorten, wij worden gemarteld in ons zogezegd democratisch paradijs, maar de progressieven zullen ons redden. Zij hebben dat reeds eenmaal gedaan te Praag, daarna nogmaals te Budapest, en nu zijn ze aan ’t redden in Afghanistan. Wanneer ze hun redding dan verder zullen uitgebouwd hebben met dezelfde industrie, dezelfde kleurstoffen, insecticiden en hormonen, dan hoop ik dat onze Neynsen mij niet meer zullen nodig hebben om hun verstand te gebruiken. () Daarom betuig ik hun mijn () diepgevoeld medelijden.”

10-07-2009 om 20:59 geschreven door Heibelaar