De republiek Wit-Rusland, één van de Oost-Europese landen, heeft als grenzen : Litouwen en Letland in het noordwesten, Rusland in het oosten, Oekraïne in het zuiden en Polen in het westen. Wit-Rusland heeft geen maritieme uitweg.
Deze voormalige socialistische republiek van de USSR is onafhankelijk sedert 1991. De oppervlakte van het land bedraagt ongeveer 207.595 km2. Minsk is niet enkel de hoofdstad, maar ook de grootste stad van het land.
HET LAND EN ZIJN RESERVES
Wit-Rusland is een enorme laagvlakte, dikwijls moerassig, bezaaid met heuvels, met als hoogste punt de Kale Berg (346 m). In het zuiden vindt men de uitgestrekte, bijna onbewoonde polesische moerassen, Bossen bedekken nog voor 45.30 % het grondgebied. In het noorden vindt men naaldbomen, dennenbossen en berken. In het zuiden overheersen eiken, olmen en witte beuken. Het land telt ongeveer 4 000 meren en rivieren. De grootste onder hen zijn de Daugava in het noorden, de Niemen en de Dniepr met bijrivieren in het westen . De bevaarbare stromen en het kanaal Dniepr-Boug voorzien een toegang tot de Baltische en de Zwarte zee.
In het algemeen geniet het land van een matig en vochtig vastelandsklimaat met koudere temperaturen in het oosten, waar de streek meer onderworpen is aan de continentale invloeden. De bossen herbergen everzwijnen en elanden; bevers zijn talrijk in de moerassen. Vroeger waren de Europese bisons zeer talrijk in Wit-Rusland. Vandaag dreigen ze te verdwijnen en worden dan ook beschermd door een regeringsdecreet.
De kernramp van Tsjernobyl heeft 20 % van de landen onbruikbaar gemaakt en 30 % zijn zwaar besmet.
BEVOLKING EN MAATSCHAPPIJ
a) Bevolking
De Wit-Russen die de Slavische taal spreken maken meer dan drie vierde van de totale bevolking uit, geraamd op 10 350 194 inwoners in 2001. De densiteit bedraagt 47.8 inwoners per km2. Met een vruchtbaarheidsindex van 1.4 kinderen per vrouw, wordt de jaarlijkse bevolkingsgroei geschat op 01 % voor de periode
1995-2000. De levensverwachting bedraagt 69.6 jaar. De Russen vertegenwoordigen de belangrijkste minderheid in het land, hetzij 13.2 % van de bevolking. De andere minderheden worden samengesteld uit Oekraieners (2.9 %).
Het orthodoxe Christendom wordt beoefend door 80 % van de bevolking. De levensverwachting, de kindersterfte en de gezondheidsstatistieken zijn globaal gezien bevredigend. Toch weegt de kernramp van Tsjernobyl - die in het naburige Oekraïne in 1986 plaatsvond - zwaar door op de volksgezondheid.
Een groot deel van de bevolking van Wit-Rusland kwam om tijdens de Tweede Wereldoorlog. Men moest wachten tot de jaren zeventig om terug het bevolkingsniveau van voor de oorlog te bereiken. Na de tweede wereldoorlog onderging Wit-Rusland, dat tot dan voornamelijk een agrarisch en landelijk karakter had, een snelle urbanisatie onder impuls van Stalin. De verhouding stedelingen is meer dan verdubbeld van 1959 tot 1989, gaande van 31 naar 65%; in 1999 bedroeg de stedelijke bevolking 74 %. Minsk, de hoofdstad en grootste stad van het land, ontwikkelde zich snel en telde 1 680 000 inwoners in 1999. De andere grote steden zijn Gomel (503 700), Mogilev (363 000), Vitebsk (356 000) en Grodno (277 000). Het land wordt administratief onderverdeeld in zes gewesten.
b) Instellingen :
De grondwet gestemd in maart 1994, plaatste een president aan het hoofd van het land, die verkozen werd voor een periode van vijf jaar en niet meer dan twee opeenvolgende mandaten kan uitoefenen. Een Parlement samengesteld uit 360 afgevaardigden bezit de wettelijke macht. Zijn leden worden - eveneens voor een duur van vijf jaar - met rechtstreeks algemeen stemrecht verkozen. De president benoemt een eerste minister en stelt een regering samen. Die benoemingen moeten door het Parlement goedgekeurd worden.
Dit grondwettelijk systeem werd zwaar op de proef gesteld toen op 24 november 1996 president Loukachenko door een betwiste volksraadpleging een nieuwe grondwet liet goedkeuren. De 13de Opperste Sovjet (het parlement) werd ontbonden en vervangen door een Nationale Assemblee van twee kamers : een hoger huis, de republieksraad (64 afgevaardigden, waarvan 8 door de president benoemd worden) en een kamer van vertegenwoordigers (110 leden rechtstreeks verkozen met algemeenheid van stemmen). De autoritaire macht heeft zich verder nog uitgebreid en Internationale proteststemmen lieten zich horen.
Wit-Rusland besteedde 4.2 % van zijn bruto binnenlands product (BBP) aan landsverdediging in 1997 en beschikt over een leger van 72 500 manschappen (50 500 in de landmacht en 22 000 in de luchtmacht)
4.
ECONOMIE
Zoals de meeste ex-sovjetrepublieken heeft Wit-Rusland geleden onder hetverbreken van de traditionele commerciële banden en het overschakelen naar de markteconomie. De economie van het land onder invloed van de forse stijging vande prijzen en de beperkingen in de bevoorradingen van Russische petroleum en andere grondstoffen vertoonde in 1992 een daling van zijn productie van ongeveer 11 %, tweemaal minder echter dan de daling vastgesteld in de andere republieken.
Deze resultaten zijn verslechterd in 1993, jaar waarin de inflatie 25 % overschreed en het binnenlands brutoproduct een vermindering van 14 % kende. In 1997 steeg het binnenlands brutoproduct, vermits het geraamd werd op 45.1 miljard dollars (tegen 21.35 miljard in 1995) hetzij 4 380 dollars per inwoner. De inflatievoet is terug naar 62 % gestegen in 1997, hetgeen de waarnemers doet veronderstellen dat het marktsocialisme aangemoedigd door Loukachenko niet het aangekondigde economisch mirakel zal teweegbrengen.
a) Landbouw
De primaire sector vertegenwoordigt 24 % van het bruto nationaal product en verschaft werk aan ongeveer 19 % van de actieve bevolking. De veefokkerij en de melkindustrie dragen bij voor meer dan de helft van de totale landbouwproductie, maar de teelten vertegenwoordigen eveneens een belangrijk deel. De voornaamste teelten zijn : de aardappel (waarvan Wit-Rusland de eerste wereldproducent per inwoner is), vlas, koren, suikerbiet en graangewassen (gerst, haver en rogge) Talrijke moerassen werden drooggelegd en omgevormd tot landbouwgrond die vandaag tot de vruchtbaarste en meest productieve van het land behoren. Toch heeft de ramp van Tsjernobyl hier ook een belangrijke weerslag : ongeveer 20 % van de landbouwgronden van het land zijn onbruikbaar geworden.
b) Mijnen en industrieën
De secundaire sector vertegenwoordigt 26 % van het BNP et stelt 31 % van de actieve bevolking tewerk.
Het industrieel potentieel werd in de tweede wereldoorlog bijna volledig vernietigd, maar werd na het conflict snel hersteld. Wit-Rusland heeft een belangrijke chemische industrie ontwikkeld, die meststoffen en plastiek levert. De olieleiding die de landen van centraal en Oost-Europa bevoorraadt, heeft een positieve invloed voor Wit-Rusland, dat een industrie van belangrijke raffinaderijen bezit. Wit-Rusland vervaardigt verder nog autos, hout, machines en consumptieproducten, zoals o.a. televisie en fietsen. Linnen stoffen, wol en katoen zijn de voornaamste textielproducten. Niettemin beleeft de secundaire sector sinds enkele jaren een negatief groeicijfer. Het land bezit nauwelijks mijnen en moet dus bijna 90 % van zijn energie invoeren, vermits zij geen enkele kerncentrale bezit.
c) Uitwisselingen
De tertiaire sector vertegenwoordigt 50 % van het BNP en verschaft werk aan 50% van de actieve bevolking. Het verslechteren van de economische voorwaarden heeft de conservatieven ertoe aangezet politieke druk uit te oefenen ten voordele van een economische unie tussen Wit-Rusland en Rusland. In april 1994 werd een monetair akkoord met Rusland gesloten, dat toeliet de handels- en douanebeperkingen te verminderen en af te zien van Wit-Russische deviezen ten voordele van de Russische roebel Wit Rusland is de tweede ex-sovjetrepubliek na Tadzjikistan die de roebel terug als officieel betaalmiddel heeft ingevoerd en die zijn monetaire controle aan Rusland overgelaten heeft. In 1997 is de uitvoer naar Rusland met 40 % gestegen, wat meer dan waarschijnlijk de economische heropleving van het land gunstig heeft beïnvloed.
5. GESCHIEDENIS
Wit-Rusland wordt in de vijfde eeuw bevolkt door Oosterse Slaven en maakt tot de dertiende eeuw deel uit van de eerste Russische staat : het prinsbisdom Kiev, dat in 1240 door de Tartaren vernield wordt. Het grootste gedeelte van Wit-Rusland gaat dan onder de heerschappij van Litouwen, vooraleer een Pools bezit te worden tijdens de fusie van twee staten, beslist door het verdrag van Lublin in 1569. Gelegen tussen Polen en Rusland, wordt Wit-Rusland dikwijls als slagveld gebruikt tijdens de talrijke oorlogen die de twee landen voeren gedurende de zestiende en zeventiende eeuw.
a) De Russische en later de sovjetoverheersing
Ten gevolge van de opeenvolgende verdelingen van Polen in 1772, 1793 en 1795 verwerft Rusland het volledige territorium van Wit-Rusland. Wanneer de Franse troepen,aangevoerd door Napoleon,het land onderwerpen in 1812, blijft er na eerst de Russische en dan de Franse uittocht een vernield gebied over door het principe van verbrande aarde. De uiterste armoede blijft bestaan gedurende heel de negentiende eeuw. Veel Wit-Russen wijken uit naar Siberië of naar de Verenigde Staten.
Geen onafhankelijke Wit-Russische staat kan het licht zien voor de twintigste eeuw, niettegenstaande het bestaan van een nationalistische beweging die zich op het einde van de negentiende eeuw begint te ontwikkelen.
Na het instorten van het Russische rijk ten gevolge van de revolutie in 1917, wordt de democratische Wit-Russische republiek uitgeroepen in maart 1918, maar wordt zeer snel verpletterd door de bolsjewieken die een socialistische sovjetrepubliek oprichten (SSR) in januari 1919. Polen, vastberaden haar historische grenzen te heroveren, dringt de streek binnen en bekomt het oostelijke deel van Wit-Rusland met het verdrag van Riga, getekend in 1921. Het overige gebied vormt de federale republiek van de USSR in 1922.
Na de inval van Polen door Duitsland in 1939 wordt door het Duits-Sovjetakkoord het oostelijk deel van Wit-Rusland terug bij de federale republiek van de SSR gevoegd. Het grondgebied van Wit-Rusland wordt zo bijna verdubbeld. In juni 1941 vallen de Duitsers Wit-Rusland binnen. In 1944 worden zij verjaagd maar laten een verwoest land achter. Buiten enkele kleine zones toegekend aan Polen, worden de politieke grenzen van 1939 van de SSR Wit-Rusland bevestigd, volgens de bepalingen van een verdrag getekend tussen Polen en de USSR in 1945. Ditzelfde jaar wordt de republiek een onafhankelijk lid van de Organisatie van de Verenigde Naties.
b) De Onafhankelijkheid
Het ineenstorten van het communisme in 1991 in de USSR ligt aan de basis van de volledige onafhankelijkheid. De nieuwe natie speelt een belangrijke rol in het vormen van de Gemeenschap van Onafhankelijke Staten. De eerste Top wordt ook in 1991 te Minsk gehouden.
In juli 1993 is Wit-Rusland één van de ondertekenaars van het verdrag tegen de verspreiding van kernwapens. Ditzelfde jaar verbindt zij zich ertoe alle atoomwapens te verwijderen voor 1996. In januari 1994 zet de Opperste Sovjet president Stanislas Chouchkevitch af, officieel omwille van zijn onmacht de corruptie binnen de regering te bestrijden. In werkelijkheid is het om reden van zijn weigering tot toenadering met Rusland. Hij wordt vervangen door de conservatieve Metchislav Hyrb. In maart 1994 keurt Wit-Rusland een nieuwe grondwet goed, proclameert haar neutraliteit en haar nucleaire tegenstand. In juli van hetzelfde jaar, kent het land zijn eerste presidentsverkiezingen, tijdens dewelke de populistische Alekssandr Loukachenko een verpletterende overwinning behaalt op zijn uittredende eerste minister Viatcheslav Kebitch. Het gecontesteerde referendum van november 1996, gehouden met het doel de grondwet te hervormen, bundelt de machten in de handen van president Loukachenko, die zo zijn mandaat verlengd ziet tot in 2001. Zijn autoritarisme, gebonden aan een toegegeven nostalgie voor het sovjetsysteem en zijn wens te fusioneren met Rusland, maken zelfs de rechters van het Hoger Hof woedend, die de wettelijkheid van dit referendum betwisten.
De economische situatie in Wit-Rusland blijft rampzalig. Het BIP daalt met 10 % tussen 1990 en 1996. De hervormingen zijn dode letter. De parallelle economie laat de Wit-Russen toe te overleven. Wit-Rusland versterkt de banden met Rusland door in december 1999 een verdrag te ondertekenen met Vladimir Poetin om te komen tot een economische, militaire en politiesamenwerking. Een gemeenschappelijke munt wordt zelfs voorzien tegen 2005 (waarschijnlijk de roebel). Loukachenko voert een repressiepolitiek ten overstaan van de oppositie (verdwijningen, gevangenschap) en tracht zijn electoraat te bewaren door populistische maatregelen te nemen (staatsbanen, regelmatig storten van lonen ) Door het wegwerken van de oppositie, is het resultaat van de verkiezingen die in oktober 2000 gehouden worden, in het voordeel van Loukachenko. In september 2001 wordt hij herverkozen tijdens de eerste stembeurt met 78 % van de stemmen. De organisatie voor de veiligheid en de samenwerking in Europa noemt deze verkiezing ondemocratisch. Niettemin is het een feit dat de laatste Europese dictator de steun krijgt van een groot gedeelte van de bevolking, die nog gespaard bleef van de sociale onrechtvaardigheden die de democratische veranderingen in Oost-Europa kenmerken. Deze herverkiezing - de sovjetperiode waardig - kan slechts de volledige afzondering van Wit-Rusland versterken. Wit-Rusland onderhoudt slechts betrekkingen met Rusland en landen onder embargo zoals Libië en Irak aan wie zij wapens verkoopt.
Bron "Encyclopédie Microsoft @ Encarta 2002 " vrij vertaald
