18. Demeter, Hades en Persephone.

Demeter was een van de drie zusters van Zeus. Nog voor Zeus in het huwelijk trad met zijn jongste zuster Hera, had hij betrekking gehad met Demeter. Deze bracht een dochter ter wereld, Persephone. Later werd Hades, de god van de onderwereld, verliefd op het meisje, en hij vroeg Zeus met haar te mogen huwen. Zeus durfde zijn oudere broer geen afwijzend antwoord te geven, maar anderzijds durfde hij zich de woede van zijn zuster Demeter niet op de hals halen. Het lag natuurlijk in de bedoeling van Hades om Persephone mee te nemen naar de onderwereld, om er samen met hem te regeren over de doden. Demeter was al te zeer aan haar dochter gehecht. Zeus probeerde zich uit de slag te trekken met: ik zeg niet ja, ik zeg niet nee... Hades interpreteerde dit antwoord als zijnde positief en op een zomerse dag ontvoerde hij het meisje met geweld, toen zij wandelde op een weide in de buurt van de stad Eleusis – al zou dat op vele andere plaatsen kunnen gebeurd zijn, als men er verschillende schrijvers op naleest.    

Demeter was uitzinnig van verdriet. Dolend liep ze door de velden op zoek naar haar dochter. Negen dagen lang weigerde ze te eten en te drinken. De tiende dag zocht ze onderdak bij de koning van Eleusis. ’s Konings zoon, Triptolemos, had vernomen dat op een naburige weide een meisje was geschaakt door een geweldenaar in een door vurige zwarte paarden getrokken wagen. Daarna was de aarde opengescheurd en had het hele gespan verzwolgen. Toen Triptolemos dit verhaal vertelde, rees bij Demeter reeds het zwaar vermoeden dat Hades de hand had in de hele affaire. Ze ontbood Hermes en vroeg hem haar naar Helios te brengen. Helios is de zonnegod, de zoon van de titaan Hyperion en de titanes Theia. Helios ziet álles en tegenover Demeter verklaarde hij dat haar dochter inderdaad door Hades was geroofd. Demeter eiste nu een onderhoud met Zeus: hij moest er maar voor zorgen dat ze haar dochter terugkreeg. Zeus wendde al zijn diplomatie aan bij Hades. Helaas! Ze had reeds van de granaatappel gegeten die de terugkeer uit het rijk der doden in principe onmogelijk maakt. Het zag er naar uit dat Demeter het verlies van haar dochter nooit te boven zou komen. Haar droefheid was eindeloos, en met haar treurde de hele natuur. De gewassen groeiden niet meer, alles verdorde. Zo kon het niet blijven duren. Zeus ging nog eens serieus praten met Hades en uiteindelijk werd er een compromis bereikt. Persephone zou een deel van het jaar bij haar moeder mogen doorbrengen, doch het andere deel van het jaar moest zij doorbrengen in de onderwereld aan de zijde van Hades, haar gemaal. Groot was de vreugde van Demeter bij het weerzien van haar dochter. De natuur leefde weer helemaal op, alles werd weer groen: ’t was lente. Maar onverbiddelijk kwam telkenjare de dag dat Persephone weer naar de onderwereld moest terugkeren: dat was op het einde van de zomer. Nu kwam er weer droefenis over Demeter en over de aardse gewassen die zij onder haar hoede had genomen. De natuur maakte zich op voor een sombere en dorre winter, die duurde tot de terugkeer van Persephone, tot de lente weer in ’t land kwam.

Dit mythologisch verhaal ligt aan de basis van de Eleusinische mysteriën, die eeuwenlang gevierd werden in het oude Griekenland. Het waren geheimzinnige en uitbundige feesten, die in het teken stonden van de eeuwigdurende cyclus van leven en dood in de natuur en waarbij de jonge meisjes en knapen ingewijd werden in de mysteries van het leven. In Eleusis kan men heden ten dage de ruïnes bezoeken van dit heiligdom van Demeter. Daar ligt ook het hol van Pluto (latijnse naam van Hades), zijnde een hol in een rots, waarlangs Persephone van de aarde verdween in de grijpgrage armen van de god van de onderwereld.

Nog dit. Demeter was dankbaar tegenover prins Triptolemos omdat hij haar de nuttige tip had gegeven die tot de ontvoerder van haar dochter had geleid. Ze leerde hem de kunst van de akkerbouw. Dank zij Triptolemos heeft die kunst zich dan verspreid over de mensheid.