|
Thans zijn er drie gangbare verklaringen.
- A) De meeste plausibele verklaring is dat onze roots zich ergens in Zeeuws Vlaanderen moet bevinden. Voor zover mijn stamreeks reiken kan, zijn wij oorspronkelijk afkomstig van de streken van Gent. Een streek een boogscheut verwijderd van Zeeuws Vlaanderen, waar wonder boven wonder er zich ook een rivier en een ingepolderd gebied bevindt die BRAAKMAN heet.
De Brackeman of Bracman vormde in de 14de eeuw de toegangsgeul van de Honte (Westerschelde) naar Biervliet. Met de stormvloeden van 1375 dijde de Braakman uit tot een ware binnenzee waarbij het grootste deel van het Assenede Ambacht verloren ging. Later werd de Braakman nog aanmerkelijk uitgebreid (1404) en nadien geleidelijk weer ingepolderd. Het Assenede Ambacht ging in de 15de eeuw juridisch ook af van de Burggraven van Gent.
De eerste vraag die bij mij oprijst: Bestaat er een verband tussen de Braakman en onze familienaam? Waren ze belangrijke vazallen van de Burggraven van Gent die bij één van de stormvloeden dienden te verhuizen naar veilige oorden, in het bijzonder Heusden, het zenuwcentrum van de Burggraven van Gent? Het is wel typerend dat de naam Braeckman rond het begin van de 16de eeuw voornamelijk in de regio Destelbergen-Heusden-Laarne nabij Gent voorkwam. In de 16de eeuw waren de leden van de familie Braeckman belangrijke leenhouders. In ruil voor hun verdiensten kreeg de familie Braeckman verscheidene lenen in de streek van Heusden, in het bijzonder gelanden van de hove van Ten Durpe en Loovelde (zie verder) waarop de leenhouder geen belastingen diende te betalen. Op het zegelmerk dd. 31 oktober 1549 van Franchoys Braeckman, châtelain en schepen te Heusden (familiearchief Huart A.S.B.L. te Brussel) merken we een gaffel met twee geknopte rozen op en op het zegelmerk dd. 25 december 1573 van Lieven Braeckman (R.A.G. 192/2) een schild met drie geknopte rozen. De roos is het symbool van vruchtbare, bloeiende grond.
De Braakman, afgeleid van Brexem, Breckeme (= zwakke plek, dijkval, grondbraak), vormde in de 13de eeuw de smalle inham van de Honte naar Biervliet en was ongetwijfeld niet veel méér dan een plaatselijke oeverafbrokkeling . In de cijnsrol van 1307 (Rijsel, Archives du Nord, Rekenkamer, B nr 1388/1282 bis) wordt in deze omgeving een zekere Hugo van der Brecminne genoemd. Brecminne was voorzeker een variante op «Breckeme», de oudste vermelding van de Braakman. Verschillende schrijvers spraken over de Brakman of Braakman als over een vochtige lage streek of van schorgronden met brak water of braak land of van woest land of van een lege moerassige streek.In 1357 werd de «Breckeme» door stormschade vergroot, maar drong nog niet diep in het land.In 1360 wordt dit water dan «Brackeman» genoemd (Gent, Sint-Baafs, Nieuwenbosse, charter van 27 okt. 1360, verkoop van een erfrente op 1/2 gemet land in het ambacht Boekhoute en «ligghende up den Brackeman»). Door stormvloeden van 1375 drong die verder het land in en hij werd ook veel breder. Dat proces zette zich in de daarop volgende jaren door en er ging steeds meer land verloren. Wat nu Zeeuws-Vlaanderen is, was toen nog een onlosmakelijk deel van het graafschap Vlaanderen. Door die inbraak zagen de graven hun grondgebied steeds maar verminderen.
|
- B) Het zou ook een beroepsnaam kunnen zijn afgeleid van het Middelnederlands werkwoord "braken of breken"
- a. (van vlas of hennep). Na het roten van vlas, werden de stengels gekneusd of gebraakt met een braak. Iemand die dit deed was een braker of "braakman". Vlas was voor een textielcentrum zoals Gent een zeer belangrijk streekgewas. Deze denkpiste lijkt mij zeer onwaarschijnlijk.
- b. In de Middeleeuwen was in de landbouw het drieslagstelsel van toepassing. 1/3 van het land werd omgeploegd en niet ingezaaid en bleef gedurende een jaar braak te liggen. De persoon die dat deed was een braeckman. De naam zou kunnen ontstaan zijn in de periode dat men begonnen is de gronden te ontginnen voor de landbouw.
- C) Begin 16de eeuw kwam naast Braeckman ook Braecman, Braeckeman, Braeckelman en Brakelman als schrijfwijze voor. Braeckel, Brakel of kortweg braecke heeft twee betekenissen nl.
- a. deugniet, bengel, hier schertsend liefkozend gebruikt tegenover wie ons een weinig plaagt. Cfr. Schatteman, Baeteman. Mogelijk kreeg onze familienaam vanaf de 16de eeuw deze onderliggende betekenis.
- b. Onontgonnen grond. In die betekenis verwijs ik U dan terug naar punt B.
In de 16de eeuw ontdekte ik in de archieven van de Burggravie van Gent de vooraanstaande familie Braeckelman, o.a Michiel Braeckelman (Brakelman), echtgenoot van Joosyne van Nieulande, vader van Claude, schoonzoon van Willem van Nieulande en van Joosyne Goetghebeur. Michiel had een wapenschild (Arenbergarchief LHG227, zéér goed bewaard) en hield o.a. een leen van 25 bunderen en 41 roeden land, meersch, bos, water en weiden gelegen in St Martens Leerne, St Jans Leerne en Deurle en omgeving, geheten het Rijnvisleen.
De naam Braeckelman heeft dezelfde stam als Braeckman en situeert zich in dezelfde streek. In hoeverre we dezelfde stamvader hebben is mij niet duidelijk.
We mogen natuurlijk niet vergeten dat de familienaam voor de invoering van de registers van de burgerlijke stand met de Franse Revolutie, niet wettelijk bestond. De schrijfwijze gebeurde dan volgens de regionale klanktoon. Bij raadpleging van de parochieregisters stelden we vast dat onze familienaam voorheen tussen 1570 en 1800 voornamelijk met CK geschreven werd ( BRAECKMAN ). Voor 1570 kwam naast Braeckman de schrijfwijze Braeckeman, Braecman, Brackman en zelfs Bracman voor. Pas met de geboorte van Charles Henri Braekman op 20 april 1807 kwam onze familienaam uit pure willekeur van een ambtenaar op de huidige schrijfwijze tot stand. Onze familienaam komt in verschillende vormen voor : Braakman, Braekman(s), Braeckman(s), Brac(k)man, Bre(e)ckman(s), Brekman.
|
