De dokters van MINSA zijn nog altijd in staking. Sinds iets meer twee weken kan je als je ziek wordt niet meer op consultatie in de publieke hospitalen of gezondheidscentra. In Lima is er enkel een verdunde personeelsbezetting voor de emergentiediensten en intensieve zorgen in de hospitalen. In andere steden zoals Arequipa zou, volgens de plaatselijke krant, zelfs de dienstverlening in de emergentie niet gegarandeerd zijn.
De Minister van Gezondheid is, sinds de aankondiging van de staking, bezig met een soort van publieke campagne om de burgers op te zetten tegen de dokters en verplegend personeel. In verdoken of open bewoordingen wordt het medisch personeel ervan beschuldigd niet bereid te zijn tot dialoog; lui te zijn; onverantwoordelijk en zelfs crimineel in hun beslissing om te staken en de zieke bevolking aan zijn lot over te laten.
De Minister schijnt daarbij te vergeten dat de dokters al sinds meer dan een jaar in dialoog zijn en dat hijzelf in januari 2008 reeds akkoorden tekende die de regering hijzelf dus - niet naleeft. Hij schijnt daarbij ook te vergeten dat hij van de ene dag op de andere via een Decreet afvaardigde dat de dokters voortaan 8 uur ipv. 6 uur moeten werken voor hetzelfde magere loon. Dat de gezondheidssector in Peru schreeuwt om structurele oplossingen in plaats van de bouw van weer eens zoveel hospitalen. Dat het land al meer dan twee jaar een economische boom beleeft maar dat de Staat zijn beloftes om meer te investeren in gezondheid niet nakomt. Dat de statistieken op vlak van welzijn en gezondheid in het land miserabel zijn en blijven. Dat té veel mensen in Peru sterven van diarree, van een kind te baren, van een (illegale) abortus in miserabele omstandigheden, van TBC, van malaria en van nog zoveel andere ziektes of situaties die perfect te voorkomen én te behandelen zijn. Maar er is geen gezondheidspost in buurt; geen ambulance (of die is kapot; of de benzine is op); de dokter is niet op post net wanneer hij dringend nodig is; de voorraad medicijnen of injectienaalden is op; de patient of zijn familie heeft het geld niet om het medisch materiaal, dat ontbreekt in het gezondheidscentrum, bij de comerciële apotheek om de hoek te kopen; Enzovoort, enzovoort
Ik ben ervan overtuigd dat ook de medische wereld, dokters op de eerste plaats, autokritisch moeten zijn en hun eigen aandeel moeten bekijken in het meer efficiënt maken van de sector; het uitroeien van nepotismen; het aanknopen van rijpere en evenwichtigere relaties met hun patienten; het democratiseren van de sector; het in ere herstellen van de dienstverlening en de wezenlijk humanitaire en sociale inspiratie van hun beroep.
De houding van de Minister is echter allesbehalve constructief. Zo liet hij zich vorige week ontvallen dat hij zou vragen aan dierenartsen met een master in ziekenhuiswetenschappen om het management van alle publieke hospitalen op zich te nemen. De Minister mag niet vergeten dat staking een recht is. Zeker na maanden van vruchteloze dialoog en tervergeefs wachten op het nakomen van akkoorden die hij zelf ondertekende. Ook in een cruciale sector als gezondheid is staking een recht. Het syndicaat heeft trouwens tenten opgezet aan de ingang van de belangrijkste hospitalen in Lima waar de stakende dokters de bevolking gratis behandelen. De luie dokters hebben ondertussen ook het ontslag van de Minister geëist.
Sinds maandag zijn de dokters van het Ministerie van Gezondheid (MINSA) in staking. En vandaag is ook het medisch personeel van de sociale zekerheidsinstelling EsSalud een staking van onbepaalde duur begonnen. De witte woede die hier is onstaan, is echter niet van gisteren. De dokters en verpleegsters van Perú zijn al een tijd boos. Boos omdat de Staat niet voldoende prioriteit en geld geeft aan de gezondheidssector. In 2005 gaf de peruaanse staatslechts 4.5% van zijn BNP aan gezondheid, de helft van het latijnsamerikaanse gemiddelde. De Peruaanse staat geeft jaarlijks slechts 130 USD per persoon uit (in 2005). Het medisch personeel is ook boos omdat de Staat - zowel MINSA als EsSalud - zijn ondertekende akkoorden niet nakomt ivm. loonregulatie en -gelijkschakeling, loonpremies voor personeel in afgelegen gebieden; het aanbieden van een formeel werkcontract in loonverband aan geprecarizeerde pseudo-zelfstandigen, enz.Een paar dagen geleden zorgde de Minister van Economie voor extra olie op het vuur toen hij aankondigde dat er zal gesneden worden in het nationaal budget voor 2009, wat betekent dat er in de toekomst dus zeker niet meer geld voor openbare gezondheid zal beschikbaar zijn.
Maar wat is MINSA? En wat is EsSalud? En waarom vereningen de dokters en ander medisch personeel zich niet in één syndicaat? Een beetje uitleg is hierbij wel nodig
Peru kent een gefragmenteerd systeem van gezondheidsdienstverlening: de rijkste laagvan de bevolking heeft een privé-ziekteverzekering (slechts 1.4 %) en doet beroep op privé-dokters en klinieken; militairen, polities en hun families (1.9 % van de bevolking) hebben hun eigen verzekering, gezondheidscentra en hospitalen; een deel van de beroepsbevolking dat in loonverband werkt heeft een ziekteverzekering binnen het traditionele systeem van sociale zekerheid EsSalud (slechts 17.3% van de peruanen) en de rest van de bevolking is tenslotte aangewezen op het netwerk van diensten en infrastructuur aangeboden door het Ministerie van Gezondheid. Het overgrote deel van de Peruanen maakt dus gebruik van de gezondheidsdiensten van het ministerie (MINSA) en in mindere mate - EsSalud.
De kwaliteit van de basis-gezondheidszorg in zowel EsSalud als MINSA laat te wensen over. Enkele pijnpunten die de Defensoría del Pueblo in haar verslagen opsomt zijn: lange wacht-rijen en wachttijden voor consultaties en ingrepen; gebrek aan medicijnen en medisch materiaal; ontoereikende infrastructuur; gebrek aan of niet aanwezigheid van medisch personeel in de rurale zones; discriminatie en weinig respectvolle benadering van (vooral arme en inheemse) patienten; verkeerde diagnoses én behandelingen; enz. Indien de doorsnee peruaan echter zou kunnen kiezen, verkiest hij/zij de diensten van EsSalud boven die van het Ministerie. Vooral voor wat behandeling van levensbedreigende ziekten, ongevallen en andere meer complexe gevallen betreft, heeft EsSalud een veel betere reputatie dan het MINSA, en zelfs in veel gevallen een betere prijs-kwaliteitverhouding dan de privésector.
Zeker in de hoofdstad Lima , waar het aanbod van EsSalud zich concentreert, zijn de condities van EsSalud dus beter; zowel wat betreft infrastructuur en dienstverlening maar ook wat betreft de werkcondities van het medisch en verplegend personeel. De dokters in EsSalud verdienen bv. meer dan hun collega´s in het Ministerie. De arbeidscondities in de centra en hospitalen van MINSA zijn dan ook verre van rooskleurig: de meerderheid (men spreekt van 60%) van de dokters, verplegend en ander technisch personeel werkt niet eens in loonverband maar in een precair statuutvan persoonlijke diensten (een soort van verplichte pseudo-zelfstandigen). Dat betekent dat hun werkgever het ministerie geen sociale bijdragen betaalt: noch voor hun gezondheidsverzekering, noch voor hun pensioen, noch voor hun vakantie, Hun arbeidscontract kan op elk moment opgezegd worden zonder dat de werknemer recht heeft op een ontslagvergoeding of wat dan ook. In het MINSA werken verpleegsters die minder verdienen dan het wettelijk maanloon (550 Soles of minder dan 140 Euro) en niet kunnen terugvallen op een ziekteverzekering als ze een intrahospitalaire infectie oplopen. Dokters die gemiddeld 2.500 Soles per maand verdienen (625 Euro) voor een volle dagtaak in MINSA zijn volgens een peruaanse blog - eerder regel dan uitzondering.
Gezondheid! Dat is wat we elkaar toewensen als we een glaasje klinken op iemand´s verjaardag, op nieuwjaarsdag, ter gelegenheid van welk feest of speciale gebeurtenis dan ook. Zoals het opstarten van deze blog: Salud!
Salud! Ook de mensen in Zuid-Amerika wensen elkaar dat heel regelmatig toe. En niet toevallig, natuurlijk. Een goede gezondheid is waarschijnlijk één van onze hoofdbekommernissen of aspiraties in het leven. Gezondheid heeft alles te maken met welzijn en met ontwikkeling: emotioneel, materieel, spiritueel. Onze gezondheid is een soort spil of ruggemerg waarmee al onze activiteiten, bezigheden, emoties, gedachten, uitdrukkingen en projecten in het leven onlosmakelijk zijn verbonden. Hoe belangrijk onze gezondheid is, merken we vooral als we ziek worden of als er iets fout loopt...
Gezondheid is niet alleen een godsgeschenk, iets waar we bij gratie van een Hogere Kracht al dan niet over beschikken; het is vooral ook een RECHT én een individuele en collectieve opgave. In een ideaal land in een ideale wereld dragen we allemaal zorg voor onszelf, onze omgeving en elkaar´s gezondheid; en draagt ook de Staat zorg voor de gezondheid van (al) zijn burgers. En als we dan toch ziek worden, om welke reden dan ook, hebben we allemaal toegang tot een goede behandeling en verzorging medicijnen en andere hulpmiddelen incluis-; krijgen we voldoende tijd om te herstellen en kost ons dat geen duiten van centen. Van ziek zijn worden we, in die ideale wereld, in ieder geval niet arm.
In landen zoals Peru, Ecuador en Bolivië staat de realiteit heel ver af van dat ideaal. Daarover wil deze blog het hebben. Over leven, werken, welzijn en gezondheid in deze hoek van de wereld. Over wat er goed gaat en over wat er misloopt. Over wat mensen eraan doen, hoe ze ermee omgaan, hoe ze het beleven. Over hoe een Belgische ontwikkelings-ngo zoals het Fonds voor Ontwikkelingssamenwerking Socialistische Solidariteit- korter en in één adem FOS dit recht op gezondheid via ontwikkelingsprojecten ondersteunt. Over hoe een Belgische FOS-medewerkster op het terrein haar werk beleeft en gezondheid ervaart via haar leven in Peru en werkbezoeken in de regio.
Welke lezers heeft deze blog voor ogen? Deze blog is gericht aan de vele mensen die FOS-projecten ondersteunen en dan vooral de gezondheidsprojecten in de regio Andes; leden van de verschillende basisorganisaties die FOS dragen in België: de socialistische mutualiteit, vakbond en partij en alle mogelijke culturele en sociale verenigingen die lid zijn van de socialistische beweging in Vlaanderen. Maar hij is ook gericht aan alle FOS-collega´s in België en ergens anders ter wereld. En verder aan iedereen die geïnteresseerd is in het leven hier, het werk van FOS en de persoonlijke reflecties van een FOS-medewerkster die leeft en werkt in (voornamelijk) Peru.
Ik vat deze blog op als een soort collectieve omzendbrief met nieuws, weetjes, opinies en mijmeringen uit de regio. Een stukje nieuws en facts maar ook veel persoonlijke reflecties en ervaringen. Vooral dan rond gezondheid en de projecten die FOS ondersteunt. Maar ook de politiek, de ontwikkelingssamenwerking, het millieu, de rechten van de vrouw, de actualiteiten, de arbeidsomstandigheden ... zullen wel aan bod komen.
Mijn goede voornemen is om minstens eens per week van mij te laten horen.
