38 KWBOers tekenden present aan het toerismebureau Peer voor deze
historische stadswandeling. Netjes verdeeld in twee groepen van 19 vertrokken
we met onze gidsen Marie-Josée en Lena. We stonden aan het stadhuis, het
bekendste stadsgezicht van Peer, dus waarom daar niet beginnen.
Het gaat hier om één van de oudst bewaarde stadhuizen in
een bepaalde bouwstijl, en dat is de Maaslandse Renaissancestijl Het stadhuis
is gebouwd in 1637 als lakenhal/schepenbank, voordien stond er een vleeshal. Kenmerken
van deze Maaslandse Renaissancestijl zijn o.a. de specifieke kroonlijst en de
ramen met een kruis in mergelsteen. Oorspronkelijk waren de bogen, waar nu de
ramen zitten, open en waren er verschillende markten onder, op de eerste
verdieping zetelden de drossaard en zijn schepenbank en daar gebeurde ook de
rechtspraak. Peer is ook kantonhoofdplaats geweest en hier zetelde eveneens het
Vredegerecht. Het heeft ook gediend als gemeentehuis, bibliotheek,
toerismebureau, muziekinstrumentenmuseum
en nu tenslotte als restaurant. De kleuren rood en geel hebben hun
oorsprong in het feit dat Peer afhankelijk was van het graafschap Loon: rood
(oorspronkelijk baksteen), geel (mergellagen). In 1993 werd het stadhuis
ingepakt (niet door Christo) om het te schilderen. In het begin waren de
inwoners niet tevreden met de kleuren, maar later gingen ze toch akkoord. De
wapenschilden dan: helemaal bovenaan in rood en geel dit van de schepenbank van
Peer, daaronder drie wapenschilden, links die van het Graafschap Loon, in het
midden dat van de provincie Luik (perron) en rechts van de provincie Limburg (Peer
was één van de goede steden van het graafschap Loon, later overgegaan naar het
Prinsbisdom Luik). Daaronder links de datum van de bouw van het stadhuis,
rechts de datum van herstel (1902, 1993). Ook in 2005 werd het stadhuis
hersteld, maar dat is hier niet vermeld. Er is thans ook een ondergrondse
tunnel van het hotel naar het stadhuis. Voor het stadhuis is een replica van de
oorspronkelijke schandpaal geplaatst.
We wandelen naar het marktplein, een Frankisch marktplein
(driehoekig). Er loopt een monorail over de ganse lengte van het marktplein als
herinnering aan de tram die er vroeger reed. Vooraan in de punt staat een
monument van Els Plessers waaruit water stroomt (drinkbaar).
Op dit monument is een drinkuit gegraveerd. De
drinkuit was een beker zonder voet waarbij het de bedoeling was om de gevulde
beker leeg te drinken en daarna om te keren.
Verderop staat een tafereel van de Boerenbruiloft van Pieter Bruegel de Oude,
het is de vertrekplaats van de fietsroute waarop 8 werken van Bruegel in de
natuur rond Peer staan en hij zou die geschilderd hebben op die plaatsen. Zo komen
we aan de stadspomp, die dateert van het jaar 1863. Hier was vroeger een
drinkplaats voor dieren. De dieren stonden overdag buiten de stadswallen en
werden s avonds binnengehaald, eerst dronken ze aan de plassen op het
marktplein en werden dan naar de stallen gebracht. Het water van die
drinkpoelen werd ook gebruikt om de vele branden te blussen. Bovenop de
stadspomp staat een peer. Waarvan komt de naam Peer? Niet van perre of park,
maar volgens een bepaalde onderzoeker van PIRGUS, wat betekent omheind gebied
langs een verharde weg. De peer is regelmatig van de stadspomp afgehaald en ook
al eens vervangen door een appel, dit om allerlei zaken gedaan te krijgen van
het stadsbestuur. Dan komen we aan de kiosk, vroeger met een rieten dak, een
stenen onderstructuur en een houten structuur. Tijdens WO II werd deze kiosk in
brand gestoken naar aanleiding van een ruzie tussen de witten en de zwarten.
Dit bleef 5 jaar zo liggen tot de burgemeester een
heropbouw wilde door een kunstenaar van Peer, het werd postmeester Frederix,
wonende in huis De Zwaan, dat ook fungeerde als postgebouw. Hij maakte het
ontwerp en deed ook de uitvoering, dat gebeurde in 1948. Hij was een moeilijk
man die ruzie had met de rijkswachtkommandant. Bij de onthulling was de
rijkswachtkommandant ondanks alles toch blij met de verwezenlijking, maar de
heer Frederix zei hem dat hij toch maar moest opletten want hij had boven aan
de pilaar tegenover het rijkswachtgebouw (waar nu De Bak is) een duivel
geplaatst met geheven wijsvinger en die zou de kommandant altijd in het oog
houden. Bovenaan de zuilen van de kiosk hangen mythologische figuren die
verweven zijn met muziek en in het midden van elke zuil zijn de namen van
componisten vermeld, niet die van Preudhomme omwille van zijn eventueel
collaboratisme in de oorlog.
Aan het eind van het marktplein staat de borrelsteen, de
derde waterpartij, tegenover Huis in den Engel, wat ook het Drossaardhuis was
waar o.a. drossaard Van de Cruys woonde. Hij hielp mee bij het uitroeien van de
Bokkenrijders.
Verder gaat de wandeling naar de vroegere Agnetendalsite
met het klooster. Tot 1962 heette de Kloosterstraat de Achterstraat, waar
minder gegoede mensen in hutjes woonden. In de 14de eeuw kwam er een
aanvraag van vrouwen om te zorgen voor de gemeenschap naar de regels van Sint
Antonius. In 1432 werd dan het klooster gebouwd: de nonnen leerden de mensen
allerlei dingen aan, zorgden voor eten en brachten vee mee. In de 16-17de
eeuw werd het klooster almaar rijker en rijker en ze kochten gronden op, tot er
een verbod kwam van het stadsbestuur om het klooster gronden te laten kopen
binnen de stadsmuren. Tijdens de Franse revolutie werden de nonnen verjaagd en
het domein werd volledig geplunderd. In 1863 kocht de stad dit terug voor
18.000 francs een het werd later voor 1 symbolische frank teruggegeven aan de
nonnen. Dezen zorgden dan dat er het scholencomplex Agnetendal kwam. De in 1698
heropgebouwde gevel van het klooster staat er nu nog en zou na restauratie
opgenomen worden in het nieuwe project.
Verderop vinden we Huize Preudhomme waar Armand geboren
werd in 1904. Vader was schoolhoofd benoemd in Peer en mocht deze woning
betrekken met zijn gezin. In 1928 vertrok het gezin uit Peer. Hierin was een
tijdje het muziekinstrumentenmuseum gevestigd en ook het Museum Dulle Griet.
Tot op heden heeft het geen nieuwe bestemming gekregen.
We wandelen naar het gemeentehuis waar een zuil geplaatst
is. Deze zuil herinnert aan de stadsrechten verworven in 1367 toen Peer naar
het Prinsbisdom Luik werd overgeheveld, dat had wel als gevolg dat het zichzelf
moest beschermen, er werd een wal rond Peer gegraven (eerder een heuveltje),
later werd een houten muur en nog later een stenen muur gebouwd. De toren van
de kerk diende als uitkijktoren en de poorten beschermden de stad. In 1985 is
Peer terug stad geworden en in 1987 werd deze zuil opgericht: de granaatappel
verwijst naar macht en het kruis is het symbool van verwevenheid van kerk en
staat.
Vlakbij staat (alweer) een oud stadhuis, voormalige dekenij, in neoclassicistische
stijl, ook gebruikt als OCMW-gebouw, dekenij, bibliotheek, politiekantoor en
vergaderlokalen. Bovenaan is bij de renovatie een venster geplaatst in de vorm
van een oog (om over de stad uit te kijken
).
Als we ons omdraaien kijken we naar de Reus der Kempen, ook
wel woltoren genoemd omdat hij gebouwd zou zijn met de opbrengst van de wol. In
1392 werd begonnen met de bouw die een 50 à 60 jaren duurde. Uit kleilagen uit
Bomen (gehucht Peer) werden de stenen gemaakt.De toren telt 4 verdiepingen, is
64 meter hoog en er zijn 221 trappen tot boven. (Weetje: Jaak L. heeft de haan
op de toren geplaatst). De torenspits was ooit 75 meter hoog, maar is er
afgewaaid en is naderhand opgebouwd tot de huidige hoogte (een 10tal meter
lager omwille van geldgebrek). De grootste beiaard van Vlaanderen is in deze
toren gevestigd met 64 klokken, er worden computergestuurde deuntjes gestuurd
op het uur en halfuur en de beiaardier speelt er ook regelmatig op. Er zijn plannen
om op de 4 verdiepingen een soort tentoonstelling te maken. De muren van de
toren zijn onderaan 2,2 meter dik. Als je Peer binnenrijdt zie je in een nis
aan de kerk het beeld van Onze Lieve Vrouw van Zeven Smarten (Weeën). In 1865
werd Peer getroffen door de zwarte pokken (pest). De bevolking smeekte om
genezing van deze ziekte en in 1867 werd het beeld daar geplaatst. In de kerk
zelf is er een beeld van Onze Lieve Vrouw van Zeven Smarten (Weeën) van 1641.
Langs de toren staat ook 2 houten piramides die daar geplaatst zijn in 2000.
Het is een werk van Mark De Rooever en heet Tijdsbeeld, het is in de vorm van
een klavertje 4, dat ook terug te vinden is in de stenen van de toren en zo een
verbinding vormen van verleden en heden. Aan de zijingang van de kerk staat een
steen met de vermelding van de jaartallen 1483-1983 en een tekst, dit ter
herinnering aan de doden die op 13 mei 1483 (Sint Servaas) gevallen zijn nadat
ze door een list uit de toren gelokt werden. Deze steen staat ook als symbool
van de torenfeesten.
Een beetje verder zien we het vroegere notarishuis liggen.
Het is een Teutenhuis. Teuten waren rondreizende handelaars die ook veel in
Noord-Nederland kwamen en van daar deze stijl van huizen bouwen meebrachten.
Net voor het Kattestraatje staat een wit huis, dat was vroeger huis De Rode
Leeuw, waar indertijd de bevelhebber van de Fransen verbleef en Napoleon zou er
ook ooit verbleven hebben.
Zo kwamen we aan het einde van een boeiende historische
wandeling door Peer en mochten onze leden vele onbekende weetjes en leuke
anekdotes over Peer, zijn gebouwen, zijn bestuurders en zijn bevolking te weten
komen uit de mond van twee vlotte, onderlegde en vriendelijke gidsen
Marie-Josée en Lena
. Bedankt.
Longfellow


|