|
Plannen voor de omleidingsweg geschorst door Raad van State
De Raad van State heeft de plannen van de Noord-Zuid geschorst. Dat betekent dat er op dit moment niets meer kan gebeuren in dit dossier. Over de eventuele vernietiging spreekt de Raad van State zich pas uit in de tweede helft van 2012. Tot dan staat alles op de pauzeknop, reageert de woordvoerder van minister van Ruimtelijke Ordening Muyters.
De Limburgse Milieukoepel, Natuurpunt en Limburgs Landschap vechten samen tegen de Noord- Zuidverbinding. Ze zijn hiervoor naar de Raad van State gestapt en ze hebben nu alvast hun eerste slag thuisgehaald. Zowel het ruimtelijke uitvoeringsplan als het milieueffectenrapport (plan-mer) is geschorst. Schorsen wil zeggen dat ze voorlopig niets meer kunnen doen, zegt Gust Feyen van de Limburgse Milieukoepel.
Het onteigeningsplan kan niet doorgaan en ze kunnen ook geen bouwvergunningen geven of aan de werken beginnen. De Raad van State struikelt vooral over het feit dat de Vlaamse overheid de realisatie van een nieuw natuurverbindingsgebied tussen het militair domein van Leopoldsburg en het schietveld van Helchteren als een zogenaamde milderende maatregel ziet, terwijl het om een compenserende maatregel gaat. Dit natuurgebied moet namelijk compenseren dat er een weg komt door beschermd natuurgebied.
Milderen is minder sterk dan compenseren
Milderen is minder sterk dan compenseren, zegt Marcel Lijnen van het actiecomité tegen de omleidingsweg. Milderen is bijvoorbeeld een geluidscherm bouwen, compenseren is ergens anders een weg leggen. Dat is wat ze doen, maar zo hebben ze het niet geformuleerd. Want als ze over compenserende maatregelen spreken, dan moeten ze daarvoor naar Europa. En dat hebben ze dus proberen te omzeilen. De weg komt nu door natuurgebieden die Europa beschermt, daar mag je normaal gezien niet door als er een alternatief mogelijk is. Volgens de actievoerders is dat alternatief het huidige tracé. Bij minister van Openbare Werken Hilde Crevits (CD&V) moeten ze het arrest nog ontvangen. Minister van Ruimtelijke Ordening Muyters heeft het intussen wel al gekregen. Dit betekent zoveel als een druk op de pauzeknop. De sociale partners waaronder de werkgeversorganisaties zijn zeer ongelukkig met de uitspraak van de Raad van State. (bron: hbvl)
Om deze schorsing door de Raad van State te kaderen, geven we u graag nog eens het hele dossierverloop van de omleidingsweg mee:
Al geruime tijd vormt het gedeelte van de N74-N715 tussen Hechtel en het op- en afrittencomplex van de E314 één van de belangrijke missing links in het Vlaamse autowegennet. De Vlaamse Regering neemt zich al lang voor om deze weg om te vormen tot een volwaardige verbindingsweg. In de loop der jaren zijn daartoe verschillende voorstellen geformuleerd. In het algemeen zijn er twee mogelijkheden: ofwel wordt de bestaande N74/N715 opnieuw ingericht (de doortocht), ofwel wordt er een nieuwe weg aangelegd rondom de dorpskernen (de omleiding).
Het probleem hierbij is dat de dorpskernen van Houthalen en Helchteren zich centraal in een van de belangrijkste natuurgebieden van Vlaanderen bevinden, zodat een omleidingstracé onvermijdelijk deze natuurgebieden zou doorsnijden. Deze natuurgebieden worden beschermd door de Europese Unie, doordat ze zijn aangewezen als Speciale beschermingszone op grond van de Europese Vogelrichtijn en Habitatrichtlijn.
Doortochttracé
Om die reden kreeg het doortochttracé traditioneel de voorkeur. In 2001 werd nog door de bevoegde minister voorgesteld om het doorgaand verkeer langs de N74/N715 onder de dorpskernen van de gemeenten Houthalen en Helchteren door tunnels te leiden. De Grote Baan zou op deze plaatsen heringericht kunnen worden om de dorpskernen te ontlasten. Deze optie werd in de daaropvolgende jaren uitgebreid op haar haalbaarheid onderzocht, met succes. Tegelijk bleek reeds uit een haalbaarheidsstudie uit 2006 dat de aanleg van een omleidingsweg juridisch geen realistische optie is, omdat dit de waardevolle natuurgebieden al te zeer zou aantasten, wat strijdig is met de Europese regelgeving.
Waar het omleidingstracé leidde tot verzet van natuurverenigingen en de bewoners van onder meer Lillo en de woonwijk De Standaard, leidde het doortochttracé tot protest van een aantal buurtbewoners uit de centra van Houthalen en Helchteren. Die hebben zich verenigd in een politieke actiegroep Om Nu. Deze actiegroep behaalde bij de laatste lokale verkiezingen drie zetels. Sindsdien maakt ze deel uit van de bestuurscoalitie. Dit bleek een strategisch interessante zet voor deze tegenstanders van het doortochttracé. Waar in de haalbaarheidsstudie uit 2005 de mogelijkheid van een omleidingsweg nog naar de prullenmand was verwezen wordt eind 2006 gevraagd om een milieu-effectenrapport (een MER) op te stellen voor zowel een doortocht- als van een omleidingstracé. Dit MER werd in 2008 afgerond en werd, zoals de wetgeving voorziet, ter goedkeuring voorgelegd aan de dienst MER van het Departement Leefmilieu en Energie van de Vlaamse Administratie (LNE).
Het MER bevat, zoals wettelijk verplicht, een hoofdstuk waarin wordt nagegaan of het plan aanzienlijke effecten heeft op gebieden die door de Europese wetgeving zijn beschermd. Het MER bevestigt dat er dergelijke effecten zijn. Om die te verminderen worden wel een aantal maatregelen voorgesteld. Mits toepassing van die maatregelen zouden de effecten niet langer aanzienlijk zijn. Eén van die maatregelen bestond uit een natuurontwikkelingsprogramma.
Vanuit de verplichting die Vlaanderen heeft om zorg te dragen voor de Europees beschermde gebieden was reeds langer sprake van een natuurontwikkelingsprogramma om een natuurverbinding te maken tussen een aantal natuurgebieden. In het MER werd dit programma opgevist om de effecten van omleidingsweg te verminderen. Dit gaf aanleiding tot juridische bezwaren van de juridische dienst van de Vlaamse administratie (departement LNE). Die wees erop dat deze werkwijze in strijd is met de Europese wetgeving. Europa laat immers niet toe om aanzienlijke effecten te compenseren door elders natuurgebieden bij te maken. Ondanks dit negatieve advies werd het MER toch goedgekeurd. Een maand later nam de Vlaamse Regering de princiepsbeslissing om de Noordzuidverbinding te realiseren via de omleidingsweg. Deze keuze werd verder uitgewerkt door de opmaak van een Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) dat het tracé van de omleidingsweg zou vastleggen. De Vlaamse Regering heeft dit RUP op 4 maart 2011 definitief vastgesteld.
Verzet van milieuverenigingen en buurtbewoners
De natuurverenigingen hebben zich hierbij niet willen neerleggen, en hebben er geen geheim van gemaakt dat zij de keuze voor het omleidingstracé voor de rechter zouden aanvechten. Omdat zij dit in een zo vroeg mogelijk stadium wensten te doen, hebben zij er in eerste instantie voor gekozen om een procedure in te leiden bij de kortgedingrechter in Brussel. Op 3 juni 2010 heeft de rechter deze vordering afgewezen. De voorzitter volgde de redenering van het Vlaams Gewest dat de vordering te vroeg kwam. De uiteindelijke beslissing zou immers nog niet genomen zijn.
Eenmaal het RUP was goedgekeurd hebben de natuurverenigingen samen met een aantal buurtbewoners van het geplande tracé bij de Raad van State een procedure ingesteld om de dit RUP te laten schorsen en nietig te verklaren. Zij riepen bij de Raad van State maar liefst negen wettigheidsbezwaren in, waarvan er zes betrekking hebben op een schending van het Europese milieurecht. Eind september heeft de auditeur bij de Raad van State een verslag opgesteld, waarin hij alvast voorstelde om twee van die bezwaren in te willigen (over de andere argumenten sprak hij zich niet uit).
De Raad van State heeft dit advies nu gevolgd. In een arrest van 29 november 2011 schorst de Raad van State het RUP. De Raad van State oordeelt namelijk dat dit RUP strijdig is met de Europese regelgeving, omdat de aanleg van het omleidingstracé aanzienlijke schade zou toebrengen aan gebieden die door die regelgeving zijn beschermd. Zoals de eigen juridische dienst van de Vlaamse administratie, oordeelt de Raad van State dat er geen rekening mag worden gehouden met het natuurontwikkelingsprogramma. Zon programma compenseert immers slechts de schade die elders wordt veroorzaakt, maar neemt de (desastreuze) gevolgen van de aanleg van het tracé niet weg, of mildert deze gevolgen zelfs niet. De acht andere argumenten worden voorlopig niet behandeld.
Gevolgen van het arrest
Het oordeel van de Raad van State is een voorlopig oordeel. De overheid kan totdat er een uitspraak ten gronde komt, geen vergunningen verlenen op grond van het GRUP, en kan ook niet onteigenen.
Als de Vlaamse Regering zich niet bij het arrest neerlegt (door het GRUP definitief in te trekken) dan zal de Raad van State zich ook ten gronde moeten uitspreken (over de nietigverklaring van het GRUP). De procedure daarvoor zal normaal minstens een jaar aanslepen.
Als het voorlopig oordeel bevestigd wordt, dan moeten de plannen voor de aanleg van een omleidingstracé in de huidige vorm definitief worden opgeborgen. Er bestaat immers geen betwisting over dat het omleidingstracé belangrijke schade toebrengt aan de door de Europese Unie beschermde natuurgebieden.
Conclusie
De milieuverenigingen zijn, samen met talrijke buurtbewoners, verheugd over dit duidelijke arrest van de Raad van State. De Raad van State heeft met zijn arrest enkele van de belangrijkste natuurgebieden van centraal Limburg (op zijn minst voorlopig) gevrijwaard voor een aanzienlijke aantasting. Het betreft een belangrijke princiepsuitspraak: ook de Vlaamse Regering moet zich erbij neerleggen dat bepaalde gebieden Europeesrechtelijk beschermd zijn.
De milieuverenigingen hebben in een zo vroeg mogelijk stadium een rechterlijke uitspraak proberen af te dwingen in een zaak die juridisch gezien duidelijk genoeg is (zie onder meer de haalbaarheidsstudie die al dateert uit 2006). Om die reden zijn zij al meteen na de beslissing van de minister om te kiezen voor de omleidingsweg, naar de rechter in kort geding gestapt. Van bij het begin heeft het Vlaams Gewest echter met procedurele middelen geprobeerd om een rechterlijke beslissing zo veel mogelijk op de lange baan te schuiven. Dit is de reden waarom het meer dan drie jaar geduurd heeft voordat een rechter zich inhoudelijk heeft kunnen uitspreken over deze zaak.
Door deze koppige opstelling zijn er kostbare jaren verloren gegaan om het mobiliteitsprobleem in Houthalen-Helchteren op een duurzame en juridisch verantwoorde wijze op te lossen. De milieuverengingen laten echter weten bereid te zijn om met open geest mee te werken aan een constructieve oplossing die toelaat om definitief een einde te maken aan de mobiliteitsproblemen in Houthalen-Helchteren. Maar dit moet wel gebeuren in overeenstemming met de Europese regels.
|
