Eigenschappen

De vampier is noch levend, noch echt dood. Zijn toestand wordt vaak als ondood omschreven. Een vampier slaapt overdag in een doodskist, meestal de doodskist waarin hij na zijn dood begraven is. Vampiers verouderen niet. Ze blijven lichamelijk altijd op de leeftijd die ze hadden toen ze vampier werden. In sommige verhalen kan een vampier zelfs jonger worden als hij veel bloed drinkt.De eigenschappen van een vampier zijn erg variabel, daar veel schrijvers en filmmakers er hun eigen draai aan geven. Onderstaande omschrijving geeft het meest bekende beeld dat het hedendaagse publiek van vampiers heeft weer.

In oude verhalen werd beweerd dat mensen die zijn gestorven aan de gevolgen van een vampierbeet na hun dood ook een vampier werden. Dit zou betekenen dat de wereld inmiddels overspoeld zou zijn met vampiers, omdat elke gebetene een nieuwe vampier zou worden. In (veel van) de huidige vampierverhalen kan een vampier alleen ontstaan als een gebetene zelf bloed drinkt van degene die hem gebeten heeft.

Uiterlijk

Het uiterlijk van een vampier verschilt sterk per verhaal. In Oud-Europese verhalen waren vampiers vaak monsterlijke humanoïde wezens. De vampier zoals men die vandaag de dag veel ziet is gemodelleerd naar onder andere graaf Dracula en andere aristocratische vampiers in talloze boeken en films.

De vampier zoals die in veel Europese verhalen voorkomt, stamt vaak uit een adelijk, Oost-Europees geslacht. Hij of zij is seksueel verleidelijk, gaat in het zwart gekleed en heeft een bleke tint. Vampiers hebben extra lange hoektanden, die ze gebruiken om hun slachtoffers in de hals te bijten en zo hun bloed te drinken. Een vampier heeft mensen- of dierenbloed nodig om vitaal te blijven. Mensenbloed heeft de voorkeur. De vampier heeft altijd trek, maar kan desnoods lange tijd vasten.

Een vampier heeft geen spiegelbeeld en kan niet gefotografeerd of gefilmd worden.

Krachten

Een vampier beschikt over enkele bovennatuurlijke krachten zoals uitzonderlijke spierkracht (vooral als hij net gedronken heeft), enorm snelle reflexen (ze kunnen bijvoorbeeld bovenmenselijk snel een object ontwijken), de mogelijkheid iemand te hypnotiseren of eventueel te laten denken wat de vampier wil, gedaanteverandering (bij voorkeur in een vleermuis, maar ook bijvoorbeeld in een wolf of mist) en soms hebben ze de macht om het weer te manipuleren. Verder bezit een vampier uitzonderlijke manipulatieve gaven en tevens grote schoonheid. Verder hebben ze de kracht om nachtdieren te commanderen. Deze krachten zijn er met de bedoeling om zijn prooi te verleiden en overmeesteren.

Zwakheden

Een vampier heeft een weerzin tegen knoflook. Ze zijn bang voor het kruis of wijwater. Een vampier kan een huis enkel betreden als een van de bewoners hem daartoe uitnodigt. Eenmaal uitgenodigd kan hij een huis betreden wanneer hij dat wil en houdt vrijwel niets hem nog tegen.

Vampiers slapen overdag, omdat ze een afkeer hebben van daglicht. Blootstelling aan daglicht verzwakt hen en langdurige blootstelling is zelfs fataal. In de Europese volksverhalen verzwakte zonlicht een vampier enkel. Dat het hen ook kan doden is bedacht door de filmindustrie, en inmiddels een algemeen geaccepteerd kenmerk van vampiers.

Om een vampier te doden zijn vaak drastische maatregelen nodig. De bekendste methode is een houten staak (soms een specifieke houtsoort, zoals de eenstijlige meidoorn) door zijn hart slaan. In volksverhalen moet een vampier zo aan de grond genageld worden, maar in films is doorboren met de staak vaak al voldoende. Andere manieren zijn onthoofding, al dan niet nadat zijn mond is volgestopt met knoflook, en het verbranden van de vampier of de resten van het lichaam.