Beste lezer,
Verwerken
van verlies bij kleuters
Kinderen leren hun verlies verwerken in hun spel. Ze
gaan de gebeurtenis naspelen. Zo kan een schoendoos al snel een doodskist worden,...
Heb hier oog en belangstelling voor, het is normaal dat het kind dit gedrag
stelt, dat is zijn manier van uitdrukken.
Kleuters zitten ook met enorm veel vragen: hoe, wat,
waarom van het doodgaan. Ze willen onderzoeken of het niet anders kon. Pas later
komen de herinneringen en het verdriet, terwijl volwassenen dit meteen al
voelen. Dit omdat ze weten wat de dood inhoud en dat het misschien niet
onvermijdelijk was en dat ze niet meer zal terugkomen. Ook stellen kleuters
zich veel vragen over de persoon in de kist zoals is het daar niet koud, wordt
hij niet vies, heeft hij geen honger,... Het is belangrijk als opvoeder (ouders
en leerkrachten) om hier op in te gaan.
To do op school
§ Op school moet er een atmosfeer zijn waarin het niet
erg is u emoties te tonen en aan te geven dat deze tot het dagelijkse leven
behoren.
§ Ga in op het onderwerp 'dood' niet uit de weg, hier
kan veel over worden gesproken en zeker ook wanneer er niemand iemand heeft
verloren. Dit kan ook in het door dagelijkse leven en zo leren kleuters al een beetje
omgaan met de dood en de inhoud van de dood.
§ In de school kan men ook een stille ruimte of hoek
voorzien. Dit kan per gang, per klas, één in het gebouw,... Maar hier moeten
zeker goede afspraken over worden gemaakt. Zo mogen andere kleuters het kind niet storen
of mag het kind na dat hij de hoek heeft bezocht nergens anders naar toe en
terug naar de juf gaan. Ook is het belangrijk dat de juf kan praten over de
gevoelens met het kind. (Dit hoeft niet verbaal te zijn, kan ook via prenten,
maskers, tekeningen,...)
§ Als school een basishouding aannemen en een steun
aanbieden. Niet alleen voor de kleuters, maar ook voor de ouders.
§ Ritueel maken waar je naar kan teruggrijpen in
crisismomenten, kring vormen en stil zijn. Laat leerlingen ook initiatief nemen
in het maken van deze rituelen en volg hen hierin (in het mate van het
mogelijke)
§ Wanneer er een leerling of leerkracht is
overleden kan men een foto ophangen op
een plaats waar veel mensen komen, dat geeft steun aan de betrokken partijen
(kinderen en ouders). Dit geeft ook de kans de herinnering levend te houden.
Dood zijn betekend niet dat ze vergeten is.
Vele scholen werken met een stappenplan
Wanneer er een
leerling of leerkracht overlijd.
Wat je moet bespreken:
- Eerste opvang. Opvang van de persoon die het nieuws komt melden, wie
zal hier voor zorgen?
- Het crisisteam. Dit bestaat uit de directeur, juf/meester van het
kind, eventueel enkele specialisten. Eén persoon is eindverantwoordelijke.
Het crisisteam staat in voor het regelen van praktische zaken en
informatie verlening, nazorg voor de achtergeblevenen,... Het team houd
ook in het oog wie er allemaal nog moet geïnformeerd worden over het
overlijden.
- Het slecht nieuwsgesprek. Wanneer
een kleuter of ju/meester sterft mogen de geplande activiteit zeker niet
doorgaan als gepland. Er moet dan plaats gemaakt worden voor het verdriet
en stilte in de klas. Beslis ook wie de klas zal informeren en doe dit zo
correct mogelijk. Je kan aan de kleuters ook tonen dat jij als juf er
pijn/verdriet van hebt en dat als ze moet wenen de kleuters dit ook kunnen
begrijpen. Kinderen kunnen hier heel respectvol mee omgaan.
- Wat met kleuters die het echt moeilijk hebben? Naar stille ruimte?
Alleen laten, iemand ervoor laten zorgen, ouders bellen,... Ook is het dus
belangrijk dat de ouders van de kinderen op de hoogte gebracht worden. De
ouders van de klas waarin de kleuter/juf overleden is kunnen indien
mogelijk zo snel mogelijk geïnformeerd worden, afspraak thuis,telefoon,
brief,... Zo kunnen de ouders beslissen of het kind al dan niet op school
blijft en ingrijpen wanneer het het kind teveel wordt.
Wat
moet er in de brief staan? Daarin moet staan: precieze informatie, wat de
school doet qua opvang, wat ouders thuis kunnen doen, bij wie ze terecht kunnen
met eventuele problemen.
- Ook moet er worden afgesproken wie er met de ouders van de overleden
kleuter contact opneemt en eventueel op huisbezoek gaat. Overleg met hun
hoe de anderen afscheid van het kind kunnen nemen en blijf hun uitnodigen
voor schoolfeesten,...
- Wat bij een overlijden tijdens de vakantie: wat doen we minimaal op
dat moment? Hoe vangen we de kleuters op na de vakantie? Kunnen kleuters
uitzonderlijk 1dag naar de school komen samen met ouders (verbondenheid)
- Neem ook tijd om te evalueren, gaat het goed? Wat kan beter?,...
Kind
verliest oma of opa
Ook wanneer het kind een familielid verliest is het handig
als men binnen de school enkele afspraken heeft die gelden. Bv moetjes die even
wegvallen, mag naar stille ruimte,...
Maar ook naar de ouders toe, als hier geen afspraken
over zijn kan het dat de ene juf van het ene kind hier niets over zegt tegen de
ouders terwijl de juf van het broertje of zusje dat wel doet. Zo zou het handig
zijn als hier enkele afspraken over zijn, zoals samen vragen stellen,
regelmatig eens vragen hoe het met de persoon gaat,... Soms hebben ouders ook
nood aan een babbel er over. En wanneer het kind ziet dat de juf en ouder hier
samen over praten kan het zijn dat de kleuter dan ook sneller naar deze persoon
zal toe gaan om zijn hart te luchten of om emoties niet langer verborgen te
houden.
Ook kan het handig zijn als men aan de andere kleuters
van de klas dit zegt zodat deze ook de oorzaak weten van het 'anders' gedrag
van de kleuter. Zo kan het ook dat de juf hier minder snel streng tegen is
omdat ze de reden kent en dat andere kindjes dat soms ook moeten begrijpen. Dit is natuurlijk ook afhankelijk van de
situatie waarin het zich voordoet.
Groetjes,
Annelies :)
Afscheid nemen
