In de NederlandseOpiumwet wordt onderscheid gemaakt tussen soft- en harddrugs. In geval van softdrugs worden de risico's toelaatbaar geacht. Harddrugs zijn in de praktijk veel schadelijker. Alcohol wordt door sommigen tot de harddrugs gerekend, alleen is het een legaal product en algemeen geaccepteerd. Nederland telt ongeveer 350.000[1]alcoholisten en België 300.000 [2]; ter vergelijking: het aantal opiaatverslaafden in Nederland wordt geschat op ongeveer 25.000[3], nog geen tiende daarvan.
In de volksmond is het verschil dat harddrugs (onder meer cocaïne en heroïne) zowel lichamelijk als geestelijk verslavend kunnen werken, terwijl softdrugs (zoals hennepproducten) niet of alleen geestelijk verslavend zijn.
Cocaïne is vooral geestelijk verslavend. Zo kent cocaïne, behalve hevige agitatie, agressie, craving of moeheid, geen echte lichamelijke afkickverschijnselen. Hennepproducten daarentegen worden veelal gemengd gerookt met tabaksproducten die, door de aanwezige nicotine, zeer verslavend zijn.
De afkickverschijnselen van harddrugs zijn vaak hevig, maar de ergste symptomen zijn meestal na vijf dagen voorbij, waarna er nog een periode volgt van 'psychisch afkicken'. Deze periode is cruciaal voor eventuele terugval. Gevaarlijk is het weer gaan gebruiken van dezelfde dosis die men gebruikte voor het afkicken. De opgebouwde tolerantie kan weer snel afnemen, waardoor de kans op een overdosis bestaat.
Hoewel goed versneden harddrugs op zich niet zo schadelijk zijn als bijvoorbeeld grote hoeveelheden alcohol, zorgen ze vaak voor veel problemen. Financieel, lichamelijk (men heeft minder honger en kan zich gaan verwaarlozen), psychisch (men kan vreemde dingen doen onder invloed van drugs) en men kan op straat belanden met alle gevolgen van dien. Een gebruiker die verslaafd is, belandt vaak in de criminaliteit, vaak 'kruimelwerk', maar soms ook zwaardere delicten als inbraak, handel in drugs en overvallen. Alcoholisten belanden minder vaak op straat, maar er lopen er genoeg rond die dakloos zijn en/of een zwervend bestaan leiden.
Drugs (ook wel: verdovend middel, bedwelmingsmiddel, narcoticum, roesmiddel, geestverruimend middel, verboden middel of droog/droge) is een verzamelnaam voor geneesmiddelen en genotsmiddelen die een meer of minder drogerende (verdovende en/of opwekkende) werking hebben, en die tot verslaving kunnen leiden. Het woord narcoticum (meervoud: narcotica) wordt vaak gebruikt bij justitie en de politie. Het woord drug komt oorspronkelijk van het Middelnederlandse woord droge (waar het woord drogist vandaan komt), het Engels heeft dit woord van het Franse woord 'drogue' geleend die het op zijn beurt weer van het Middelnederlands heeft geleend, Nederland heeft dit woord weer uit het Engels gehaald, hoewel het daar zowel medicijn als verdovend middel betekent die eerste betekenis heeft drug in het Nederlands niet. In het Frans gebruikt men voor het woord 'verdovend middel' ook wel 'stupéfiant', hetzelfde woord als het bijvoeglijk naamwoord 'verbluffend'
