Deel 1xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Inleiding

(achtergrondmuziek Willem Vermandere CD Onderweg nr. 1: Morgen in de Moeren)

Een koude winterdag midden december 1914.  De Grote Oorlog was nog maar net begonnen, of er was al overal hongersnood.  De hele dag stormde het al, en niemand kon zijn huis uit.  Een gezin met 4 kinderen waren in een huis ondergedoken te midden van het bos.  Het was er nat en koud.  Ten gevolge van al die ellende braken er allerlei ziektes uit.  Zo hadden de kleinste kinderen hun kinderziektes nog niet doorgemaakt.  Hun moeder hield zich de hele dag bezig met het huishouden, terwijl de kinderen ongeduldig zaten te wachten op antwoorden die ze graag hadden geweten in verband met “De Grote Oorlog”.  De kinderen werden er zich stilaan van bewust dat ze hun vader wel eens konden kwijtraken, want hij was opgeroepen om mee te gaan naar het front.  Hij heeft nog geprobeerd, in het belang van zijn gezin om als soldaat afgekeurd te worden, maar kon zich de moeite besparen.  Allen zaten ze gespannen te wachten op het ogenblik dat de soldaten zouden aanvallen.  De vader zelf, was druk in de weer met de voorbereiding om voor lange tijd te vertrekken.

Diezelfde dag nog kregen ze een opsporingsbericht te horen van iemand die vermist was.  Hij was ook opgeroepen, maar hij is er uiteindelijk in geslaagd om te ontsnappen.  Hij besloot om een vermoeiende tocht te ondernemen naar een ver land, waar er geen oorlog was.  Op die reis werd hij geconfronteerd met vreemde culturen, en trekt als het ware op bezinning door de wereld.

In het huis van het gezin hield een meisje haar dagboek bij.  Ze schreef er alles in op wat ze die dag beleefd had.  Met iets anders kon ze zich niet bezighouden.  Het moest stil zijn.  Niemand mocht weten dat ze er ondergedoken waren.  Vader had alvast een schuilkelder gebouwd, voor het geval dat de soldaten toch iets zouden ontdekken.  Hij had hen op het hart gedrukt dat áls ze iets zouden ontdekken, ze er niet zo makkelijk van af zouden komen, dus werd er de hele dag niet gesproken.

Vele onzekerheden kwamen naar boven.  Wat zou er met ons gebeuren?  Waarom moet al dat geweld?  Waarom kan er geen vrede zijn?

___________________________________________________________________________

Vandaag was voor mij een bewogen dag.  Het leven is plots onzeker geworden.  De hele tijd heb ik diep nagedacht over alles wat mij die dag bezighield.   Ik denk dat ik nog niet goed besef wat er allemaal gebeurt.  Het is precies of alles veranderd is in mijn leven.  Ondergedoken zitten, mijn vader die soldaatje moet gaan spelen, mijn moeder die onder de hele situatie lijdt, alles was gewoon zo veel veranderd.

Vader heeft aan mij gezegd dat ik stil moest zijn.  Ik moest mij bezighouden met iets dat geen lawaai maakte.  Daarom ben ik een dagboek begonnen.  Elke dag zal ik daar iets in opschrijven, en zal ook een paar gedichten schrijven over vrede.  Hopelijk kan ik daar mijn dagen mee vullen.  Tegelijkertijd zit       ik met angsten.  Ik ben tenslotte het oudste kind van het gezin en voel mij een stuk verantwoordelijk voor mijn kleine zusjes.

Nu de dag bijna voorbij is, de zon ondergaat en het gevaar geweken zing ik wat liedjes om de

tijd te laten voorbijgaan.  Na dat ritueel ga ik me omkleden en kruip ik onder de wol.  Hier in het bos zijn het altijd koude nachten, vooral ’s winters.  Vader waakte vroeger altijd bij mij.  Toen woonden we nog in een mooi huis.  Hij vertelde mij mooie verhalen over de Middeleeuwen, over ridders en kastelen.  Ik luisterde heel aandachtig en kon daarna goed slapen.  Nu zal alles veranderen.  Vader zal er niet meer zijn.  Ik heb er even aan gedacht om tegen vader te zeggen dat hij ook moest proberen te vluchten, maar heb dat dan toch maar niet gedaan.  Morgen is weer een nieuwe dag, een dag waarop weer veel zal gebeuren.

......................................................................................................................................................

(zachte muziek  CD Woodlands nr. 1: Winter)

Iedereen van het gezin had dus wel zijn bezigheid, maar zaten met vele vragen over de oorlog.  Ze wisten niet wat er zou gebeuren met hun vader.  Hun vader is altijd een harde werker geweest.  Hij is loodgieter van beroep en houdt wel van dit werk.  Maar de oorlog, daar had hij minder zin in.

De vader vertelde over zijn dochter het volgende:

Na het opsporingsbericht van aanstaande zaterdag gaf mijn dochter mij de raad hetzelfde te doen.  Ik zei daarop: dit is geen goed idee, mijn kind.  Ik sta bekend als een harde werker en iedereen in het dorp kent mij hier, en het volk weet zeker een paar plaatsen waar ik zou kunnen onderduiken.

Dus dochterlief, ik geef jou de raad om stilletjes te doen wat de legermacht van ons eist.

(30 seconden achtergrondmuziek Willem Vermandere CD Omzwervingen nr. 2: Donker land en daarna verdergaan met lezen terwijl de muziek speelt)

Plots was zover: de soldaten kwamen aangerend en bonsden hard op de deur.  De moeder deed open en de kolonel had een bevel meegegeven om de vader te komen halen.

In het kampement aangekomen, gaven ze de man propere legerkleren en stevige laarzen.

Hij kreeg meteen een spoedcursus in het bestrijden van de vijand, en kreeg vervolgens zware driloefeningen, want een soldaat moet gedisciplineerd zijn en het vaderland goed kunnen verdedigen.

- - - - -

Eenmaal ongekleed begon de commandant meteen het hele reglement uit de doeken te doen.  Één van de regels was dat iedere soldaat een andere naam kreeg.  Bij deze is dat dan ook gebeurt: vanaf nu heette Jozef Patrick.  Iedere soldaat kreeg ook een nummer, want ze werden niet aangesproken met naam of voornaam.  Jozef alias Patrick kreeg het nummer 7221.

Nu, zo zei de commandant zul je een opleiding krijgen in het hanteren van een wapen.  Om de vijand goed te kunnen bestrijden heb je zowel kennis van theorie als praktijk nodig.

Daarna liet de commandant de hele fanfare oprukken om het bekende lied ‘Alte Kameraden’ te spelen.  Daarop moesten de nieuwelingen hun marcheerkunsten tonen.

Start de muziek zei de commandant, en de fanfare begon meteen te spelen.

(Alte Kameraden: geluid van YOUTUBE http://www.youtube.com/watch?v=6viEBkWBpA0)

......................................................................................................................................................

Nu vader vertrokken is voel ik mij eenzaam.  Mijn dagboek helpt mij er weer bovenop.  Vandaag hebben ze vader meegenomen om te gaan vechten.  Mijn moeder is ervan geschrokken.  Ik heb haar beloofd dat ik er altijd voor haar zal zijn als ze het moeilijk heeft.  Vader heeft belooft af en toe eens te schrijven, en hopelijk schrijft hij iedere keer dat hij het zal overleven, want als hij het niet overleefd, dan denk ik dat ik het ook niet zal overleven.

Mijn eerste gedicht is nu al klaar.  Deze gedichten schrijf ik speciaal voor vader.  Als hij terugkomt wil ik dat hij trots is op zijn gezin en vooral op de manier waarop wij steun vinden bij elkaar.

(aangepast gedicht van de site http://www.1001gedichten.nl/gedichten/450/samen/)

Samen zijn is nog een groot woord,
Want heel wat mensen hebben ons samenzijn doorboord!
Samen huilen en lachen.
Samen besloten om even ergens anders tot rust te komen, in de hoop dat het toch zal lonen.
Samen praten zonder geschreeuw.

Samen zijn met veel liefde.
Samen zeggen ik hou van jou, dan weet ik dat alles goed komen zal.
Zonder al die haat
Samen verder gaan tot het einde.

Van zodra vader ons een brief geschreven heeft, zal ik meteen bereid zijn hem een brief terug te schrijven.  Daarin zal ik dan mijn gedicht stoppen.  Ik zal hem vragen of het niet te lastig is daar in het leger, of hij daarna nog een tweede brief wil schrijven en of hij ons een bezoekje komt brengen met Kerstmis.  Want met Kerstmis zit niemand graag alleen.

......................................................................................................................................................

(achtergrondmuziek CD Voyage à Compostelle nr. 1: Dum pater familias)

Ik ben vertrokken op een lange reis.  Ik heb per brief vernomen dat ik ook opgeroepen was om te gaan meestrijden, maar heb daar hoegenaamd geen zin in.  Zaterdagavond hoorde ik op de radio dat ik gezocht werd wegens het niet naleven van de regels die het leger me oplegde.  Ik heb dan uiteindelijk besloten om naar het buitenland te vluchten.

Ik ging naar mijn verlaten huis aan de rand van het bos.  Ik pakte mijn valies, en ging op pad.  De eerste dagen verliep alles zoals gepland: het was koud, maar draaglijk.  Onderweg bad ik wat, en las wat gedichten.  Ik las onder andere een gedicht over tijd, want ik vond dat dit wel op mij van toepassing was.

(gedicht van de site http://www.frieschdagblad.nl/index.asp?artid=24849)

Tijd van vloek en tijd van zegen

tijd van droogte tijd van regen

dag van oogsten tijd van nood

tijd van stenen tijd van brood.

Tijd van liefde nacht van waken

uur der waarheid dag der dagen

toekomst die gekomen is

woord dat vol van stilte is.

Tijd van troosten tijd van tranen

tijd van mooi zijn tijd van schamen

tijd van jagen nu of nooit

tijd van hopen dat nog ooit.

Tijd van zwijgen zin vergeten

nergens blijven niemand weten

tijd van kruipen angst en spijt

zee van tijd en eenzaamheid.

Wie aan dit bestaan verloren

nieuw begin heeft afgezworen

wie het houdt bij wat hij heeft

sterven zal hij ongeleefd.

Tijd van leven om met velen

brood en ademtocht te delen –

wie niet geeft om zelfbehoud

leven vindt hij honderdvoud.

Wat ik zeker niet mocht vergeten was pen en papier.  Eigenlijk was het de bedoeling om tegelijkertijd een bezinning te houden voor mezelf.  Ik heb bang afgewacht op het moment dat ik zekerheid kreeg over mijn lot bij het leger.  Toen ik mijn oproepingsbrief kreeg was mijn besluit meteen genomen.  Ik moest en zou vluchten.  Ik zou niet terechtkomen bij een bende die er alleen op uit was om oorlog te voeren, en het vaderland te verdedigen.  Ik zou een vredig bestaan leiden.

Ik wist alleen niet wat ik zou doen als ik onderweg gekwetst raakte.  Ik veronderstel dat ze mijn opsporingsbericht ook naar de buurlanden zouden verzenden.  Daarom heb ik mijn voorzorgen genomen en een EHBO-kistje samengesteld.  Zo zou ik mezelf kunnen verzorgen tot ik ver genoeg gevlucht ben.

Mijn eerste zorg was veilig in Nederland geraken.  Een auto had ik niet.  Wat ik wel had was een fiets, maar daar kon ik moeilijk mee over zee gaan.  Geld had ik ook niet, dus moest ik een manier zoeken om aan geld te geraken, wat niet makkelijk is.  Iedereen zou mij herkennen en mij gaan verklikken bij het leger.  Over die manier zou ik nog eens moeten over denken. Werk zoeken zou niet helpen, want dan verraad ik dat ik in het land ben.  Ik dacht bij mezelf: laat ik er nog maar eens een nachtje over slapen.  TIJD brengt raad.

......................................................................................................................................................

Na een vermoeiende dag ging soldaat 7221 naar zijn barak om te gaan slapen.  De omstandigheden in de barak waren alles behalve hygiënisch.  Een toilet was er niet.  De soldaten moesten hun behoefte doen in de vrije natuur.  Het bed was een doodgewone matras die al jaren versleten leek.

Al bij al had soldaat 7221 het nog niet zo slecht.  Hij werd niet slecht behandeld, maar wel zwaar gedrild.  Hij was erg moe na zo’n dag.  Hij was iedere keer blij dat hij mocht gaan slapen.

Van het eten mocht hij ook niet klagen, want er werd hem iedere keer een vers klaargemaakte maaltijd voorgeschoteld die enkele andere soldaten moesten maken in opdracht van hun commandant.

Als er nog tijd over was schreef hij een brief naar huis in de hoop dat hij zou terechtkomen.  Z’n dochter was zijn oogappel, daarom dat hij iedere keer iets schreef speciaal voor haar.  Hij was er zeker van dat zijn dochter hem nooit in de steek zou laten.

(zachte muziek Willem Vermandere CD Omzwervingen nr. 12: Treurzang voor Stefan)