ornamenten

Flirten met de democratie

17/02/11, 07u13

Het cordon sanitaire is amoreel en zelfs zondig, omdat het haat met haat heeft beantwoord, zo schreef Jean-Pierre Rondas naar aanleiding van Marie-Rose Morels uitvaart. Ignaas Devisch heeft een antwoord klaar. Devisch is filosoof, verbonden aan de Arteveldehogeschool en de Universiteit Gent.

Wat onder Bush is gebeurd, is een triest voorbeeld van 'haat beantwoorden met haat'. Maar is dat het geval met het cordon? Me dunkt van niet

In zijn bijdrage over de begrafenis van Morel noemt Jean-Pierre Rondas het cordon sanitaire "een met filosofische drogredenen goedgeprate ideologie die zich tegen een kwart van de bevolking richt". Verder heeft hij het nog over datzelfde cordon als het beantwoorden van "haat met haat en uitsluiting met uitsluiting". Van groot belang is natuurlijk ook de vergelijking van het cordon met de amnestieweigering in België die Rondas omschrijft als "verwanten in de eerste graad".

Beter ware het geweest dat hij die zogeheten drogredenen opsomde en ze vervolgens argumentatief te gronde richtte, want in zijn stuk lees ik geen zinnige weerlegging van dat cordon. Rondas' oproep tot een nieuw geluid is in die zin merkwaardig, want het nieuwe geluid is al in zijn stuk te lezen: hef het cordon op.

Of dat het nieuwe geluid is waarop we moeten wachten, is maar de vraag. De redenen voor het cordon waren en zijn zeer eenvoudig: een partij die oproept tot het rabiaat uitsluiten en desnoods repatriëren van bepaalde bevolkingsgroepen gaat uit van een ideologie die onverzoenbaar is met democratische basiswaarden zoals vrijheid, gelijkheid, respect voor eigenheid, enzovoort. Dat is niet zozeer haat beantwoorden met haat, maar de grenzen van de democratie bewaken; wat daar de filosofische drogredenering achter is, ontgaat me volledig.

In een democratie is het perfect legitiem dat partijen beslissen om niet met andere partijen in zee te gaan en dit wegens uiteenlopende redenen. Vreemdelingenhaat en racisme lijken me trouwens zeer goede redenen om niet samen te regeren met de partij die daarmee uitpakt. Ik kan mij bijvoorbeeld evenmin inbeelden dat ook maar één partij in België een gesprekspartner ziet in Sharia 4 Belgium.

Rondas flirt met een basisparadox van de democratie maar expliciteert deze niet. Die paradox cirkelt rond het volgende probleem. Een democratie is een broos en precair geheel dat perfect in staat is zichzelf van binnenuit uit te hollen. Daarvan zijn in de twintigste eeuw genoeg treurige voorbeelden te bestuderen. Indien de democratie voor dit kritieke punt staat zichzelf op te heffen, dan wordt ze bijgevolg met een lastige vraag geconfronteerd: mag een democratie in naam van de democratie zich intolerant opstellen tegenover intoleranten om zichzelf te redden, of moet ze in naam van haar eigen tolerantie de intolerantie 'tolereren' met als grote risico daarmee zichzelf van binnenuit op te heffen?

Zo snel de paradox is opgetekend, zo broos is ze in de praktijk. Sinds 9/11 worstelen de meeste westerse democratieën met dit probleem. Het gegeven dat een land bijvoorbeeld de 'noodtoestand' kan uitroepen, heeft daar alles mee te maken. Op dat ogenblik worden bepaalde burgerrechten of vrijheden tijdelijk ingeperkt omdat het land voor zijn eigen voortbestaan vreest. Dat dit evenzeer een bijzonder hachelijke maatregel is, weten we allemaal. We hebben ook gezien hoe dit in casu onder het Bushregime ertoe heeft geleid dat de meest brutale folteringen werden gelegitimeerd onder het mom van de bescherming van de nationale veiligheid. Op dat moment wordt de noodtoestand genormaliseerd en dreigt de democratie in naam van de strijd voor de vrijheid zelf die vrijheid te vernietigen.

Gelukkig kennen we in België niet dat soort problemen nu ja, hebben we al niet genoeg problemen? In onze contreien blijft het bij woorden, maar daarom is de hierboven beschreven paradox niet minder aanwezig. De stelling van Rondas dat het cordon "uitsluiting beantwoordt met uitsluiting" refereert aan die moeilijkheid, al is de toevoeging van "haat beantwoorden met haat" al wat minder adequaat: ik hoef de vreemdelingenhater niet te haten om hem uit te sluiten van elke mogelijke coalitie met mijn partij; ik moet hem gewoon niet omdat zijn programma in staat is de basis van de democratie onderuit te halen. Wat tijdens de Bushjaren is gebeurd, is een triest voorbeeld van "haat beantwoorden met haat". Maar is dat het geval met het cordon? Me dunkt van niet.

Daarmee komen we aan bij de fundamentele grond waarop het cordon sanitaire is gebaseerd: een politieke constitutie behoedt zichzelf ervoor te praten en te regeren met een partij die in haar beginsel ondemocratisch is omdat ze ervan uitgaat dat het programma van die partij het potentieel heeft om de democratie kapot te maken. Welke drogreden is hier aan de orde? Een cordon sluit daarmee inderdaad een partij uit om de zeer eenvoudige reden dat haar programma niet te verzoenen valt met de democratische basisbeginselen. Dat zogenaamde uitgesloten kwart van de bevolking besefte en beseft trouwens steeds meer dat het door op die partij te blijven stemmen zijn stem weggooit. Het succes van N-VA, (deels) ten koste van het Vlaams Belang, spreekt in die zin boekdelen: de kiezers van het Vlaams Belang zijn overal van harte welkom, ze worden niet uitgesloten maar in de armen gedrukt.

Een cordon plaatsen rond partijen of fracties met radicaal ondemocratische standpunten raakt bijgevolg aan de kern van een democratie, en daar moeten we zeer bedachtzaam mee omgaan: heeft een democratie het recht om in te grijpen als ze in haar kern bedreigd is? Of om het wat scherper te stellen, kunnen we beter de vraag omkeren: stel dat een democratie dat recht niet heeft, wat zou dan het gevolg zijn? Dan danst de democratie op een wel heel slappe koord.

Je kunt binnen een regime met je tegenstanders altijd coalities sluiten en 'staat maken', maar hier spreken we niet over politieke meningsverschillen maar over verschillende opvattingen over de voorkeur van een politiek regime. Een democratie is nu eenmaal niet te verzoenen met racisme (of cultureel hegemonisme) als politiek streefdoel. Zolang een minderheid haar stemmen aan een xenofobe partij toevertrouwt, komt het de meerderheid van de andere partijen toe te beslissen daar niet mee in zee te gaan. En indien dat volk zich daardoor warempel uitgesloten voelt, dat het dan gewoon met meerderheid stemt voor ondemocratische partijen. Dan is het meteen duidelijk waar dat volk naartoe wil. Tot die datum is een cordon sanitaire een legitiem en democratisch strijdmiddel om de democratie gaande te houden.

Er is een nieuwe moraal in de maak, de Morel-moraal (MM).
Zelf zit ik al een tijdje te wachten op een nieuwe moraal, ik ben de oude namelijk beu.
De oude moraal is een morele moraal.
"Het begrip moraal (of zeden) geeft de handelingen en gedragingen aan die in een maatschappelijke context als correct en wenselijk worden gezien." (http://nl.wikipedia.org/wiki/Moraal)
Correct en wenselijk. Dat is een morele moraal. De handelingen en gedragingen worden als "correct", als "juist" gezien.
Ik ben dat beu.
Ik zou het fijn vinden als die "correct en" uit de definitie zou verwijderd worden, als de handelingen en gedragingen louter als "wenselijk" zouden gezien worden. Ze zijn "wenselijk" omdat een meerderheid dat "wenselijk" acht, niet omdat ze "correct" of "juist" of "goed" zouden zijn. Een amorele moraal.
Is de Morel-moraal een amorele moraal?
De naam voorspelt weinig goeds.
Bart De Wever vraagt excuses van de RTBF.
Excuses?
Excuses kan je alleen vragen als er foute handelingen en gedragingen hebben plaats gevonden.
Excuses kan je als individu niet vragen in een amorele moraal, je kan ze alleen geven.

Over "verwijderen" gesproken.
Weet u wat ik graag zou verwijderen uit de tekst van Devisch?
"Democratische basisbeginselen"
Ik vind dat beginsel hier in de betekenis van "aanvang", "begin" gebruikt wordt. Of zou moeten gebruikt worden. Een woord zonder meervoud.
Als er meer dan één beginsel is kunnen we fijn gaan hinkelen. En ik moet eerlijk toegeven, ik vind Devisch een elegante hinkelaar (flauwe woordspeling: Devisch spartelt).
Wat mij betreft is het democratisch basisbeginsel "de meerderheid beslist".
(Is dat een amoreel beginsel? Me dunkt van wel.)

"een partij die in haar beginsel ondemocratisch is omdat ze ervan uitgaat dat het programma van die partij het potentieel heeft om de democratie kapot te maken."

Is deze uitspraak conform het democratische basisbeginsel?
Wat vindt u daar van?

P.S.
Morele moraal: mekkeren, mekkeren, mekkeren. Moedeloos. Murw. Misschien maar mauze memen.
Hoeveel eindes kan een mens verzinnen?

OOK GEMIST?
10/01 Marc Hooghe, 11/01 Elisabeth Santhouris, 13/01 Cliff Beeckman, 19/01 Stephan Claes, 20/01 Gilles De Coster, 21/01 Louis Tobback, 21/01 Rolf Falter, 22/01 Wim Opbrouck (ntg), 22/01 Evi Hanssen, 22/01 Jean-Pierre Rondas, 24/01 Rika Ponnet, 04/02 Zarathustra, 06/02 Rudi de meeuw, 12/02 Herwig Jorissen
(Ik zou personen aanvallen? Ik ben een grote jongen en zie mezelf niet echt als een watje, maar dat verwijt is echt wel om te beginnen janken. De prijs van een denkkader. Snif. De prijs van een hardvochtig denkkader. Snif. Een denkkader dat het mijne niet is bovendien! Oh, wat zou ik hier graag weg willen!)
http://www.bloggen.be/ornamenten/archief.php?ID=906322)

Het kerstessay van Bas Heijne (DS 27 tot 30 december) lijkt op het eerste gezicht gewoon een variant op de intussen welbekende kritiek op het linkse establishment. Met zijn soft humanisme en wereldvreemd multiculturalisme ontstond een (paarse) politiek die een miskenning vormde van de werkelijkheid, van de nood aan identiteit en gemeenschap. De reactie erop, het populisme, dat de naaktheid van de linkse keizer reveleerde, is volgens Heijne echter evenzeer een dood spoor: het ontmaskert de verlichte idealen als illusies, maar misbruikt die tegelijk om de eigen westerse superioriteit en hegemonie te verdedigen.

Er is een diepere laag in het essay. Die gaat over de Verlichting zelf die onze cultuur beheerst of zou moeten beheersen en die haar geloofwaardigheid lijkt verloren te hebben. Hoe komt dat? Omdat ze de menselijke natuur negeert met zijn nood aan identiteit en gemeenschap. Wat betekent het populisme ten diepste? De negatie van de rede (Durf te denken!) en de bevestiging van het gevoel (Durf te voelen! En kom ervoor uit!). Wat Heijne niet lijkt te beseffen is dat deze tweestrijd tussen rede en hart zo oud is als de Verlichting zelf: Immanuel Kant tegenover Jean-Jacques Rousseau. De tweestrijd zit in de Verlichting zelf. De kritiek op de verlichte rede die strijdig zou zijn met de natuur van de mens, is trouwens zelf een verlichte kritiek, al te vinden bij David Hume. De relatie tussen rede en hart is complex. De verlichte ethiek van vandaag, door paars gepropageerd, bijvoorbeeld in het euthanasiedebat, is zogezegd een rationele ethiek. Maar het gaat om een rationaliteit die paradoxaal genoeg de gevoelens ('levenskwaliteit') centraal stelt. Het gaat om een consequentialistische ethiek, een calculus van gevoelens. Een ethiek die in absurde rechtlijnigheid nu ook dierenrechten propageert. De vandaag zo populaire neodarwinistische visie die goed aansluit bij de nieuwe no-nonsense mentaliteit is eveneens een paradoxale vorm van verlichtingsdenken.

Waalse losers

Maar hoe komt het dan dat de crisis van de (kantiaanse en liberale) verlichting pas nu zo diep en zo algemeen lijkt? En is dat zelf wel een nieuw verschijnsel? Waarom lijkt haast iedereen nu pas echt door te hebben dat de verlichte principes leeg zijn? Dat gelijkheid, vrijheid, tolerantie maar woorden zijn die alles en nog wat, zelfs hun omgekeerde lijken te kunnen betekenen? Dat komt omdat die woorden los van de reële maatschappelijke context niets betekenen. Ze konden maar betekenis krijgen en loyaliteit afdwingen zolang er een bepaalde context van ondergrondse eensgezindheid heerste die te maken had met doorlevende traditionele vormen van samenleven. Eens die manieren van leven geërodeerd zijn, weet niemand nog wat de principes precies vragen. Eist de rede formele gelijkheid voor de wet, of vraagt ze gelijkheid van kansen (en wat zou dat wel kunnen betekenen), of vraagt ze gelijkheid van alle 'verschillen'?

Slechts één of twee keer verwijst Bas Heijne naar de economie. Toch heeft de crisis waarin we ons bevinden alles daarmee te maken. Het neoliberalisme heeft de vermarkting meegebracht, niet alleen van nationale sectoren van tewerkstelling en diensten, maar eigenlijk van alle instellingen en waarden. Alles, maar dan ook alles, tot kinderen, lijken en organen is te koop. Zelfs onderwijs en zorg worden zoveel mogelijk geprivatiseerd of minstens via management 'vermarkt'. Met als resultaat de vervreemding van werknemers, leraars, zorgverleners die nu allemaal flexibele, levenslang lerende, ongebonden professionals moeten zijn. Door de destructie van de oude vertrouwensrelaties grijpt de overregulering in dit kader natuurlijk als een tsunami om zich heen. Met nog grotere malaise van de professional als resultaat. In een liberale wereld telt uiteindelijk alleen het geld; behalve voor de proletariërs die nog een echte schat hebben, hun kinderen (niet te verwonderen dat als daar iets mee aan de hand is, de wereld instort). Geld is het enige wat telt, ook voor de maatschappij als zodanig. Waar het op aankomt, is het bbp en de solvabiliteit van de staat. Daarom moeten we ons losscheuren van die Waalse losers. En uitgerekend nu lijkt dat allemaal uiterst kwetsbaar. Hoe kan het anders dan dat 'de menselijke natuur' wanhopig zoekt naar houvast en de messias verwacht?

Vangheluwe castreren

Wat is er nieuw? Wat nieuw is, is niet de overgang van het regime van de rede naar het regime van het hart: dat fenomeen was in de moderne geschiedenis regelmatig te noteren. Wat nieuw lijkt, is dat ook het hart onstabiel en onbetrouwbaar is geworden. Zonder ondergrondse common culture is dat niet verwonderlijk. Pas nu, nu alles vloeibaar is geworden, zelfs de staat, zelfs de meest stabiele instellingen (zoals universiteiten en ziekenhuizen), kan het hart op een extreme, individuele manier regeren. Wat telt, is niet langer de rede, noch de common sense, maar het eigen gevoel als bron van waarheid en authenticiteit. En de anderen moeten mij als zodanig, als 'een god in 't diepst van mijn gedachten' erkennen. Vandaar de depressie als dat maar niet wil lukken; vandaar de extremen in de poging tot opwekken van die aandacht. Zeker als het niet goed lukt zich goddelijk te voelen, is er het alternatief van het gemeenschapsgevoel. Maar aangezien identiteiten vandaag zelf vloeibaar zijn, is ook dat gevoel vluchtig. Het ontstaat vooral in competitie (het 'oranjegevoel') of in de emotionele tegenstelling met 'de ander'. Wij zwelgen in de gemeenschappelijke afkeer voor fundamentalisten, hypocrieten, slechteriken allerhande. Daarin aangevuurd door populistische politici (zoals Jean-Marie Dedecker die eigenhandig Vangeheluwe zou castreren!) en de nieuwe morele hogepriesters van de media. Het recht zou eigenlijk moeten wijken voor de gemeenschappelijke walging. Lijfstraffen en de doodstraf zijn niet ver weg? Heijne heeft dat goed gezien: het internet legt de troebele ziel bloot van de maatschappij.

Het heeft weinig zin, zo zegt Heijne, de diepere onvrede te willen oplossen door de gewone politieke trucs. Wat als hij gelijk heeft, als de wortels van de kwaal zo diep zitten: in het hart dat door het neoliberalisme gekoloniseerd wordt? Kan het dan helpen, zoals Heijne, de gevaren van het populisme bloot te leggen? Zijn de huidige politiek en burger überhaupt in staat weerwerk te bieden tegen neoliberalisme en populisme? In elk geval hebben we, elk op onze plaats en naar ons vermogen, een persoonlijke verantwoordelijkheid tot weerstand tegen domheid, sentimentalisme en collectief egoïsme.

HERMAN DE DIJNWie? Filosoof en emeritus hoogleraar aan de KU Leuven. Wat? De verlichte principes vrijheid, gelijkheid en tolerantie hebben hun betekenis verloren. Waarom? Omdat hun maatschappelijke context instort.

Een hartverwarmende oproep tot 'persoonlijke verantwoordelijkheid tot weerstand tegen domheid, sentimantalisme en collectief egoïsme.' Maar wat als de begrippen 'domheid, sentimantalisme en egoïsme' hun betekenis verloren hebben omdat de maatschappelijke context is ingestort? Is de oproep tot 'persoonlijke' verantwoordelijkheid opnemen dan geen pleidooi voor het 'eigen' gevoel als bron van waarheid en authenticiteit?

That's all folks.
"Durf te denken!"
Is dat geen prachtig einde.
Eerst terug naar de bron en dan weer van voor af aan beginnen:
"Durf te denken!"
Nieuw jaar, nieuw begin, al heb ik niet veel vertrouwen in een jaar als 2011.
Bewijs me mijn ongelijk!
Ik heb alvast het goede voornemen om in 2011 mijn persoonlijke verantwoordelijkheid op te nemen.
Er is geen domheid. Domheid is fictie omdat "is" fictie is.
That's all folks.

Hoe kwaad vergoed kan worden

Freddy Mortier over erkenning van wrongful life-gevallen en de nieuwe ouders van Rukiye

Het UZ Brussel is veroordeeld tot het betalen van een aanzienlijke schadevergoeding aan de ouders van een meisje, Rukiye, dat werd geboren met een ernstige en ongeneeslijke aangeboren aandoening. Zij hadden de arts erop gewezen dat zij drager waren van het gen verantwoordelijk voor het Sanfilippo-syndroom en hadden een prenatale test gevraagd - wetende dat er een kans van één op vier was op een kind met die aandoening. Het resultaat was negatief. Bij de geboorte bleek het kind toch de aandoening te hebben. Het opmerkelijke daarbij is niet zozeer dat de ouders een vergoeding hebben ontvangen voor de schade die zij hebben opgelopen door deze medische fout. Als er een vermijdbare fout was (en blijkbaar oordeelde de rechter in die zin) ligt vergoeding in de lijn der verwachtingen. Het opmerkelijkste aan de zaak is evenwel dat er ook vergoeding is toegekend aan het dochtertje, omdat het ongewenst geboren werd. Was er een therapeutische abortus uitgevoerd, had het kind niet de aftakeling die gepaard gaat met deze vreselijke aandoening moeten doormaken. Het meisje is dus geschaad geweest door haar geboorte zelf.

Nogal wat mensen hebben hun verwondering uitgedrukt over die thans uitdrukkelijk erkende mogelijkheid om te procederen tegen je eigen bestaan. Juristen hebben gewezen op de eigenaardige situatie dat als de arts inderdaad een fout heeft begaan door het laten geboren worden van dit kindje, de foutloze situatie (niet geboren zijn) moet worden vergeleken met de situatie met fout (geboren zijn met Sanfilippo). Maar dat lijkt onmogelijk. De juridische erkenning van dit soort zaken ligt niet voor de hand. De meeste jurisdicties keuren de toekenning van schade voor wrongful life af. In het VK is dit het geval sinds 1976 en in Duitsland sinds 1986. Maar sommige landen hebben de kwestie wel erkend, met name Frankrijk, in de Perruche-zaak, om dan in 2001 dergelijke zaken bij wet af te wijzen. Met de zaak-Kelly werd een wrongful life-vordering in 2003 en nog eens in 2005 erkend in Nederland. De meeste Amerikaanse staten wijzen die vorderingen af, maar Californië, New Jersey en Washington gaan erop in, terwijl Connecticut er in feite op in gaat, zonder het toe te geven. Er is dus vooral gebrek aan overeenstemming.

Procederen tegen het bestaan zelf

Dat heeft te maken met de puzzels die men ontwaart in wrongful life-zaken. Die berusten voor een groot deel op verwarringen. Eén ervan is dat het kind (middels zijn vertegenwoordigers, de ouders) zou procederen tegen het bestaan zelf. Eigenlijk procedeert het tegen een soort bestaan dat men had kunnen vermijden, namelijk met een ziekte die van het leven uiteindelijk één langgerekte en vanaf een bepaald moment pijnlijke gang naar een vroege dood maakt, meestal ergens in de tienerjaren. Want dat is wat Sanfilippo doet. De ziekte uit zich in ernstige mentale retardatie en toenemende neurologische problemen. Tay-Sachs is een andere stofwisselingsziekte die wel vaker voorkomt uit dergelijke wrongful life-gevallen. Typisch voor die aandoeningen is dat men met recht van oordeel kan zijn dat niet bestaan beter is dan uitzichtloos, onomkeerbaar en hoofdzakelijk te moeten lijden aan negatieve ervaringen, zonder enig perspectief op beterschap. De minimale kwaliteit die het leven de moeite van het leven waard maakt, ontbreekt dus.

Leven is niet altijd en per definitie een goed. Het kan ook een kwaad zijn. Dat ligt voor de hand, maar om de een of andere reden is het moeilijk zoiets onder ogen te zien. Wat juristen zouden moeten vergelijken om de omvang van de medische fout in te schatten is, op basis van het bovenstaande, niet geen leven met leven met een ernstige aandoening, maar het leven van een hypothetische persoon met een aandoening die het leven ondraaglijk maakt, met dat van een hypothetische persoon zonder die aandoening. Dat het slachtoffer niet bestaan zou hebben mochten de ouders een abortus hebben gekregen, neemt tenslotte niet weg dat er wel degelijk een slachtoffer is. Die abortus is immers niet doorgegaan, wegens een (veronderstelde) medische fout. Het is niet moeilijker om hier de omvang van het kwaad te bepalen dan in minder extreme gevallen waar men een hypothetische betere toestand (bijvoorbeeld een been niet verloren hebben bij een ongeval) moet vergelijken met iets dat daaronder ligt (dat been wel verloren hebben).

De volgende vraag is dan welk kwaad precies moet worden vergoed. Men kan van oordeel zijn, zoals in de Amerikaanse jurisdicties gebeurt, dat het morele kwaad van het bestaan zelf niet kan worden vergoed. Het is immers onmeetbaar. De vergoeding moet dus slaan op de materiële kosten meegebracht door de aandoening, in essentie die van de verzorging en de aanpassing van de omgeving.

Morele schade

Ik ben het persoonlijk eens met dat standpunt, maar stel vast dat op basis van ons recht mensen vergoedingen krijgen voor allerlei zaken die niet meetbaar zijn, maar behoren tot de orde van de morele schade. Kan men de morele schade opgelopen door het verlies van een partner of een kind bij een auto-ongeval veroorzaakt door een dronken chauffeur dan wél uitdrukken in een geldsom, maar de levenslange morele schade veroorzaakt door de fout van een (bij veronderstelling) onzorgvuldige arts niet? Ofwel allebei, ofwel geen van beide, zou ik denken.

Betekent de erkenning van wrongful life-gevallen dat men mensen voor elke vermijdbare handicap een schadevergoeding moet toekennen, als blijkt dat die door onzorgvuldigheid is veroorzaakt? Het ene heeft in eerste instantie niets te maken met het andere. Dat men er soms beter af is door niet te leven dan door te leven met een ernstige aandoening, betekent niet dat men er in het algemeen beter af is door niet te leven dan door te leven met een handicap. De meeste handicaps laten meer dan voldoende levenskwaliteit toe om verkiesbaar te zijn boven niet-bestaan.

We zullen in de toekomst meer van dit soort problemen ontmoeten. De beschikbaarheid van prenatale tests, en in het bijzonder van prenatale genetische diagnostiek, heeft een nieuw plichtendomein geopend, waarvoor wij nu nog al te vaak onze kop in het zand steken. De ouders van Rukiye zijn exemplarische nieuwe ouders, met een eigentijds beeld van verantwoord ouderschap. In de wetenschap dat zij behoorden tot een risicogroep hebben zij een prenatale genetische test laten uitvoeren, met de uitdrukkelijke bedoeling om hun toekomstige kind (genetisch) goed te doen. De Oxford-ethicus Julian Savulescu noemt dat procreatief goeddoen. In de mate waarin ouders op de hoogte zijn van ernstige aandoeningen die zij hun kinderen kunnen doorgeven, hebben zij de plicht dat zoveel mogelijk te vermijden. Kinderen uitleveren aan de loterij van de natuur, wanneer men weet dat er ernstige risicos zijn op grote accidenten, is totaal onverantwoord ouderschap.

Ethiek.
Het is nie moeilijk, het is gemakkelijk.
Wanneer men weet.