Ergonomie

Ergonomie is de wetenschap die zich bezighoudt met het aanpassen van technische

hulpmiddelen aan de behoeften, de capaciteit en de beperkingen van de mens. Dit kan onderverdeeld worden in drie specialisatiedomeinen : fysieke, cognitieve en organisatie- ergonomie.

Fysieke ergonomie

Fysieke ergonomie houdt rekening met de menselijke anatomie (menselijke bouw), fysiologie (werking van de organen) en biomechanica (wetenschap die de beweging van de gewrichten, spieren en ledematen van mens en dier bestudeert) in relatie tot de activiteiten. Het werk wordt aangepast aan de mens. Belangrijke elementen voor de arbeidsmarkt zijn werkhouding, werkplekinrichting, correct zitgedrag achter de PC, aangepaste handgereedschappen, ….

Heel de wereld is op maat van de mens gebouwd bv. gebruik van winkelkarren die het dragen van boodschappen verlichten, lange borstelsteel waardoor men niet altijd moet bukken, fietsen met verschillende maten zodat men geen extreme houdingen moet aannemen, …

Cognitieve ergonomie

Cognitieve ergonomie bestudeert de mentale processen zoals geheugen, denken en motorische reacties in de werking tussen mens en systeem bv. mentale werkbelasting, beslissingen nemen, stress, werking tussen mens en computer.

Technologische producten zoals smartphones krijgen steeds meer functies. Het is belangrijk dat de gebruikers deze functies zoveel mogelijk kunnen gebruiken zonder teveel hulp van een handleiding.

Organisatie-ergonomie

Organisatie-ergonomie focust zich op onderwerpen zoals communicatie, ontwerpen van werkplaatsen, werktijden, teamwork. Het creëren van een goede werksfeer zorgt voor tevreden en productieve mensen. De balans tussen werk en privé wordt steeds belangrijker.

Op het thuisfront kan je bv. een keuken inrichten zodat koken en afwassen vlot kunnen verlopen.

Roken van voedsel

Roken is het bewerken van voedsel door het in rook van smeulend hout te hangen. Niet alleen vis en vlees wordt gerookt; het proces wordt ook gebruikt om rooksmaak te geven aan kaas, groente, zout en ingrediënten voor dranken zoals whisky en thee.

Roken is een eeuwenoud proces om voedsel te conserveren. Vis en vlees werden vroeger niet zozeer voor de smaak gerookt maar om het voedsel langer te kunnen bewaren. Tegenwoordig gebeurt het vooral voor de bijzondere rooksmaak.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen warm en koud roken.

Warm roken

Warm roken is bedoeld om het voedsel te garen, houdbaarheid te verlengen en een smaak te geven. Dit gebeurt op een temperatuur van 52 tot 80 graden. Een hogere temperatuur laat de vetten smelten en water verdampen zodat de opbrengst drastisch verlaagt. Het is dus belangrijk om de temperatuur niet hoger te maken dan 80 graden. Hogere temperaturen worden wel gebruikt voor grillen, bbq en in de rookoven. Deze temperaturen gaan tot 125 graden.

Koud roken

Koud roken gaat geleidelijk en kan uren duren. Bij dit proces gaat het er om dat het voedsel wordt geconserveerd. De temperatuur van koud roken ligt onder de 25 graden.

Installatie en houtsoort

De installaties om te roken zijn zeer verschillend. Je hebt elektrisch, in normale oven, rooktonnen en een vorm van schoorsteen (schoorsteen niet geschikt voor in de stad).

Elektrisch : roken met een warmte-element geeft een zeer goede controle over de temperatuur.

Keukenoven en een rookslede is eenvoudig en gemakkelijk. Het grote nadeel is dat het volume beperkt is tot een maaltijd.

Rookton/bbq met deksel is een simpele methode waarin een klein vuur, kolen of zaagsel wordt gebruikt. Nadat het op temperatuur is, wordt het deksel gesloten en de rook kan niet uit de ton. Deze methode werkt goed voor in de zomer met de gehele familie.

Schoorsteen : deze methode gebeurt via een ondergrondse stenen tunnel. Deze is bedekt om grond om het rookvrij te maken. Een klein vuur wordt halverwege de tunnel gemaakt en de rook wordt via een houten schoorsteen omhoog geleid waar het te roken vlees hangt.

Een oude deken van katoen houdt de rook tegen, meerdere dekens houden meer rook tegen. Dit duurt minstens twee tot drie uur en rookt het vlees koud. Na het roken kook je het vlees in water. Dit maakt het vlees direct schoon maar de smaak blijft behouden.

Houtsoorten

Veel houtsoorten zijn geschikt : eiken, beuken, appel, elzen, populier, kastanje, esdoorn of kersen zijn het meest geschikt. Voor vis wordt vaak eiken gemixt met beuken. Je hebt weinig hout nodig en zelfs snoeihout is ruim voldoende. Wat zeer belangrijk is dat je geen afvalhout, naaldhout, rot of beschimmeld hout gebruikt. Bij fruithout is het belangrijk dat het niet besproeid is met bestrijdingsmiddelen.

De streepjescode of barcode is de benaming voor een opeenvolging van lijnen die een code voorstelt en door een scanner gelezen kan worden. Afhankelijk van het coderingssysteem kan deze code uitsluitend uit cijfers bestaan of uit een combinatie van cijfers, letters en leestekens.

De streepjescode dateert uit eind jaren 1940 en kent een vaste opbouw. Een van de meest algemene systemen is EAN-13. Dat bestaat uit 13 cijfers en elke cijfer is weer een combinatie van diverse streepjes en spaties.

Sommige streepjes van de code zijn langer dan de andere. Vooraan zijn er twee beginstreepjes, achteraan eindstreepjes en in het midden twee lange streepjes die de code opdelen zodat de 13 cijfers makkelijker in te toetsen zijn als dit met de hand moet gebeuren.

De eerste twee cijfers van de 13 vormen een landencode die aangeeft in welk land het bedrijf in kwestie is aangemeld maar dat hoeft niet het land te zijn waar het artikel is vervaardigd. België heeft landencode 54, Nederland 87. De volgende vijf cijfers geven aan wie de producent of importeur is en de vijf cijfers daarna vormen het artikelnummer dat het bedrijf aan het artikel heeft toegekend om de opslag en verkoop beter in de gaten te kunnen houden. Het laatste getal in de streepjescode is een controlecijfer.

Het apparaat dat die donkere strepen en lichtere spaties omzet naar een bruikbaar elektrisch signaal noemt men een Barcode scanner.

Een Barcode scanner bestaat uit een 3-tal onderdelen :

1. Een gedeelte dat uitgestraald licht ontvangt en omzet naar een elektrisch signaal.

2. Een gedeelte dat het elektrische signaal decodeert.

3. Een gedeelte dat zorgt voor de verbinding naar de buitenwereld.

Er worden vier verschillende technieken onderscheiden waarop het licht wordt opgewekt, uitgestraald en opgevangen. Dit resulteert in vier verschillende barcode scanners elk met specifieke eigenschappen en gebruiksmogelijkheden.

Streepjescodes worden voor verschillende toepassingen gebruikt en voor vele toepassingen is een aparte codeermethode in gebruik. Op veel plaatsen waar met een groot aantal producten of mensen wordt gewerkt doen de reeksen streepjes, al dan niet samen met cijfers hun intrede. Bijvoorbeeld in de supermarkt op de producten. In ziekenhuislaboratoria registreert men met streepjescodes de honderden buisjes bloed die dagelijks binnenkomen. Bibliotheken gebruiken barcodes in boeken en op lenerskaarten om het uitlenen en terugbrengen te automatiseren. Bij het inchecken van bagage in een luchthaven krijgt die een barcode met de bestemming (IATAcode). De bagage wordt dan automatisch naar de juiste vliegtuigen gebracht, ook als de reiziger overstapt.                                                                                                              

Een boorplatform is een grote constructie die in redelijk ondiep water wordt

geplaatst om delfstoffen uit de aardbodem te winnen.

Op een booreiland boort men naar aardolie en aardgas.                        

Een booreiland bevat ook een ponton met daarop een boortoren.  Er bestaan

verschillende booreilanden.  Er zijn booreilanden die drijven en er zijn

booreilanden die met poten stevig verankerd in de zeebodem staan.  De

hele constructie kan tot tientallen meters omhoog getild worden.  De booreilanden

worden ook wel hefeilanden genoemd. 

In de zuidelijke Noordzee vindt voornamelijk gaswinning plaats.  In het midden en noorden

van de Noordzee staan zowel olie-als gaswinningsplatforms.

In de Noordzee gebruiken de mijnbouwmaatschappijen twee basistypen platforms.

De ene platform heeft een onderbouw van staal, de andere heeft een onderbouw van

beton.   De onderbouw van stalen platforms wordt aan wal gemaakt en de constructie

wordt in de bodem verankerd.  Een stalen platform heeft geen opslagcapaciteit en is

aangewezen op een drijvende tankinstallatie of pijpleiding.  Betonnen platforms worden

voor het grootste deel in beschut water in elkaar gezet en verticaal drijvend naar de locatie

gesleept.  Deze constructies worden niet verankerd en hebben wel een eigen opslagcapaciteit.

Veiligheidsmaatregelen

Het is verboden in een straal van 500m rond het platform te varen.  De bevoorradingsschepen

mogen dit wel.  Sommige vissers willen zo dicht mogelijk langs de installatie vissen vanwege de

aanwezige visbestanden maar dit is zeer gevaarlijk.

De eerste platforms zijn tussen 1970 en 1980 in de Noordzee geplaatst.  Ze hebben jaren

olie of gas opgepompt en zijn daarna overbodig geworden.  Sommige platforms zijn al jaren

verlaten.   Het verwijderen van zo’n platform kost zeer veel geld.  Daarom zoekt men naar

andere oplossingen.  De oliemaatschappij Shell wilde het afgedankte olie-of opslagplatform

‘de Brent Spar’ in zee laten zinken maar door acties van Greenpeace werd dit voorkomen.

Elektrische energie

De energie die geleverd wordt, is onder de vorm van elektriciteit.

Met die elektriciteit kunnen we allerlei elektrische toestellen doen werken bv. batterij,

accu, stroomnet levert elektrische energie.

Energie wordt niet enkel onder de vorm van elektriciteit geleverd.  Bv. de zon

levert warmte en licht. 

Iedere energievorm levert in een bepaalde vorm zijn energie af.

Mechanische energie

Deze energievorm ontstaat door beweging  bv. windenergie. 

Voorbeeld waar windenergie gebruikt wordt, is bij het malen van graan.

De wind doet de wieken van een molen draaien.  Door de beweging ontstaat

er kracht die we kunnen laten overbrengen op de molenstenen.  De molenstenen

komen in beweging en malen het graan : het graan wordt dus gemalen via

mechanische energie.

Andere voorbeelden van mechanische energie zijn waterkracht, spierkracht, …

Chemische energie

Benzine, aardolie, steenkool, aardgas zijn stoffen die chemische energie leveren,

want er zit energie opgeslagen in die stoffen. 

Wanneer we benzine in de tank van een auto doen, wordt de benzine door de motor

verbrand.  Daardoor ontstaat er kracht waarmee we de auto kunnen laten rijden.

Kernenergie

Een kerncentrale is een krachtcentrale.  In een kerncentrale wordt gebruik gemaakt van

Kernsplijting.  Bij deze splijting komt zeer veel energie vrij.  De brandstof voor kerncentrales

bestaat uit uranium.  De energie die vrij komt, wordt gebruikt om water te verdampen en

daarmee een stoomturbine aan te drijven.

Warmte-energie

Men bekomt dit door het verbranden van een stof.  Wanneer met hout, steenkool,

aardolie, aardgas verbrandt, komt er warmte vrij = warmte-energie of thermische energie.

Lichtenergie

Bv. bij een gloeilamp wordt het draadje in de lamp verhit totdat het begint lichtstralen

uit te zenden.  Er zijn stoffen die lichtenergie kunnen vasthouden en een tijdje later

weer als licht afgeven.

Recycleren is het opnieuw gebruiken van materialen.

Het product wordt verwerkt zodat er iets nieuws van gemaakt kan worden.

Grondstoffen die vaak worden gerecycled zijn glas, plastiek en papier.

Recycling kan in verschillende vormen voorkomen :

a.       Recycling van grondstoffen voor een soortgelijk doel bv.  glas.

Sommige grondstoffen zoals plastiek of papier verminderen van kwaliteit.

b.       Recycling van grondstoffen voor een ander doel bv.  aardolie.

Aardolie wordt eerst gebruikt om plastiek te maken en in tweede instantie

verbranden om energie te verbruiken.

Recycleren van papier

Bij het recycleren van papier kan er bv. wc-papier, posters of folders gemaakt worden.

Recycleren van glas

Van gerecycleerd glas kan gekleurd glas gemaakt worden.

Recycleren van metaal

Het recycleren van elektrische apparaten levert verschillende metalen op zoals ijzer,

koper en aluminium.

Recycleren van textiel

Sommige kledij kunnen opnieuw gebruikt worden.  Andere kledij kunnen gerecycled worden

tot een nieuw product bv.  poetslappen maar ook isolatiemateriaal voor auto’s en huizen.

Sorteren

Voordat men recycleert, moet men eerst het afval sorteren.

Het sorteren kan met aparte containers voor verschillende soorten afval.  Je kan eigen containers

hebben of containers van het bedrijf waar het afval ontstaat, containers in een straat of winkels

of een containerpark.  Je hebt bv. papiercontainers, glascontainers, GFT-bak, bak voor klein

chemisch afval, bak voor kledij.

Voordelen

Recyclen heeft verschillende voordelen nl.

-          Minder nieuwe grondstoffen nodig. 

-          Voor papier moeten er minder nieuwe bomen gekapt worden.

-          De uitstoot van broeikasgassen daalt omdat het opnieuw gebruiken van materialen minder

energie kost.

-          Minder landbouwgrond nodig bv. bij productie van katoen met het gevolg dat je meer grond

hebt voor de voedselproductie. 

Een zonnepaneel of fotovoltaïsche paneel (PV-paneel) is een paneel dat zonne-energie

omzet in elektriciteit.  Er worden een groot aantal fotovoltaïsche cellen op een paneel

gemonteerd.  De zonne-energie die wordt opgevangen is een vorm van duurzame energie.

Meestal werkt men met standaardpanelen van bv. 60 vierkante zonnecellen van 156mm

zijde.  Een paneel is ongeveer 1,6 m². Zonnecellen zijn meestal gemaakt van silicium (onbekend mineraal) die uit twee lagen bestaat.  Onder invloed van licht gaat er tussen de twee lagen elektrische stroom lopen.

De manier waarop silicium is verwerkt bepaalt van het paneel.

Er zijn drie soorten zonnepanelen :

1.       Monokristallijn : de zonnecellen in een monokristallijn zonnepaneel bestaan uit één kristal. 

       Deze zonnepanelen hebben het hoogste rendement.

2.       Polykristallijn : in een polykristallijn zonnepaneel bevinden zich zonnecellen die bestaan uit meerdere grove kristallen. 

Ze zijn goedkoper dan de monokristallijne zonnepanelen.

 Er is een hoog rendement maar niet zo hoog dan de monokristalllijne zonnepanelen.

3.       Zonnepanelen met amorf silicium.  Amorfe zonnepanelen bevatten geen kristallen maar

poeder.  Ze zijn zeer buigzaam.  Ze geven het meest rendement.

Bij plaatsing van zonnepanelen op daken moet men rekening houden met de hellingshoek en de positie naar het zuiden.  Op platte daken worden ze schuin geïnstalleerd om een goede hoek te hebben ten opzichte van de zon.  Als ze vuil worden, daalt de opbrengst van het zonnepaneel.  De levensduur van zonnepanelen bedraagt momenteel 25 jaar.

De voordelen van zonnepanelen zijn bv.  :

Geen kosten. De stroom dat je opwekt, is gratis (zon).

Goed voor het milieu.  Geen CO²-uitstoot.  Geen broeikasgassen.

Snelle installatie (1 dag).

Geen slijtage.  Wel een regelmatige schoonmaakbeurt.

Waarde van het huis stijgt.

De nadelen van zonnepanelen zijn bv.

              Aanblik : lelijk en ontsierd je dak.                 

             Schoonmaken van het dak.

             Duurdere verzekering : verzekering huis wordt duurder.

              Afname rendement.  Per jaar minder dan 1%.

              Te weinig stroom.  Heb je meer stroom nodig dan dat je zonnepanelen voorzien, moet je

              toch gebruik maken van de gewone stroomvoorziening en daardoor heb je extra kosten.

Zonnepanelen kunnen ook gebruikt worden voor opwekking van energie in de ruimtevaart of voor energieopwekking in afgelegen gebieden

Een batterij is een element dat bestaat uit een of meer elektrochemische cellen (elektrochemische stroombron) dat zorgt voor het leveren van elektriciteit en die ontstaat door de omzetting van opgeslagen chemische energie (totale energie-inhoud van een stof) in elektrische energie.

Het symbool voor een batterij in een elektrisch schema bestaat uit twee geplaatste platen die tegenover elkaar staan, een grotere -> de positieve klem en een kleinere de negatieve met hun aansluitingen.

Je hebt ook verschillende soorten batterijen zoals wegwerpbatterijen en oplaadbare batterijen.

De wegwerpbatterij kan je maar één keer gebruiken totdat de elektrochemische energie die erin is opgeslagen verbruikt is.

Gelijksoortige batterijen worden gebruikt in kleine draagbare toestellen die weinig energie verbruiken zoals afstandsbedieningen, horloges, …

Het is onmogelijk om wegwerpbatterijen op te laden.

Als je dit toch probeert te doen, kan het zelfs gevaarlijk zijn omdat er een chemische reactie kan ontstaan waardoor de batterij kan ontploffen.

De oplaadbare batterij kan je vele malen hergebruiken.

Je kan ze opladen door een externe stroombron erop aan te sluiten.

Een andere naam voor een externe stroombron is een batterijlader.

Het milieu: de zware metalen kwik en cadmium die gebruikt worden in baterijen zijn schadelijk voor het milieu.

Daarom moeten we lege batterijen met bv. cadmium (een scheikundig element) en kwikbatterijen niet bij het gewone afval gooien maar inleveren als kga (klein gevaarlijk afval) of bij een inzamelpunt voor lege batterijen.

In 1991 mochten batterijen niet meer dan 5 gewichtsprocenten kwik bevatten met uitzondering van knoopcellen (schijfvormige batterijen).

In 1998 mochten knoopcellen maar 2 gewichtsprocenten kwik bevatten.

Andere soorten batterijen mogen geen kwik meer bevatten minder dan 0,0005 gewichtsprocent.

De makers zijn verplicht om te zorgen voor de inzameling van lege batterijen. Daarom is in Nederland de Stibat en in België Bebat opgericht.

Bijlagen:
afbeelding baterij.jpg (46.1 KB)   

Misschien denken jullie dat de p.c. (personal computer) een moderne uitvinding is. Dat is eigenlijk niet zo. 

De p.c. is al ongeveer 358 jaar oud. Heel wat mensen denken dat de personal computer maar 20 jaar oud is. Pas toen verkocht het bedrijf IBM haar eerste p.c. , maar dat was niet de eerste computer. Velen van jullie zitten wel vaak achter de p.c. sommige lang en sommige kort. Maar iedereen zou al eens met een p.c. moeten gewerkt hebben.
Heel wat mensen vinden rekenen niet leuk. Daarom bedacht de Fransman Blaise Pascal in 1642 een soort rekenmachine die alleen kon optellen. Dat was het begin van de p.c. . Misschien zou je nu denken dat een p.c. van deze tijd veel meer kan dan een p.c. van vroeger. Maar dat is niet waar. Binnenin de computer is het gewoon nog een rekenaar. Maar het toestel heet niets voor niets een p.c. . 

De naam computer komt van het Engelse woord to compute. En dat betekent: rekenen. 
In het jaar 1675 bedacht de Duitser Von Leibniz een rekenmachine die al wat meer kon dan die van Blaise Pascal.
Een beetje meer dan 100 jaar later bouwde Josph Jacquard een weefgetouw dat werkt met ponskaarten ( is een verouderd opslagmedium voor geautomatiseerde informatieverwerking in de vorm van een kartonnen kaart) . Men kon daar dingen op bewaren. 

20 Jaar later bouwde de Engelsman Charles Babbage een ponskaarten-rekenmachine.

Al deze uitvindingen waren hulpmiddelen die maar één bepaald iets konden. 

In het jaar 1936 beschreef de Engelsman Alan Turing hoe dat een computer zou moeten werken. Hij dacht hij wel zo’n nieuwe computer kon maken met tandwielen. Maar de eerste echte computer was al gemaakt 60 jaar geleden door John Atanasoff en zijn Assistent Clifford Berry. Ze noemden hun computer ABC. Ze maakten geen gebruik van tandwielen  maar bedachten dat elektronische onderdelen handiger waren. 
Een paar jaar later bouwde de Britse regering de computer Colossus. Hij werd gebruikt om geheime Duitse berichten te vertalen. Maar hij werkte heel moeilijk, met allerlei kabeltjes.
In 1948 werd de micro-chip uitgevonden. Dit was een hele belangrijke uitvinding, zo konden de computers  veel kleiner en sneller worden. 

In het jaar 1981 verkocht het bedrijf IBM moderne pc’s. Vanaf toen waren de computers niet meer weg te denken uit ons leven.