|
Rastafari
Marcus Mosiah Garvey
De religieuze zwarte bewustzijnsbeweging rastafari is in de jaren twintig en dertig van deze eeuw in Jamaica ontstaan. Sleutelpersoon en in zekere zin grondlegger van de rastafaribeweging is de Jamaicaan Marcus Garvey. In de jaren twintig stelde hij de inferioriteit van zwarten in Jamaica en de Verenigde Staten aan de kaak. Garvey wordt beschouwd als één der eerste zwarte nationalisten en pan-Afrikanisten. In de Verenigde Staten richtte hij de Universal Black Negro Association op, die was vertegenwoordigd in veertig landen en tien miljoen leden zou hebben gehad. Garveys invloed op de zwarte-bewustzijnsbeweging is enorm groot geweest. Malcolm X en Martin Luther King in de Verenigde Staten en Afrikaanse leiders als Nkrumah, Lumumba en Kenyatta hebben inspiratie geput uit zijn ideeën en vele geschriften.
Een aantal van Garveys volgelingen (de 'Garveyites') zag hem als een profeet. Zo zou hij hebben voorspeld dat een zwarte koning aan de macht zou komen die de verlosser van het zwarte volk zou zijn. Onduidelijk is of hij deze voorspelling echt heeft gedaan. In 1930 werd in Jamaica's hoofdstad Kingston een toneelstuk van Garvey opgevoerd onder de titel The Coronation of the King and the Queen of Africa, waarvan de inhoud door sommigen voor waar is aangenomen. In ieder geval werd kort daarna Ras (=Prins in het Amhaars) Tafari gekroond tot keizer van Ethiopië waarbij hij zichzelf bijbelse benamingen als King of Kings, Lord of Lords en Conquering Lion of the Twelve Tribes of Judah toedichtte en beweerde rechtstreeks af te stammen van koning Salomon. Voor een aantal van Garveys volgelingen was dit de uitkomst van de profetische voorspelling. Zij gingen zich Ras Tafari's noemen en geloofden in de goddelijkheid van Haile Selassie, die zij dan ook gingen aanduiden met Jah (van Jehovah).
Haile Selassie
Naast de bijbelse titels, zagen zij ook nog andere aanwijzingen dat deze keizer de verlosser moest zijn. Ethiopië was indertijd (dus vóór Mussolini's invasie van 1935) het enige Afrikaanse land dat geen westerse overheersing had gekend. De aanwezigheid van vele buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders moest er ook wel op wijzen dat het hier om een bijzondere kroning ging. In de jaren vijftig heeft Selassie zich vaak uitgesproken voor de onafhankelijkheid van Afrikaanse kolonies en Ethiopië werd min of meer een symbool van Afrikaanse onafhankelijkheid. Veel Afrikaanse landen namen daarom ook de Ethiopische driekleur groen-geel-rood over toen de onafhankelijkheid werkelijk tot stand kwam. Ook de rastafaribeweging heeft deze kleuren overgenomen.
Rasta-zijn betekent eigenlijk dat men gelooft in de goddelijkheid van Haile Selassie en wil repatriëren naar Afrika, het land van herkomst. Selassie zou de verlosser zijn van het zwarte (Afrikaanse) volk dat tegen zijn eigen wil naar de Amerika's is gebracht. Het leeft daar feitelijk in ballingschap, net als de Babylonische ballingschap waar de bijbel over spreekt.
De rol van Haile Selassie en Afrika zijn in de loop der tijd geleidelijk veranderd van een letterlijke betekenis in een meer symbolische betekenis. Oorzaken hiervoor waren Selassie's dood in 1975 en het besef onder steeds meer Jamaicanen dat niet al zijn daden zaligmakend waren geweest. Afrika en Ethiopië worden ook niet meer door alle rasta's als het beloofde land gezien. Rasta symboliseert veeleer een zwart bewustzijn en het besef dat zwarten niet inferieur zijn aan het blanke ras.
The holy herb
Alhoewel er verschillende rastagemeenschappen zijn, is de meerderheid van de rasta's nergens bij aangesloten; rasta is vooral een persoonlijke beleving. Wel is er een aantal leefregels. Er wordt 'Ital' gegeten, dat wil zeggen alleen natuurlijk voedsel, vegetarisch en zonder zout. Meest in het oog springend is het haardracht van de rasta's, de dreadlocks. Eén van de bekendste leefregels is dat de holy herb wordt gerookt. Ganja is voor hen namelijk niet een puur genotmiddel, het is het heilige gras waarover in de bijbel werd gesproken. Soms wordt daar bij gesteld dat het heilig gras op het graf van koning Salomon groeide. Gebruik van ganja zou leiden tot een diepere geloofsbelijdenis, om welke reden het wordt gerookt bij religieuze ceremoniën van de rastafari's.
Bij cannabisliefhebbers in het westen die vooral een sterk geromantiseerd beeld hebben van Jamaica en de rastafaribeweging, wil wel eens de indruk bestaan dat rasta's een deel van de dag doorbrengen met het roken van vredespijpen gevuld met ganja. Rasta's roken over het algemeen inderdaad regelmatig en meer dan een niet-rasta, maar toch moet hier nog over een gematigd en geïntegreerd gebruik worden gesproken, net zoals het gebruik van ganja in Jamaica in het algemeen. In Jamaica zal men niet zo snel iemand onder zware invloed van ganja over straat zien lopen. Alleen bij bijzondere gelegenheden, zoals een religieuze ceremonie of een middag of avond met vrienden, worden er grotere hoeveelheden ganja genuttigd.
|
