De doorsnee uitrusting voor Iaido-training omvat ondermeer :
- kniebeschermers : tot 10 euro
- de bokuto (houten oefenzwaard) : tot 25 euro
- een Iai Obi (zware gordel van 4 meter lang en 8 cm breed) : tot 25 euro
- een Iaidogi (bovenvest, gewoon) : tot 150 euro
- een Kamishimo (ceremonieel vest meestal met Mon/zegel) : tot 500 euro
- de shitagi (ondervest) : tot 50 euro
- de Hakama (rokbroek) : tot 125 euro
- de Iaito (niet geslepen oefenzwaard) : tot 500 euro
- de shinken/katana (geslepen zwaard) : variëren tussen 2000 en 25.000 euro
- Beschermhoes en opbergtas (een eenvoudige beschermhoes wordt meestal meegeleverd) :
- zwaardhouder (enkel of dubbel/standaard of hangend model) : tot 45 euro
Pas op : dit zijn geen vaste catalogusprijzen... de ene speciaalzaak bij de andere verschillen nogal in hun prijzen.
Er worden serieuze kortingen geboden bij een totaalpakket.
Een aantal van deze benodigdheden zijn in de beginfase optioneel (Iaidogi/Hakama/ Iaito) en kunnen eventueel in clubverband geleend of gemeenschappelijk gebruikt worden. Maar het wordt de leerlingen toch aangeraden om zich zo vlug mogelijk in orde te stellen met hun uitrusting. En vergeleken met een surfplank of een serieuze koersfiets valt dat allemaal nogal mee, maar dan nog is het een vrij omvangrijke uitgave voor sommige beginnende leden. Vooral de prijs van zo'n oefenzwaard (Iaito) schrikt de mensen af.
In het verleden kwamen verschillende mensen in de club aan met 'zelfgekochte' zwaarden, meestal 'Toledo-klingen' die ze gekocht hadden in een souvenirwinkel en die enkel geschikt zijn om op de kast te etaleren of aan de muur te hangen als decoratie. Maar die bepaalde winkels hadden ze toch maar verkocht als Samoerai-zwaard tegen woekerprijzen tussen de 3000 en de 7000 Belgische franken, toen...
Deze zwaarden zijn echter totaal niet geschikt voor Iaido-training, zelfs niet voor beginners, en om de volgende redenen :
- het gewicht en de balans zijn verkeerd : die decoratieve zwaarden zijn slecht uitgebalanceerd en meestal ook veel te zwaar. Niet alleen maakt dit de juiste techniek veel moeilijker en bevordert het slechte gewoonten om te compenseren voor het gewicht van het zwaard, het is bovendien erg schadelijk voor de gewrichten en de ligamenten.
- het heeft een verkeerde vorm : bij sommige van deze zwaarden moest hier en daar een stukje afgezaagd worden om er Iaido-technieken zelfs maar mee mogelijk te maken. Bijna nooit kan men een aangepaste lengte en gewicht kiezen.
- een slechte constructie : deze zwaarden zijn niet bestemd voor 'gebruik'... het handvat bestaat meestal uit plastiek en de omwikkeling is allesbehalve stevig. Bij intensief gebruik gaat het touwwerk rond het handvat zeer snel (na enkele weken al) loskomen en uitrafelen, gaat de tsuba-stootplaat los zitten, kan de schede splijten... en dit brengt ons bij het laatste en belangrijste punt...
- het ding is onveilig : Iaido is een krijgskunst, elke beweging is gericht op maximale effectiviteit in een zwaardgevecht. Voor de veiligheid van uzelf en van de medebeoefenaars is het ontoelaatbaar te trainen met beschadigd of slecht gemaakt materiaal.
Men kan aanvoeren dat het begrijpelijk is dat een beginner grote uitgaven wil vermijden tot hij of zij zeker is verder Iaido te gaan beoefenen. Ten eerste denk ik dat iemand die langer dan vier lessen in iaido uithoudt, al een vrij goed idee zal hebben van wat er hem/haar nog te wachten staat. (hetzelfde met Kendo trouwens...). Ten tweede is deze vermeende besparing eigenlijk een verspilling. Vroeg of laat (hopelijk voor er ongelukken gebeuren) zal de beoefenaar toch moeten overstappen naar een echte Iaito om serieus te kunnen trainen... de kost van het sierstuk is dan verloren. Dan is het waarschijnlijk al helemaal onbruikbaar en een gevaar voor iedereen die er in de buurt van komt en het heeft ook haast geen herverkoopwaarde (het is trouwens verboden en ontoelaatbaar iets dergelijks aan nieuwe leden door te verkopen).
Daar tegenover staat dat men met een iets duurdere Iaito haast onbeperkt kan blijven trainen. En als men dan plots zou willen overstappen naar een duurder model (of moeten stoppen wegens gezondheidsredenen) kan men een echte Iaito gemakkelijk nog voor minstens 80% van de aankoopprijs doorverkopen.
Het is nooit aangenaam om iemand die denkt 'een koopje' te hebben gedaan, te moeten zeggen dat hij in feite geld heeft weggegooid. Het is dan ook ten zeerste aangeraden dat nieuwe leden voor het aanschaffen van een oefenzwaard steeds eerst de leraar consulteren, en bij voorkeur niets kopen zonder dat hij er (als expert) bij is, zodat zij minder snel bedrogen worden. Dit geldt trouwens ook voor de oefenkledij, want in sommige budo-winkels kennen de kassiersters blijkbaar het verschil niet tussen een aikidogi en een iaigi. Meestal krijgen de clubtrainers nog een flinke korting...
Indien nieuwe leden reeds een eigen zwaard bezitten, moet dit goedgekeurd worden door de leraar alvorens in de Dojo toegelaten te worden. Hetzelfde geldt voor de Kendo-shinai. Twijfelachtige zwaarden zijn hoogstens voor een paar lessen aanvaardbaar (eventueel om het ceremonieel aan te leren), maar eens het kling uit de schede komt is uiteindelijk de lesgever verantwoordelijk voor de veiligheid in zijn Dojo.
Voor het beoefenen van Iaido wordt gebruik gemaakt van een Katana : in eerste instantie een Iaito - een ongeslepen zwaard - en als er een zekere mate van geoefendheid en bekwaamheid is bereikt, kan men overgaan op Shinken - een geslepen zwaard.
Cursisten die voor het eerst Iaido willen aanleren, beginnen met de hantering van een bokken of bokuto (een houten namaakzwaard), maar omdat men daarbij in de meeste gevallen geen saya (zwaardschede) heeft, is het raadzaam zo snel mogelijk een Iaito aan te schaffen.
Vandaag de dag zijn er reeds bokuto's met schede verkrijgbaar in de betere handel...
Een Iaito moet in balans, vorm en lengte van een Shinken niet te onderscheiden zijn. De Saya moet van hout zijn en de Tsuka moet met draad of zijdekoord omwonden zijn.
Derhalve zijn er de reeds vermelde 'Toledo-klingen' die voor het Iaido totaal ongeschikt zijn om de gekende redenen, maar ook omdat ze qua vorm en balans volkomen afwijken van de oorspronkelijke Katana.
Voor iedere Iaidoka is het kennen van de benamingen van de verschillende onderdelen van zijn zwaard een eerste vereiste : kennis van deze Japanse terminologie is onontbeerlijk voor het slagen bij het theoretische gedeelte van Iaido-examens.
De lengte van je zwaard kan je zelf meten door van je eigen lichaamslengte 90 cm af te trekken.
Een andere methode om bij de aankoop de ideale lengte van je zwaard af te meten, staand een Iaito vlak onder de tsuba-stootplaat bij de schede vast te pakken : wanneer de kojiri (het uiteinde van de schede) net niet de grond aantikt, is de lengte van het zwaard ideaal ten opzichte van je lichaams- en armlengte.
Het zwaard zonder de schede, moet ongeveer 1 kilogram wegen.
Na elke oefening of vertoon moet het blad worden gereinigd en dunnetjes met speciale olie worden ingesmeerd. Aangepaste sets voor traditioneel onderhoud en ceremoniële reiniging van de zwaardkling zijn in de gespecialiseerde handel verkrijgbaar, maar zijn nogal aan de kostelijke kant. Een eigen samengestelde set van zachte katoendoekjes, lichte naaimachineolie en een potje talkpoeder doen evengoed aan de vereiste normen van het reguliere onderhoud van je zwaard.
Het zou onverantwoord zijn niets te schrijven over het Japanse zwaard in een cursus Iaido.
Slechts weinigen beseffen dat het klassieke Japanse zwaard, de Nihon-To of Katana een van de belangrijkste cultuurmonumenten is uit de wereldgeschiedenis. Onze moderne technologie kan mensen naar en op de maan brengen, maar is niet in staat de kristalijne structuur, de hardheid, de buigzaamheid en het verfijnde oppervlaktepatroon te evenaren van de oude Japanse zwaarden die in houtskool-smidses werden vervaardigd.
De Europese Feodale zwaarden, zelfs de Toledoklingen en de beroemde Damascus-kromzwaarden, zijn keukenmessen vergeleken bij de oude Katana.
Men kan in een museum de schoonheid bewonderen van een schilderij of beeldhouwwerk. Met een Japans zwaard is dat moeilijker. De subtiële pracht komt pas tot haar recht wanneer het in de handen wordt gehouden en het licht onder verschillende hoeken in het gepolijste blad valt. Dan eerst wordt de structuur van het metalen oppervlak zichtbaar, de contrasten in glans door toepassing van verschillende polijsttechnieken, de delicate buiging van het metaal en de 'hamon', het smeedpatroon langs het scherp van het lemmet, hard als diamant en even ontastbaar als rijp...
Het Japanse zwaard is een wapen van een dodelijke functionaliteit, maar ook een kunstobject, de triomf van vakmanschap en creativiteit. Het brengt een spânning teweeg door de dreiging die ervan uit gaat en de verleidelijke schoonheid die het bezit.
Door de eeuwen heen hebben de Japanse Keizers, de Shogun-krijgsheren en later zelfs General Mc Arthur getracht de Japanners te scheiden van hun zwaarden... het is hen nooit gelukt !
Een Katana moest voldoen aan twee verschillende en in feite onverenigbare eigenschappen. Het metaal moest zowel hard als buigzaam zijn. Om dat te bereiken moest het staal in lagen aaneengesmeed worden. Een blokje staal werd uitgesmeed, daarna dubbelgevouwen en weer uitgesmeed. Dat gebeurde zo'n 15 keer wat betekend dat het aantal lagen die op die manier worden gesmeed 2150 (2 tot de vijftiende macht) konden zijn... er zijn er teruggevonden met 32.800 lagen !
Bij de 15de vouw wordt een blokje zachter staal dat 10 keer is uitgesmeed (1000 lagen) in de vouw geklemd. Het staal wordt nu voor de laatste maal uitgesmeed en zo ontstaat een blad met een harde buitenzijde en een zachtere kern. Van het nog ruwe blad worden nu alle oneffenheden afgevijld en geslepen. Daarna volgt het proces van het harden van de snede. Het blad wordt daarvoor bekleed met een laagje speciale klei, behalve langs de kant waar het snijvlak moet komen. Alsdus wordt dit gedeelte sterker verhit dan het deel dat ingesmeerd is. Dit is het meest kritieke moment van het gehele smeedproces. De smidse wordt duister gemaakt zodat de smid de juiste kleur van de roodgloeiende snede kan beoordelen alvorens die in het water te dompelen om te harden. Het onbedekte gedeelte van het blad krijgt daardoor duidelijk een andere 'kleur' dan het bedekte gedeelte. Die matte kristalijnse structuur wordt 'yakiba' genaamd. de golving van de lijnen die de overgang zijn naar de rest van het blad is voor de kenners een van de aanwijzingen wie de smid was.
Het blad wordt nu door de smid van een 'mei' (handtekening) voorzien op de 'nakago' (angel van het zwaard) en daarna in verdere bewerking gegeven aan de zwaardpolijster. Na zo'n 15 verschillende bewerkingen komt het blad in zijn volle pracht tevoorschijn.
Het laatste woord is dan aan de kunstenaars-ambachtslui die het zwaard voor gebruik gereed moeten maken door het te voorzien van een schitterende gelakte 'saya' (schede) met 'sageo' (zijden koord)
en de bewerkte 'tsuba' (de stootplaat) , in feite het enige onderdeel waar de kunstenaar zijn creatieve drang op kan botvieren. De 'tsuka' (gevest) is van hout waarin de 'nakago' (angel) van het zwaard wordt gestoken, dat wordt vastgezet met een 'mekugi' (houten pin). Het gevest wordt daarna omwikkeld met 'same' (haaie- of roggevel), voorzien van een 'menuki (handgreep-ornament) en tenslotte omwonden met 'tsuka ito' (zijdekoord).
(over die 'tsuba' later meer...)
De scherpe zwaarden en het temperament van de beoefenaars zorgden echter voor de nodige bloederige ongelukken, vaak met dodelijke afloop.
Het gevolg was dat het staal vervangen werd door een houten zwaard, de 'bokuto' (of 'bokken'). Doch ook dit kon nog ernstig letsel toebrengen. Stel je voor dat er werd geoefend zonder enige lichaamsbescherming, zelfs niet voor het gezicht en de handen. In de vredige jaren van de Edo-Periode, omstreeks 1750, werd de 'shinai' ontwikkeld, een bamboezwaard in de vorm zoals die ook nog heden ten dage wordt gebruikt in het Kendo.
De schermkunst kwam op een dieptepunt te staan gedurende de tweede helft van de 19de eeuw, na de openlegging van Japan voor het Westen. Maar het eeuwenoude prestige van de Bushido (krijgerskaste) bleef smeulen zoals een onvoldoend geblust vuurtje tot het in het begin van de 20ste eeuw weer oplaaide. De schermsport kwam weer tot leven, weliswaar sinds de introductie van de vuurwapens onbruikbaar voor moderne oorlogsvoering, maar nu als sportdiscipline voor karaktervorming.
In 1912 werd orde geschapen in de vele Iaido- en Kendoscholen en een min of meer uniforme instructie methodiek werd ingevoerd en regels werden opgesteld.
In de oorlogsjaren '40 tot '45 werden Iaido (Iai-Jitsu) en Kendo (Ken-Jitsu) vanwege hun militaire afkomst door de militaire bezettingsmacht verboden, totdat het in 1953 ineens weer op kwam dagen en snel populair werd.
Op heden telt Japan vele miljoenen beoefenaars : het wordt (evenals het Judo en Karatedo) onderwezen op nagenoeg alle scholen en universiteiten en vormt een vast onderdeel bij de opleiding van politiemensen en soldaten. Niet zozeer om een legertje gevaarlijke zwaardvechters te kweken (men loopt tegenwoordig nu eenmaal niet meer rond door de straten met zo'n groot zwaard in de gordel), maar het gaat meer om de inzet bij deze ridderlijke sport, om zelfbeheersing en de ontwikkeling van lichaam en geest.
Hoe paradoxaal dit ook mag klinken : de Japanner beschouwd Kendo en Iaido als de wegen naar innerlijke rust en geestelijk evenwicht, en dat wordt ook zo overgebracht op de Westerse beoefenaars.
Een van de invloeden van het Confusianisme op de Japanse krijgskunsten en die ook nu nog duidelijk merkbaar is bij de moderne Japanse Budo-sporten, is het systeem van begroetingen.
De groetceremonie bij Iaido is iets anders dan bij Kendo en verschilt totaal van de andere gevechtssporten (Judo, JuJitsu, Karate-do, Naginata-do,...).
We onderscheiden vier indelingen :
- Kami-ni-taisuru-rei = het groeten voor de 'Goden', gesymboliseerd in een klein altaar (Kami Dana) dat zich in de meeste Japanse Dojo bevindt, maar in Europa
heel weinig wordt toegepast, gezien er praktisch geen Shinto-religie-beoefenaars onder de Belgische Iaidoka zijn. Men houdt er echter
wel rekening mee als er een Japanse gasttrainer aanwezig is die eventueel wel de Shinto-religie beoefend...
- Sensei-ni-taisuru-rei = het groeten voor de Sensei (leermeester)
- Otagai-ni-taisuru-rei = het groeten voor de medeleerlingen
- To-rei = het groeten voor het zwaard
Een Iaido-dojo is als volgt ingedeeld :
... de zijde het verst van de ingang is de Kamiza (of Kami Dana), letterlijk 'de Godenplank', waarin een God die iets met Budo te maken heeft wordt vereerd.
... de kant waar de Sensei (leraar/leraren) zit, heet Joseki.
... de kant waar de Otagai (leerlingen) zitten, heet Shimozeki.
... de meest ervaren student of in de meeste gevallen de oudste van de groep zit meestal het dichtst bij de Kamiza.
Het groeten voor de Kamiza kan staand of zittend gebeuren.
Als je staande groet, moet het zwaard in de rechterhand worden gehouden met de Ha (de scherpe kant van het zwaard) naar beneden en de Tsuka (het handvat) schuin naar achter-boven gericht.
Bij het groeten moet het bovenlichaam in een hoek van 45° komen te staan, de rug en de nek in één rechte lijn, zonder hierbij de armen naar achter te bewegen zodat het zwaard in zijn oorspronkelijke positie naast het dijbeen gehandhaafd blijft.
Als je geknield groet moet het zwaard langs de linkerdij liggen, de Tsuba (stootplaat) ter hoogte van de knie, de Tsuka (handgreep) recht naar voren gericht en de Ha (snijkant) naar u gekeerd.
In dit geval wordt dan eerst de linkerhand en vervolgens de rechterhand voor u op de grond geplaatst, dit op ongeveer 20 cm voor de as tussen de twee knieën en zodanig dat de duimen de basis vormen van het driehoekje dat ontstaat door de toppen van de
wijsvingers en de duimen tegen elkaar te plaatsen.
Als je buiten op gras of in het zand oefent, dan wordt het groeten altijd staand uitgevoerd...
Zeer belangrijk in het Iaido is de manier van knielend zitten, het seiza (letterlijk 'correct zitten'), en dit is heel anders dan bij gevechtssporten waarbij geen hakama of rokbroek wordt gedragen.
Om behoorlijk in seiza terecht te komen, ga je als volgt tewerk : vanuit shizentai (= de natuurlijke staande houding) buig je een beetje door beide knieën die een weinig uit elkaar gespreid worden
en dit zonder de voeten te verplaatsen.
Vermijd van je bovenlichaam te ver naar voren te buigen. Met de rechterhand sla je nu de brede pijpen van je hakama van voor naar achter tussen je benen door (= hakama sabaki), eerst links, dan rechts en zet je vervolgens dan eerst je linkerknie en dan je
rechterknie op de grond naast elkaar. Je staat hierbij nog altijd op je tenen... Dan leg je je voeten plat neer met de beide grote tenen naast elkaar, laat je je heup zakken totdat je billen op je voeten rusten en uiteindelijk spreid je lichtjes de knieën.
Bij seiza moet je op het volgende letten :
- Bij het neerknielen mag de kojiri (uiteinde van de schede) de grond niet raken.
- vooraleer de hakama sabaki uit te voeren, brengen we de rechterhand met het zwaard ter hoogte van de navel, draaien we zodanig de pols dat de snede naar boven is gericht, brengen we vervolgens
de linkerhand naar de schede, nemen we het zwaard over waarbij de duim op de tsuba wordt geplaatst... dit kan de onprettige ervaring voorkomen dat het zwaard, mits een slechte sluiting van de koigushi met de schedeopening, eruit valt !
- als je zit mag de afstand tussen de knieën niet meer zijn dan twee naast elkaar geplaatste vuisten.
- voor we het zwaard afleggen, moeten de flappen van de hakamapijpen vanonder onze benen weggetrokken worden en ordentelijk uitgespreid, eerst rechts en vervolgens links, maar daarvoor moet het zwaard overgegeven worden
naar de rechterhand en dat gaat als volgt : het zwaard met de linkerhand iets schuin naar rechtsvoor steken, onderhands overnemen met de rechterhand, met de linkerhand de flappen uitleggen en vervolgens weer met links overnemen.
Nu kun je het zwaard aan je linkerkant 'afleggen' : de kashira recht naar voor, de tsuba ter hoogte van je linkerknie.
- als dat voorbij is haal je rustig adem vanuit de buik, ontspan je de schouders en hou je de rug en nek zo recht mogelijk. Je moet wel een beetje kracht zetten in de tanden (lees tan dèn), de plek vlak onder de navel.
- nu volgt een korte rustgevende meditatie-oefening of Mokuso.
Er zijn verschillende methoden om je te concentreren :
- je richt je blik ongeveer 4 meter voor je op de grond... let er op dat je niet naar één punt gaat staren
- je kijkt naar een ingebeelde berg in de verte... dit heet Enzan no Metsuki
- je kan je ook nog inbeelden dat je een bootje op het water volgt dat langzaam van je wegvaart...
Je aandacht mag echter niet alleen naar voren gericht zijn, maar je concentreren in alle richtingen...
To Rei en Iaito, de groet voor het zwaard en het zwaard in de gordel stoppen.
Wanneer je een dojo binnenstapt en je hebt het zwaard niet in de Iaito Bukuro (beschermende hoes of zak) dan neem je het zwaard in de rechterhand onder de tsuba, de tsuka naar achter en de ha naar beneden.
Dan pas voer je de Kami ni Taisuru rei uit in rechtstaande positie. Hoewel er vele (niet-Japanse) dojo zijn die geen Kamiza of Kamidana hebben, is het toch steeds belangrijk om bij het binnenkomen van zo'n plaats te groeten... en dit is niet alleen bij
Kendo/Iaido. Door te groeten laat je zien dat je met serieuze bedoelingen de dojo binnenstapt en dat je je realiseert dat Iaido een Japanse krijgskunst is die oorspronkelijk alleen op gewijde grond beoefend werd.
De eigenlijke betekenis van 'dojo' is 'heilige plaats'. Dit komt dan weer uit het Boeddhisme en was aanvankelijk een plek om te mediteren.
Later werd het gewoon omgevormd tot 'oefenruimte'.
Na het groeten voor de Kamiza, loop je naar je plaats terwijl je het zwaard weer naar links overgeeft in Teito-positie : dit is met gestrekte arm, de tsuka naar voor, de ha naar boven.
Voor we in seiza gaan zitten, brengen we het zwaard in Taito-positie : aan de linkerheup, de duim op de tsuba, het zwaard nu horizontaal evenwijdig met de grond, de tsuka centraal naar voren gericht.
Na de hakama-sabaki en seiza rust de linkerhand met het zwaard op de bovenkant van de linkerdij. Let op dat de duim nog steeds de tsuba onder controle heeft !
Terwijl je nu het zwaard met de linkerhand horizontaal en centraal naar voren brengt, breng je de rechterhand onder de saya, duim op de tsuba en neem je over van de linkerhand die ondertussen
met gestrekte vingers in de richting van de kojiri glijdt.
Leg nu het zwaard voor je neer met de snijkant van je weg.
Na het zwaard te hebben neergelegd, glijdt je met je linkerhand (je rechter ligt al op je dij) tot aan het midden van de saya om het zwaard in zijn geheel 'stil te leggen'.
De meeste zwaarden zijn uitgerust met ronde of afgeronde tsuba en het zou wel eens kunnen gebeuren dat deze gaat liggen schommelen.
Die tsuba ligt nu op ongeveer 30 cm van de rechterknie en de afstand van de schede met je linkerknie is iets minder, zodat het geheel niet helemaal horizontaal voor je ligt.
Na deze handeling ga je weer rechtop zitten.
Bij To Rei breng je ook eerst de linkerhand en dan de rechter naar de grond waarbij duimen en wijsvingers opnieuw een driehoekje vormen.
Je buigt nu zover naar voren en naar beneden zodat je neus bijna in dit driehoekje komt door de ellenbogen goed naar buiten te plooien... er zorg voor dragend dat je achterwerk niet van de hielen omhoog komt...
Na één ademhaling ga je weer rechtop zitten : hierbij zetten we eerst de rechterhand en vervolgens de linker bovenop de dijen.
Na To rei pak je het zwaard met beide handen vast : tegelijk breng je de rechterhand met de handpalm naar boven naar de koigushi en je klemt onmiddellijk de tsuba met je duim...
en met de linkerhand grijp je de koijiri met de handpalm naar beneden en met gestrekte vingers.
Je brengt het zwaard nu omhoog, horizontaal tot op heuphoogte en je steekt de saya ter hoogte van je navel in de iai-obi, achter de riemen van je hakama.
Duw nu het geheel in de band naar achter, waarbij de linkerhand (met gestrekte vingers) de koijiri begeleidt (ook al omdat hij niet in de hakama zou verstrikt geraken) en stopt wanneer de tsuba op navelhoogte en ongeveer 20 cm van de buik verwijdert is.
Rechterhand laat dan los en wordt overgenomen door de linkerhand die eventueel nog een kleine correctie van de positie van het zwaard mag uitvoeren.
Na het insteken van het zwaard moet je niet meer met je saya gaan zitten wringen om je iai-obi wat losser proberen te maken mocht deze dan opeens te hard aangespannen zijn.
Het losser zetten van de obi moet je vooraf in de kleedruimte regelen...
Breng nu je linkerhand naar de koigushi met de duim op de tsuba. Je duwt het zwaard met schede naar rechts-voor en je pakt over met je rechterhand, duim op de tsuba. De linkerhand plaats je terug aan de linkerheup. Nu trek je het zwaard met de rechterhand helemaal uit de obi, horizontaal met de grond.
Met de rechterarm breng je het zwaard in loodrechte positie, de koijiri voor de rechterknie... in sommige stijlen tussen beide knieën. Laat het zwaard nu naar links overhellen en leg het zodanig neer dat de tsuka dus naar links wijst en de ha naar je toegekeerd, de tsuba ter hoogte van de linkerknie en in tegenstelling tot de openingsceremonie, nu wèl horizontaal voor je.
Hierna voer je to-rei uit. Zorg er echter voor dat er voldoende plaats is tussen het zwaard en je knieën om je handen te kunnen plaatsen voor de groet.
Daarna glijdt je met gestrekte vingers van je rechterhand van in het midden van de saya naar de tsuba, rechterduim erop plaatsen, het zwaard nu rechtop zetten voor beide knieën en laat je linkerhand met gestrekte vingers van bovenaan de koigushi naar beneden glijden. Hierbij zelf niet te veel naar voor hellen;.. het zwaard moet recht blijven. Brneg nu de koijiri met de linkerhand naar de linkerheup (niet meer in de obi steken) en in horizontale positie alles naar achter brengen... hierbij begeleid de linkerhand naar achter. Neem de greep van de saya over van de rechterhand naar de linkerhand, duim op de tsuba, en plaats de rechterhand op de rechterdij.
Bij het rechtopstaan zet men de rechtervoet eerst en dan de linker... sommige stijlen staan ook zo recht maar plaatsen dan de rechtervoet achterwaarts naast de linker in plaats van die laatste naar voor te brengen.
Geef nu het zwaard over van links naar rechts , de ha naar beneden, de tsuka naar achter.
Tot slot voer je nog een staande Kami ni Taisuru rei uit.
In acht te nemen algemene punten tijdens de iaido-training
Het vasthouden van de handgreep
De rechterhand zit van voren tegen de tsuba en de linkerhand erachter tegen de kashira.
De wijsvinger van de rechterhand moet net niet de fuchi-gane onder de tsuba aanraken en de pink van de linkervuist moet vlak boven de kashira-gane zitten.
De pink van de rechtervuist en de wijsvinger van de linkerhand mogen elkaar niet aanraken.
De middellijn van de tsuka moet precies in het midden lopen van de V-vorm tussen de duimen en de wijsvingers van beide handen.
De blik
Zowel zittend als staand moeten de ogen gericht zijn op een zone vier à vijf meter voor u op de grond. Maar u moet de blik (Metsuke) niet op één punt vansthouden, maar de focus zo houden alsof je naar een berg in de verte kijkt.
In het Japans wordt dit 'Enzan no Metsuke' genoemd.
Eens je de kata inzet, kijk je altijd in de ogen van je (uiteraard ingebeelde) tegenstander en blijf je hem steeds volgen, ook al ligt hij neergeslagen op de grond, tot je de oefening volledig hebt afgewerkt.
De ademhaling
Je moet rustig vanuit de buik ademhalen. Na afloop van een kata, eerst tweemaal onopvallend diep ademhalen en bij de derde ademhaling opnieuw beginnen met een volgende kate.
Ook tijdens de uitvoering van de kata moet je zo onopvallend mogelijk ademhalen. Korte kata dienen - en dit is mogelijk - in één adem worden gedaan.
De timing van de ademhaling bij langere kata's verschilt van persoon tot persoon.
Koigushi no kiri kata of het 'breken' van de koigushi
Dit is een handeling die aan het eigenlijke trekken van het zwaard voorafgaat.
Terwijl de rechterhand op de tsuka wordt geplaatst, wordt terzelfdertijd de linkerduim op de tsuba gezet.
Deze duwt het zwaard nu 5 mm uit de saya, terwijl de rechterhand voorzichtig het geheel naar rechtsbuiten trekt.
Het is belangrijk dat het breken van de koigushi rustig gebeurt, eigenlijk zonder dat de tegenstander het in de gaten krijgt.
Ook moeten de iaidoka, en zeker diegenen die met shinken werken, erop letten dat de linkerduim die de koigushi heeft verbroken, weer ingetrokken wordt voor het snijvlak tevoorschijn komt.
Met een shinken zijn het anders onvermijdelijk pijnlijke snijwonden !
De vier elementen bij een Iaido Kata : nuki-tsuke, kiri-oroshi, chiburi en noto
Iaido is opgebouwd uit vier elementen:
Nukitsuke : het trekken van het zwaard, gevolgd door een snijdende slag of stoot
Kiri-oroshi : de snijdende of stekende slag(-en) na nikitsuke
Chiburi : het afschudden van het bloed van het zwaardblad
Noto : het terugsteken van het zwaard in de schede
Alle bewegingen dienen vloeiend, zuiver en resoluut te worden uitgevoerd.
De vele kata omvatten zittende en staande technieken, waarbij aanvallen van voor, achter en opzij kunnen komen.
Hierbij kan het om één of meerdere (denkbeeldige) tegenstanders gaan.
De uitvoering wordt gekenmerkt door concentratie en voortdurende waakzaamheid (残心 = zanshin).
De meeste kata (stijlvormen) worden zonder daadwerkelijke tegenstander uitgevoerd.
Bij de uitvoering van technieken moet men zich echter wel een tegenstander voor de geest halen zodat je een zo realistisch mogelijke situatie creëert.
Het gevoel van een werkelijk gevecht moet worden opgebouwd.
Bij het onderdeel tameshigiri worden de slagen geoefend met geslepen zwaarden op opgerolde tatami of gebundelde rietstengels.
Nuki Tsuke
Het trekken van het zwaard in Seitei Iaido gebeurt als het ware in drie fases : aanvankelijk rustig, dan iets sneller en van zodra de kissaki de koigushi verlaat met maximum snelheid.
Hierachter zit namelijk de volgende idee : als je bemerkt dat je tegenstander kwade bedoelingen heeft, pak je je zwaard vast, breek de koigushi en begin je rustig te trekken.
Als je in dit stadium ziet dat je tegenstander van verdere aanvallende bedoelingen afziet (misschien omdat hij plots inziet dat je technisch en mentaal de sterkere bent...) dan kun je nog altijd terug en het zwaard terug in de schede steken.
Als de tegenstander dan toch doorgaat met zijn aanval, neemt je nuki-tsuke definitief vorm aan en moet je zo snel mogelijk je oefening afwerken.
Kiri Oroshi
Dit is het definitief uitschakelen van de tegenstander en moet uitgevoerd worden met het gevoel alsof je een werkelijke vijand met je zwaard steekt of doorklieft.
Voor een neerwaartse slag moet je vanuit jodan-positie (het zwaard boven het hoofd... zie later) met een grote neerwaartse beweging slaan.
In een zittende kata snij je tot de kissaki op 10 cm van de grond is.
In een staande kata snij je tot het zwaard in horizontale stand is.
Na de slag mag het zwaard niet doorzwiepen, maar moet het direct stilstaan, alsof het door iets hards wordt tegengehouden.
De verschillende richtingen waarin een zwaardsnede kan worden uitgevoerd (naast de tsuki-stoot naar de keel of de borst) :
Chiburi
Chiburi is het afslaan of het af-laten-vloeien van het bloed van de zwaardkling na het steken of neerhouwen van de tegenstander.
Er komen in de Seitei Iaido drie soorten Chiburi voor :
- O-chiburi : waarbij het zwaard met een grote beweging vanaf de rechterslaap over het hoofd heen afzwaait
- Yoko-chiburi : waarbij de rechterhand an de kissaki tegelijk horizontaal zijdelings naar rechts worden bewogen
- Ko-chiburi : waarbij je het bloed van het blad laat afvloeien terwijl je de kissaki (al dan niet) op de rechterknie plaatst
Noto
Bij het opbergen van de zwaardkling in de saya, hoeft deze techniek niet erg snel te gebeuren, maar wel met de nodige precisie en oplettendheid (vooral met shinken !!).
Vooral het gecoördineerd samenwerken van linker- en rechterhand is hier van belang.
Bij noto moet de linkervuist de koigushi zodanig omvatten als het ware een extra schedeopening, zodat het zwaard niet langs het gelakte hout van de koigushi zelf schuurt, maar langs de hand.
Het zwaardblad mag beslist niet door de linkerwijsvinger worden ondersteunt.
Men legt het blad plat met de ha naar buiten langs de koigushi ter hoogte van de tsuba.
De linkerhand houdt de saya hierbij eveneens plat met de schedeopening ter hoogte van de navel.
Met de rechterhand maakt men nu een horizontale beweging naar rechts en vervolgens naar voren, terwijl de linkervuist naar achter wordt getrokken, maar de heup niet verlaat.
Tijdens deze beweging heeft de linkerpink steeds contact met de obi en vormen het zwaardblad en de saya steeds een hoek van ongeveer 90°.
Pas wanneer de kissaki in de schedeopening valt, kan met rustig de saya weer in zijn oorspronkelijke positie draaien (de snede naar boven) terwijl men het zwaard rustig in de schede laat glijden.
Afsluiten met de linkerduim op de tsuba...
Zanshin
Letterlijk : oplettendheid en voortdurende waakzaamheid.
Het verwijst naar een staat van ontspannen bewustzijn.
In Iaido verwijst zanshin specifieker naar de houding van het lichaam nadat een techniek is uitgevoerd.
Na het neerslaan van de tegenstander, moet je deze goed in de gaten blijven houden, zodoende blijf je altijd in staat opnieuw te kunnen reageren wanneer de neergehaalde tegenstrever alleen gekwetst zou blijken te zijn en opnieuw een aanval zou inzetten.
Vanaf chiburi tot aan het einde van de noto moet je je concentratie ten opzichte van de 'overwonnene' beslist niet laten verslappen.
Onder Iaidoka en Kendoka is naast het bestuderen van de technieken, het leren van de theorie een belangrijk onderdeel van de training.
Iai is ontstaan als een gevechtskunst op het slagveld en je kan je voorstellen dat in het vroege stadium van deze discipline er meer waarde aan gehecht aan de technische aspecten dan aan het dagelijks lezen van geschriften, omdat het toen eenmaal een zaak was van leven of dood.
Maar toen in Japan de Edo-periode (1603-1868) een lange tijd de stabiliteit en vrede onder de verschillende clans heerste, werd het iai voor vele Bushi (= leden van de krijgerskaste of samoerai) een vorm van vechtkunst waarbij de mentale training (het ontwikkelen van het concentratievermogen, het creëren van innerlijke rust,...) de op het werkelijke gevecht toegespitste technische training ging overheersen.
In de Buke Shohatto, een leidraad voor de leden van de krijgersfamilies, stond zelfs voorgeschreven dat de Bushi, naast hun militaire trainingen zich ook moesten bezig houden met literatuur, calligrafie, poëzie, muziek, ikebana-bloemschikken, thee-zetten,...
Deze combinatie van militaire en technisch-wetenschappelijke training noemde men Bun Bu Ryodo (letterlijk : de twee wegen van literatuur en krijgskunst) of ook nog Bun Bu Itchi (letterlijk : literatuur en krijgskunst zijn één).
De moderne variant hiervan is Ji Ri Itchi.
Ji = praktijk
Ri = theorie
Itchi = één/samen
Wat kan dat voor de moderne Iaidoka betekenen ?
De meeste Budoka, zowel in Japan als in de westerse landen, houden zich uitsluitend bezig met de technische kant van hun discipline. Wanneer die dan een examen moeten doen, kijken ze de dag ervoor nog snel even in de lesboeken om geen blauwtje te slaan bij het theoretische gedeelte van het examen. Aan de andere kant zijn er ook beoefenaars die zich echter meer met de theorie bezig houden dan met de praktijk : ze lezen dikke boeken over Zen, Oosterse filosofie, over de Samoerai, leren de Japanse taal,... maar in werkelijkheid kunnen ze geen hakama deftig aanknopen of hun Iaito correct in de obi vaststeken !
Het is dus duidelijk dat je Iaido niet uit een boekje - zelfs met foto's - of via deze cursus kunt leren.
En aan de andere kant, als je dan niets anders doet dan oefenen en trainen en er nooit iets over leest, mis je dan toch een essentieel deel in je loopbaan als Iaidoka/Kendoka.
Op Kyu-graadexamens krijg je dan vragen als :
- waarom ben je met Iaido begonnen...
- hoe ken je de geschikte lengte van een iaito...
- hoe heten die en die onderdelen van je zwaard...
- wat betekent Ki-Ken-Tai-Itchi...
Alle antwoorden op deze vragen zal je terugvinden in deze cursus. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat je al die theorie uit het hoofd gaat leren, maar dat je in je eigen bewoordingen de kern van de zaak kunt weergeven. In vele vragen en tijdens trainingen met Japanse Sensei, worden Japanse termen gebruikt. Het is niet alleen noodzakelijk om deze woordenschat te kennen, maar ook de essentie ervan te begrijpen.
2. Ken I Itchi
Kendo en Iaido gaan samen : Kendo is het gevecht met reeds getrokken zwaard, terwijl Iaido het gevecht is met het zwaard in niet-getrokken- toestand.
Je zou dus kunnen zeggen dat, zolang het zwaard nog in de schede zit, is er sprake van Iaido en dat, van zodra het zwaard de schede verlaten heeft, men spreekt van Kendo.
Vandaar dat iaido ook wel Saya no Uchi wordt genoemd...
3. Maai
Maai is de afstand tussen jezelf en je tegenstander, meestal gemeten vanaf de achterste voet.
Elke beweging in Iaido heeft een specifieke maai : soms staat de tegenstander dichtbij, soms ver weg.
Jijzelf moet hem dan al dan niet tegemoet treden of hem laten opkomen.
Het is belangrijk om in iedere situatie je goed te realiseren van welke maai er sprake is.
Dit is het opzwaaien van het zwaard dat het de schede heeft verlaten en vooraleer er een neerwaartse slag wordt gegeven.
Furikaburi en kiri-oroshi moeten soepel in elkaar overgaan.
In de Seitei Iai Kata moet het zwaard na nuki-tsuke als het ware langs het linkeroor naar achter worden gestoken waarna het zwaard boven het hoofd gehouden wordt, de kissaki naar boven gericht in een hoek van 45° naar achter (Jodan-positie).
Als nu een kiri-oroshi volgt op een andere kiri-oroshi (bvb in de 7de Seitei kata Sampo-giri), dan moet je het zwaard laten 'omklappen' langs één van je zijden voordat je het weer in jodan boven je hoofd brengt. Je moet beslist niet eerst het zwaard in de richting van je neus opzwaaien, maar er in een vloeiende beweging onderdoor kruipen.
Furikaburi en kiri-oroshi moeten altijd met een ruime, grote beweging worden gedaan en niet kortbij het lichaam.
5. Ashi Sabaki
Dit betekend het verplaatsen van de voeten.
In Iaido moeten beide voeten zoveel mogelijk met de tenen naar voren gericht zijn. Dit geldt vooral voor de achterste voet die steeds de neiging krijgt om de hiel naar binnen te duwen en zo de tenen naar de zijkant doen wijzen.
De voeten staan vrij ver uit elkaar, zodat de heup een beetje naar beneden zakt. Bij het voortbewegen moet je dan zoveel mogelijk proberen de heupen op diezelfde hoogte te houden.
Bij het stappen in verschillende richtingen, moet je er ook steeds voor zorgen dat je voeten nooit in één lijn achter elkaar komen te staan, anders verlies je je evenwicht.
Een correcte ashi-sabaki is zeer belangrijk voor een goede snijtechniek en de juiste lichaamshouding.
Ashi-sabaki wordt altijd uitgevoerd met 'tsuri-ashi' = glijdende voetzolen.
We onderscheiden 4 vormen :
- Ayumi-ashi : de ene voet passeert de andere zoals in het wandelen, zowel voorwaarts als achterwaarts
- Okuri-ashi : de ene voet gaat de andere niet voorbij, rechtsvoor-links blijft achter, zowel voorwaarts, zijwaarts als naar achter
- Hiraki-ashi : de voeten gaan elkaar niet voorbij in diagonale verplaatsing, links en rechts
- Tsugi-ashi : verplaatsing naar voor en diagonaal links-rechts met nadruk op de voorste voet, de voeten gaan elkaar niet voorbij
Ik ben Guy
Ik ben een man en woon in Izegem () en mijn beroep is .
Ik ben geboren op 04/06/1955 en ben nu dus 70 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Martial Arts, Stadsreuzen en Motorrijden.
Beginnend met Judo, heb ik mij een loopbaan van gevechtssporten en krijgskunsten eigen gemaakt, waaronder Iaido
E-mail mij op vandendriessche.guy@telenet.be
Tik op onderstaande balk om mij te e-mailen.
Gastenboek
U bent welkom met opmerkingen en vragen in mijn gastenboek... negatieve kritiek snij ik er uit...
.jpg)
%20blade.jpg)
