werken aan je depressieve klachten met technieken uit de cognitieve gedragstherapie
02-07-2007
door Sigert Vandenberghe
(Berichtenblad van de Vlaamse Vereniging voor Gedragstherapie, 2007, 34 (2), pp. 70-72)
Depressie is een ziekte en niet het gevolg van zwakte of een gebrek aan wilskracht. Een depressie kan iedereen overkomen, maar is gelukkig ook goed te genezen. Met deze deculpabiliserende en motiverende woorden opent Prof. Dr. C. Van Heeringen Je kan anders!. Voor de depressieve lezer zullen deze woorden zeker motiveren om verder te lezen. Toch namen ze het ietwat onwennige gevoel niet weg dat me besloop toen mij gevraagd werd om als jonge psycholoog/psychotherapeut een recensie te schrijven over een boek over depressie dat geschreven is door experts on the field met jarenlange ervaring. Ik heb mij door dit gevoel evenwel niet laten weerhouden om Je kan anders! met een kritische blik te bekijken.
Zoals de subtitel werken aan depressieve klachten met technieken uit de cognitieve gedragstherapie reeds laat vermoeden, richt het boek zich tot mensen die nood hebben aan informatie en praktische tips betreffende depressie. De doelgroep waartoe de auteurs zich richten, is dan ook op de eerste plaats de (grote) populatie van mensen met depressieve klachten. Een strenge waarschuwing aan het begin van het boek wijst er wel meteen op dat het boek geen vervanging biedt voor een behandeling van depressie door een arts of een psycholoog. Een terechte waarschuwing. Voor depressieve patiënten kan het boek hooguit een zij het waardevolle aanvulling en ondersteuning bieden van de therapie. Vraag is wel of die waarschuwing zo streng geformuleerd dient te worden: Depressie is een ernstige aandoening. Als je depressief bent, heb je meer nodig dan dit boek je kan bieden. Schrikt dit niet af? En laat ons eerlijk zijn, hoe groot is de kans dat het gevaar waarvoor gewaarschuwd wordt zich daadwerkelijk zou voltrekken? Een depressieve patiënt die een klepper van ruim 270 bladzijden ter hand gaat nemen om zichzelf te genezen? Ik denk het niet. Maar laten we niet muggenziften. De bezorgdheid van de auteurs lijkt me terecht, het teweeggebrachte effect van de waarschuwing zal misschien niet bij elke lezer gelijk zijn aan het bedoelde effect.
Naast mensen met depressieve klachten zal dit boek zeker en vast nuttig zijn voor naasten van depressieve patiënten. Ook zij zullen in Je kan anders! ongetwijfeld een antwoord vinden op vele van hun vragen. Het zal hun begrip van hun depressieve naaste enkel ten goede komen.
Hoewel de auteurs het boek niet expliciet voorstellen als een soort praktijkgids voor psychotherapeuten die met depressieve patiënten werken, lijkt dat me nu net een doelgroep waarvoor het boek een grote waarde kan hebben. Zeker voor beginnende therapeuten is het boek erg leerzaam. Het kan bovendien zeker en vast gebruikt worden ter ondersteuning van de therapie. Hoewel je vele themas die aan bod komen reeds kent vanuit een theoretisch oogpunt, illustreert het boek hoe je die zaken op een verstaanbare wijze kunt overbrengen naar patiënten. Psycho-educatie heet dat dan, een essentieel onderdeel van elke gedragstherapeutische behandeling. Bovendien wordt het boek overspoeld door de drie grote golven binnen de gedragstherapie, zoals John Teasdale die in een recent verleden nog beschreef op de studiedag van de VVGT in 2004: de uitgesproken gedragstherapeutische benadering stoelend op de leerpsychologie (eerste golf), de cognitieve benadering (tweede golf) en de meer mindfulness-, acceptance en commitmentachtige aanpak (derde golf). Dit maakt het boek zeer volledig en verruimt de blik van wie tot dusver voornamelijk op één golf heeft gesurft. Het zal niet alleen mijn ervaring zijn dat de ene depressieve patiënt meer baat heeft bij een gedragsmatige aanpak, terwijl de andere misschien meer heeft aan een cognitieve of mindfulnessachtige aanpak. Vaak is een combinatie van verschillende elementen aangewezen zodat men voor iedere patiënt tot een mengsel komt dat vrijwel uniek is. Dit sluit goed aan bij het onomstootbaar feit dat geen twee depressies dezelfde zijn. Dit boek biedt de ingrediënten waarmee de lezer dan zelf aan het mengen kan gaan, eventueel en bij mensen die voldoen aan de klinische diagnose voor depressie zelfs liefst onder begeleiding van een therapeut.
Een kritische bedenking die tijdens het lezen van het boek bij mij opkwam is dat de gehanteerde taal niet altijd even eenvoudig is. Jim White, een van de founding fathers van de psycho-educatieve methode, stemt het materiaal en de teksten die hij in zijn lessen over stress, angst en depressie gebruikt af op het leesniveau van een negenjarige. Dit is het gemiddelde leesniveau van zijn populatie (de Schotse bevolking). Gaan we ervan uit dat de populatie waarvoor dit boek bestemd is hetzelfde leesniveau heeft, dan zal het voor sommige lezers moeilijk worden. Alleen al in het voorwoord wordt getoverd met begrippen als hormonaal stelsel, immunologisch stelsel, deficiënties in de neurotransmittersystemen Woorden die u en ik misschien wel eens in de mond nemen, maar die voor de gemiddelde Vlaming chinees zijn. Zeker in het voorwoord lijken dergelijke woorden mij een beetje jammerlijk gekozen. Het zal de minder talige medemens immers niet stimuleren om verder te lezen. Je zou hier kunnen tegen in brengen dat je nu eenmaal met een jargon zit waar geen alternatieven voor bestaan. En hoewel daar iets van waarheid aan is, denk ik dat er voor bijvoorbeeld een woord als postuleerde toch wel toegankelijkere alternatieven bestaan. Ik meen wel dat de auteurs hun best gedaan hebben om hier rekening mee te houden, dat dit door de band genomen ook goed gelukt is, zij het op een aantal stukken na.
Wat dit boek buiten de psycho-educatieve waarde nog bijzonder sterk maakt, is dat de auteurs echt getracht hebben om er een doe-boek van te maken. Goed beseffende dat je je van een depressie niet afleest, trachten ze de lezer met depressieve klachten te motiveren om actie te ondernemen aan de hand van allerlei opdrachten, registratieformulieren én een audio-CD met oefeningen. Merk op dat de beginnende therapeut ook hier zeker inspiratie kan uit putten. Wat misschien wat jammer is, is dat de registratieformulieren en schrijfopdrachten in het boek zelf staan. Dat is niet zo handig. Bovendien moet je dan in je mooi exemplaar gaan schrijven. Kopietjes nemen is ook een mogelijkheid maar moeten we onze depressieve medemens die moeite niet besparen? Zijn symptomen zullen hem/haar hier immers in tegenwerken. Een apart invulboekje ware geen slecht idee. Dan kan meteen ook wat meer ruimte schrijfruimte voorzien worden bij de diverse opdrachten. Misschien voor een volgende druk?
De opbouw van het boek volgt de logica zelf. Wat is depressie? De medicamenteuze behandeling, de niet-medicamenteuze behandeling. Dan volgt er een interludium Waar sta jij in je veranderingsproces? Een minder traditioneel maar bijzonder waardevol deel in een boek over depressie (maar begrijpt de gemiddelde Vlaming het woord interludium?) omdat het een stuk realisme brengt: veranderen doe je niet van vandaag op morgen! Het is een proces dat je doormaakt, met vallen en opstaan. Daarna komen de klassiekers anders leren denken en anders leren doen aan bod. Waar ik persoonlijk echt blij mee was, is dat er een apart hoofdstuk gewijd wordt aan piekeren. Het is vaak een weerspannig en moeilijk te behandelen element van vele depressies. De uitgebreide aandacht hiervoor en zeker ook de praktische aanpak ervan, bieden echt een meerwaarde aan het boek. Ook het thema zelfdoding krijgt een apart hoofdstuk, waarmee het duidelijk uit de taboesfeer wordt gehouden. Tot slot wordt er nog aandacht besteed aan het voorkomen van terugval en hoe als familie omgaan met een depressief gezinslid.
Conclusie: Je kan anders! is een aanrader. Het kan gebruikt worden ter ondersteuning van een therapie voor een depressieve cliënt. Verder illustreert het boek hoe je bepaalde psychologische fenomenen op een verstaanbare wijze kan overbrengen aan je cliënt. Toegegeven, ik zag er wat tegenop om aan de meer dan 270 bladzijden te beginnen. Maar eens vertrokken, was er geen houden meer aan.
Voor sommige mensen is een terugval in een depressie een spijtige realiteit. Dat is niet gering, want een depressie is echt wel ingrijpend en het is dan ook goed te begrijpen dat mensen erg bang zijn om te hervallen. Langs de ene kant is het erg zinnig om proberen terugval te voorkomen, anderzijds kun je zo bezig zijn met je schrik voor deze ziekte dat je geen leven meer hebt. In dit hoofdstuk probeert de auteur antwoord te geven op twee vragen: wat kan je doen om de kans op terugval zo klein mogelijk te houden en hoe kun je bij terugval ervoor zorgen dat deze zo kort en zo ondiep mogelijk is?
Bij een depressie is het in ieder geval belangrijk dat patiënt en behandelaar proberen een zo compleet mogelijk herstel na te streven. Als je antidepressiva neemt betekent dat ook dat je deze blijft doornemen als je al beterschap voelt, want te snel stoppen kan snel leiden tot herval. Bespreek het stoppen van medicatie dus steeds met je arts. Ook blijkt uit onderzoek dat het toevoegen van cognitieve gedragstherapie aan de behandeling echt wel zorgt voor een betere bescherming. Zorg dragen voor onze geestelijke tuin betekent ook zorg dragen voor je lichaam, zorgen voor fijne ervaringen. Soms helpt het leven een handje, soms werkt het leven ook tegen.
Bepaalde houdingen en opvattingen zorgen er ook voor dat je minder stress ervaart of de bestaande stress beter de baas kunt. Jezelf accepteren met je beperkingen of jezelf (en anderen) het recht geven om elkaar teleur te stellen, niet steeds te moeten voldoen aan verwachtingen, tijd nemen voor jezelf en neen durven zeggen zijn daar voorbeelden van. Een plezierige en respectvolle omgang met jezelf en de ander is een bron van geestelijke en lichamelijke gezondheid voor jezelf en de ander. In je leven op zoek gaan naar wat voor jou werkt om je gelukkig te voelen, positieve en waardevolle dingen te doen en positieve gevolgen creëren op korte en lange termijn is wellicht voor iedereen een opdracht. Dat dit pad niet steeds met rozen bezaaid is en dat we ons soms behoorlijk kunnen pijn doen op deze zoektocht kunnen we er maar best bijnemen. Leren gaan doe je niet alleen door je succeservaringen met gaan maar al evenzeer door je vallen.
In het hoofdstuk worden suggesties gegeven om te leren leven in vriendschap met jezelf, hoe je kan omgaan met de ups en downs van het leven en jezelf Veel aandacht gaat daarbij ook naar het beoefenen van opmerkzaamheid en daarbij horen ook twee korte meditatieve oefeningen op de bijgeleverde CD Hoe associaties die we tijdens een depressie opdoen ons later weer kwetsbaar maakt voor een komende episode wordt erg helder uitgelegd. Acceptatie van deze ervaringen en associaties , het leren van je eigen alarmsignalen en constructief handelen zijn enkele van de mogelijkheden om met een mogelijke terugval om te gaan.
Voor sommige mensen is een terugval in een depressie een spijtige realiteit. Dat is niet gering, want een depressie is echt wel ingrijpend en het is dan ook goed te begrijpen dat mensen erg bang zijn om te hervallen. Langs de ene kant is het erg zinnig om proberen terugval te voorkomen, anderzijds kun je zo bezig zijn met je schrik voor deze ziekte dat je geen leven meer hebt. In dit hoofdstuk probeert de auteur antwoord te geven op twee vragen: wat kan je doen om de kans op terugval zo klein mogelijk te houden en hoe kun je bij terugval ervoor zorgen dat deze zo kort en zo ondiep mogelijk is?
Bij een depressie is het in ieder geval belangrijk dat patiënt en behandelaar proberen een zo compleet mogelijk herstel na te streven. Als je antidepressiva neemt betekent dat ook dat je deze blijft doornemen als je al beterschap voelt, want te snel stoppen kan snel leiden tot herval. Bespreek het stoppen van medicatie dus steeds met je arts. Ook blijkt uit onderzoek dat het toevoegen van cognitieve gedragstherapie aan de behandeling echt wel zorgt voor een betere bescherming. Zorg dragen voor onze geestelijke tuin betekent ook zorg dragen voor je lichaam, zorgen voor fijne ervaringen. Soms helpt het leven een handje, soms werkt het leven ook tegen.
Bepaalde houdingen en opvattingen zorgen er ook voor dat je minder stress ervaart of de bestaande stress beter de baas kunt. Jezelf accepteren met je beperkingen of jezelf (en anderen) het recht geven om elkaar teleur te stellen, niet steeds te moeten voldoen aan verwachtingen, tijd nemen voor jezelf en neen durven zeggen zijn daar voorbeelden van. Een plezierige en respectvolle omgang met jezelf en de ander is een bron van geestelijke en lichamelijke gezondheid voor jezelf en de ander. In je leven op zoek gaan naar wat voor jou werkt om je gelukkig te voelen, positieve en waardevolle dingen te doen en positieve gevolgen creëren op korte en lange termijn is wellicht voor iedereen een opdracht. Dat dit pad niet steeds met rozen bezaaid is en dat we ons soms behoorlijk kunnen pijn doen op deze zoektocht kunnen we er maar best bijnemen. Leren gaan doe je niet alleen door je succeservaringen met gaan maar al evenzeer door je vallen.
In het hoofdstuk worden suggesties gegeven om te leren leven in vriendschap met jezelf, hoe je kan omgaan met de ups en downs van het leven en jezelf Veel aandacht gaat daarbij ook naar het beoefenen van opmerkzaamheid en daarbij horen ook twee korte meditatieve oefeningen op de bijgeleverde CD Hoe associaties die we tijdens een depressie opdoen ons later weer kwetsbaar maakt voor een komende episode wordt erg helder uitgelegd. Acceptatie van deze ervaringen en associaties , het leren van je eigen alarmsignalen en constructief handelen zijn enkele van de mogelijkheden om met een mogelijke terugval om te gaan.
Vroeger dacht men dat piekeren een typisch symptoom was van angst of depressie. Door recent onderzoek van ondermeer Nolen-Hoeksema weten we dat piekeren een belangrijke factor kan zijn in het ontstaan van een depressie en dat piekeren een depressie langer laat duren. Piekeren maakt ook vaak de depressie nog erger. Tijdens een depressieve episode ontstaat er ook vaak een wat aparte vorm van piekeren: de persoon zal dan veel tijd steken in nadenken over de oorzaak van de depressie, over zichzelf en over de toekomst. In vakjargon noemt men dat rumineren. Vaak doen mensen dat ook omdat ze denken dat nadenken over de oorzaak hen wijzer zal maken. Niet dus! Piekeren heeft vele nadelen. Ik ben ervan overtuigd dat een piekerprogramma erg veel eist van de harde schijf van je brein. Mensen voelen zich daardoor vaak moe (maar op een andere manier dan de moeheid die ze kennen na fysiek werk). Piekeren zorgt er ook voor dat je, zoals met alle dingen die je vaak doet, daar steeds beter in wordt. Voor je het weet zit je op je piekerautostrade en dan kan het heel snel gaan. En piekeren maakt ook dat mensen minder doen, waardoor ze ook weer meer gaan piekeren. Op die manier beïnvloedt piekeren ook weer de depressie. En alsof dat nog allemaal niet genoeg is: piekeren heeft uiteraard een invloed op je stemming. En hoe somberder de stemming.... juist, hoe meer mensen gaan piekeren.
In dit hoofdstuk leren we ons piekeren op een andere manier aan te pakken; in de eerste plaats door onszelf te leren betrappen als we bezig zijn. Veel piekeren verloopt immers automatisch. Eens we dat door hebben kunnen we proberen een zijweggetje aan te leggen op onze piekerautostrade. In het begin is dat inderdaad niet meer dan een zandweggetje en zit je vrij snel terug op je autostrade. Maar ook hier helpt oefenen. Dit soort dingen moet je gewoon trainen, terwijl de meeste mensen te hoge verwachtingen hebben: ze denken dat ze het zullen kunnen van de eerste keer. De sleutel tot succes is oefenen en ... oefenen. Maar wat je leert door oefenen vergeet je nooit meer. Ga maar eens na voor jezelf. Alleen maar "stop!" zeggen is niet voldoende, dan wordt het piekeren vaak alleen maar erger. Na de "stop" kan je dan verschillende dingen doen. Kijken waar je denkfouten zitten bijvoorbeeld,dan probeer je de inhoudvan je piekeren te veranderen. Of je kan afleiding zoeken door de ruimte waarin je je bevindt te verlaten. Of je kan het piekeren leren verplaatsen naar een bepaald moment en een bepaalde plaats. Dan probeer je iets te doen aan je piekergewoonte En tenslotte kun je ook je piekeren leren accepteren en het op afstand beschouwen. Je kan ook leren nagaan waarover je piekert: accepteer je niet dat er een probleem is? Of is het omdat je het probleem niet concreet genoeg maakt (bijvoorbeeld doordat je oplossingen probeert te bedenken over hoe je jouw "minderwaardigheidscomplex" kunt aanpakken. Of omdat je zoekt naar die ene ideale oplossing, of omdat je nooit tevreden bent met het resultaat. Je kan dan een andere houding leren aannemen tegenover problemen aanpakken Proberen door kleine dingen je leven terug kwaliteit te geven is een andere manier om piekeren minder voedsel te geven.
Er is niet één goede manier. In die zin is dit boek geen receptenboek, wel geven we je de ingrediënten van het menu. Jij maakt er je eigen maaltijd mee klaar.
Op de bijgeleverde audio CD staat een oefening rond aandacht geven aan je rumineren en accepteren van je piekergedachten.en huiswerkformulieren Wie graag een goed boek wil lezen over piekeren zou ik het boek van Susan Nolen-Hoeksema aanbevelen: Piekerprincessen, 2005. Uitgeverij Archipel. Amsterdam-Antwerpen
Vroeger dacht men dat piekeren een typisch symptoom was van angst of depressie. Door recent onderzoek van ondermeer Nolen-Hoeksema weten we dat piekeren een belangrijke factor kan zijn in het ontstaan van een depressie en dat piekeren een depressie langer laat duren. Piekeren maakt ook vaak de depressie nog erger. Tijdens een depressieve episode ontstaat er ook vaak een wat aparte vorm van piekeren: de persoon zal dan veel tijd steken in nadenken over de oorzaak van de depressie, over zichzelf en over de toekomst. In vakjargon noemt men dat rumineren. Vaak doen mensen dat ook omdat ze denken dat nadenken over de oorzaak hen wijzer zal maken. Niet dus! Piekeren heeft vele nadelen. Ik ben ervan overtuigd dat een piekerprogramma erg veel eist van de harde schijf van je brein. Mensen voelen zich daardoor vaak moe (maar op een andere manier dan de moeheid die ze kennen na fysiek werk). Piekeren zorgt er ook voor dat je, zoals met alle dingen die je vaak doet, daar steeds beter in wordt. Voor je het weet zit je op je piekerautostrade en dan kan het heel snel gaan. En piekeren maakt ook dat mensen minder doen, waardoor ze ook weer meer gaan piekeren. Op die manier beïnvloedt piekeren ook weer de depressie. En alsof dat nog allemaal niet genoeg is: piekeren heeft uiteraard een invloed op je stemming. En hoe somberder de stemming.... juist, hoe meer mensen gaan piekeren.
In dit hoofdstuk leren we ons piekeren op een andere manier aan te pakken; in de eerste plaats door onszelf te leren betrappen als we bezig zijn. Veel piekeren verloopt immers automatisch. Eens we dat door hebben kunnen we proberen een zijweggetje aan te leggen op onze piekerautostrade. In het begin is dat inderdaad niet meer dan een zandweggetje en zit je vrij snel terug op je autostrade. Maar ook hier helpt oefenen. Dit soort dingen moet je gewoon trainen, terwijl de meeste mensen te hoge verwachtingen hebben: ze denken dat ze het zullen kunnen van de eerste keer. De sleutel tot succes is oefenen en ... oefenen. Maar wat je leert door oefenen vergeet je nooit meer. Ga maar eens na voor jezelf. Alleen maar "stop!" zeggen is niet voldoende, dan wordt het piekeren vaak alleen maar erger. Na de "stop" kan je dan verschillende dingen doen. Kijken waar je denkfouten zitten bijvoorbeeld,dan probeer je de inhoudvan je piekeren te veranderen. Of je kan afleiding zoeken door de ruimte waarin je je bevindt te verlaten. Of je kan het piekeren leren verplaatsen naar een bepaald moment en een bepaalde plaats. Dan probeer je iets te doen aan je piekergewoonte En tenslotte kun je ook je piekeren leren accepteren en het op afstand beschouwen. Je kan ook leren nagaan waarover je piekert: accepteer je niet dat er een probleem is? Of is het omdat je het probleem niet concreet genoeg maakt (bijvoorbeeld doordat je oplossingen probeert te bedenken over hoe je jouw "minderwaardigheidscomplex" kunt aanpakken. Of omdat je zoekt naar die ene ideale oplossing, of omdat je nooit tevreden bent met het resultaat. Je kan dan een andere houding leren aannemen tegenover problemen aanpakken Proberen door kleine dingen je leven terug kwaliteit te geven is een andere manier om piekeren minder voedsel te geven.
Er is niet één goede manier. In die zin is dit boek geen receptenboek, wel geven we je de ingrediënten van het menu. Jij maakt er je eigen maaltijd mee klaar.
Op de bijgeleverde audio CD staat een oefening rond aandacht geven aan je rumineren en accepteren van je piekergedachten.en huiswerkformulieren Wie graag een goed boek wil lezen over piekeren zou ik het boek van Susan Nolen-Hoeksema aanbevelen: Piekerprincessen, 2005. Uitgeverij Archipel. Amsterdam-Antwerpen
Denken, voelen en doen beïnvloeden elkaar constant. Daar hadden we het al over in het vorige hoofdstuk. Gezien onze stemming niet rechtstreeks beïnvloedbaar is, gaan we in dit hoofdstuk na hoe je door je gedachten te veranderen ook je gevoel kunt wijzigen. Vaak denken mensen dat ze zich kwaad, triest of angstig voelen door de gebeurtenis. En toch, als we goed onze medemensen observeren, dan weten we dat iedereen verschillend reageert op een gebeurtenis. Dat heeft veel te maken met hoe we tegen zo'n situatie aankijken en wat we tegen onszelf zeggen.
Stel dat je een bekende tegen komt op straat. Je groet hem, hij kijkt je even aan maar groet je niet terug.Als je dan denkt: "wat heb ik verkeerd gedaan?", dan voel je nadien angst of boosheid op jezelf. Het zou ook kunnen dat er "arrogant ventje" door je hoofd schiet en dan word je kwaad. Als je denkt "dit overkomt me steeds weer, niemand vindt me echt de moeite", word je verdrietig. Het zou ook nog kunnen dat je tegen jezelf zegt: "geen flauw idee waarom hij niet terug sprak. Misschien moet ik hem eens opbellen en horen of en wat er aan de hand is", dan blijft je stemming misschien eerder neutraal. Zoals je kunt merken: het voorval blijft hetzelfde, maar onze gedachten bepalen hoe we ons zullen voelen. Geen van deze gedachten hoeft meer of minder waar zijn dan de andere. Maar de ene gedachte is meer helpend en probleemoplossend dan de andere. Die gedachten hebben we bovendien geleerd. Niemand wordt geboren met bepaalde gedachten. Dat betekent dus ook dat je anders kunt leren denken.
Onze stemming bepaalt ook onze gedachten. Stel dat je een bijzonder slechte nacht hebt gehad met weinig slaap. En daarenboven ruzie met je partner aan het ontbijt. Je bent erg geïrriteerd in je auto gestapt en dan is er nog die bestuurder die je de weg afsnijdt. Op je werk zegt de secretaresse dat je bij je baas moet komen. Hij bezorgt je een uitbrander. Je komt buiten en twee van je collega's staan in de gang, kijken je even aan en lachen met elkaar..... Of : je bent goed uitgeslapen, en het ontbijt met het gezin was bijzonder gezellig. Tegen alle verwachtingen in verliep het verkeer vlot en op de koop toe word je bij je baas ontboden die je vertelt dat hij zeer tevreden is over je prestaties en een promotie overweegt. Je komt buiten en twee van je collega's staan in de gang, kijken je even aan en lachen met elkaar..... Het is dus erg goed te beseffen dat je gedachten niet waar of onwaar zijn, maar mee bepaald worden door je stemming en dat je die met een korreltje zout moet nemen. Waarschijnlijk komen mensen in de problemen omdat ze op een bepaald moment hun gedachten beginnen te geloven en ze deze behandelen als feiten, als waarheden.
In het hoofdstuk rond anders leren denken worden er handvaten aangereikt om je eigen gedachten te leren observeren, je leert die te onderscheiden van je gevoelens. Je leert ook een methode om je gedachten kritisch te leren benaderen. We onderscheiden ook verschillende denkstijlen die mensen in de problemen brengen. Je weet waarschijnlijk wel wat je je moet voorstellen bij gedachten lezen, rampscenario's bedenken, zwart-wit denken. Dat zijn zo enkele voorbeelden van zelfsaboterende gedachten. In wezen komt het er bij anders denken op aan dat je jezelf leert te betrappen op je niet-helpende gedachten en dat je er voor waakt die gedachten ook nog eens voor waar aan te nemen. Op de bij het boek horende CD met luisteropdrachten staat een oefening om je beangstigende, droefmakende of boosmakende gedachten te leren ervaren met aandacht en acceptatie.
Door een depressie gaan mensen zich op een bepaalde manier gaan gedragen. Ze worden passiever, waardoor ze meer gaan piekeren. Daar komen we later nog uitgebreid op terug. Vaak trekken ze zich ook meer terug uit sociale contacten, waardoor ze ook weer meer tijd krijgen om te piekeren. Minder gaan doen en sociaal contact vermijden (of vermeden worden!) geeft dan ook weer meer aanleiding tot negatieve gedachten over zichzelf, waardoor je geneigd bent.... om minder te ondernemen en je terug te trekken. Je leven zal op die manier al heel snel aan kwaliteit gaan inboeten. Heel vaak houden deze cirkels mensen in de problemen gevangen. Het is dus kwestie van deze cirkels te doorbreken. Sommige mensen denken dan: "als ik me nu toch maar beter zou voelen dan zou ik weer van alles gaan doen". Dat is zeker juist. Maar dan ben je wel afhankelijk van je stemming en je kan niet zomaar jezelf van stemming doen veranderen.
Uit onderzoek weten we wel dat als mensen actiever worden en terug allerlei dingen gaan doen die ze voorheen prettig, waardevol of nuttig vonden, dat ze daar dan sneller en beter van opknappen. Je hoeft daarom de voorheen prettige activiteiten nu niet prettig te vinden. Maar ze wel doen. Net zoals een kinesist ook niet verlangt dat je zijn revalidatieoefeningen prettig vind. Maar je wordt er wel beter van. Je moet het dus gewoon doen. Revalideren is oefenen. Prettige, nuttige of waardevolle dingen doen zonder dat je ze prettig vindt is ook revalidatie. Het is eigenlijk van buiten naar binnen werken.
In het hoofdstuk "anders leren doen" bespreken we hoe je dat "revalideren" door anders te gaan doen kunnen plannen en aanpakken. Daarom staan er in het boek een aantal opdrachten. Lezen alleen is immers niet voldoende. Zoals nog niemand heeft leren surfen uit een boek alleen. Je moet het water op en leren met veel vallen en opstaan Natuurlijk zijn er tussen de plek waar je nu staat en het doel dat je wilt bereiken, allerlei hinderpalen en valkuilen. Te moe, geen zin, faalangst, te grote stappen willen nemen,je plannen niet concreet genoeg maken, allerlei omstandigheden die dwars liggen.... Het is dan ook zinnig om je eigen hinderpalen te leren kennen en ook daar weer plannetjes voor te ontwerpen hoe je er kunt mee omgaan. Het hoofdstuk eindigt met het belang van zelfbeloning. Jezelf leren belonen voor je inspanning (niet voor het resultaat!!!). Ook dat loopt niet altijd van een leien dakje, want nogal wat depressieve mensen zijn ook perfectionisten. "Moet ik me nu ook al belonen omdat ik om 8.00 uur op was, dat is toch niet meer dan normaal" wordt er dan steevast geopperd. Mijn idee is dat in normale omstandigheden dat inderdaad normaal is. Maar depressie is een ziekte! Je kleren aandoen in plaats van in je pyjama te blijven rondlopen is tijdens een depressie EEN KLEINE STAP VOOR DE MENSHEID, MAAR EEN GROTE STAP VOOR JOU".
Cognitieve gedragstherapie is een van de best onderzochte niet-medicamenteuze behandelingen van depressie. Hoofdstuk 2 beschrijft in korte lijnen wat cognitieve gedragstherapie is. Gedragstherapeuten hebben ook zo hun eigen visie op hoe depressie ontstaat en vooral onderhouden wordt. Want hoe ernstiger een depressie, hoe meer gedragstherapeuten zich zullen bezig houden met wat de patiënt aan zijn depressie zelf kan doen. In de praktijk bleek dat ook te werken: als depressieve patiënten zich anders gaan gedragen en anders leren denken knappen ze daar een heel eind van op. Gedragstherapie is dus iets helemaal anders dan praten over je depressie of over mogelijke oorzaken. Kort gezegd denken gedragstherapeuten dat door problemen die mensen hebben en die ze niet goed opgelost krijgen, mensen ervaren dat hun leven aan kwaliteit inboet. Er zijn op dat moment meer negatieve situaties in ons leven of we beleven ze negatiever. Daardoor krijgen mensen minder energie, ontwikkelen ze een sombere stemming en negatieve gedachten. Al snel ervaren ze dat wat ze doen niet veel plezier meer oplevert en in gezelschap zitten wordt al helemaal een opdracht. Mensen trekken zich terug en zullen meer en meer situaties gaan vermijden waardoor de levenskwaliteit nog verder daalt en depressie toeneemt. Verder bekijken we in dit hoofdstuk hoe onze gedachtenwereld in elkaar zit en op welke manier een depressie en onze gedachten elkaar beïnvloeden. Het hoofdstuk eindigt met enkele praktische weetjes : wanneer je best hulp zoekt bij een cognitieve gedragstherapeut en waar je die therapeut kunt vinden. Mensen die nu al eens een kijkje willen nemen op de website van de vlaamse vereniging voor gedragstherapie kunnen surfen naar www.vvgt.be Op die website kun je ook nakijken waar er in je buurt gedragstherapeuten zijn. Cognitieve gedragstherapie werkt met huiswerkopdrachten . Wat er precies dient te gebeuren en in welk tempo wordt uiteraard afgesproken tussen patiënt en therapeut. Je zou de therapeut kunnen vergelijken met een coach, de patiënt met een atleet. Succes vraagt - net als in sport- een inspanning van de atleet. No Pain No Gain is hier dan ook zeker op zijn plaats.
In het eerste hoofdstuk beschrijft Dr. Dirk Van den Abbeele ondermeer hoe artsen een depressie diagnosticeren. Een depressie is een ziekte en verschilt wel duidelijk van een slechte dag. Een ziekte omdat het depressieve brein ook anders werkt. En net die biologische veranderingen verklaren dan weer waarom je het soms zo moeilijk hebt om alledaagse problemen nog te overzien of oplossingen te bedenken. We zijn dan ook overtuigd dat depressie geen aandoening is van het niet willen maar wel een aandoening van het NIET KUNNEN! Aan welke criteria je moet voldoen om van een depressie te spreken vind je terug op In dit hoofdstuk gaat de auteur ook in op de verschillende vormen van depressie die we onderscheiden Eens mensen weten waaraan ze lijden, willen ze vanzelfsprekend weten hoe ze aan deze klachten komen. Bij een depressie is dat een samenwerking tussen verschillende factoren: biologische, psychologische en relationele/sociale die aangrijpen op kwetsbaarheden die mensen hebben. Dr. Van den Abbeele schetst dan het verloop van psychologie (de stresserende situaties) naar de biologische ontregeling.Ook de scheikundige processen in onze hersenen en de rol van de verschillende neurotransmitters wordt daarbij uit de doeken gedaan. De conclusie is dat zoeken naar die ene oorzaak voor je depressie onbegonnen werk is (en ook niet nodig om er iets aan te doen). Een hoofdstuk over de biologie van de depressie vraagt natuurlijk ook om een bespreking van de biologische behandelingen. Daarbij komen de verschillende soorten antidepressiva en bijvoorbeeld ook de plaats van electroshocktherapie aan bod. Het hoofdstuk sluit af met het beantwoorden van enkele veel gestelde vragen over medicamenteuze behandeling. We geven je graag de kernboodschappen van dit hoofdstuk mee: depressie is een ziekte en verschillend van een slechte dag zowel psychologische, sociale, relationele als biologische factoren spelen een rol de behandeling is gericht op biologisch en op psychosociaal herstel een ernstige depressie wordt best medicamenteus en niet-medicamenteus behandeld een goed begrip omtrent de aandoening en de behandeling is van belang voor de therapietrouw
Omtrent die antidepressiva citeer ik graag een bijzonder mooie beeldspraak van één van mijn patiënten. Ze zei hieromtrent: een berg opwandelen (ze bedoelde hiermee je depressie overwinnen) moet je zelf doen, er is niemand die voor jou wandelt of je draagt. Maar het maakt wel een verschil uit of je dat moet doen met een paar stevige bergschoenen of blootsvoets. Voor mij zijn mijn antidepressiva mijn bergschoenen."
Depressieve mensen kiezen niet voor hun depressie. Ze kunnen echter wel kiezen om anders om te gaan met hun depressieve gedachten en depressief gedrag. In het zelfhulpboek "Je Kan Anders" willen wij een aantal van de technieken en ideeën die we meegeven in onze cursus, verspreiden onder een groter publiek. Daarbij willen we ook benadrukken dat dit boek geen vervanging wil zijn voor therapie. Wie depressief is lijdt aan een ziekte. Deskundige hulp zoeken is dan een must.
Wie zijn de auteurs? Roland Rogiers (psycholoog en gedragstherapeut), Dirk Van den Abbeele (psychiater en psychotherapeut Kortdurende Oplossingsgerichte Therapie) en Johan Van de Putte (psycholoog, gedragstherapeut en tevens opgeleid in de mindfulness based cognitive therapy) werken alledrie in de Kliniek voor Angst- en Stemmingsstoornissen van het Universitair Ziekenhuis Gent.
zelfhulpboek omtrent anders omgaan met depressieve klachten
inhoud: 1. wat is een depressie? (inclusief de medicamenteuze behandeling) 2. de niet medicamenteuze behandeling van depressie interludium: waar sta jij in je veranderingsproces? 3.anders leren doen 4.anders leren denken 5.anders leren omgaan met piekeren 6.de gedachten aan de dood en de neiging tot zelfmoord 7.het voorkomen van terugval 8.de familie en depressie 9. meer info
Op de CD staan oefeningen en luisteropdrachten uitgegeven bij globe, brussel,2006, 271 pp. 22,90 euro ISBN 90 8679 010 0 www.roulartabooks.be
Neen, uw blog moet niet dagelijks worden bijgewerkt. Het is gewoon zoals je het zélf wenst. Indien je geen tijd hebt om dit dagelijks te doen, maar bvb. enkele keren per week, is dit ook goed. Het is op jouw eigen tempo, met andere woorden: vele keren per dag mag dus ook zeker en vast, 1 keer per week ook.
Er hangt geen echte verplichting aan de regelmaat. Enkel is het zo hoe regelmatiger je het blog bijwerkt, hoe meer je bezoekers zullen terugkomen en hoe meer bezoekers je krijgt uiteraard.
Het maken van een blog en het onderhouden is eenvoudig. Hier wordt uitgelegd hoe u dit dient te doen.
Als eerste dient u een blog aan te maken- dit kan sinds 2023 niet meer.
Op die pagina dient u enkele gegevens in te geven. Dit duurt nog geen minuut om dit in te geven. Druk vervolgens op "Volgende pagina".
Nu is uw blog bijna aangemaakt. Ga nu naar uw e-mail en wacht totdat u van Bloggen.be een e-mailtje heeft ontvangen. In dat e-mailtje dient u op het unieke internetadres te klikken.
