|
xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Een illustere dorpsgenoot ziet zijn naam
vereeuwigd in een straat
Jan Baptist CEULEMANS (1880-1943)
Enkele weken geleden besliste de Boortmeerbeekse gemeenteraad over de naamgeving van enkele nieuwe straten.
Op advies van de heemkundige kring Ravensteyn vzw werd voor een nieuwe zijstraat van de Venstraat (op de terreinen van de oude camping Bolle) in Schiplaken als naam gekozen : Pastoor Ceulemansstraat. Met recht en reden kunnen we zeggen dat Jan Baptist Ceulemans (1880-1943), want over deze telg uit de Schiplakense familie Ceulemans gaat het, zijn straat meer dan verdiend heeft.
Thans gaan we nader kennismaken met Jan Baptist Ceulemans, die in 1904 naar de Verenigde Staten van Amerika vertrok en er een Vlaamse parochie stichtte voor de talrijke Vlaamse uitwijkelingen naar de nieuwe wereld.
Jan Baptist Ceulemans wordt geboren te Hever-Schiplaken op 13 november 1880. Hij is de oudste zoon van het gezin Joannes Ceulemans (° Muizen 02 maart 1854) en Maria Rosalia Borré (° Hever 25 december 1958).
Vader Joannes Ceulemans werd eigenlijk geboren in het Muizense gehucht Hofstade [1]. Hij verbleef er met zijn ouders Petrus Lambertus Ceulemans (° Muizen 19 januari 1822 - + Mechelen 31 oktober 1893) en Maria Verhaegen (° Muizen 18 maart 1817 - + Hofstade 19 mei 1904) op de Tervuursesteenweg in het huis met het toenmalige huisnummer 18.
Op 28 januari 1880 huwt Joannes Ceulemans met Maria Rosalia Borré uit de Molenheide in Hever. Maria Rosalia is de enige dochter van Joannes Antonius Borré en Maria Paulina Perremans. De kersverse bruid en bruidegom gaan bij de schoonouders op het Goor inwonen.
Joannes Ceulemans is landbouwer van beroep en waarschijnlijk een man met een grote kennissenkring, veel ambitie en doorzettingsvermogen want na amper vier jaar woonachtig te zijn in Hever wordt hij reeds in 1884 tot gemeenteraadslid gekozen. Bij een volgende verkiezing in 1892 brengt hij het tot schepen en daarna zelfs tot burgemeester. Hij oefent dit laatste ambt uit van 1899 tot 1903. Het zou tot in 1994 duren om opnieuw een Schiplakenaar als burgervader aangesteld te zien worden.
Het gezin Ceulemans - Borré telt vijf kinderen, waarvan, zoals reeds vermeld, onze illustere dorpsgenoot Jan Baptist Ceulemans de oudste was :
- Jan Baptist ° Hever 13 november 1880
- Maria Paulina ° Hever 3 maart 1882
- Maria Elisabeth ° Hever 31 oktober 1884
- Joannes Victor ° Hever 15 januari 1889
- Catharina Seraphina ° Hever 13 juni 1890
Jan Baptist Ceulemans loopt lager onderwijs in de Heverse gemeenteschool aan de Leuvensesteenweg. Die school was toen nog maar een tiental jaar gebouwd als uitvloeisel van de eerste schoolstrijd. Zijn middelbare studies voltooit hij als intern aan het Klein Seminarie te Mechelen om daarna aan de Leuvense Universiteit de zware studies leidende tot het priesterschap aan te vatten en met glans te voltooien.
Op 27 oktober 1899 ontvangt hij in de kapel van het aartsbisdom te Mechelen van kardinaal Goossens de eerste tonsuur [2].
In 1901 behaalt hij met grote onderscheiding de graad van magister en doctor in de Thomistische wijsbegeerte en filosofie met een proefschrift, getiteld : La certitude du souvenir[3]. Jan Baptist Ceulemans verblijft dan in het Amerikaans College te Leuven. Toen reeds was duidelijk dat hij zich voorbereidde op een toekomst als zendeling in het verre Amerika
Op 12 juli 1903 [4] wordt Jan Baptist tot subdiaken ad titule missione [5] in het Amerikaans College aan de Naamsestraat te Leuven gewijd.
Een goed jaar later op 2 april 1904 volgt dan zijn wijding tot diaken in datzelfde Amerikaans College en wordt hij aangewezen voor het bisdom Peoria (Illinois) in de Verenigde Staten van Amerika.
Op 10 juli 1904 wordt Jan Baptist Ceulemans in de kapel van het Amerikaans College tot priester gewijd door Jean François Vanderstappen, sedert 1869 professor aan het Groot Seminarie van Mechelen, titelvoerend bisschop van Jaffa en sedert 1893 hulpbisschop van kardinaal Goossens. Vanderstappen is ook sedert zijn benoeming tot hulpbisschop kannunik van st. Rombouts benoemd.
Nog in hetzelfde jaar 1904 vertrekt Jan Baptist Ceulemans naar de Verenigde Staten van Amerika, waar hij in 1906 de stichter is van een Vlaamssprekende parochie in Moline [6], gelegen in de Mississippivallei en deeluitmakend van het diocees Peoria in de staat Illinois.
Pastoor of father Ceulemans zal deze parochie, toegewijd aan het Heilig Hart en thans één der grootste parochies van het bisdom, gedurende de eerste 37 jaar leiden.
Father John was er gekend als de vliegende priester. Hij wordt er dan ook sterk geassocieerd met het vliegwezen. Als tijdgenoot van Lindbergh is Jan Baptist Ceulemans sterk aangetrokken door de opkomende nieuwe manier van transport en in 1924 kiest hij voor het eerst het luchtruim. Onze dorpsgenoot wordt heel snel voorzitter van het Aviation Committee of Moline Association of Commerce [7].
Benevens zijn dagelijkse taak van parochieherder heeft Jan Baptist Ceulemans nog diverse andere meer burgerlijke interesses waarvoor hij zich ten volle inzet. Zo is hij direkteur van het Moline City Hospital en ook voorzitter van de Moline Welfare Association.
Jan Baptist Ceulemans is een vurig bewonderaar van kardinaal Mercier, zijn vroegere professor in het Seminarie Leo XIII te Leuven en zodra hij te weten komt dat de kardinaal in 1919 een bezoek wil brengen aan de Verenigde Staten, inviteert hij hem om tevens een bezoek te brengen aan Moline, de grootste Vlaamse nederzetting in de U.S.A. [8].
Verder is father Ceulemans ook een fervente aanhanger van Abraham Lincoln en vurig verzamelaar van souvenirs met betrekking tot Lincoln, zodanig zelfs dat een kamer van de pastorij in Moline door zijn vele vrienden de kamer van Lincoln genoemd wordt omdat ze zoveel aandenkens aan de vroegere president bevat.
Jan Baptist Ceulemans vergeet ook zijn heimat niet. Vooreerst blijft hij schriftelijk in contact met zijn neven en nichten (kinderen van zijn broer Joannes Victor) en zendt hij hen bij de jaarlijkse nieuwjaarswensen telkens een attentie, bijvoorbeeld een dollar om op hun spaarboek te zetten [9]. Hij verloochent ook zijn boerenafkomst niet. Father John heeft een grote tuin aan zijn originele pastorij. Hij verbouwt er persoonlijk vele soorten groenten en werkt dikwijls in zijn tuin, maar steeds met zijn priesterboord aan.
Hij is een vroege voorstander van het gebruik van mais om alcohol te produceren, die gemengd met diesel, voor de boeren een goedkopere brandstof voor hun tractoren kon betekenen en alzo de toestand van zijn parochianen in de hard aankomende crisis van de jaren 1930 kon verbeteren. Hoe hij die produktie van alcohol kon laten rijmen met de Prohibition weten wij niet.
Pastoor Ceulemans was ook medestichter van de eerste Vlaamse krant in de U.S.A., de Gazette van Moline.
Niettegenstaande zijn bekwaamheid en zijn onverdroten werkzaamheid en inzet, niet alleen voor zijn parochie, maar ook in zijn strijd tegen de sociale problemen van zijn tijd, blijft father Ceulemans bescheiden en weigert hij de titel van Monseigneur die hem in 1931 door de paus wordt aangeboden.
Twee van de momenten in zijn leven waarop hij zelf met fierheid terugblikte waren :
- zijn allereerste solovlucht in 1924
en
- de begeleiding van kardinaal Mercier bij de eerste steenlegging van de huidige kerk van het Heilig Hart te Moline in 1919.
Ook bij de bouw van de parochiekerk van Moline geeft Jan Baptist Ceulemans blijk van aanpakken. Binnen weinige jaren zijn de bouwkosten van de kerk volledig afbetaald.
Twee weken voor zijn overlijden op tweede Kerstdag van 1943 schrijft hij nog in een artikel van de Moliner Dispatch (in vrije vertaling) :
Vanaf het ogenblik dat we bewust toegevingen doen aan een bovenaardse kracht die groter is dan die van de mens en die aan de oorsprong van de mensheid ligt en ons als dusdanig inspireert om op ons best te zijn, dan geven we onze menselijke waardigheid en persoonlijkheid over.
Wat gebeurt er met de broer en zusters van Jan Baptist Ceulemans terwijl hij in het verre Amerika het beste van zichzelf geeft ?
Zijn zuster Maria Paulina huwt ene Camiel Wegge en emigreert naar Rock Island in de buurt van Moline. Haar echtgenoot wordt daar begrafenisondernemer. Maria Paulina overlijdt kinderloos op 28 augustus 1919. Zij wordt begraven in Moline.
Maria Elisabeth Ceulemans treedt op 09 september 1904 in het klooster van de Zusters van Opwijk. Zij wordt op 22 augustus 1906 geprofest onder de naam van zuster Maria Eduarda. Zij overlijdt in het moederklooster te Opwijk op 04 november 1911.²
Joannes Victor, de enige broer van pastoor Ceulemans, huwt met Maria Ludovica Pauwels en zorgt voor enig nageslacht te Schiplaken.
Catharina Seraphina , zijn jongste zuster trouwt met ene Buelens.
[1] Het is pas op 01 januari 1871 dat Hofstade een zelfstandige gemeente werd.
[2] Eerste tonsuur of primn tonsuram : eerste en laagste wijding voorbereidend op de latere wijdingen (subdiaken, diaken, priester)
[3] Wijsgerig leven in Nederland en België 1880-1980, De filosofie van Leuven, dl.6, p. 35.
[4] Lijst van de wijdingen, bewaard in A.A.M.
[5] Ad titule missione : hierdoor staat het bisdom tot hetwelk de wijdeling behoort hem af voor het missioneringswerk.
[6] Kunnen we in Moline geen Malines of Mechelen herkennen ?
[7] Parochieblad H. Hart Moline, Illinois, USA
[8] A.A.M., fonds briefwisseling kardinaal Mercier .
[9] Wij danken de familie Ceulemans, en speciaal Hendrik Ceulemans, voor de inzage in de bewaarde briefwisseling met hun heer-oom.
Dit artikel is een vrije bewerking van Illustere dorpsgenoten, Jan Baptist Ceulemans (1880-1943) van de hand van Frans Jacobs in Tijdschrift Heemkundige Kring Ravensteyn vzw, jg. 13 (1999) nr. 2, pp. 59-65.
|
