15.2. Bewerkingen van deze legende komen in talrijke landen voor in vele vormen van artistieke bedrijvigheid : platische kunsten, roman, poëzie, toneel, film, muziek. In ons eigen land en tijd is het Hugo Claus die de legende van Oedipus heeft bewerkt en daarbij het stuk van Seneca tot model neemt. Uit dat toneelstuk volgen hieronder een tweetal fragmenten :
In het eerste is Oedipus ten prooi aan grote vertwijfeling. Er was namelijk pest uitgebroken in Thebe, waar hij inmiddels koning geworden was door met Jokaste, de koningin-weduwe, te huwen. Het orakel werd geraadpleegd, zoals altijd in belangrijke gevallen. Het verkondigde dat de ziekte niet zou wijken, zolang de stad niet was bevrijd van de "misdadiger" die koning Laius had gedood. Bij het onderzoek naar een mogelijke dader stelt Oedipus vast dat de gegevens steeds duidelijker zijn eigen persoon betreffen :

Oedipus : Er was een man, dat weet ik, aan het kruispunt, een vreemdeling, er was een gevecht, heel kort, het was ver van Thebe, hij viel toen ik hem sloeg, was het Laius? Er waren twee mannen, ik doodde een van hen, het is zo lang geleden, zo ver, het orakel zegt dat het Laius was, dan was he tLaius, het is waar.
Jokaste : (komt op) Mijn man, mijn liefde.
Oedipus : Mijn vrouw, mijn liefde. Help mij.
Jokaste : Oedipus, graaf niet dieper. Breng mijn vermoorde man niet terug tussen ons, laat de doden in hun stof achter, vergeet.
Oedipus : Hoe oud was je man, Jokaste, toen hij stief? Jong, wild? Of ouder.
Jokaste : Eerder oud.
Oedipus : Was die dag dat hij vermoord werd zijn gevolg bij hem? Hoeveel man?
Jokaste : De wegen waren opgebroken, zij reden over velden, heuvels, Laius' wagen reed snel, hij was een ongeduldige, oude man.
Oedipus : Hoeveel waren er bij hem?
Jokaste : Enkelen. Ze zijn meteen gevlucht.
Oedipus : Was de koning dan alleen?
Jokaste : Een oude knecht bleef bij hem tot op het laatst. Hij werd ook geslagen en stierf. Wij vonden beiden, leeggebloed.
Oedipus : Ik ken de schuldige. Ik zie de plek, het gevecht in het stof van de zon. Ik sloeg de oude man, hij viel - zijn kaaksbeen was gebroken, hij lag stil. - Wanneer was het?
Jokaste : Tien jaar geleden.

15.3. Het Latijnse voorbeeld wordt door Claus op de voet gevolgd :

Oedipus : Redit memoria tenue per vestigium
cecidisse nostri stipitis pulsu obvium
datumque Diti cum prior iuvenem senex
curru superbus pelleret, Thebis procul
Phocaea trifidas regio qua scindit vias.
Unanima coniunx, explica errores, pecor :
quae spatia moriens Laius vitae tulit?
Primone in aevo viridis an fracto occidit?
Iocasta : Inter senem iuvenemque sed propior seni.
Oedipus : Frequensne turba regium cinxit latus?
Iocasta : Plures fefellit error ancipitis viae,
paucos fidelis curribus iunxit labor.
Oedipus : Aliquisne cecidit regio fato comes?
Iocasta : Unum fides virtusque consortem addidit.
Oedipus : Teneo nocentem. Convenit numerus, locus :
sed tempus adde.
Iocasta : Decima iam metitur seges.
(Oedipus, 768-783)

Voetnoten
1. tenue vestigium : "een smal pad"
2. obvium : sc. Laium, subject van "cecidisse"
3. Dis, Ditis = Pluto / iuvenem : sc. me
5. Phocaeus : van Phocis (lag op de weg tussen Corinthe en Thebe) / trifidus : drievoudig gespleten / scindere : splitsen
6. unanimus : eensgezind
8. viridis, is, e : jeugdig
10. cingee, cinxi, cinctum : omringen
11. error ancipitis viae : "een vergissing, veroorzaakt door die weg met vele vertakkingen"
17. metere : maaien, oogsten / seges, etis : gewas

15.4. Tenslotte wordt Oedipus alles duidelijk : hij was het die Laius vermoordde, hij was het die de koningin huwde, nadat hij de stad Thebe had gered van de Sfinx :

Waanzinnig van afgrijzen en berouw steekt hij zich de ogen uit. Hugo Claus :

Oedipus : Het is goed, het is gedaan. Mijn vader werd terugbetaald, het eeuwig duister is mijn huis, de nacht is mijn straf, en dat bevalt mij. Het is nog Gods medelijden dat ik leef in deze zwarte huls, ik heb God bedaard, ik wandel in mijn graf. Het licht is wonderlijk ver van mij, het is mij al vreemd nu, een herinnering, iets helders dat wegdrijft, dat mij ontsnapt. (Tast over zijn wangen) Wat ik voel, wat mijn vingers nu zien, dat is mijn waar gezicht.
Jokaste : Hoe moet ik je noemen? Mijn zoon? Zal ik 'mijn zoon' zeggen tegen je? Je schudt je hoofd. Je bent toch mijn zoon. Schaam je je? Wil je dit niet horen? Zeg iets, mijn kind. Wil je niet spreken? Wend je niet af van mij. Toon mij je gezicht, laat mij je ogen zien.
Oedipus : Je houdt me tegen, moeder. Moeder. Je brengt me in de war, je dringt in mijn zacht, veilig donker. Je doet me kijken, ik krijg weer ogen, want ik kan je zien in de nacht, Jokaste. Ga weg. We mogen elkaar nooit meer ontmoeten. Want wij zijn verdoemd. Een oceaan moet tussen ons vloeien, golven die niets kunnen wegspoelen van wat er tussen ons is gebeurd, Jokaste, vrouw, moeder. Er moet een andere wereld voor ons zijn, een andere plaeet onder andere sterren en een van ons moet daar wonen onder een andere zon.
Jokaste : Oedipus, je hebt mijn man gedood en kinderen in mijn warmte verwekt. Wiens schuld is het? Niet die van jou. De mijne. Want ik wist het.
Oedipus : Stil. Spreek niet meer, moeder, ik vraag het je. Nooit meer.
Jokaste : Ik wist het de eerste dag dat je in Thebe kwam, hoe kon ik je voeten niet zien ... (Ze neemt een zwaard) Voel mijn hand, voel je het zwaard, het is dit van je vader. Je kon je vader doden, je vader en de vader van je vrouw met éénzelfde slag, waarom mij niet, met dezelfde liefste, sterke vingers. Je wil niet? Waar zal ik zelf de punt richten, jij mag het zeggen. Hier tussen mijn borsten? Hier recht in mijn keel? Of hier, waar reeds een wonde is en waar God mijn lust heeft geplant?