Licht en kleur

De witbalans
Licht heeft altijd een kleur.Wit als lichtkleur, bestaat uit een mengsel van alle kleuren van de regenboog.Zwart is geen kleur, maar ontstaat door een gebrek aan terugkaatsend licht.
Het is u ongetwijfeld opgevallen dat ochtendlicht dikwijls koel of blauw lijkt. Net zo goed als u hebt gemerkt dat de late middag en vroege avond iets warms of geel hebben.
Men noemt dat verschil in lichtkleur de kleurtemperatuur. Of u een boek in de ochtend of in de late middagleest, de bladzijden zijn wit in uw ogen. Uw hersenen hebben een herinnering aan witte blaadjes en corrigeren dus direct bij de waarneming de kleur die onze ogen zíen.Uw camcorder kan binnen behoorlijke grenzen de correctie die mensen met hun hersenen maken, ook uitvoeren. Als de kleur niet al te extreem afwijkt van het normale, blijft u in uw opnamen wit als wit zien.
Oudere camcorders hebben vaak een knopje om van daglicht (een zonnetje) om te schakelen naar lamplicht (een lampje). Alle andere hebben een zo uitgebreid correctiesysteem, dat u normaal gesproken niet zelf hoeft in te grijpen. Dit systeem heet de automatische witbalans. De camcorder kan onder normale omstandigheden vrijwel alle kleurafwijkingen corrigeren. Maar maak het hem niet te moeilijk: als u onder een oranje zonnescherm staat en naar buiten filmt, gaat hij 'fouten' maken. F{r1 zaI proberen van het oranje wit te maken en alle andere kleuren verschuiven dan mee. Dat ziet u niet in uw viewfinder, die meestal een zwartlwit beeld geeft, maar wel thuis op het beeld en dan is er zonder dure technische ingrepen niets meer aan te doen. Ook vanuit een kamer naar buiten het zonnige terras filmen, geeft, nog afgezien van het verschil in helderheid, ook een redelijke kans op een kleurverstoord beeld.

Met de hand witten

De automatische witbalans van de camcorder zorgt ervoor dat de kleuren correct worden weergegeven .
Athans in theorie,want in sommige opname situaties kan de automatische witbalans het niet aan In die bijzondere situaties gaat de automatische witbalans fouten maken en moet u hem dus corrigeren. Hij produceert dan te koele(blauwe)of te warme(gele)opnames.Ook de vaste instelbare waardes voor daglicht(blauwachtig) en kunstlicht (geelachtig)helpen je niet verder.Situaties waarbij uw camcorder zích kan vergissen zijn: filmen bij kaarslicht (zeer lage kleurtemperaturen van rond 1300 tot 2500 °Kelvin) of filmen rond het middaguur (8000 tot 10.000 °Kelvin;. Oppassen dus!
Let ook vooral op als u wilt filmen bij voorbeeld in een ruimte met ongebruikelijk licht, zoals een disco of in een donker bos.
Veel camcorders hebben daarom de mogelijkheid om de witbalans manueel vast te leggen.
Hoe een wit blad papier voor de camera en die houdt dan dit kleur als referentie.

Kleurtemperatuur

U kunt corrigeren door de automaat uit te schakelen en de kleurtemperatuur met de hand te 'witten'. Door de camcorder te richten op een wit stuk papier of een ander wit vlak en daarna de knop voor de witbalans in te drukken, bepaalt u zelf heel precies welk referentiepunt als wit geldt voor het beeld. Er zijn ook camcorders die witten op een witte doorschijnende lensdop.
Verschillende lichtbronnen genereren ook licht van een verschillende kleur. Gloeilampen geven een warmere kleur dan daglicht en halogeenlampen weer een wat kouder, dus blauwer licht dan kunstlicht.
Een oude lamp is zelfs vaak warmer dan een nieuwe en de avondzon is roder en warmer dan die van midden op de dag. Deze verschillen worden aangegeven in graden Kelvin. Gloeilampen hebben een kleurtemperatuur van ongeveer 2800 "K, halogeenlampen van 3000 °K terwijl daglicht ongeveer 6000 °K meet. U neemt deze verschillen meestal niet bewust waar. wíit blijft voor u wit, ongeacht het feit of het witte voorwerp in kunst- of in daglicht staat. Een camcorder bezit deze fexibiliteit niet. U moet hem steeds weer vertellen wat in een bepaalde situatie als wit moet worden weergegeven.Alleen dan zal een beeld op het scherm door het menselijk oog als goed worden ervaren.

Kleurgebruik

Kleur heeft een emotionele waarde.
Tracht uw gevoel daarvan bewust te maken. Als u opstaat en het blijkt een grauwe regenachtige dag te worden ziet uw wereld er anders uit dan wanneer blijkt dat onverwacht toch de zon schijnt. De kleur van licht bepaalt bij veel mensen onbewust het gevoel en dat kunt u in uw videofilm gebruiken.
Grauw of blauwachtig licht geeft een sombere indruk. Daarentegen geeft helder geel licht een indruk van warmte. Zelfs als het vriest, maar de zon geeÍt vrolijk licht, krijgen velen het gevoel datje zo naar buiten zou kunnen lopen. Bruinachtig licht geeft een beeld van armoede en uitzichtloosheid.
Uw automatische witbalans zorgt er praktisch altijd voor, dat wit op uw beeld ook wit wordt afgebeeld. Dat is erg handig ) maat het ontneemt u de mogelijkheid om de sfeer te bepalen. De witbalans kan niet denken en kan niet weten welke film u aan het maken bent. Voor snelle reportages of 'recht-voor-zijn-raap-gefilmde' vakantieherinneringen kan de witbalans uitstekend en tijdbesparend werk voor u doen. Omdat het zo makkelijk gaat vergeet u misschien wel, dat u zelf heel dikwijls kunt ingrijpen in dat werk ten gunste van het door u gekozen eindresultaat.D e vraag is of u wel in wilt grijpen?
Stelt u zich de volgende situatie voor: u maakt een herinnering van een dagje uit, dat wordt afgesloten met een gezellig dinertje bij kaarslicht.
Dan kunnen zich twee problemen voordoen. De witbalans blijft aangeven dat wit niet wit wordt en/of de camcorder geeft aan: 'Er is te weinig licht'. Als u gebruik maakt van de opzetvideozon zal het resultaat ronduit teleurstellend zijn. Prima kleuren, voldoende uitgelicht, maar... weg sfeervol kaarslicht.
Veel camcorders hebben de mogelijkheid om de automaat van de witbalans uit te zetten of om te schakelen op manuele bediening. Probeert u eens met uitgeschakelde witbalans zo'n gezellig met kaarsen verlicht tafeltje op te nemen. U zult verbaasd staan hoe goed de sfeer wordt getroffen. Kunt u bij uw camcorder de witbalans niet uitschakelen, dan kunt u de witbalans opzettelijk een verkeerde informatie geven (manipuleren) en hem vervolgens vastzetten en op die manier ingesteld gaan opnemen. Stel dat de camcorder aangeeft dat er te weinig licht is. De witte videozon slaat alle sfeer weg. Als u echter ook in dit geval de witbalans instelt zoals hierboven beschreven, blijkt later. dat ondanks de witte lichtbron de weergegeven kleur in het beeld het effect heeft van kaarslicht. En zeker, wanneer u opzettelijk iets onderbelicht. Door met de hand te witten kunt u ook een kleurzweem maken.wanneer u een licht getint stuk papier voor de camcorder houdt of een gekleurd filter voor de lens plaatst en daarop wit zal de camcorder dat binnen zekere grenzen accepteren en geloven dat het papier dat u voorhoudt wit is. Naarmate de kleurzweem zwaarder dient te worden, kunt u een intensere kleur voor de camera plaatsen. Per camcorder zullen de mogelijkheden om de witbalans te 'foppen' verschillend zijn. Proefopnamen zijn noodzakelilk.

Misleiding van de witbalans

U kunt meestal de automaat van uw camcorder wel manipuleren. Hoe stelt u dat proefondervindelijk vast? In elk geval lukt zoiets nooit tijdens het opnemen. Zoals met bijna alle vaardigheden, moet werken met de camcorder ook worden geleerd. Vooraf bedenken welke problemen u kunt tegenkomen en daarvoor de oplossing bedenken en oefenen. Van tevoren hebt u, met uw camcorder aangesloten op een televisietoestel, met blauwe en/of magenta filtertjes voor het witbalans- oog van uw camcorder de juiste combinatie uitgezocht om uw witbalans de suggestie te geven dat het licht te blauw is. De automaat begint direct zijn werk te doen en stelt elektronisch de kleurtemperatuur bij totdat het ingebouwde geheugen vaststeltd, dat 'wit' nu wit zal worden opgeslagen op de videoband. U controleert dit beeld op uw televisieschermen ziet wat en hoe sterk het effect zaI zijn in het beeld. Als u vindt dat de juiste sfeer wordt weergegeven noteert u welke filternummers u hebt gebruikt.

Kies voor de kleurverandering de tegenoverliggende tint van filter of papier
Bron TELEAC 1995