Het boek "Uit het schuim van de zee" (400 pag.) is te bestellen via mail (kvansteenbrugge@gmail.com). Prijs: 18,95 euro (te betalen na ontvangst van het boek).Tot eind mei 2013 zijn de verzendkosten ten laste van de afzender.
We bevinden ons in de inkomhal (+ vestiaire) van het paleis van Peleus, koning van Ftia in Thessalië, in Noord-Griekenland. Op de balie en aan de kapstok: jassen en andere attributen. Een prent van Priapos (god van de vruchtbaarheid) aan de muur naast de kapstok; een Grieks beeld; twee stoelen. Rechts twee deuren: achteraan wc, vooraan de buitendeur. Een mand voor de cadeaus en een bus voor de enveloppes met inhoud.
PROLOOG
VERTELLER : (rechts vóór het doek; spotlicht op hem gericht) Dit wordt geen echt leuk verhaal. Het is een verhaal over oorlog. Althans over de oorzaken van oorlog. Oorlog is van alle tijden. Oorlog is de mens ingebakken en niets wijst erop dat het ooit anders worden zal. Economische problemen, godsdienst, gekwetste eergevoelens: dát zijn de grote oorzaken van oorlog. Zo ook van de oorlog waarover het in dit stuk gaat. Die oorlog greep plaats zo'n 3500 jaar geleden, aan de westkust van Klein-Azië. Ongetwijfeld de beroemdste en meest bezongen oorlog uit de geschiedenis: de oorlog van Troje. Amper een halve eeuw na de tweede wereldoorlog begint de herinnering aan de grootste oorlog van de moderne tijd al wat te vervagen, maar de oorlog van Troje staat ons nog voor de geest, levendiger dan ooit! De motieven waren weliswaar dezelfde. In de Trojaanse oorlog evenwel draaide alles om een vrouw. Die vrouw was niet de eerste de beste: ze was de mooiste vrouw die ooit op aarde heeft geleefd. Ze was daarenboven geen gewone stervelinge, ze was goddelijk, een dochter van de oppergod zelf: Helena van Sparta!
(het spotlicht verplaatst zich snel naar links waar Helena staat, met aangepaste geluidsbegeleiding. Na een vijftal seconden keert het spotlicht terug naar de verteller)
Maar laat ik u eerst vertellen wie zij precies was, Helena. Haar wettelijke ouders waren de koning en de koningin van Sparta, Tyndareos en Leda. Haar échte vader evenwel was, zoals dat nogal eens gaat, niet Tyndareos, maar de oppergod Zeus. Het zat zó Zeus had zijn oog laten vallen op de koningin van Sparta. Teneinde alles zo onopvallend mogelijk te laten gebeuren, veranderde hij zichzelf in een zwaan. In die gedaante zwom hij over het water van de koninklijke vijver en slaagde erin Leda te bereiken zonder dat het argwaan wekte. Wie heeft er niet gehoord over "Leda en de zwaan"? Welnu, die zwaan was Zeus. De oppergod slaagde erin in Leda's schoot binnen te dringen en haar te bevruchten (ik hoop dat ik daar geen tekening hoef bij te maken ). Diezelfde dag had Leda ook nog betrekking met haar wettelijke gemaal. Er gebeurde iets wat uiterst zeldzaam is doch theoretisch en wetenschappelijk niet onmogelijk: Leda werd zwanger van twee verschillende manspersonen. Negen maanden later moest ze bevallen en ze baarde twee eieren. Het ene ei was bevrucht door haar echtgenoot en er kwamen twee kinderen uit: Klutaimnestra, die later de echtgenote zou worden van koning Agamemnon van Mykene, en Kastor, de ene helft van de fameuze tweeling die nu als sterrenbeeld aan het hemelgewelf prijkt, Kastor en Pollux. Het ander ei leverde eveneens twee kinderen op: Pollux, die in tegenstelling tot zijn broer onsterfelijk was, en de eveneens onsterfelijke en dus goddelijke Helena, die oneindig mooi was en terecht beschouwd wordt als de mooiste vrouw die ooit de wereld bevolkt heeft.
(spot op zelfde wijze weer naar Helena .. en terug)
Al gauw was in heel Griekenland bekend dat aan het koninklijk hof van Sparta de mooiste prinses ter wereld woonde. Alle huwbare koningszonen dongen naar haar hand. Aan het hof van Sparta was er dus een drukte van jewelste. De vele trouwlustige prinsen liepen het koninklijk paleis plat en ze eisten van koning Tyndareos dat hij zijn dochter zou uithuwelijken aan één van hen. Tyndareos vond zijn mooie dochter weliswaar nog te jong voor een huwelijk, maar omdat hij op de duur niet meer kon weerstaan aan de opdringerigheid van de kandidaten, verklaarde hij zich bereid zijn dochter te schenken aan de prins van haar keuze. Op één voorwaarde! Dat allen van te voren onder ede zouden beloven het huwelijk dat Helena zou aangaan door dik en dun te verdedigen en dat ze als één man zouden opstaan tegen degene die de huwelijksband in gevaar zou brengen. Allen zwoeren het plechtig, bij de oppergod Zeus. Toen gaf Tyndareos met gerust gemoed zijn dochter aan de prins van haar dromen, Menelaos, die de broer was van Agamemnon en die alzo door zijn huwelijk met Helena, de opvolger van Tyndareos werd als koning van Sparta. Maar het huwelijk zou wreed verstoord worden. Hoe dat komt gaan wij u vandaag laten zien. Hoe het uiteindelijk allemaal afgelopen is, vertel ik u aan het einde van het tweede en laatste bedrijf. Ondertussen ga ik mij even afzonderen met Helena. (knipoogt)
(spot gaat met de verteller mee naar Helena, beiden verlaten de scène, het doek gaat op)
EERSTE BEDRIJF
(Uit de feestzaal -links- komt vage muziek, die aanzwelt telkens als de deur opengaat. Achter de balie Polyxena; Dimitrios komt net binnen.)
POLYXENA : Ha, eindelijk ben je daar. Ik sta hier al de hele tijd alleen aan de vestiaire. Je weet toch dat al de goden uitgenodigd zijn op dit feest?
DIMITRIOS : Dat zeggen ze, ja. Geloof jij dat ze allemaal gaan komen, Polyxena?
POLYXENA : Zo ziet het er toch naar uit, Dimitrios. Er zijn er toch al enkele binnen, en niet van de minste! Poseidon (toont drietand), Artemis (toont boog en pijlenkoker), Apollo (toont lier) en Demeter (toont tarweschoof). Stuk voor stuk goden die zetelen op de Olympos. Kom Dimitrios, steek een handje toe en hang die dingen netjes aan de kapstok.
DIMITRIOS : De drietand van Poseidon! Is dat niet de god van de zee? En een grote paardenliefhebber? Noemden ze hem ook niet "de paardengod"?
POLYXENA : Zéér goed Dimitrios! Van de godsdienstlessen heb je dan toch nog wat opgestoken, zie ik.
DIMITRIOS : Wij noemdem hem "de paardenzót"!
POLYXENA : Spot niet met de goden, Dimitrios, en ga door met je werk.
DIMITRIOS : Hé, de boog van Artemis. Dat is toch die knappe griet met paardenstaart en mini-rok? Had ze haar mini-rok aan?
POLYXENA : Ik geloof het wel.
DIMITRIOS : Hm, die zou 't mij geen twee keer moeten vragen! Echt míjn type.
POLYXENA : Ik vrees dat jíj niet háár type bent.
DIMITRIOS : Is zij overigens niet van de verkeerde kant?
POLYXENA : Dat is inderdaad algemeen geweten, Dimitrios. Maar praat niet zo luid. Laat niemand jouw spottende taal horen!
DIMITRIOS : En toch zou ik dat katje eens zonder die mini-rok willen zien. Zo helemaal in haar blootje.
POLYXENA : Het zou je niet goed bekomen, Dimitrios. Je zou het met je leven kunnen bekopen. Ken jij het verhaal van Aktaion?
DIMITRIOS : Nee. Wie is dat?
POLYXENA : Aktaion was een kleinzoon van de koning van Thebe, een jager. Helemaal per ongeluk zag hij Artemis naakt, badend in een bergmeertje. Woedend besprenkelde ze hem met water uit het meer en daarbij sprak ze een toverspreuk uit. Daardoor werd Aktaion veranderd in een hert. Zijn honden zagen in hem nog enkel een stuk wild en ze verscheurden hem.
DIMITRIOS : Brr, je maakt me nu toch echt bang, Polyxena. (hangt vlug pijlenkoker en boog weg en neemt de lier) En deze mattenklopper, van wie is die?
POLYXENA : Onnozelaar! Dat is hét muziekinstrument van de zonnegod Apollo, waarmee hij de muzen begeleidt: de gouden lier! Behandel ze asjeblief met zachtheid.
DIMITRIOS : Oei, oei, oei (hangt de lier weg en begeeft zich naar de tarweschoof). En dit, van wie in godsnaam is die tarweschoof?
POLYXENA : Van Demeter, domkop! Eén van onze oudste en eerbiedwaardigste godinnen. Een zuster van Zeus.
DIMITRIOS : Waarom loopt die met een bussel tarwe rond?
POLYXENA : Demeter is toch de godin van de gewassen en van de oogst. Het is haar mérk, haar symbóól.
DIMITRIOS : Ach Polyxena, hechten wij niet een beetje te veel belang aan die goden? Al die zotte dingen, neem nu "met een bussel tarwe rondlopen" (slaat armen ten hemel): dat doen ze toch alleen maar om zichzelf te verkopen, zoals de politiekers!
POLYXENA : Zwijg stil. Straks laat Zeus ons nog neerbliksemen. Breng liever eer aan de goden. En dank hen dat ze het huis van onze heer en koning, Peleus, zoveel eer aandoen. Weet je, Dimitrios, dat dit een unicum is: nog nooit eerder hebben al die Olympische goden het trouwfeest van een sterveling met hun aanwezigheid vereerd.
DIMITRIOS : Waarom heeft Peleus de goden eigenlijk uitgenodigd?
POLYXENA : Dit is geen gewoon huwelijk, Dimitrios. Peleus is niet de eerste de beste en zijn bruid Thetis evenmin. Weet je dat Zeus zelf, ja, de oppergod in hoogsteigen persoon, haar tot bruid had gewild?
DIMITRIOS : Waarom heeft zij dan Peleus, een sterveling, verkozen boven Zeus?
POLYXENA : Zij hééft Peleus niet verkozen. Zeus zelf heeft afstand gedaan van Thetis, omdat hij bang was voor wat het orakel voorspeld had.
DIMITRIOS : Het orakel?
POLYXENA : Het orakel had voorspeld dat de eerste mannelijke nakomeling van Thetis groter en machtiger zou worden dan zijn vader. In het geval van Zeus betekent dat noch min noch meer dat de eerste mannelijke nakomeling die hij bij Thetis zou verwekken hem van de troon zou stoten, zoals hijzelf dat met zijn vader Kronos had gedaan en zoals zijn vader Kronos dat al eerder met zijn grootvader Oeranos had gedaan. Zeus heeft zich dan ook wijselijk teruggetrokken en is in het huwelijk getreden met zijn zuster Hera. (bezorgd) Ik begin mij af te vragen of het oppergoddelijk echtpaar nog wel komt vanavond.
DIMITRIOS : Het is hier inderdaad erg stil in de vestiaire. Ik ben hier nu toch al een minuut of tien(kijkt op horloge), zonder dat er zich iemand heeft aangemeld.
POLYXENA : Ga eens op de uitkijk staan, Dimitrios. Kijk in de verte, of je niemand ziet die de Pelionberg afdaalt en in deze richting komt.
DIMITRIOS : (gaat naar de deur, opent ze, schrikt en slaat de deur weer dicht) Er st..staat iemand voor de deur.
POLYXENA : Laat die dan toch binnen, Dimitrios.
DIMITRIOS : Maar het is niet iemand voor het bal, me dunkt. Een vrouwspersoon, in slordige kleren. 'k Zou niet weten wie dat wel mag zijn.
(er wordt weer gebeld)
POLYXENA : Maar doe dan toch open.
DIMITRIOS : (nadat hij de deur weer heeft geopend) Wie kan ik aanmelden?
(een slonzige vrouw komt binnen en gaat met driftige stap tot vlak vóór Polyxena staan; het is de godin Eris)
POLYXENA : Mevrouw? Met wie heb ik de eer?
ERIS : (de vraag negerend) Alle goden en godinnen zijn op dit feest uitgenodigd, naar ik heb vernomen?
POLYXENA : Zo is dat, mevrouw eh
ERIS : Zijt ge daar helemaal zeker van?
POLYXENA : Dat heeft men mij toch verzekerd!
ERIS : Waarom heb ík dan geen uitnodiging gekregen? Of sta ik misschien tóch op de lijst van de genodigden? Was 't adres niet juist of was de brief misschien niet voldoende gefrankeerd? Kijk dan of ik op de lijst sta! Mijn naam is Eris, godin! De godin Eris! (kwaad en driftig) Sta ik er op of sta ik er niet op?
POLYXENA : (verveeld) Ik zet mijn bril even op (zet haar bril op). Eris, nee Gelukkig maar, want in die kleren had ik u toch niet kunnen binnen laten.
ERIS : Omdat ze bang zijn dat ik voor ruzie ga zorgen, hebben ze mij niet gevraagd! Ze noemen mij de godin van de twist. Ze willen mij niet! Ze beschouwen mij als uitschot. Ze zijn zélf uitschot! Mooi uitgedost van buiten. Smerig en rot vanbinnen zijn ze, allemaal!
(er wordt gebeld)
POLYXENA : Deur openen, Dimitrios.
DIMITRIOS : (opent de deur) Wie mag ik aanmelden?
(Athena komt binnen en slaat met haar staf op het hoofd van Dimitrios)
ATHENA : Dom uilskuiken. Ik ben Athena, Pallas Athena, godin van de wijsheid, de wetenschap en de kunst, in 't bijzonder de weefkunst (klopt nogmaals op het hoofd van Dimitrios). Was je er met je verstand niet bij tijdens de godsdienstlessen? Zat je misschien te dromen, of door het venster te staren? Of naar de mooie ogen van de lerares?
DIMITRIOS : Verschoning, o machtige godin.
ATHENA : Voor zoveel onwetendheid bestaat geen pardon. Je mag blij zijn dat ik in een goede bui ben, anders gaf ik je zo'n stamp (ze stampt tussen de benen van Dimitrios) dat je ogen in je broek zakten.
(Dimitrios grijpt naar zijn kruis en trippelt jankend over de scène).
(Athena heeft nog geen acht geslagen op Eris; heftig gebaart Polyxena Eris zich te verstoppen in het toilet; daarna richt Polyxena zich tot Athena)
POLYXENA : Godin van de wijsheid, onstaan uit het hoofd van Zeus, schutsgodin van de machtige stad Athene, let maar niet op hem. Geef mij uw lans, uw helm en uw schild.
ATHENA : Alstublieft (overhandigt lans en schild). Mijn helm, die houd ik liever op. (deponeert haar cadeau, een boek) Is mijn vader Zeus er al?
POLYXENA : Nog niet, heiligheid. Hoge heren laten vaak lang op zich wachten Dimitrios, leid de godin binnen in de feestzaal.
DIMITRIOS : (houdt hand voor de genitaliën en brengt, een beetje angstig, de godin naar de ingang van de feestzaal; roept met luide stem) De godin Athena!
(Athena af in feestzaal)
(Eris komt te voorschijn, sakkerend; Dimitrios staat nog steeds verkrampt van de pijn)
ERIS : De vervloekte heks! Heeft ze u pijn gedaan mijn jongen? (ze aait Dimitrios over het hoofd) Ha, ontstaan uit het hoofd van Zeus. Een vuile familiegeschiedenis, ja. Zeus vergreep zich aan Metis, zijn tante. En toen Metis zwanger was geworden, kreeg hij ruzie met haar: hij vrat haar op met huid en haar!
DIMITRIOS : Een serieuze ruzie was dat.
ERIS : En dan noemen ze míj een ruziemaakster! Maar het beviel hem slecht. De "opperkloot" kreeg verschrikkelijke buikpijn. Hij ging op zijn bed liggen en de pijn vergleed van zijn buik naar zijn hoofd. Tot hij Hephaistos de opdracht gaf zijn hoofd met een bijl te klieven. En uit zijn hoofd kwam toen Athena te voorschijn, met helm en al, het meest frigide en meest arrogante schepsel dat er ooit heeft rondgelopen.
POLYXENA : Zwijg toch met die oneerbiedige taal. Jij brengt nog groot onheil over het huis van koning Peleus.
ERIS : (gaat onverstoord verder) Mannen die haar met begerige blikken bekijken maakt ze blind. (ze wendt zich tot Dimitrios) Zal ik u vertellen wat er met Hephaistos is gebeurd? Toen hij op een mooie dag bij haar avances maakte - 't was boven op de Akropolis - gaf ze hem zo'n kwalijke stamp (Eris stampt in het kruis van Dimitrios die vlak bij haar in de buurt staat) dat zijn zaad in de schoot van moeder Aarde terecht kwam (Dimitrios verrekt van de pijn en kijkt rondom zich naar de grond). Daaruit is Kekrops geboren, de stamvader van de Atheners. En dan maar overal verkondigen dat zíj de stammoeder was. Mijn oren! Uit moeder Gaia en vader Hephaistos zijn de Atheners geboren. En toch heeft Athene er een beetje de hand in gehad, zegt men dan De "voet", ja!
DIMITRIOS : (met van pijn vertrokken gezicht) D..daar heb ik in de lessen van godsdienst niets over geleerd.
POLYXENA : (vergoelijkend) Dat komt omdat hij het niet verder heeft gebracht dan de lagere school.
ERIS : (onverstoord) En arrogant dat ze is. Arrogant! Mens, ge hebt er geen gedacht van. Arachne, een meisje uit Lydië, kon er van meespreken. Omdat Arachne met Athena een wedstrijd aanging om uit te maken wie van beiden het mooiste kunststuk kon weven, veranderde Athena het meisje in een spin. "Nu kan je verder weven tot in de eeuwigheid" sprak ze. Het stuk dat Arachne geweven had was inderdáád mooier dan dat van Athena, maar 't was zogezegd oneerbiedig tegenover de goden. Omdat het Zeus voorstelde terwijl hij een nimf aan 't verkrachten was. Gewoon "realistisch", dat weefselstuk van Arachne. Of wat denkt ge dat Zeus heelder dagen doet als hij niet met zijn donder en bliksem aan 't rommelen is? En let wel: dan ben ík de ruziemaker. Waaróm dan wel? Enkel en alleen omdat ik de wáárheid durf zeggen. Omdat ik het boekje open doe van die rotte bende die zich deugdzame goden durft noemen!
POLYXENA : Hou toch op, straks delen wij hier nog allemaal het lot van Arachne.
ERIS : Ach laat toch iemand die eerlijk is, zijn gedacht zeggen. Sidder en beef niet voor de waarheid.(haar oog valt op de drietand van Poseidon) Tiens, wat zie ik daar? De mestvork van Poseidon!? Díe van de zee en de paarden. Nog zo'n smeerlap. Die neukte met de merries van het Peliongebergte. Dáár zijn de Kentauren, de paardmensen, uit voortgekomen.
(Dimitrios staat haar aan te gapen)
Of wist ge dat ook niet, Dimitrios?
DIMITRIOS : Hoe zou ik dat kunnen weten? Ik heb toch alleen maar de lagere school gedaan.
ERIS : En godsdienst zal uw sterkste vak niet geweest zijn, zeker?
DIMITRIOS : Dat is waar, maar (fier) in gymnastiek was ik altijd de eerste van de klas!
POLYXENA : Ik begin mij af te vragen of er nog wel iemand komt. Kijk eens buiten de deur, Dimitrios, of er niemand aankomt.
(Dimitrios gaat kijken)
DIMITRIOS : Ik zie iemand in de verte. Hij komt de Pelionberg afgerend.
POLYXENA : Wie is het?
DIMITRIOS : Dat weet ik niet. Het is veel te ver. Hij is nog bijna helemaal boven.
POLYXENA : Hier, neem de verrekijker.
DIMITRIOS : (komt de verrekijker halen en gaat opnieuw kijken) Hij heeft een staf en een helm met vleugels, en ook sandalen met vleugels.
POLYXENA : Dat moet Hermes zijn.
ERIS : (gaat in de houding staan) God van de leugenaars en de dieven!
POLYXENA : (kwaad en gebiedend) Zwijg, verberg u in het toilet, snel. (en tot Dimitrios) Zet de deur alvast maar open. Laat niet merken dat we hem bespied hebben.
DIMITRIOS : Hij is nog ver, Polyxena.
POLYXENA : De goden verplaatsen zich snel jongen, en zeker Hermes, de gevleugelde.
DIMITRIOS : (ironisch) Tot uw dienst weledele Polyxena. (maakt een diepe buiging en gaat de deur wagenwijd openzetten)
(Even later verschijnt Hermes
gezwind in de deuropening; Polyxena gebaart Eris dat ze nu eindelijk moet
verdwijnen, wat ze ook doet)
HERMES : (enthousiast en met wijdse gebaren) Hermes,
god van de handel, bode van de goden! Is hij welkom? Waar is het feest?
POLYXENA : Geef míj maar uw mantel
en uw staf en alles wat u daarbinnen niet nodig hebt.
HERMES : Mijn staf die hou ik liever bij, "jonge
dame".
(Polyxena glundert)
Die kan ik
daar misschien wel nodig hebben. Maar ik geef u mijn gevleugelde helm en
sandalen (geeft zijn mantel, zijn helm en zijn sandalen).
(Polyxena ruikt er tersluiks aan,
bah!).
Met die attributen voel ik wel
eens te veel aandrang om te gaan vliegen, zeker als ik een glas teveel op heb. (doet
zijn cadeau, een klein doosje, in de mand) À propos, er is toch wel iets stevigs
te drinken hoop ik, iets wat de goden waardig is?
POLYXENA : Er is van alles, eerbiedwaardige god!
Trappist en Duvel en Tripel van de abdij van Steenbrugge
DIMITRIOS : En Ouzo, en Wortegemsen
POLYXENA : En alle soorten wijn: rode en witte en rosé
en nog veel andere kleuren.
DIMITRIOS : En Rodenbach van 't vat!
POLYXENA : Kom Dimitrios, 't is al goed. Leid de god
binnen in de feestzaal.
DIMITRIOS : (roept aan de ingang van de feestzaal) Hermes,
god van de boden, eh, bode van de goden, en zelf god van de handel en van de
commercie, van de leugenaars en van de dieven!
(Hermes wendt zich kwaad om en
geeft een slag met zijn staf op het hoofd van Dimitrios; deze valt in zwijm;
Hermes verdwijnt in de zaal)
POLYXENA : Dimitrios! Dimitrioske!
ERIS : (komt voorzichtig piepen) Wat is er nu
weer gebeurd?
POLYXENA : Hermes heeft hem een klop gegeven met zijn
staf. Nu zie je wat er van komt als men de goden beledigt. Misschien is
Dimitrios wel dood! (buigt zich over Dimitrios)
ERIS : Waarom heeft Hermes hem die klop gegeven?
POLYXENA : Omdat hij zei dat Hermes de god is van de
leugenaars en van de dieven.
ERIS : Maar dat is toch de zuivere waarheid: een
grotere dief en leugenaar bestaat er niet in het rijk van Zeus!
(Polyxena
slaat een kruisteken)
En dáárvoor
slaat hij iemand groggy, iemand die de waarheid zegt! En dan beweren ze dat ík
de ruziemaakster ben!
POLYXENA : Alstublieft, hou toch op met die taal! (kijkt
weer naar Dimitrios) Ik begin toch echt te geloven dat hij dood is.
ERIS : Bijlange niet (ze knielt naast Dimitrios
en beluistert zijn borstkas). Ziet ge wel, ik hoor zijn hart kloppen, luid
en regelmatig. Luister maar.
POLYXENA : (buigt zich en haalt uit Dimitrios' jas
een zakhorloge te voorschijn) Is het dát wat je hoort?
ERIS : Een zakhorloge. Onmogelijk, die moet toch nog
uitgevonden worden: we zijn pas in de 15e eeuw vóór Christus!
POLYXENA : Dan was het tóch zijn hart?
ERIS : Geen twijfel mogelijk. Ik zal hem eens gauw
bij zijn positieven brengen, zie. (ze buigt zich over Dimitrios en geeft hem
links en rechts enkele klinkende klappen in het aangezicht)
DIMITRIOS : (wordt wakker, wrijft over pijnlijk
aangezicht) Waar ben ik?
POLYXENA : Oef, wat heb je mij doen schrikken, Dimitrios.
DIMITRIOS : Wat heb ik dan gedaan?
POLYXENA : Je hebt de god Hermes
beledigd. Doe dat asjeblief nóóit meer, Dimitrioske.
ERIS : De waarheid, niets dan de waarheid heeft hij
gezegd, Polyxena. Hermes is een huichelaar, een leugenaar en een rover, een doortrapte
boef Maar als ik zo rondkijk, zie ik dat er hier nog veel groter crapuul in
huis is. Zie ik daar niet de lier van Apollo en de boog van zijn tweelingszus
Artemis? Moordenaars zijn dat, massamoordenaars!
POLYXENA : (slaat de armen ten hemel) Zeus, laat
haar toch ophouden!
ERIS : Weet ge dan niet hoe ze beiden in koelen
bloede de zeven zonen en zeven dochters van Niobe, de koningin van Thebe, met
hun pijlen hebben doodgeschoten, recht in het hart. En dát in opdracht van hun
moeder Leto, die Titanes, dat duistere schorremorrie, die het geluk van Niobe,
omwille van haar schitterend kroost, niet kon verdragen en daarom aan haar
eigen schamele tweeling de opdracht gaf tot die laffe veertienvoudige moord. (wendt
zich tot Polyxena) Van pure wanhoop en verdriet is die arme Niobe veranderd
in een druipende steenrots, die tot in eeuwigheid blijft wenen om haar
kinderen.
POLYXENA : Ik weet het, ik weet het. Maar is dit het
ogenblik om al die gruwelijke zaken op te rakelen?
ERIS : Ik vraag u alleen maar, Polyxena,
wíe hier nu de onverdraagzame is, de ruziemaker. Ben ík het of zijn zíj het?
(er wordt weer gebeld)
POLYXENA : Doe open, Dimitrios.
(Dimitrios opent de deur en
Dionysos en Hephaistos komen binnen, duidelijk aangeschoten; Dionysos heeft een
fles wijn in de hand)
DIONYSOS : Mogen we binnenkomen? We hebben allebei een
uitnodiging ontvangen voor het trouwfeest van ene Peleus met ene nimf Thetis,
dochter van Okeanus. Ik ben Dionysos, god van de wijn en van de goede sier. En
mag ik u de wijnschenker van de goden voorstellen (hij geeft Hephaistos een
vriendschappelijke doch harde klop tussen de schouderbladen), mijn
halfbroer Hephaistos, god van de smeden? (plots valt zijn oog op Eris) Wat
staat dat lelijk vuil schepsel daar te doen?
ERIS : Lelijk schepsel!? Bekijk uzelf, ge zijt alle
twee dronken.
DIONYSOS : Zééér juist. Maar als ik wil is dat bij mij
morgen over. Maar dat wil ik niét, omdat ik de god ben van de wijndrinkers.
Mijn halfbroer Hephaistos daarentegen drinkt om zijn verdriet te vergeten.
Omdat zijn dierbare echtgenote Aphrodite hem voortdurend ontrouw is.
(Hephaistos deponeert zijn
cadeau in de mand, een groot pak)
ERIS : Nogal logisch! Wie zou er met zo'n misbaksel
ooit het bed willen delen? Ik weet maar al te goed dat hij haar nog nooit met
één vinger heeft mogen aanraken. Laat staan, met iets anders
DIONYSOS : Wie heeft dat venijn hier uitgenodigd?
HEPHAISTOS : Ja, wie?
POLYXENA : Niemand, o hooggeplaatste goden, heeft haar
uitgenodigd. Ongenood is ze hier binnengekomen. Maar ik zweer u dat ze de
feestzaal niet zal betreden: Dimitrios en ikzelf staan daar borg voor.
(Dimitrios zet een stoere
borst op in de richting van Eris)
DIONYSOS & HEPHAISTOS : Het zij
u geraden, jonge dame!
(Polyxena kijkt weer gevleid)
DIONYSOS : Kom, halfbroeder Hephaistos, laten we mijn
thyrsos-staf en die zware hamer van jou aan die dame geven en ons bij de
feestvierders voegen (geeft staf en hamer aan Polyxena). Waar brandt de
lamp? (doet "enveloppe met inhoud" in de bus)
DIMITRIOS : De lamp?? (kijkt vragend naar Polyxena;
deze wijst driftig in de richting van de feestzaal) Hierheen, "o hooggeplaatste
goden". (roepend, bij de ingang van de feestzaal) Dionysos! God van
de wijn! Hephaistos! God van de smeden!
(Dionysos en Hephaistos
treden, een beetje wankelend, de feestzaal binnen; een gejoel stijgt op)
POLYXENA : (tot Eris)
Ach wat doe jij ons toch aan!
(er wordt weer gebeld)
Verberg je
snel en laat je niet meer zien!
(Eris gaat zich verbergen in
het toilet)
Doe open
Dimitrios.
(Dimitrios opent de deur; daar
staan Zeus en Hera, plechtig; Dimitrios beeft op zijn benen en stottert)
DIMITRIOS : Z.z.zeus en H.h.hera, veronderstel ik.
(Zeus en Hera treden binnen; Hera
duwt Dimitrios minachtend opzij zodat hij valt)
POLYXENA : Let niet op hem, o machtig opperste goddelijk
paar, en treedt nader in koning Peleus' nederig paleis. Peleus en Thetis danken
u dat u zich verwaardigd hebt te hunner ere van de hoge Olymposberg neder te
dalen. Vertrouwt mij uw mantels en uw overtollige spullen toe. Ik zal er zorg
voor dragen als voor mijn eigen leven.
ZEUS : (met theatraal gebaar) Treed nader
mooie meid (Polyxena glundert weer) en vergeet ook mijn staf niet.
(Polyxena neemt de mantels van
Zeus en Hera. Hera deponeert cadeau, een boek. Ondertussen kan Zeus niet
nalaten Polyxena eens flink bij de kont te pakken; Hera heeft dat in de gaten
en geeft Zeus een geweldige por in de rug)
HERA : Héla. Zal 't gaan, ja? Vrouwenzot! (Zeus
deponeert gauw zijn geschenkje)
(Hera neemt Zeus bij de arm en al
ruziënd neemt ze hem snel mee naar binnen)
ERIS : (komt weer te voorschijn) Daar hebt ge
't al. Die komen nog maar binnen en 't zit er al op. En dan zeggen ze van mij
dat ik een ruziemaakster ben. Die Zeus, die kan met zijn poten van geen enkel
vrouwelijk lijf afblijven. En erg kieskeurig is hij dan nog niet eens (Eris
kijkt met een zekere minachting naar Polyxena).
POLYXENA : (verontwaardigd) O, dank u, voor 't compliment.
ERIS : Niet één vrouwspersoon,
hetzij godin, hetzij nimf, hetzij sterveling, is veilig voor die geilaard. Wat
al bastaards er van hem niet rondlopen: honderden, ja duizenden! Wat al trucs
heeft hij niet uitgehaald om vrouwen te benaderen! Tot Leda is hij gekomen in
de gedaante van een zwaan en om Europa te veroveren heeft hij zich veranderd in
een stier. Stel u eens in de plaats van Akrisios, koning van Argos, aan wie het
orakel voorspeld had dat zijn kleinzoon hem de dood zou aandoen. Akrisios sloot
zijn eigen kind, zijn dochter Danaë op in een kerker, opdat géén man haar zou
benaderen. Maar Zeus nam de gedaante aan van een gouden regen en gleed alzo
tussen de traliën van Danaë's kerker en tussen haar dijen, die ze nochtans fel
toegeknepen hield - althans, dat had haar vader haar toch opgedragen -. En er
kwam een kind van, natuurlijk, en later doodde het kind zijn grootvader,
precies zoals het orakel voorspeld had Ach, wat een ellende heeft die
onverbeterlijke smeerlap al niet in de wereld gebracht!
POLYXENA : Zeus behoede dit huis. Ze weet niet wat ze
zegt.
ERIS : Ze weet het maar al te goed. Ik denk ook aan
die arme Io. Toen Hera op 't punt stond haar ontrouwe echtgenoot tijdens het
liefdesspel met Io te betrappen, veranderde hij Io in een koe. Maar Hera liet
zich niet om de tuin leiden en ze wist precies wat er gaande was. Ze stuurde
een horzel op het arme dier af. Op de vlucht voor de horzel heeft Io alzo al de
wereldzeeën doorzwommen. Verschrikkelijk toch? Of níet soms? En sta mij niet zo
aan te gapen. Wat ik vertel is toch geen fantasie. Dat is toch door iedereen
gekend.
DIMITRIOS : (terzijde) Door wie tenminste zijn middelbaar gedaan heeft
ERIS : Denk toch eens aan al die bastaards die
daar uit voortgekomen zijn. Hera heeft ze met nooit aflatende ijver vervolgd.
Heracles is er één van, de zoon van Alcmene van Thebe. Zeus had Heracles bij
haar verwekt door haar te benaderen in de gedaante van haar echtgenoot.
DIMITRIOS : (terzijde) Wat een gemene truc!
(er wordt weer gebeld; Dimitrios
gaat snel de deur openen; daar staat Aphrodite in volle glorie; Eris vlucht in
het toilet)
(stom van verbazing) A..a..a..
APHRODITE : (tot Dimitrios en Polyxena) Goedenavond.
DIMITRIOS : A..a..a..
APHRODITE : (tot Dimitrios) Je ziet er zo verbauwereerd uit, knappe
jongeling. Kom hier dat ik je tegen mijn boezem druk. (ze omhelst Dimitrios)
DIMITRIOS : (wankelt op zijn benen en valt achterover,
murmelend) A..a..a.. (en,
rechtkrabbelend, op de knieën en met de handen smekend naar Aphrodite
gericht) A..a..a..aphrodite!
APHRODITE : (verder niet veel aandacht meer bestedend
aan Dimitrios, tot Polyxena) Ben ik
niet een beetje laat?
POLYXENA : Inderdaad, o
allerbeminnelijkste godin van de liefde. De meeste genodigden zijn er al. Ook
Hephaistos, uw echtgenoot.
APHRODITE : Je had toch zeker niet
gedacht dat ik samen met mijn echtgenoot zou gekomen zijn? Wij hebben nog nóóit
iets samen gedaan. We praten zelfs niet met elkaar. Je weet toch hoe het komt
dat hij mijn echtgenoot geworden is?
POLYXENA : In de middelbare school hebben we daar wel
iets over geleerd maar geen details.
APHRODITE : Dan wil ik je best de details vertellen.
POLYXENA : O, gaarne, allerbekoorlijkste onder de
godinnen! (tot Dimitrios) Luister jij ook maar eens mee, Dimitrios.
(en weer tot Aphrodite) Daar weet híj natuurlijk niets van: enkel maar
lager onderwijs gedaan, ziet u
(Dimitrios trekt een kwaad
gezicht naar Polyxena)
APHRODITE (bekijkt Dimitrios, vertederd) Jammer toch van zo'n mooie jongen (Dimitrios zwijmelt weer van genoegen) dat hij zo weinig ontwikkeld is (Dimitrios kijkt weer kwaad naar Polyxena),
ik bedoel hiér (ze wijst op haar voorhoofd) van bóven. Van onderen zal
alles wel dik in orde zijn, veronderstel ik.
(Dimitrios zet een fiere borst
op in de richting van Polyxena en knikt dan heftig bevestigend naar Aphrodite).
Wel ziehier hoe de vork aan de
steel zit Zoals jullie zeker horen te weten is Hephaistos de zoon van Hera. Ze
zou hem bij zichzelf verwekt hebben. Daar heeft ze geen man voor nodig gehad.
DIMITRIOS : 't Is raar.
APHRODITE : Ja, vreemd dat zoiets kan. Het zou verboden
moeten worden! (vermanend) Want het is zeer slecht voor de liefde. Dat
de goden zich met dergelijke praktijken inlaten! En wat gaat dat worden als de
stervelingen dat gaan na-apen? Volgens Cassandra, de zieneres van Troje, zal
het menselijk geslacht over 3500 jaar geen zaadcellen meer nodig hebben om zich
voort te planten. Niemand gelóóft Cassandra en toch: ze heeft zich nog nóóit
vergist! Waar moet dat dan met de seks naartoe? (kijkt Dimitrios aan, die
Aphrodite al de hele tijd in bewonderende aanbidding staat aan te gapen)
DIMITRIOS : (verbauwereerd) Ik ik weet het niet.
APHRODITE : Natuurlijk dat jij dat niet weet. Jij hebt
toch alleen maar
DIMITRIOS : (gedeeltelijk tot de zaal) lager
onderwijs gevolgd.
APHRODITE : Maar toen Hephaistos geboren werd, bleek hij
zo lelijk te zijn dat Hera hem niet wilde hebben.
DIMITRIOS : (terzijde)
Dat komt ervan
APHRODITE : Ze gooide hem uit de hemel, recht in de zee.
Twee nimfen redden hem van de verdrinkingsdood en voedden hem op in hun paleis
op de bodem van de zee. En later verzoende hij zich met zijn moeder en werd hij
weer opgenomen tussen de goden op de Olympos. Toen mijn vader Zeus, die zoals
ieder gezond mannelijk wezen nogal graag een slippertje maakt, op een goede dag
het gezeur van Hera over zijn liederlijk gedrag kotsbeu was, bond hij haar met
kettingen aan de handen vast aan het hoge hemelgewelf, met een zwaar aambeeld
aan de voeten. En Hephaistos, hoewel ze hem zo onmenselijk behandeld had,
bevrijdde zijn moeder uit die hachelijke situatie. Maar daarmee haalde Hephaistos
de vreselijke toorn van mijn vader Zeus over zich en voor de tweede keer werd
hij uit de hemel gedonderd. Nu kwam hij echter minder zacht terecht, namelijk
op de harde grond van het eiland Lemnos. Al zijn beenderen waren gebroken. De
Kabiren die op Lemnos vertoefden in hun onderaardse smidsen, hebben hem zo goed
en zo kwaad als het kon opgelapt en hem ook de stiel geleerd. Mijn vader Zeus
heeft hem achteraf in een bui van medelijden toch weer teruggehaald en hem
zelfs bevorderd tot wijnschenker van de goden. En mij, de schoonste onder alle
godinnen, heeft hij hem tot bruid gegeven.
DIMITRIOS : (terzijde)
De gelukzak.
APHRODITE : Dat Hephaistos mijn echtgenoot is mag dan
zíjn ijdelheid strelen, daarom hoef ík mij nog niet te laten aanraken door dat
lelijk scharminkel, dat voorwerp van spot is voor al de goden op de Olympos. (tot
Dimitrios) Wat denk jij daarvan, Dimitrios?
DIMITRIOS : D..d.. dat u gelijk hebt, o wondermooie
Aphrodite.
APHRODITE : Wondermooi, zeg dat wel, knappe jongeling.
Maar dat doet er mij aan denken dat ik, vooraleer de feestzaal te betreden,
mijn haartooi nog wat moet bijwerken en mijn gezicht wat bijpoederen, en mijn
wenkbrauwen, mijn oogschaduw, mijn wimpers En nog wat intiemspray
aanbrengen (doet een "spuitbeweging"
naar de oksels en naar de "intieme delen"). Mag ik misschien het
toilet even gebruiken?
POLYXENA : (angstig omdat Eris in
het toilet zit, doet een beweging als om Aphrodite de weg te versperren) Nee!
(Aphrodite kijkt onthutst)
Ik bedoel, u kunt het híer doen. D.. daar is geen spiegel. Maar hier
hebt u er wel een (overhandigt Aphrodite een spiegel met handvat).
(Terwijl Aphrodite in de spiegel
kijkt, komt Eris vliegensvlug uit het toilet en verdwijnt min of meer ongemerkt achter de balie)
APHRODITE : Maar dan kan ik toch beter dit spiegeltje
meenemen naar het toilet. Ik wil immers ook nog van beha en van slipje
wisselen. Speciaal voor dit feest wil ik deze wonderbra en deze tanga aandoen (haalt
een onooglijk bh'tje en dito slipje uit haar beauty-case) en dat kan ik
toch onmogelijk doen in 't aanschijn van al die mensen hier (richt zich tot
de zaal) nietwaar! (laat eventueel wat tijd aan de zaal om te reageren)
(Eris steekt even het hoofd boven
de rand van de balie en duikt dan snel weer weg; Aphrodite heeft daar een glimp
van opgevangen)
Hé, zit daar iemand achter de
balie?
ERIS : (duikt weer op) Nee hoor! (duikt weer weg)
APHRODITE : Ha, dan is 't goed.
DIMITRIOS : (terzijde, spottend) Dom blondje!
APHRODITE : En nu trek ik mij toch maar even terug in het
toilet. Ik moet plá-ássen (met de handen aan haar kruis trippelt ze vlug het
toilet binnen).
ERIS : (te voorschijn komend) "O
allermooiste Aphrodite" (ironisch). Mooi, aan de buitenkant, ja. En
dan nog allemaal kitsch! Geschilderd en gepoederd, maar rót van binnen. D'r is
maar één vent in de hele wereld waarmee ze niet bereid is te slapen en dat is
haar eigen echtgenoot. Ik acht haar in staat om het zelfs met joú te doen,
Dimitrios.
DIMITRIOS : (kan zijn oren bijna
niet geloven) Z..z..zou je dat denken?
ERIS : En ze noemt zich dochter van Zeus: "Mijn
vader Zeus". Maar de waarheid is dat ze ontstaan is uit het schuim van de
zee. Dat weet toch iedereen!
DIMITRIOS : (tot het publiek en tot Eris) die
zijn middelbaar gedaan heeft.
ERIS : Dat behoort inderdaad tot de vaste leerstof
van het middelbaar, Dimitrios. Dat de oergod Oeranos door zijn zoon Kronos
ontmand werd. Kronos wierp het geslachtsdeel van Oeranos van op het Griekse
vasteland ver weg in de zee, alwaar het met een plons terecht kwam in de buurt
van het eiland Cyprus. Op die plaats begon het water te schuimen en uit dat
schuim is ze ontstaan. En zo'n overspelig en leugenachtig schepsel is hier
welkom, terwijl een rechtschapen en vredelievend persoon als ik, die nog nooit
van iemand kwaad heeft gesproken
(Aphrodite komt uit toilet,
Eris verbergt zich vliegensvlug achter het gordijn)
APHRODITE : Hier doe ik dan mijn huwelijkscadeau in, en
mijn beauty-case vertrouw ik jou toe, Polyxena. Draag er goed zorg voor.
POLYXENA : Daar sta ik borg voor, schone heiligheid.
DIMITRIOS : (smachtend) En ik
ook, "schat", eh, ik bedoel "schone heiligheid" (knipoogt
naar Aphrodite, die in de zaal verdwijnt)
ERIS : (komt te voorschijn) "Schone heiligheid, schone heiligheid". Geiligheid, ja! Tiens, ik ga daar toch eens een kijkje nemen (wil de zaal binnengaan).
POLYXENA : (verspert Eris de weg) Ik heb opdracht gekregen geen ongenode gasten binnen te laten.
(Eris stribbelt tegen)
Kom Dimi, help even mee haar eruit gooien.
(Dimitrios en Polyxena slepen de vloekende Eris naar buiten, doen de buitendeur dicht. Een paar seconden later gaat de deur weer open en Eris steekt haar hoofd naar binnen)
ERIS : (woedend) Maar ik kom terug, reken daar maar op. En ik breng een cadeau mee, een cadeau dat iedereen zal heugen tot aan het einde van de tijden. Ha, daar zullen ze over 3500 jaar nóg van spreken. Dáár zal menig hectolitertje bloed door vloeien, dáár gaan ze boeken over schrijven (ze slaat de deur met een harde klap achter zich dicht om direct erna haar hoofd weer naar binnen te steken), entoneelstukken!
DOEK
TWEEDE BEDRIJF
(Dimitrios en Polyxena staan geleund tegen de balie, Dimitrios ervóór, Polyxena erachter, beiden met een glas wijn in de hand en reeds lichtjes aangeschoten; op de balie staat een half lege fles wijn en ook nog een volle; op de balie ook een breiwerk)
POLYXENA : Toch vriendelijk van Hermes om ons die twee flessen wijn te brengen.
DIMITRIOS : Héél vriendelijk, maar liever nog had ik een paar flesjes Duvel (of een ander soort bier)gehad.
POLYXENA : Kijk een gegeven paard niet in de muil, Dimitrios. Daarenboven, ik zie toch dat het je smaakt (lacht, verslikt zich). Oeps, straks worden we nog vrolijk. Zeg, Dimitrios, zouden we niet wat orde scheppen in deze warboel van cadeau's?
DIMITRIOS : Een goed idee, Polyxena. Laten we maar onmiddellijk aan de slag gaan. (tilt een groot en zwaar pak op). O, wat zwaar. Wat zou er in zitten? (zet het pak op de balie, met veel inspanning)
POLYXENA : 't Staat erop, kijk. (leest) Twaalfdelig eetservies. Mooi cadeau. Ik zal dat hier netjes neerzetten (zet het pak achter de balie).
DIMITRIOS : En dit klein pakje hier. Daar staat ook iets op geschreven. Maar 't is wel in een vreemde taal
POLYXENA : (leest) "piperinum et salinum".
DIMITRIOS : Wat betekent dat?
POLYXENA : 't Is Latijn, man. De taal van de toekomst! Let maar eens goed op: over tweeduizend jaar wordt hier niets anders meer gesproken. "Piperinum et salinum" betekent "peper- en zoutvat". Een peper-en-zoutvat Dimitrios. Mooi cadeau.
DIMITRIOS : maar een beetje aan de krenterige kant En kijk dit hier, een boek. Wie geeft er nu een boek als huwelijksgeschenk?
POLYXENA : Tenzij het een héél praktisch boek is. Wat staat er op?
DIMITRIOS : (leest) Duizend en één technieken. En er hangt een kaartje aan: vanwege Athena, ten behoeve van het pas getrouwde paar. Toch wel een praktisch boek dunkt me, Polyxena: duizend en één technieken voor het pas getrouwde paar (zet het pak op de balie).
POLYXENA : Merkwaardig toch dat dit van Athena komt. Dat is toch helemaal háár stijl niet. Schuif dat lint eens weg, Dimitrios. (Dimitrios doet het; er staat "1001 weef-technieken). Dacht ik het niet! Waardeloos cadeau is dat. Denkt die nu echt dat ze die twee tijdens hun huwelijksnacht aan 't weven gaat zetten? Naaien, ja!
DIMITRIOS : Zal ik het dan maar meteen in de vuilnisbak gooien?
POLYXENA : Ach, laat maar, Dimitrios. We zetten het bij de rest.
DIMITRIOS : En dit pak dan? (geeft het aan Polyxena)
POLYXENA : (leest) Opblaasbare gummipop. Het wordt hoe langer hoe gekker, Dimitrios. Wie komt er nu op zo'n idee? Kun jij die kleine lettertjes lezen: ik kan mijn bril maar niet vinden (ze zoekt diep in haar zakken).
DIMITRIOS : (leest) Ik heet Saar, sta immer voor je klaar, ik heb altijd zin, kom er lekker in; voor mijn goede vriend Peleus, vanwege Hephaistos.
POLYXENA : Van Hephaistos! Nu gaat er bij mij een lichtje branden.
DIMITRIOS : Bij mij brandt er nog niets, Polyxena.
POLYXENA : Het tegendeel zou mij verbaasd hebben. Jij kent immers nog niets van het leven.
DIMITRIOS : Is het dan tóch een nuttig cadeau, als ik vragen mag? Speelt Peleus misschien nog met de poppen, Polyxena?
POLYXENA : Bijlange niet! (op strenge toon) Dit cadeau kunnen wij niet laten passeren. Het is een belediging voor Peleus en voor zijn bruid. Verberg het Dimitrios. Neem het mee naar huis, als het feest gedaan is. Zorg dat niemand het ziet.
DIMITRIOS : O, dank je, Polyxena. Maar wat moet ik er mee aanvangen? Ik ga toch niet met póppen spelen.
POLYXENA : Wie weet Dimitrios, wie weet. Als je wat ouder bent misschien
(Dimitrios maakt een beweging met de hand als om uit te drukken dat Polyxena "vangt"; hij neemt een groot pak en zet het op de balie; er staat in grote letters op "VIAGRA")
Wat mag dáár in godsnaam inzitten?
DIMITRIOS : (kijkt op de zijkant van het pak en begint te klappertanden en te beven) D..doe dat pak snel weg, Polyxena, ik ben bang.
POLYXENA : Waarom dan?
DIMITRIOS : K..kijk maar. D..daar zit een m..monster in dat pak. (Dimitrios draait het pak met de zijkant naar voor; daar staat op "monster zonder waarde"; hij zet een paar stappen naar achter en vervolgt) En het monster heet Viagra!
POLYXENA : Dwaze Dimitrios! "Monster" betekent in dit geval "staal". Een monster! Gebruik toch je verstand , Dimitrios. Denk toch even na
DIMITRIOS : Nadenken, Polyxena. Maar dat is gevaarlijk, nadenken. Meiroös' paard is dood van te veel na te denken. Het beest was er graatmager van geworden, zo mager dat het nog amper twee ziektes kon krijgen!
POLYXENA : Onnozelaar.
DIMITRIOS : De "velziekte" en de "beenderziekte".
POLYXENA : "Monster" betekent zoals ik al zei "staal", allez een monster.
DIMITRIOS : Juist, een monster, een monster met met met een stalen bek en stalen klauwen! Ach, ik ben zo bang, Polyxena.
POLYXENA : Je snapt er niets van. Kijk, hier staat nóg iets op de doos. Lezen, Dimitrios.
DIMITRIOS : (leest met bevende stem) Snelrijzend Komt gegarandeerd omhoog binnen de vijfenveertig minuten Tot zes maal het oorspronkelijk volume
POLYXENA : Eureka! Ik weet het: bakpoeder! Dit is een doos bakpoeder.
DIMITRIOS : En toch zeg ik u dat het een monster is. Een snelrijzend monster met stalen bek en stalen klauwen, dat tot zes maal zijn oorspronkelijk volume kan aannemen.
POLYXENA : Hoe is het in 's hemelsnaam toch mogelijk dat jij dat niet begrijpt, Dimitrios? Dit ís bakpoeder. (denkt even na) Volkomen ongeschikt cadeau, overigens. En daarenboven "zonder waarde". Eigenlijk is dit een belediging voor koning Peleus en zijn bruid. Ze kunnen het maar best niet te zien krijgen. Weet je wat? Ik maak het pak open.
DIMITRIOS : Niet doen. Asjeblief Polyxena. (vlucht naar de buitendeur en houdt de klink vast)
(Polyxena doet het pak toch open en haalt er een plastic zak uit, vol grote blauwe pillen; Dimitrios nadert voorzichtig)
Wat is dát, Polyxena?
POLYXENA : Geen idee. Snoepjes, denk ik. Wacht, er zit nog wat in (ze haalt een grote houten pop te voorschijn, 'n beeld van Priapos, met kaal hoofd en dikke tong, dikke buik en een reuze-grote penis die naar achteren wijst; ze zet het beeld op de balie)
DIMITRIOS : (zet weer een stap achteruit) Het monster!
POLYXENA : Kom nou, een onschuldig houten beeld.
(De kreupele god Hephaistos komt binnen, dronken. Polyxena gaat snel met de rug vóór de Priapos staan)
U ziet er droevig uit, eerbiedwaardige god van de smeden.
HEPHAISTOS : Ach, mensenkinderen. Gij noemt mij eerbiedwaardig. Weet dat ik onder de goden geen enkel respect afdwing. Dat ik niets méér ben dan een ongewenst kind van Hera. Omdat ik niet mooi genoeg was naar haar gevoel, heeft ze mij vlak na mijn geboorte uit de hemel gegooid. Later, toen alles weer koek en ei was tussen mijn moeder en mij, gooide Zeus mij nogmaals uit de hemel. De eerste keer was ik in de zee terecht gekomen, maar de tweede keer viel ik te pletter op het eiland Lemnos. En kijk hoe kreupel ik daaruit te voorschijn ben gekomen! En dan mijn echtgenote Aphrodite! Die wil nog niet eens dat ik haar aankijk, laat staan dat ik haar zou mogen aanraken. Wat heb ik aan zo'n vrouw?
DIMITRIOS : Niet veel, me dunkt
(ondertussen komt Dionysos binnen, dronken en met een kruik wijn)
HEPHAISTOS : (jammerend) Met Aphrodite zal het wel nooit goedkomen. Ach, ben ik niet de ongelukkigste onder de goden?
DIONYSOS : Kop op, makker. Tussen jou en je moeder Hera botert het nu toch tamelijk goed, als ik mij niet vergis
HEPHAISTOS : O, jawel. Jij daarentegen, als bastaardzoon van Zeus, staat niet al te zeer in haar gratie. Meer dan eens heeft ze mij verteld over je moeder Semele, de dochter van de Thebaanse koning Kadmos. Hoe ze verliefd werd op een jonge man, die beweerde Zeus te zijn. Hij beloofde haar op erewoord dat hij een wens van haar - 't mocht om 't even wat zijn - in vervulling zou doen gaan. Jouw ongelukkige moeder wenste dat hij zijn goddelijkheid zou bewijzen door voor haar te verschijnen in al zijn glorie, met bliksem en al. Zeus trachtte haar nog die wens uit het hoofd te praten, want hij wist dat géén sterveling de aanblik van de oppergod in al zijn schittering, kan verdragen. Maar ze bleef volharden en Zeus kon niet anders dan aan haar wens voldoen. Hij verscheen aan haar in zijn minst schitterende gedaante en met zijn allerkleinste bliksempje. Niets mocht baten: jouw moeder Semele verschroeide ter plaatse! Toen was ze al zwanger. Jij was al op komst, Dionysos! Maar Zeus was bij de pinken en hij gaf onmiddellijk opdracht aan Hermes haar buik te openen via een keizersnede (dat was de allereerste keizersnede) en jij kwam te voorschijn. Praxiteles heeft er dat schitterend beeld van gemaakt (wijst op het beeld of op een plaat van het beeld, aan de muur): Hermes met jou op de arm, vlak na je geboorte.
(tijdens het verhaal van Hephaistos heeft Polyxena haar breiwerk opgenomen)
DIONYSOS : Ach, ik vind dat geen bijster leuk verhaal. (schudt het hoofd, herpakt zich). Ik durf wedden, Hephaistos, dat jij op weg bent naar het toilet, net als ik. Jij drinkt te veel, net als ik.
HEPHAISTOS : Jíj drinkt teveel. Bij mij zit dat toch enigszins anders.
DIONYSOS : Hoezo?
HEPHAISTOS : Gezwollen prostaat, man. 't Is allemaal begonnen met die kwalijke stamp die ik op de Akropolis heb moeten incasseren. Sedertdien is het nooit meer goed gekomen.
(Dimitrios hoort angstig toe en voelt aan zijn kruis)
DIONYSOS : Is het niet Athena die jou dat gelapt heeft?
HEPHAISTOS : Precies. En zeggen dat ze haar geboorte aan mij te danken heeft. Ík ben het toch die haar verlost heb uit het hoofd van Zeus.
DIONYSOS : Zo zie je maar: ondank is 's werelds loon. Of zoals ze elders zeggen: stank voor dank
(Hephaistos en Dionysos trekken samen naar het toilet; ze laten de wc-deur achter zich openstaan)
DIMITRIOS : Mag ik nog eens proeven van die blauwe snoepjes, Polyxena?
POLYXENA : Wat ben jij toch een groot kind, Dimitrios. Maar goed, neem er eentje. Maar wees voorzichtig: er moest eens een drug inzitten.
DIMITRIOS : Wees gerust, ik neem er maar één. (neemt één blauwe pil, vindt het lekker en neemt er nog een)
STEM VAN DIONYSOS : (vanuit wc) Wat kun jij nog vèr plassen, Hephaistos, met die prostaat van jou.
STEM VAN HEPHAISTOS : Ha, je weet het. Daar mag jij een punt aan zuigen.
STEM VAN DIONYSOS : Daar dénk ik nog niet aan. Ik plas overigens tweemaal zo ver.
STEM VAN HEPHAISTOS : Welaan dan. Vooruit met de geit!
STEM VAN DIONYSOS : Van a één, van a twee, van a drie
(Een waterstraal spuit de vestiaire binnen; Dimitrios staat versteld en neemt gauw nog een Viagra. Dionysos en Hephaistos komen broederlijk uit de wc)
HEPHAISTOS : Ik leg mij helemaal neer bij jouw meesterschap, waarde collega. (tot Polyxena) Mijn jonge vriend hier, dat is pas de ware kampioen, zowel in het drinken als in het plassen. Het zal je toch niet onbekend zijn dat jullie mensen de kunst van het maken van wijn aan deze jonge god te danken hebben? Vertel jij dat zelf eens, Dionysos, hoe dat precies in zijn werk is gegaan.
DIONYSOS : Het was dienst voor wederdienst. Ik was bevriend met Oineus, de koning van Kalydon, en niet minder met zijn vrouw Althaia. Er is een tijd geweest dat ik welhaast dagelijks op bezoek ging naar het koninklijk hof van Kalydon. Oineus had al lang in de gaten dat het mij om Althaia te doen was. Maar in plaats van jaloers te zijn, kneep hij een oogje dicht en zonderde zich af op zijn akkers. Als dank voor zoveel begrip heb ik hem de edele kunst van het wijn-maken geleerd en Oineus zelf heeft die kennis overgedragen op de hele mensheid.
HEPHAISTOS : (drinkt Dionysos toe) Santé. (plots valt zijn oog op Priapos) Maar, is dat Priapos niet? Jouw zoon, Dionysos, van jou en van míjn vrouw, Aphrodite?
DIONYSOS : (merkt nu ook Priapos op) Maar dat is warempel Priapos. Priapos, mijn zoon, mijn Priaposje! Mijn jongen! (tot Hephaistos, Polyxena en Dimitrios) Wat is hij lief, wat is hij mooi! Of vinden jullie van niet? (Dionysos versombert) Nee, jullie vinden hem niet mooi, hé? Jullie vinden hem lelijk; aartslelijk vinden jullie hem! Maar jullie kunnen van hem denken wat je wilt, laat het voorál niet merken en boven alles: spot niet met Priapos, want hij is een godenkind, een kind van mij en Aphrodite, de vrucht van een wilde liefdesnacht.
HEPHAISTOS : (tot het publiek) Een kind van hem en míjn vrouw! (tot Dionysos) Ik zou je moeten haten, man. Maar omdat je mijn vriend bent - en misschien wel mijn halfbroer - kan ik dat niet.
DIONYSOS : Ik deed het heus niet om jou te kwetsen. Ik kon mij niet bedwingen, mijn passie was te groot.
HEPHAISTOS : Ach, ik neem het je niet eens kwalijk. Ik ben eraan gewend geraakt. In den beginne vond ik het erg, ja. Zo ben ik eens vreselijk kwaad geweest op Ares.
DIONYSOS : En je hebt het die smeerlap flink betaald gezet!
HEPHAISTOS : Ik heb een onzichtbaar stalen net gemaakt, dat automatisch dichtklapte toen hij met haar in het bed lag, ons echtelijk bed, dat ikzelf met mijn eigen handen gemaakt heb en dat zíj steeds geweigerd heeft te delen met mij, haar wettelijke echtgenoot Ze zaten gevangen als vogels in een kooi, allebei poedelnaakt.
DIONYSOS : Het was zijn verdiende loon. Beschaamd moest hij zijn: vógelen met andermans vrouw!
HEPHAISTOS : En toen heb ik alle goden en godinnen opgetrommeld om dat overspelige stel in hun kooi te komen bewonderen, om getuige te zijn van de ontrouw.
DIONYSOS : (vrolijk) Ik weet het, ik weet het. Ik was er zélf bij. We stonden allen te schuddebuiken van 't lachen. Ik hoor Poseidon, de oude snoeper, die naast mij stond, nog zeggen: "En tóch is hij te benijden, die Ares. Ik zou een lief ding geven om dát ooit eens met Aphrodite te kunnen beleven. De spot van de goden zou ik er op de koop toe bijnemen."
HEPHAISTOS : Toen allen uitgekeken waren, heb ik ze de vrijheid teruggegeven. Uit schaamte hebben ze zich daarna teruggetrokken: Ares in Thracië, Aphrodite in Klein-Azië. Het heeft een lange tijd geduurd eer ze zich nog hebben durven laten zien op de Olympos.
DIONYSOS : Maar dat je mij die misstap vergeeft, daar zal ik je altijd dankbaar voor zijn. Gij zijt een toffe pé, Hephaistos. Maar Hera, die onverbeterlijke jaloerse trut, dacht dat Aphrodites zwangerschap eens te meer het werk was van haar echtgenoot Zeus. Met de kwade hand raakte ze de buik van Aphrodite aan en alzo werd het kind betoverd. Als monster kwam het ter wereld: zonder haar, met een veel te dikke tong en een dikke buik en bovenal een reuze-grote penis. Het kostte hem al de moeite van de wereld om die penis te torsen, zodat hij slechts waggelend kon lopen. Tot overmaat van ramp stond die penis altijd in erectie, en in de verkeerde richting, naar achteren (Dimitrios trekt een heel bedenkelijk gezicht)
POLYXENA : Wat erg! Maar 't is toch een schoon boeleke. (strijkt over Priapos' kaal hoofd)
DIMITRIOS : (met gemaakte overtuiging) Dat vind ik ook. (raakt de penis even aan en trekt snel zijn hand weer terug)
DIONYSOS : Aphrodite vond hem lelijk en ze legde hem te vondeling in Klein-Azië. De mensen die het kind vonden lachten het uit en ze beschimpten het en weldra werd het een voorwerp van spot voor de hele streek. De aandoening waaraan hij leed heet "priapisme". Hoe kon het dan ook anders of hij werd "Priapos" genoemd. Maar het duurde niet lang of de streek werd getroffen door groot onheil: de oogsten mislukten en de mensen en het vee stierven door allerlei ziekten. Dank zij het orakel kwam men te weten dat dit alles een straffe gods was, om wat de mensen het goddelijk kind Priapos hadden aangedaan. Van toen af werd Priapos door de mensen geëerd en op handen gedragen. Men aanbad hem als een god en men bracht hem offers. Afbeeldingen werden van Priapos gemaakt en deze werden gebruikt voor allerhande nuttige en eerbare doeleinden. Men gebruikte hem als vogelverschrikker en als tuinkabouter (neemt bloempotje en zet het op de penis), als sleutelhanger (neemt een grote sleutel uit zijn zak en hangt die aan de penis), en om reklame te maken (draait het beeld 180°; daar staat in grote letters op de penis "VIAGRA"). Of om breinaalden in te steken (neemt de naalden uit het breiwerk van Polyxena).
POLYXENA : Ocharme, nu is mijn breiwerk naar de knoppen.
DIONYSOS : (steekt de breinaalden in de penis van Priapos) Treur niet om een breiwerk, Polyxena. Laten we drinken en vrolijk zijn. (en tot Priapos) Wat denk jij, mijn kleine Priapos? (Dionysos drinkt, overvloedig Plots richt hij weer het woord tot Hephaistos) Hoe doe jij het eigenlijk, beste vriend, zo zonder vrouw?
HEPHAISTOS : Met een pop. Ik kan het alle mannelijke hoorndragers warm aanbevelen. Gemakkelijk en goedkoop.
(Ondertussen gaan Hephaistos en Dionysos, min of meer waggelend, de zaal weer binnen)
POLYXENA : Heb je dat gehoord, Dimitrios. Begrijp je nu waarvoor zo'n pop dient? Gaat er bij jou nu nog geen lichtje branden?
DIMITRIOS : Nu begint mijn lichtje te branden. Ik denk dat ik nu tóch met de poppen ga spelen. (neemt nog een blauw snoepje)
POLYXENA : Snoep niet zoveel, Dimitrios. Je had toch beloofd er maar eentje te nemen.
DIMITRIOS : Maar ze zijn zo lekker
POLYXENA : Straks krijg je nog ongemakken in je buik. (haar ogen vallen weer op de cadeau's) Ik vraag mij af wat er in dat roze pak zit. Eens voelen hoe zwaar het is. (ze stapt naar het pak en neemt het op) Mm behoorlijk zwaar en er staat iets op geschreven. (leest) VIBRATOR-XL (in grote letters).
DIMITRIOS : Een vibrator?
POLYXENA : Je gaat mij toch niet vertellen dat jij weet wat een vibrator is?
DIMITRIOS : Ja zeker, hooggeleerde Polyxena. Dat heb ik op school geleerd, in het tweede studiejaar. Een goede school was dat!
POLYXENA : Een ware schande!
DIMITRIOS : Dat ze dat leren in het tweede studiejaar?
POLYXENA : Neen, dat ze zo'n cadeau geven op een trouwfeest. Precies of Thetis iets zou tekort komen bij Peleus
DIMITRIOS : Je schijnt hem wel goed te kennen, je werkgever.
POLYXENA : Dat hoort toch zo, Dimitrios. Of niet soms?
DIMITRIOS : O, dat weet ik niet. Dat zal stof zijn van 't middelbaar, denk ik.
POLYXENA : Ik vind dat we dit cadeau moeten achterhouden. Het ware een te groot affront voor Peleus. Staat er geen naam bij van de schenker?
DIMITRIOS : Er zit een kaartje op (leest) "vanwege Aphrodite".
POLYXENA : Ik had het kunnen denken!
DIMITRIOS : Ik ook. Oversext zeker?
POLYXENA : Zeg niet alles luidop wat je denkt, Dimitrios.
DIMITRIOS : Pardon! Als we dit pak dan toch achterhouden, kunnen we het net zo goed open maken.
POLYXENA : Doe wat je niet laten kunt, Dimitrios.
DIMITRIOS : (maakt het pak open en haalt er een groot stuk uit, in de vorm van een obus uit de oorlog 14-18, en zet het op de balie) Nú weet ik wat die letters "XL" betekenen (wijst op de doos): formaat Aphrodite. De goden zijn groot geschapen, hebben we op school geleerd: (tot publiek) derde studiejaar. Kun jij dat ding gebruiken, Polyxena?
POLYXENA : Ik denk het wel (Dimitrios trekt een bedenkelijk gezicht).Kijk eens of het werkt. Daar is het stopcontact.
(Dimitrios steekt de stekker in; de vibrator begint te dansen en maakt een hels lawaai; ze schrikken allebei)
Vlug, doe dat ding weer in de doos.
(Dimitrios trekt vliegensvlug de stekker uit en stopt de vibrator paniekerig weer in de doos. Beiden gaan nu een slokje drinken om hun alteratie weg te spoelen. Na bekomen te zijn, neemt Dimitrios een nieuw pakje en zet het op de balie; er staat "Durex" op)
DIMITRIOS : Nóg een pakje met een Latijnse naam op.
Heb jij enig idee wat dáár in zit Polyxena? (Polyxena maakt een ontkennend
gebaar) Zullen we eens loeren? 't Is maar een doos met een elastiek errond.
Niemand gaat er wat van merken! (ze beginnen het pak te openen).
POLYXENA : Wat wij doen is niet
goed, Dimitrios. Wij overtreden de wet. Gelukkig hebben wij een verzachtende
omstandigheid.
DIMITRIOS : O, ja?
POLYXENA : Ons handelen wordt gedreven door een drang
waaraan wij niet kunnen weerstaan.
DIMITRIOS : Welke drang?
POLYXENA : Nieuwsgierigheid, man, nieuwsgierigheid (haalt
een soort langwerpige lederen zak uit de doos). Kijk nu, een condoom. Weet
jij overigens wel wat een condoom is?
DIMITRIOS : Alsof ik dát niet zou weten! Geleerd in 't
eerste leerjaar! (keurt het condoom) En 't is van goede kwaliteit: écht
geitenleer, onverslijtbaar.
POLYXENA : En er zit een briefje bij (haalt het briefje uit de doos en overhandigt
het aan Dimitrios). Lezen Dimitrios.
DIMITRIOS : (leest) Opdat gij
geen mannelijke nakomeling zoudt krijgen die machtiger is dan zijn vader. Met gelukwensen, vanwege Zeus (de rest
wordt wat haperend gelezen omdat het kleine lettertjes zijn) Kan onbeperkt
opnieuw gebruikt worden. Wassen op veertig graden.
POLYXENA : Dimi, ik vrees dat dit
weeral een totaal zinloos cadeau is. Ten eerste: Peleus is allesbehalve bang
dat zijn zoon groter en machtiger wordt dan hijzelf. En ten tweede: dit (ze
wijst op het condoom) is Peleus' maat niet!
DIMITRIOS : (geheimzinnig) Dat jij dat weet,
Polyxena.
POLYXENA : Is er misschien iets mis
mee dat een bediende zijn meester een beetje kent?
DIMITRIOS : Dát heb ik niet gezegd.
POLYXENA : Eigenlijk denk ik dat we ook dít cadeau beter
achterhouden.
DIMITRIOS : (gretig) Krijg ík het dan, Polyxena?
POLYXENA : Jouw maat zal het wel helemáál niet zijn.
DIMITRIOS : Ik doe er een stukje touw rond en maak er een
beurs van, voor mijn geld, of mijn tabak, of mijn knikkers.
(er wordt gebeld, Polyxena zet
de doos snel achter de balie, Dimitrios moffelt het condoom weg in zijn
broekzak)
POLYXENA : Open doen, Dimitrios.
(Dimitrios opent de deur; daar
staat Eris, nu wat meer opgesmukt en met een gouden appel in de hand)
ERIS : Haha, jullie dachten al dat jullie van mij af
waren! Niets is minder waar. Hier sta ik dan terug in levenden lijve! Maar
vreest niet. Al ben ik dan de godin van de twist, ík zal geen ruzie stoken
omdat ik niet uitgenodigd ben, ík zal mij niet opdringen. Ik wíl allang die
zaal niet meer betreden, want met al dat schorremorrie dat zich dáár bevindt,
wil ik niet in aanraking komen. Maar als ultieme blijk van vredelievendheid heb
ik een cadeau meegebracht. Nee, niet voor het bruidspaar zelf, maar voor de
mooiste godin die daar aanwezig is. Wie dát is, moeten ze daar zelf maar
uitmaken. Een gouden appel. Kijk, 't staat erop "voor de mooiste".
(Eris nadert tot bij de deur
van de feestzaal, Dimitrios en Polyxena willen haar tegenhouden, doch )
Wees niet bang, ik zal heus niet
binnengaan. Kijk, ik gooi de appel gewoon in de zaal (ze duwt de deur open en gooit). En nu
trek ik mij definitief terug. (Eris gaat richting uitgang) Haha, het zal
ongetwijfeld nog héél leuk worden vanavond
(Eris af).
DIMITRIOS : Zouden ze het erover eens geraken wie de
mooiste is?
POLYXENA : Ik vrees dat er zware heibel van komt
(Dimitrios en Polyxena rommelen
nog wat in de resterende cadeau's, en dan )
á
APHRODITE : (komt de vestiaire
binnengestormd, in haar hand de gouden appel) Waar kan ik mij verbergen? Vlug (ze merkt
het doek, verstopt er zich achter, snel)
ATHENA : (komt eveneens de
vestiaire binnengestormd) Waar is
die opgetutte hersenloze slet? Ze is er met de gouden appel vandoor. Maar die
appel komt mij toe! Waar heeft ze zich verscholen? (ziet iets bewegen achter
het gordijn en gaat er heen). Zit hier iemand achter?
APHRODITE : Nee, niemand.
ATHENA : (rukt het gordijn weg) Ahaaa, dat soort grapjes lukt alleen bij
domme blondjes van jouw soort. Niét bij Athena, de godin van de wijsheid! Geef
hier die appel, want die komt míj toe (wil de appel pakken, maar Aphrodite
verbergt hem achter haar rug en springt weg van achter het gordijn; Athena
achtervolgt haar)
APHRODITE : Wat zeg je mij daar? Je mag dan al
verstandiger zijn dan ik - al heb ik daar zo mijn twijfels over - , die appel
was wel degelijk voor de móóiste bedoeld en de mooiste dat ben ík!
ATHENA : Hoe zou jij, onnozel hoerenjong, ontstaan uit
het schuim van de zee, mooier kunnen zijn dan ík, het evenbeeld van de
oppergod, want ontsproten uit zíjn brein?
APHRODITE : Geloof jij nu echt zélf wat je zegt, stuk
pretentie? Geloof je nu werkelijk zelf dat je mooi bent? Is er één man die jou
ooit heeft willen versieren? Ja, één is er, die aartslelijke Hephaistos. Mooie
aanbidders heb jij!
ATHENA : Gemene helleveeg, geef hier die appel.
(ze grijpt Aphrodite bij de arm,
de appel valt op de grond en beide godinnen rollen vechtend over de scène; ze
schreeuwen verwijten over en weer; ondertussen is Hera op het toneel verschenen,
ze ziet de appel en raapt hem op)
HERA : De appel! De gouden appel uit de tuin der
Hesperiden! En er staat op "voor de mooiste". Die appel is dus voor
mij.
(Aphrodite en Athena zijn
rechtgekropen, zien dat Hera de appel heeft en keren zich tot haar)
ATHENA : Met welk recht meen jij je die appel te mogen
toe-eigenen?
APHRODITE : Ja, met welk recht?
HERA : Omdat ik de mooiste ben natuurlijk.
ATHENA & APHRODITE:
(in koor). Jíj? De mooiste?!
HERA : Als ík niet de mooiste was,
had Zeus mij toch nooit als zijn bruid gekozen? Dan had hij toch zeker die
ander genomen?
ATHENA : Als jij zo mooi en
aantrekkelijk bent, waarom heeft Zeus dan honderd, misschien wel duizend
maîtresses?
APHRODITE : Ja, waarom? Die appel hoort mij toe, alleen
aan mij!
ATHENA : Neen, aan mij. Geef hier die appel.
APHRODITE : Aan mij die appel!
(Athena en Aphrodite willen Hera
beiden de appel afpakken; Hermes verschijnt)
HERMES : Dames, wat is dat hier voor een gekrakeel?
Ha, ik zie het al: ruzie om de gouden appel. Ieder van jullie denkt de mooiste
te zijn. Ik stel voor dat de oppergod zelf hier een onpartijdig oordeel over
velt.
HERA & ATHENA & APHRODITE: (in koor) Laat Zeus dan
beslissen
HERMES : Ik haal hem wel even.
(Hermes gaat Zeus halen;
ondertussen kibbelen de godinnen nog wat en trachten elkander de appel te
ontfutselen; dan verschijnt Zeus, begeleid door een donderslag en een bliksemschicht)
ZEUS : Wat is er aan de hand, liefjes?
HERMES : Ze denken alle drie van zichzelf dat ze de
mooiste zijn en dat de gouden appel hen toekomt. Ze zijn bereid uw oordeel te
aanhoren en zich daarbij neer te leggen.
HERA : Zolang je mij maar kiest,
dierbare echtgenoot! Anders komt er weer een serieuze echtelijke ruzie van.
ATHENA : Hoe kan je anders dan voor mij kiezen, vader?
Ik die een zuivere kloon ben van uzelve, hetzelfde vlees en bloed, hetzelfde
brein!
APHRODITE : Als je míj niet kiest, oppergod, maak je je
onsterfelijk belachelijk, zowel bij de goden als bij de talloze generaties
stervelingen die nog zullen komen. Omdat ik, Aphrodite, tot in eeuwigheid hét
symbool zal blijven van de schoonheid en de liefde.
(de drie godinnen naderen Zeus,
dringen zich bij hem op, omringen hem en drijven hem als het ware in het nauw,
terwijl zij opdringerig zeuren van "kies mij", "geen hoer als
mooiste", "kies niet voor die trut" )
ZEUS : Stilte dames. Hoe kan ik een objectieve keuze
maken, als je mij zo het vuur aan de schenen legt, mij bedreigt en chanteert?
Daarenboven: ik vind jullie alle drie even mooi (de drie godinnen maken een
ontgoocheld gebaar, zo van "de idioot" ). Maar toch zal ik een
beslissing nemen (de godinnen kijken weer geanimeerd). Ik beslis dat
niet ík maar een ander die beslissing in mijn plaats zal nemen (ontgoocheld
gezucht bij de godinnen). Iemand die geheel onbevooroordeeld zal beslissen.
Een sterfelijke jongeling van koninklijken bloede, de mooiste prins die deze
aardkloot rijk is, Paris van Troje. (wendt zich tot Hermes) Hermes, mijn
zoon, ga hem halen, die mooie jongeling Paris, de zoon van koning Priamos van
Troje. Ga hem niet zoeken aan het koninklijk hof, want hij is in ongenade
gevallen bij zijn vader en hij leeft nu als schaapherder op de hellingen van de
Ida-berg. Haal hem hierheen. Ik wil dat Paris over een half uur hier staat om
zijn oordeel te vellen, opdat aan deze impasse een einde kome. Haast je wat :
Troje ligt aan de overkant van de Egeïsche Zee, vijfhonderd kilometer hier
vandaan.
(Dimitrios komt aandraven met
Hermes' gevleugelde helm en dito schoenen en gaat alvast de deur voor hem open
zetten; terwijl Hermes die kledingstukken aantrekt, wendt Zeus zich gebiedend
tot de godinnen)
En jullie gaan nog een half uur
naar binnen. En zonder ruzie te maken! Ingerukt, mars.
(de godinnen trekken weer de
zaal binnen, gevolgd door Zeus; donder en bliksem; het doek gaat dicht; 10 à 20
seconden later weerklinkt een stem)
STEM : Precies een half uur later
staat Hermes terug aan het paleis van koning Peleus. Hij heeft Paris
meegebracht uit Troje.
(dan gaat het doek weer open;
achter de balie zitten Dimitrios en Polyxena, half ingedommeld; gezwind komt
Hermes binnen; hij begeleidt Paris, in herderskleren, en biedt hem een stoel
aan; Paris neemt plaats)
HERMES : Paris, gewaardeerde prins
uit het koningshuis van Troje, het is de wens van de oppergod dat jij nu je
keuze maakt en de gouden appel toekent aan de mooiste godin. De drie kandidates
zullen zich één voor één aan je voorstellen, in alfabetische volgorde. (de
drie godinnen komen binnen in de vestiaire en nemen plaats naast Hermes) Als
eerste: Aphrodite, godin van de liefde.
APHRODITE : (in schaarse en sexy kledij; treedt nader
en maakt wulpse bewegingen rond Paris)
O knappe, welgevormde prins. Zoals je weet ben ik Aphrodite. Niet voor
niets ben ik de godin van de liefde. Ik ben immers de mooiste en beminnelijkste
onder de godinnen. Dat ik de aantrekkelijkste ben, zal een viriele jongeman als
jij niet ontgaan zijn. Laat bij je keuze gewoon je hart spreken, laat je niet
overdonderen door de twee anderen, die je ongetwijfeld met allerlei giften
zullen proberen om te kopen - want zo ken ik ze -. Kies voor wie je gevoel je
ingeeft. Ik zeg je alleen dit: er is maar één ding dat telt en dat is de
liefde. Als je voor mij kiest zal het waardevolste geschenk jouw deel zijn. Als
je voor mij kiest zal de mooiste vrouw op aarde de jouwe zijn. (ze beëindigt
haar betoog met een verleidelijke pose)
HERMES : En als tweede kandidate krijgen we nu Athena,
godin van de wijsheid, de kunst en de wetenschap.
ATHENA : (gaat fier rechtop vóór Paris staan) Paris, wijze jongeling die je ongetwijfeld
bent, jij zult je stem niet vergooien aan wulpse en verderfelijke schijn.
Schoonheid is niet enkel blote billen en een half naakte boezem. Echte
schoonheid wordt gedragen door een goed stel hersenen, door wijsheid. De ware
schoonheid schuilt van binnen. Wat niet betekent dat míjn lichaam minder goed
gevormd zou zijn dan dat van mijn beide concurrentes. Wel integendeel. Als ik
mij niet naakt aan jou vertoon dan komt dat omdat jouw ogen, noch die van enig
ander manspersoon, de aanblik van zoveel schoonheid kunnen verdragen. Teiresias
kan daar van meespreken. Toen hij mij naakt aanschouwde verloor hij het
gezichtsvermogen. Bij wijze van compensatie heb ik hem het vermogen geschonken
om in de toekomst te kijken. Zo is de blinde Teiresias de grootste ziener aller
tijden geworden. Welnu, schrandere prins, jou zal ik begiftigen met evenveel
zienerscapaciteiten als Teiresias, en zonder dat je daarom het licht uit je
ogen hoeft te verliezen. Jou zal ik begiftigen met het helderste verstand en de
allesomvattende kennis en wijsheid, als je voor míj kiest. Want ík en niemand
anders ben de volmaakte schoonheid (ze strekt zich fier uit) , want
rechtstreeks ontstaan uit het lichaam zelf van mijn vader Zeus, die de
volmaaktheid zelve is! (met een soort militaire groet maakt ze haar optreden
af)
HERMES : Als derde kandidate, de gemalin van Zeus, de
oppergodin, Hera.
HERA : Edele prins, uit het hooggeprezen vorstenhuis
van Troje, al zit gij daar gehuld in een allernederigst plunje van schapenhoeder,
uw koninklijke trekken verraden een buitengewoon verstand - ondanks uw jeugd -
en een buitengewoon gevoel voor schoonheid. Ik ben er dan ook van overtuigd dat
gij geen ogenblik zult aarzelen om voor
mij te kiezen. Als ík niet de mooiste was, waarom dan zou Zeus mij als bruid
hebben genomen, hij die toch onbeperkt was in zijn keuze? Úw keuze zal beloond
worden. Gij zult de grootste en machtigste koning worden die de wereld ooit gekend
heeft. Waarom zoudt gij kiezen voor een zedenloze domme slet? (wijst naar
Aphrodite) Waarom zoudt ge kiezen voor een trut (wijst naar Athena) die
geen vierkante centimeter van haar lichaam durft te laten zien, ongetwijfeld
omdat ze iets lelijks te verbergen heeft? Ik daarentegen durf mij aan u te
vertonen in mijn volle naaktheid, ík heb niets te verbergen (ze rukt haar
kleed open, zoals een exhibitionist, en gaat
met haar naakte voorkant vóór Paris staan, zó dat ze met haar rug naar
het publiek staat; Paris schrikt dermate dat hij met stoel en al achterover
valt, lichtelijk in zwijm ).
(Polyxena en Dimitrios, die in de
cadeau's verdiept waren, worden opgeschrikt en komen naderbij)
POLYXENA : Och gottekes toch! Die jongen is flauw
gevallen.
DIMITRIOS : Dat is dan al de tweede die vandaag van zijn
stokje gaat. Wat een dag. Ik neem nog maar weer een snoepje.
POLYXENA : Ha, hij komt gelukkig weer bij.
PARIS : (gaat verdwaasd rechtop zitten) Oef, was me dat even schrikken. Alsof ik
door een weerlicht werd neergeslagen. Mijn hoofd duizelt er nog van.
POLYXENA : (heeft ondertussen de stoel weer rechtop
gezet) Gaat het weer, jongen? Ga dan
maar weer zitten. (liefdevol wrijft ze met een zakdoek het zweet van Paris'
voorhoofd)
HERMES : (komt naderbij) En, Paris, kun je alweer helder denken?
PARIS : (nog wat versuft) Ik denk het wel.
DIMITRIOS : (bezorgd) Denken! Niet doen Paris, denk aan Meiroös' paard.
(Polyxena snoert hem met een
dreigend gebaar de mond)
HERMES : En heb je al een idee over wie de schoonste
is en dus de gouden appel verdient?
PARIS : Ik denk het wel.
HERMES : Welaan dan, Paris, prins van Troje, mag ik je
nu verzoeken, in naam van Zeus, de gouden appel toe te kennen aan de godin van
uw keuze.
(Paris gaat resoluut naar Aphrodite
toe, knielt voor haar en legt de appel in haar uitgestoken handen. Athena en
Hera worden kwaad, schelden en slaan op Paris, die probeert te ontvluchten.
Hermes komt tussenbeide en pakt eerst Hera bij de kraag, die hij over de scène
sleurt en de feestzaal binnenduwt. Ondertussen vecht Athena verder met Paris en
verkoopt hem haar fameuze stamp tussen de benen, met het gekende pijnlijk
gevolg. Hermes pakt nu Athena vast en in een poging om haar van de arme Paris
weg te rukken, scheurt hij haar kleed van het lijf waardoor ze helemaal naakt
op de scène komt te staan, of althans zó dat het líjkt alsof ze helemaal naakt
staat - bv. met "vleeskleurig" ondergoed -. Na een drietal seconden
valt het licht uit, zodat op de scène plots alles donker wordt)
(in het donker gaat het doek naar
beneden en ondertussen hoort men een stem:)
STEM : Bericht aan alle mannelijke
aanwezigen in deze zaal! Er is niets mis met de belichting. De elektriciteit is
niet uitgevallen, of zo. U bent gewoon blind geworden, omdat u Athena naakt
hebt gezien
(na enkele seconden gaat het
licht weer aan en vóór het doek, links, staat de verteller)
VERTELLER : Gelukkig is dit allemaal
maar toneel. Maar wat is er nu verder gebeurd? Aphrodite was gelukkig met haar
gouden appel. Voor de rest van de avond was ze de vedette van het feest. Hera
en Athena bleven wrokkig. Paris werd door Hermes teruggebracht naar Troje. De
mooiste vrouw ter wereld, Helena, die hem door Aphrodite beloofd was, ging hij
korte tijd nadien halen in Sparta.
(Paris gaat, min of meer
sluipend, vóór of achter het doek, van rechts naar links).
Hij werd
zeer gastvrij onthaald aan het hof van koning Menelaos. De koning, die zich van
geen kwaad bewust was, liet Paris zelfs een tijdje alleen met zijn echtgenote
Helena. Maar Paris maakte op een afschuwelijke manier misbruik van de gastvrijheid
van Menelaos: hij schaakte Helena en nam haar mee naar Troje!
(Paris loopt met Helena in
zijn armen van links naar rechts)
Men zegt dat Helena dit gewillig
liet geschieden. Toen Menelaos zich realiseerde wat er gebeurd was, riep hij
alle Griekse vorsten bijeen en hij herinnerde hen aan de eed die zij gezworen
hadden. Met duizend zware oorlogsschepen trokken de Grieken ten strijde tegen
Troje, onder de leiding van Agamemnon, de koning van Mykene.
(Een boot glijdt van links
naar rechts over de scène).
De bedoeling was de zwaar
versterkte burcht van Troje in te nemen en Helena terug te brengen naar Sparta.
De strijd tegen de Trojanen duurde tien volle jaren. Een aantal goden mengden
zich in de strijd. Onder hen ook onze drie godinnen. Aphrodite vocht mee met de
Trojanen, Hera en Athena met de Grieken. Aan beide kanten sneuvelden vele
duizenden: koningen en gewone krijgers. De strijd evolueerde met wisselende
kansen. Na tien jaar waren de Grieken er nog steeds niet in geslaagd de stad te
veroveren. En toen lukte het plots wel, dank zij een list, de list met het
houten paard, het beroemde paard van Troje, waar jullie allemaal over geleerd
hebben, "in 't middelbaar". Het verhaal van de Trojaanse oorlog
kennen we uit het boek "Ilias" van Homeros. Maar wat eraan
voorafging, de aanleiding tot die oorlog, dát hebben wij híer geleerd, en dat
dank zij:
Vandaag is er feest op Aiaia.
De makkers van Odysseus hebben hun menselijke gedaante teruggekregen. Samen met
Kirke en de nimfen wachten ze op de terugkeer van hun koning uit de
onderwereld. Daarna zullen ze eindelijk, na een vol jaar oponthoud op het
eiland, hun tocht naar het thuisland Ithaka verder zetten. Kirke hecht eraan
dit afscheid, hoe zwaar het haar ook moge vallen, een feestelijk tintje te
geven. We zien een gedekte tafel en er is muziek, taart en drank en varken aan
t spit. Op de scène zien we enkel de nimfen: ze schikken de tafel en brengen overal
versieringen aan. Daar komt Kirke het toneel opgerend, mobiele telefoon in de
hand:
- Vlug wat, meisjes! Ik
kreeg zopas een SMS-bericht van Hermes, waarin hij laat weten dat Odysseus over
weinige ogenblikken zal terug zijn. Laten we ons best doen om hem, die een jaar
lang onze gast was, een waardig afscheidsfeest te geven.
De nimfen zijn nog steeds
druk in de weer als Odysseus en Hermes reeds ten tonele verschijnen.
Verwelkomend treedt Kirke Odysseus tegemoet. Ze knielt voor hem neder en ze
omvat zijn beide handen, en opkijkend naar haar geliefde held zegt ze, met
stokkende stem:
- Je opdracht is nu vervuld,
Odysseus. Mijn hart is vol van vreugde omdat jij heelhuids teruggekeerd bent
uit dat verfoeilijk oord der doden. Om dat te vieren hebben wij een
afscheidsmaal voor jou klaargezet. Maar weet dat de vreugde die mijn hart vult
niets is vergeleken bij het verdriet om het afscheid, de pijn die overal aan
mijn lijf en leden knaagt. Maar goden mogen niet ondankbaar zijn, Odysseus. Ik
laat je gaan, omdat het je eigen wil is.
Kirke vermant zich, ze staat
op en droogt haar tranen. Tot de nimfen zegt ze:
- Gaat Odysseus makkers
halen.
En tot Odysseus:
- Ik heb hun de menselijke
gedaante teruggegeven. Ook dát had ik je beloofd. Je zal zien dat ze
ongeschonden zijn, dat hun geen haar op het hoofd is gekrenkt.
Terwijl de nimfen de makkers
gaan halen, wendt Kirke het hoofd af, zachtjes snikkend.
In een mum van tijd zijn de
nimfen terug, vergezeld van Polytes en Perimedes. Ze zien er inderdaad gaaf en
ge-zond uit, beter zelfs dan voorheen. Eurylochos is er nog niet
- Eurylochus voelt zich niet
lekker, zeggen de nimfen. Hij is nog even op zijn bed blijven liggen.
De begroeting tussen
Odysseus en de twee makkers is emotioneel. Aan beide kanten vloeien er tranen
van vreugde. Kirke nodigt hen nu allen aan tafel. Ze verzoekt Odysseus naast
haar plaats te nemen.
- Laten wij nu eerst een
toast uitbrengen op onze ere-gast, Odysseus, dappere held van Troje, die een
vol jaar in ons gezelschap heeft willen verblijven. Alsook op zijn vrienden
Polytes en Perimedes en ook Eurylochos die zich op t ogenblik nog wat onwel
voelt.
Eén van de nimfen heeft
ondertussen de glazen gevuld. Deze worden geheven en er wordt geklonken. Kirke
heft een lied aan, een lied dat tegelijk treurig is en vrolijk.
- En eet en drinkt nu allen
smakelijk!
Ijverig wordt alles door de
nimfen opgediend en weldra zitten allen te smullen van de heerlijke spijzen.
- Het vlees is lekker, zegt
Odysseus. Welk vlees is het?
- Varkensvlees, zegt Kirke.
- Worden er varkens gekweekt
op Aiaia? vraagt Odys-seus.
Waarop Kirke fijntjes
antwoordt:
- We hoeven ze niet te
kweken: af en toe toveren wij wel eens een aangespoelde drenkeling om
Odysseus realiseert zich nu
dat het wel eens Eurylochos zou kunnen zijn die ze aan t opeten zijn. Omdat
Kirke geen ondubbelzinnig antwoord geeft op zijn vraag en doordat zijn zinnen
een beetje verdwaasd zijn door de drank, meent hij plots een gruwelijke
ontdekking gedaan te hebben. Met een van afschuw vertrokken gezicht strekt hij
zijn beide armen ten hemel:
- O, machtige Zeus, wat
overkomt mij toch! Nu ben ik toch wel mijn dierbaarste vriend, Eurylochos aan
t opeten, zeker!
En tot Polytes en Perimedes:
- Wij eten Eurylochos op!
Ziehier waartoe onze goedge-lovigheid ons heeft geleid. Zij heeft ons allen om
de tuin geleid. Kijk haar, met welk sadistisch genoegen zij zich verheugt in
het afschuwelijk leed dat zij ons aandoet. En te bedenken dat ik liefde
geveinsd heb voor dat afschu-welijk schepsel, een jaar lang!...
Kirke wil iets zeggen, maar
Odysseus is in alle staten. Hij kan zich niet langer beheersen, hij vliegt
Kirke naar de keel, hij wil haar wurgen. Zij roept om hulp. Allen proberen haar
ter hulp te komen, maar het lukt hun maar met moeite. Kirke blijft bewegingloos
liggen. Ter-wijl Odysseus staat uit te hijgen, zitten de nimfen geknield naast
haar te wenen. En dan komt de godin voorzichtig rechtop. Ze hijgt en betast
haar pijnlijke hals. Bij Odysseus blijkt nu alle agressiviteit geweken. Kirke
richt zich verwijtend tot hem:
- Hoe kan je toch zo
ongelovig zijn tegenover de goden, Odysseus? Heb ik niet gezworen bij de Styx,
de rivier van de onderwereld en voor onze oppergod Zeus dat ik alle drie je vrienden
de menselijke gedaante zou teruggeven. Hoe heb je in godsnaam kunnen denken dat
ik voor Eurylochos een uitzondering zou gemaakt hebben?
Ze beveelt één van de nimfen
Eurylochos te halen. Als deze ten tonele verschijnt loopt Odysseus naar hem
toe, hij valt de doodgewaande vriend in de armen en wendt zich daarna tot de
godin:
- Vergiffenis!...
Kirke blijft kalm en
waardig. IJskoud deelt zij hem mee:
- De goden hadden beslist de
zwerftocht van tien jaar die ze voor jou voorzien hadden, aanzienlijk in te
korten, want zij waren van oordeel dat jij reeds genoeg geleden had. Beslist
hádden!... Maar op die beslissing zouden zij terugkeren indien je vertrouwen in
de goden niet on-wankelbaar mocht blijken. Om die reden moest ik je op de proef
stellen en jij hebt het vertrouwen in de goden lelijk beschaamd.
Odysseus staat er nu bij als
een geslagen hond. Kirke gaat verder:
- Zo spreken nu de goden
door mijn mond Nadat je voorbij het eiland der Sirenen zult gevaren zijn en
voorbij de zeemonsters Scylla en Charybdis, zal je landen op het eiland van de
god Helios. Na je bezoek aan het eiland zal je, als straf voor je wantrouwen,
geen kalme zee aantreffen. Je zal schipbreuk lijden en helemaal al-leen
aanspoelen op het eiland Ogygia, waar Kalypso leeft, de godin met het lang
golvend haar. Negen jaar lang zal je haar moeten dienen en ook in bed zal je
haar moeten behagen. Zij zal je, meestal tegen je zin, dwin-gen tot de meest
bizarre intimiteiten. Na negen jaar zal zij je laten vertrekken, op een vlot
dat zij je zal laten maken van aaneengebonden boomstammen en waar-mee jij nog
veel stormgeweld zult moeten doorstaan. Meer dood dan levend zal je tenslotte
een vreedzame kust bereiken. Vanaf dat ogenblik zullen de goden je weer gunstig
gezind zijn.
Sprakeloos hebben allen
Kirkes onheilspellende woor-den aanhoord. Nu vervolgt zij:
- Ga nu, Odysseus. Verdwijn
uit mijn ogen, vooraleer mijn liefde voor jou omslaat in haat. Ach, wat liggen
die twee dicht bij elkaar! Zeker bij de vrouw, zij weze dan nog een godin
Kirke wendt zich af en
verdwijnt van de scène, samen met de nimfen, die haar troostend omringen.
Odysseus staat perplex. Zwijgend nemen zijn makkers hem mee. Net vóór ook zij de
scène zullen verlaten komt één van de nimfen hun achterna gerend met een pot in
de hand dewelke ze Odysseus overhandigt. Zij spreekt tot hem:
- Neem deze pot. Hij is
gevuld met bijenwas. Het is een afscheidsgeschenk van Kirke.
- Wat moet ik met bijenwas?
- Dat heeft Kirke niet
gezegd. Ze heeft enkel gezegd: Odysseus is slim genoeg om de was te gepasten
tijde te zijnen voordele te gebruiken.
[Het doek gaat dicht]
DEEL 4.
Veel later. Odysseus bevindt zich op Ogygia, een ander zonnig
eiland in de Middellandse Zee, dat nu Gozo heet en ten Noordwesten van Malta
ligt. Hij wordt daar vastgehouden door de godin Kalypso, dochter van de titaan
Okeanos en dus een nicht van de oppergod Zeus.
Twee goden van de hoogste rang betreden nu het proscenium:
Zeus, de oppergod, en diens lievelingsdoch-ter Athena, godin van de wijsheid.
Zij spreekt tot hem:
- Waarom, vader, laat gij toe dat Kalypso Odysseus nog langer
vasthoudt? Heeft hij na al die jaren nog steeds geen behouden thuiskomst
verdiend? Geen dag gaat er voorbij zonder dat hij zich smekend tot mij richt:
Laat mij toch van hier vertrekken, naar Ithaka, mijn Ithaka!
- Ik begrijp jouw gevoelens jegens Odysseus, mijn kind. Of
denk jij soms dat ook ík geen grote waardering heb voor zijn moed en zijn
schranderheid? Zeker zou ik hem een behouden thuiskomst willen bieden, maar
Poseidon heerst nu eenmaal over de zeeën en het zal je niet onbekend zijn dat
Odysseus zich de woede van mijn broeder op de hals heeft gehaald door zijn
zoon, de cycloop Polyphemos zo vreselijk te verminken.
- Ik weet dat maar al te goed, vader, maar oom Poseidon moet
nu toch stilaan verzoend zijn, na al het onmenselijk lijden dat Odysseus reeds
heeft doorstaan.
- Ik heb begrip voor wat je zegt, kind. Maar je gaat voorbij
aan het feit dat Odysseus op het eiland Ogygia al meer dan acht jaar verwend
wordt door Kalypso, op velerlei gebied. Aan spijs en drank heeft het er hem
ongetwijfeld niet ontbroken en ook niet aan een zacht warm bed en aan
lichamelijke liefde.
- Maar wat gij onvermeld laat, vader, is dat Kalypso Odysseus
behandelt als een slaaf, hem beschimpt en hem de meest vernederende karweien
laat opknappen, gesteund als ze zich weet door de goden. En wat die
lichamelijke liefde betreft: haar gretigheid in de liefde neemt dermate
buitensporige vormen aan dat Odysseus daar geen enkel plezier meer aan beleeft.
Wel integendeel: dát is misschien wel één van de grootste van zijn
kwellingen. En bovenal wordt hij gepijnigd door het heimwee naar zijn huis en
zijn familie en het verlangen naar zijn eigen vrouw Penelope. Ik vraag mij af
hoe lang Odysseus die knagende zielepijn nog zal kunnen verdragen.
- In t verleden heb ik steeds voor je klaar gestaan, mijn
kind, omdat ik van je hou als van geen ander van mijn kinderen, omdat je alleen
van míj bent, zonder dat een vrouw jou gebaard heeft, want ter wereld gekomen
van onder mijn hersenpan, ontsproten aan mijn brein. Daarom ben ik ook nú
bereid om te helpen: we moeten Poseidon verschalken En misschien is daartoe nu
het ogenblik gekomen. Ik heb namelijk vernomen dat mijn broeder heden
vertrokken is voor een lange reis naar het land van de Ethiopiërs. Van zijn
afwezigheid kunnen wij gebruik maken. Ik zal mijn zoon Hermes de opdracht geven
zijn gevleugelde sandalen aan te trekken en zich zonder dralen naar Ogygia, het
eiland van Kalypso, te begeven. De boodschap zal luiden: dat het mijn wens is
dat zij Odysseus laat vertrekken, binnen de drie dagen.
[Het doek gaat weer op.
We bevinden ons nu op het ei-land Ogygia,
al even zonnig als Kirkes eiland Aiaia]
Odysseus zit op de knieën,
op een soort terras, de vloer te schrobben, met een vrouwenschort om de lenden
en onder het toeziend oog van Kalypso, zweep in de hand. Schaarse kledij om
haar sierlijk lichaam.
- Vlug wat Odysseus. Als je
met dit werk klaar bent, moet je de was ophangen, terwijl ik boodschappen ga
doen. Vervolgens moet je het bed opmaken en daarna mag je mij anderszins van
dienst zijn.
Odysseus slaakt een diepe
zucht, laat zijn tegenzin blij-ken. Kalypso laat haar zweep knallen.
- Gedraag je naar behoren
Odysseus. Je weet maar al te goed dat het de wil is van de goden, dat je al
mijn bevelen tot in de kleinste details vervult
- Maar
- en het liefst zonder
mopperen, Odysseus!
Dreigend zwaait Kalypso weer
met haar zweep. Tot plots de moed haar in de schoenen zakt: vóór haar staat de
goddelijke bode.
Tot Odysseus zegt ze:
- Daar heb je nu mijn neef,
Hermes, hij komt als bode van zijn vader Zeus. Hij komt mij mededelingen doen
die misschien niet voor jouw oren bestemd zijn. Gelieve je nu snel te
verwijderen. Dit werk kan wel even wachten. En kom niet eerder terug dan dat ik
je zal roepen.
Gehoorzaam verlaat Odysseus
de scène. Kalypso roept hem nog na:
- En breng die mand mee, die
grote blauwe, met het wasgoed dat je straks moet ophangen.
En vervolgens tot Hermes:
- Uw komst verheugt mij
niet, mijn goddelijke neef, want ongetwijfeld komt gij mij slecht nieuws
brengen. De allerhoogste gebiedt mij Odysseus te laten vertrekken, nietwaar?
- Dat hebt gij goed geraden,
vurige nicht van me. Binnen de drie dagen moet Odysseus dit eiland verlaten.
Het is of haar wereld
instort. Vol vertwijfeling richt ze haar blik hemelwaarts:
- O, wat zijt gij toch
wreed, grote almachtige Zeus, die heerst over de hemel en de aarde! Waarom toch
kunt gij niet verdragen dat een onsterfelijke vrouw zich verlustigt in een
sterfelijke man? Ik weet maar al te goed dat aan uw wil niet te tornen valt en
ik zal dan ook gevolg geven aan uw eis, zij het met onnoemelijke tegenzin.
Zonder verder nog boe of ba
te zeggen heeft Hermes rechtsomkeer gemaakt en de scène verlaten. Verslagen
kijkt Kalypso voor zich uit.
[De vrouw van de eerste
minister kan een gevoel van medelijden met de ongelukkige niet onderdrukken.
Het lijkt wel of Kalypso háár aankijkt. Arm schaap prevelt ze]
Zwaar geladen met een reusachtige mand vol wasgoed komt
Odysseus om de hoek piepen:
- Oehoe!
Met moeite slaagt hij erin Kalypsos aandacht te trekken. Ze
wenkt hem om dichterbij te komen. En met een krop in de keel en met meer
mildheid in haar stem dan Odysseus de laatste tijd van haar gewend is:
- Kom maar rustig te voorschijn, Odysseus. En nu weer aan t
werk. Als de vloer netjes geschrobd is moet je de was ophangen. Tegen die tijd
ben ik wel terug van boodschappen doen. En dan heb ik heel bijzonder nieuws
mede te delen.
Ze is overstuur en ze doet haar best om het te verber-gen.
Maar het ontgaat Odysseus niet. Heel bijzonder nieuws? Dat kan alleen maar goed
nieuws zijn! In deze toestand is géén nieuws altijd slecht nieuws. Zal
Kalypso hem eindelijk laten gaan? Er is een sprankeltje hoop
Kalypso heeft zich snel afgewend: zij wil haar verdriet
zoveel mogelijk verborgen houden, voor Odysseus en voor de aanwezigen in de
zaal. Odysseus heeft zijn mand met wasgoed neergezet en gaat verder met de
vloer te boenen, blijkbaar met meer ijver dan daarnet. Onder-tussen mijmert hij
over zijn wedervaren nadat hij het eiland van Kirke heeft verlaten:
- Hoe raar het ook mag klinken, ik had met Kirke te doen. We
hadden echt van elkaar gehouden en het af-scheid viel zelfs mij een beetje
zwaar. Ik voel mij nog steeds droef te moede als ik aan haar denk. Ze droeg mij
zeker geen kwaad hart toe bij het afscheid: heeft ze mij immers niet overladen
met goede raad en met een pot bijenwas? Ik
dubde erover waartoe die bijenwas mij van nut kon zijn. Tot alles mij
duidelijk werd. Kirke had gezegd dat we voorbij het eiland van de Sirenen
zouden varen. Had mijn oude voedster Eurykleia mij niet verteld, nog in mijn
kinderjaren, dat de Sirenen drie gezusters waren die alle zeevaarders die
voorbij hun eiland voe-ren, aan wal lokten met hun gezang? En dat wie in hun
netten verstrikt geraakte nooit meer de thuishaven bereikte? Die bijenwas was
natuurlijk bedoeld om de oren van mij en van mijn makkers dicht te stoppen
zodat wij het sirenengezang niet zouden horen. Ik stopte eigenhandig de oren
dicht van Eurylochus, Polites en Perimedes, maar niet de mijne, want zelf wilde
ik het gezang van de Sirenen horen. Maar omdat ik besefte dat ik bij het horen
ervan misschien wel uit de boot zou springen en naar de Sirenen toe zwemmen,
mijn ongeluk tegemoet, had ik opdracht gegeven aan mijn mannen mij met stevige
touwen vast te binden aan de mast, zodat ik mij onmogelijk zou kunnen
losrukken. Ik had mij niet vergist: de zang van de Sirenen was zo aanlokkelijk,
zo bedwelmend en meeslepend dat ik er mijn verstand bij verloor. Ik schreeuwde
mijn mannen toe en ik gebood hun mij los te maken. Maar zij hoorden mij niet.
Toen wij het eiland ver achter ons hadden gelaten en het gezang niet meer te
horen was, werd ik stil. Mijn makkers begrepen dat het gevaar geweken was. Ze
verlosten mij van mijn touwen en ontdeden zich van de was in hun oren.
De vloer is geboend. Odysseus spant een waslijn. Onder-tussen
vertelt hij verder:
- Het duurde niet lang vooraleer wij bij de zee-engte kwamen,
waar aan de ene kant zich de vreselijke alles verzwelgende draaikolk Charybdis
bevond, en aan de andere kant het vervaarlijk reuzengroot monster Scylla. Zoals Teiresias ons had
aangeraden voeren wij zeer snel doorheen de zee-engte, vlak langsheen de romp
van het monster, dat niet lenig en snel genoeg was om ons met zijn wijd
opengesperde muil te grijpen. Op die manier bleven wij ook buiten het bereik
van Charybdis.
Odysseus scharrelt wat in de mand met het wasgoed. Hij haalt
een beha te voorschijn.
[De burgemeester en de
eerste minister kijken elkaar aan. Ze knikken goedkeurend]
- Een C-cup, mijmert
Odysseus.
En terwijl hij met zorg de
beha aan de waslijn hangt:
- Een paar uur later meerden
wij aan op een rustig zonovergoten eiland, waar prachtig vee liep te grazen:
het was het eiland van de zonnegod Helios. Hoe hongerig onze magen ook waren,
hoezeer wij alle vier snakten naar een stuk lekker gebraden vlees: het vee
mocht in geen geval geslacht worden. De waarschuwing van Teiresias indachtig!
Ik liet mijn makkers dan ook zweren dat zij het vee onaangeroerd zouden laten,
om ons de wraak van de goden niet op de hals te halen. Maar zij mopperden: welk
verschil maakt het of wij omkomen door de wraak van de goden of hier creperen
van de honger? Ik had hen nooit uit het oog mogen verliezen! Nog maar pas had
ik mij even afgezonderd of zij slachtten een vette koe en deden zich te goed.
Toen ik de meinedigen daar zag staan, welgedaan en met volle magen, werd ik
razend en met verwijten heb ik hen overladen. Maar wat stond er mij te doen?
Het onheil was geschied. Zo snel mogelijk pakten wij onze biezen en wij
verlieten het eiland van de zonnegod, vrezend de wraak der goden. En die zou
niet lang op zich laten wachten
[Er heerst even wat
hilariteit in de zaal als Odysseus een paar slipjes en ander met kant omzoomd
ondergoed uit de mand haalt en het met zachtheid keurt vooraleer het aan de
lijn te hangen]
- Er stak een storm op van veertien Beaufort, zoals er nog
nooit een geweest was en er ook nooit meer een zal komen. Het schip waarmee wij
voeren werd huizenhoog opgetild en uiteindelijk sloeg het aan gruizelementen.
Mijn makkers kwamen om. En ikzelf? Als bij wonder kon ik mij redden door mij
vast te klampen aan een losge-slagen stuk van de boeg van het schip waardoor ik
mij kon drijvende houden. En wat Kirke was voorzegd kwam uit. Dat we schipbreuk
zouden lijden en dat ik helemaal alleen zou aanspoelen op Ogygia, het eiland
van Kalypso. Dat ik Kalypso negen jaar lang zou moeten dienen en dat ze mij zou
dwingen tot de meest bizarre intimiteiten. Tegen mijn zin? In t begin niet
altijd, maar op de duur waren haar grillen voor mij een ware marteling. Die
negen jaar moeten nu stilaan voorbij zijn. Kalypso zal nieuws brengen: dat zei
ze toch? Zou ze mij nu eindelijk laten gaan?
En daar verschijnt Kalypso weer op het toneel. Ze lijkt erg
opgewonden:
- De definitieve beslissing is gevallen. Morgen moogt ge dit
eiland verlaten, op een vlot dat ge zelf zult moeten bouwen. Ik zal u tonen
waar gij hout en het benodigd materieel kunt vinden voor het vlot. Niet eerder
dan morgen vroeg moogt gij met de bouw ervan beginnen. Maar maak u geen
illusies: het zal beslist geen plezierreisje worden. Eerst zult ge nog dagen
lang de speelbal zijn van de wilde golven en tenslotte zult gij in bewusteloze
toestand geworpen worden op de woeste kust van het eiland Kerkyra. Daar zal de
lieve, van prille jeugd overvloeiende koningsdochter Nausikaä u vinden en u
brengen naar het paleis van haar vader. Gij zult er uw levensverhaal vertellen
voor al de notabelen van het land en allen zullen u eren en u met een
comfortabel schip terugbrengen naar uw vaderland Ithaka. Daar zult gij af te
rekenen hebben met de talrijken die naar de hand dingen van uw vrouw Penelope.
Maar geen nood: de goden vinden dat gij nu genoeg geleden hebt. Vanaf dat ogenblik zullen ze aan uw kant staan. Met hun
hulp en die van uw zoon Telemachos, zult gij de aanbidders van uw vrouw één
voor één met pijlen doorboren. Gij zult hen allen doden, tot de laatste man.
Tenslotte zult gij Penelope, na twintig jaar afwezigheid, weer in uw armen
kunnen sluiten. Dit alles, mijn beste Odysseus, hebben de goden beslist.
Na deze goddelijk beslissing
over het lot van Odysseus medegedeeld te hebben, haalt ze een zweep van onder
haar gordel en stapt dreigend op Odysseus af. Er ver-schijnt een wrede trek om
haar mond en haar toon wordt sarcastisch:
- Het is waarlijk een vermakelijk
gezicht, Odysseus, die legers hebt verslagen, die het oninneembare Troje hebt
vernietigd en die nu ineenkrimpt van de schrik. Voor een vrouw! Weet je, vele
mannen vinden het juist leuk om met een zweep geslagen te worden door een
vrouw. Komaan, sta daar niet te sidderen en te beven en ga door met je werk. Je
krijgt nog exact een kwartier en als je dan niet klaar bent met je werk, zal je
er van lusten! Hierna heb ik nog leuker werk voor jou, haha
Haar lach, als ze het toneel
verlaat, doet denken aan die van de heks in het verhaal van Sneeuwwitje.
[De vrouw van de eerste
minister geeft haar man een por in de ribben. Das andere koek, nietwaar, fluistert
ze en ze denkt daarbij: zó moest ik jou óók aanpakken]
Gedwee en met een zucht gaat
Odysseus nu verder met het ophangen van de was: een paar beddenlakens, een paar
handdoeken en vooral de indrukwekkende hoe-veelheid ondergoed van Kalypso.
Hoofdschuddend maakt hij er bedenkingen
bij:
- Zó heeft ze mij bedreigd,
mishandeld en vernederd, negen jaar lang. Vooral op t gebied van sex! In t
begin ging het nog, maar ze ging steeds meer en meer van mij eisen. Er kwam SM
van, haar seksspelletjes werden hoe langer hoe wreder en ingewikkelder. Ik
huiver nog als ik aan sommige nummertjes denk. Neem nu de cinquan- te-neuf.
Neen, dat zal ik maar liever niet beschrijven. Al die jaren heb ik mij
onderworpen aan die talloze vernederingen, teneinde de goden niet te
ontstemmen, omdat het der goden wil was. Maar morgen zal ik dus eindelijk
verlost zijn van al die ellende!...
Odysseus hangt net het
laatste kledingstuk op als Kalyp-so weer ten tonele verschijnt. Nu is ze
gekleed in een zeer sexy nauwsluitend pak, de zweep in aanslag:
- Nog één keer zult ge mij
van dienst moeten zijn, Odys-seus.
Ruw duwt ze hem voor zich
uit. Odysseus denkt er niet aan zich te verzetten, want dit alles hebben de
goden zo beschikt en t zou jammer zijn als ze zich nogmaals tegen hem zouden
keren, nu de goede afloop nabij is
- Alstublieft, niet de cinquante-neuf,
smeekt hij.
- O neen, antwoordt Kalypso
schamper. Vannacht leer ik je wel een ander nummer: de quarante-neuf! En
oefe-nen zal je, desnoods de hele nacht, tot je het nummer helemaal onder de
knie hebt. Want dáárbij vergeleken is de cinquante-neuf kinderspel!
[Als het doek opgaat
zien we Odysseus weer op het eiland Aiaia]
Een jaar later
Odysseus is gezeten op een
boomstronk, die vol staat met streepjes: één voor elke dag die hij op het
eiland heeft doorgebracht. Hij mijmert:
- Driehonderdvijfenzestig streepjes
het jaar is om. Driehonderdvijfenzestig dagen en evenveel nachten heb ik bij
haar doorgebracht. Talloze keren heb ik naar best vermogen haar laaiende
hartstocht geblust en ik moet bekennen dat ik het niet steeds met tegenzin
gedaan heb. Maar heden moet zij mijn makkers hun normale gedaante teruggeven en
ons laten vertrekken naar ons geboorteland. Maar waar blijft ze toch? Ik zie
haar nergens.
Geknield gaat ze vóór hem
zitten en kijkt hem verleide-lijk aan:
- k Wou dat jij mij nooit
verliet, dat jij voor altijd bij me bleef
Maar schijnbaar onberoerd
schudt Odysseus het hoofd:
- Het jaar is voorbij,
Kirke. Ik wil dat je de eed, die je gezworen hebt bij de Styx en met Zeus als
getuige, nu gestand doet.
Ze legt haar hoofd in zijn
schoot en begint onbedaarlijk te snikken:
- Zo je écht wil vertrekken
Odysseus: ik zal het je niet beletten. Maar ik smeek je, blijf. Uit vrije wil
Maak me niet radeloos en voor altijd ongelukkig. Ben je zelf niet gelukkig
geweest met mij? Heb ik het je niet iedere dag naar de zin gemaakt?
Odysseus lijkt wel enigszins
met Kirke mee te voelen. Toch blijft hij vastberaden:
- Ik kan niet ontkennen dat
je steeds goed voor mij bent geweest, maar ik wil terug naar Ithaka, mijn
echtgenote Penelope terugzien, die nu reeds elf lange jaren trouw op mij wacht.
Ik wil opnieuw mijn geboortegrond betreden en heersen over mijn land. Ik snak
ernaar mijn ouders terug te zien en mijn opgroeiende zoon Telema-chos, die nog
een peuter was toen ikzelf afreisde naar Troje.
- Het zal je misschien
verdriet doen, Odysseus, maar ik moet je iets vertellen wat ik uit goede bron
vernomen heb wij goden vernemen altijd alles uit goede bron
Verschrikt springt Odysseus
recht, grijpt Kirke bij de schouders:
- Wát heb je vernomen? Zeg
mij: wát?
- Dat niemand op Ithaka nog
gelooft dat hun koning nog in leven is, behalve je naaste familie, misschien en
dat je paleis vol mannen zit die naar de hand van je vrouw dingen.
- Nooit zal Penelope mij
ontrouw worden!
- Ze is tot op heden nog
niet bezweken voor die vrijers, weliswaar. Maar dat zal ze ongetwijfeld geen
negen jaar meer volhouden.
- Negen jaar?!
- O ja, negen jaar. Ik
vergat het haast nog je dit te zeggen en dat heb ik ook uit goede bron : zó
lang zal het nog duren vooraleer jij uiteindelijk, zwaar gehavend, je
ge-boortegrond zult betreden. Penelope zal dan een oude vrouw zijn, niet meer
in staat aan alle verlangens van een man te voldoen. Terwijl ikzelf nimmer mijn
jeugdige frisheid zal verliezen, omdat ik mag genieten van de eeuwige jeugd,
het voorrecht van alle onsterfelijken. Mocht je je tóch nog bedenken, mijn
lieveling, mocht je tóch voor mij kiezen, dan wil ik je beloven dat ik altijd
voor je zal klaar staan en dat ik tot je laatste levensdag aan je vurigste
verlangens zal voldoen.
Odysseus blijft
onvermurwbaar:
- Vandaag nog wil ik van
hier vertrekken, mét mijn vrienden.
- Morgen zal je bedoelen.
- Eén jaar! Dat zijn we
overeengekomen: één jaar en geen dag langer. Iedere dag heb ik een streepje
gezet op deze boomstronk. Er staan er precies driehonderdvijf-enzestig. Tel ze
maar.
- Het klopt, Odysseus, ik
hoef ze niet te tellen: goden zien dat in één oogopslag. Maar het voorbije jaar
telt driehonderdzesenzestig dagen. Een schrikkeljaar! Je zal dus nog één dag
moeten blijven. Die dag zal je overigens méér dan nodig hebben, want je dient
nog een belang-rijke opdracht te vervullen.
- Een opdracht? Had je mij
dat niet eerder kunnen vertellen?
- Het werd mijzelf pas
hedennacht meegedeeld door Zeus zelve. Het is een beslissing die de oppergod
genomen heeft in samenspraak met de god Poseidon. Vooraleer jij met je makkers
dit eiland mag verlaten, moet je eerst een bezoek brengen aan de onderwereld.
Odysseus schrikt van deze
mededeling. Hij denkt dat Kirke een grapje maakt, of dat ze maar wat verzint om
hem bij haar te houden op het eiland. Ongelovig schudt hij het hoofd. Maar dan
ziet hij aan Kirkes mimiek dat wat zij zegt bittere ernst is.
- Konden de goden nu echt
niets beters verzinnen? Heb ik misschien nog niet genoeg geleden? En hoe moet
ik daar heen, naar de onderwereld? En mogen mijn vrien-den mij vergezellen?
- Je moet alléén gaan,
Odysseus. En beschouw het als een gunst, niet als een straf. Slechts zeer
weinig sterve-lingen is het gegund geweest de onderwereld te mogen betreden:
Orpheus, Herakles, Theseus en Perithoös.
- Dat weet ik, ja. Maar
Perithoös is nooit meer onder de levenden teruggekeerd en Theseus heeft er een
deel van zijn achterwerk achtergelaten. En voor Orpheus is er ook geen happy
end gekomen en Herakles is na zijn terug-keer uit de onderwereld meerdere keren
ten prooi ge-weest aan een aanval van depressie. En hoe zal ik de weg vinden
naar het dodenrijk?
- De god Hermes, die ook de
doden begeleidt naar de onderwereld, zal je erheen brengen. Hij kent de weg als
geen ander
Ze neemt een mobiele
telefoon uit de zak van haar jurk.
[De burgemeester
grinnikt. Voor zijn ogen speelt er zich hier een flagrant anachronisme af]
- Hallo, met Hermes? Dit is
Kirke. Kom zo snel mogelijk naar Aiaia, een sterveling halen om hem te brengen
naar het rijk van Hades. En je moet hem daarna nog terug-brengen ook. (even een stilte) Ja, terugbrengen, zei ik, dat heb je goed
verstaan: het is de uitdrukkelijke wens van uw vader Zeus.
Odysseus is niet weinig
verbaasd over dit wonderbaar communicatiemiddel.
- Dit, zegt Kirke, is iets waarover alleen de
goden be-schikken. Ooit zullen ook de stervelingen zich daarvan bedienen. Maar
dat zal nog meer dan drieduizend jaar duren. Daarmee zullen zij boodschappen
overbrengen naar alle uiteinden van de wereld, tot ver buiten het land van de
Hyperboreeërs en tot voorbij de zuilen van Herakles. Wat nu nog een voorrecht
van de onsterfe-lijken is, zullen de mensen aan de goden ontfutselen, net zoals
ze hun het vuur hebben ontstolen. Twee voorrechten van de goden zullen zij
evenwel nooit kunnen bemachtigen: de onsterfelijkheid en de eeuwige jeugd. En
al hun veroveringen ten spijt zullen zij niet gelukkiger worden. Tegen die tijd
zullen duizend keer meer stervelingen de wereld bevolken, dan nu het geval is.
Ze zullen over de meest gesofistikeerde middelen beschikken om elkaar uit te
roeien en de goden zullen zij dan al lang niet meer eren. Aan de overbevolking
je mag het hybris of overmoed noemen zal het mensen-ras ten gronde gaan en
dan zullen de goden de heer-schappij over hemel en aarde weer overnemen.
Odysseus heeft haar zwijgend
aanhoord. Wij hebben er het raden naar of hij al dan niet geloof hecht aan haar
woorden.
Kirke vervolgt:
- Maar wat zit ik hier te
profeteren. Jou zal het natuurlijk worst wezen! Lang zal Hermes nu niet meer
onderweg zijn. Me dunkt, ik hoor hem al komen. Ik ga mij nu snel verwijderen om
een offer te brengen aan de goden, in jouw naam, Odysseus, mijn teergeliefde.
Het bloed van het offerdier zal ik je meegeven, want vers offerbloed zal je
nodig hebben om het in de onderwereld te drinken te geven aan de schimmen van
de afgestorvenen, opdat zij in staat zouden zijn met jou te spreken. Kijk daar
is Hermes al.
Terwijl Kirke zich
verwijdert, betreedt Hermes de scène. Gezwind, met staf en helm en gevleugelde
sandalen. De galante god stelt zich voor aan Odysseus, ten over-vloede.
- De goden sturen mij
hierheen, dappere en listenrijke Odysseus, om u te begeleiden naar de Hades.
Zonder mijn hulp zoudt gij de weg naar de onderwereld niet kunnen vinden. Ik
heb vernomen dat nog één van uw schepen is overgebleven. Met dat schip zullen
wij afvaren. De Noordenwind zal ons in de goede richting sturen, tot aan het
einde van de Oceaan. Daar zullen we aanmeren, aan een woest strand, vol rotsen
en begroeid met wilgen en populieren. Dat is het woud van Persephone, de godin
van de onderwereld. In dat woud bevindt zich een grote rots. Via een spleet in
die rots zullen we afdalen naar een ondergrondse rivier, de Dodenrivier. De
veerman Charon zal ons, zonder vragen te stellen, naar de overkant van de
rivier brengen, naar het dodenrijk. Dan zullen wij bij de poort van de Hades
komen. Deze wordt bewaakt door Kerberos, de vrese-lijke hellehond met de drie
koppen. Maar wees niet bang, mijn dappere Odysseus: dank zij mijn gezelschap
zult gij geen tegenstand ondervinden van de hellehond, zodat gij ongestoord in
het rijk der schimmen zult kunnen binnentreden. Daar zult gij eerst met de
ziener Teiresias moeten spreken. Hij immers is de enige in het rijk der doden die
u te woord zal staan zonder eerst gedronken te hebben van het offerbloed dat
Kirke u zal meegeven. Ge moet er goed op letten dat ge niemand van het
offerbloed laat drinken zonder eerst met Teiresias gesproken te hebben.
Teiresias is de enige dode in de onderwereld die tegelijk ook levend is,
ofschoon hij voor eeuwig gevangen zit in het rijk der doden. Na met Teiresias
gesproken te hebben zult gij u ook met de schimmen van de doden kunnen
onder-houden, maar eerst nadát zij van het bloed gedronken hebben en dat bloed
hun tongen zal losgemaakt hebben, zij het slechts voor een korte wijle.
Nu verschijnt Kirke weer op
de scène. Ze heeft een dier geslacht en brengt het offerbloed. Verder heeft ze
bij: een fles melk, een pot honing, een karaf wijn en een fles water. De vier
recipiënten zijn genummerd, van één tot vier:
- Dit, Odysseus, zijn vier
offergaven. Je moet ze in de aangegeven volgorde storten als plengoffer voor de
goden, zodra je het rijk der schimmen hebt betreden.
Ze geeft hem nog een fles
oude klare voor Teiresias en een muntstuk van twee euro voor de veerman.
- Ga nu, zegt ze, Odysseus,
man van mijn hart. Doe zoals de goden je bevelen en laat je leiden door Hermes.
Hier zal ik je opwachten, samen met de nimfen en je drie makkers, dewelke ik
ondertussen hun menselijke gedaante zal terugschenken. Met het vlees van het
geofferd dier zullen wij dan allen samen een lekker afscheidsmaal nuttigen. Ga
nu
Huilend keert Kirke zich om.
Hermes en Odysseus verla-ten de scène: ze begeven zich op weg naar de
onderwe-reld.
[Het doek gaat dicht.
Het is een lange tijd donker in de zaal. Men hoort akelige onderwereldgeluiden ]
[Als het doek weer opgaat
zijn we in het duistere dodenrijk beland; op de scène staat een grote teil, erachter
een donkere wand]
En zo doen Hermes en Odysseus behoedzaam hun in-trede in het
rijk der doden. Odysseus verheugt zich over het feit dat de tocht al bij al nog
goed verlopen is. Hermes geeft Odysseus de raad nu zijn plengoffer te brengen
aan de goden.
- Doe het in de goede volgorde, zegt Hermes. Eerst de melk,
vervolgens de honing, daarna de wijn en tenslotte het water.
Terwijl Odysseus de offergaven uitgiet in de teil komen
allerlei duistere schimmen vanuit de donkere achtergrond opdagen. Het maakt
Odysseus bang. Daar dringt zich plots een menselijke figuur naar de voorgrond.
Hij jaagt de schimmen weg. Hij komt
recht op Odysseus af. Hij heeft het voorkomen van een stokoude man. Zon oude
man heeft Odysseus nooit eerder gezien. Met uitgestoken handen komt hij
naderbij. Voorzichtig raakt hij Odysseus aan en neemt zelfs zijn handen in de
zijne:
- Gij zijt waarachtig Odysseus. Ik ben Teiresias, de blinde
ziener van Thebe die gij kennen moet uit het verhaal van de vervloekte koning
Oidipous. Ikzelf had u onmiddellijk
herkend, ofschoon mijn ogen mij van geen
dienst meer zijn: Odysseus die door list het fiere Troje heeft overwonnen, en
nu als een ellendeling, een verworpene, ronddoolt over de zeeën, als een
speelbal van de goden. De goden! Nu hebben ze het in hun hoofd gehaald om u te
laten afdalen in het rijk der doden, alsof gij nog niet genoeg te lijden hebt
gehad. s Goden wegen, mijn bes-te, zijn waarlijk ondoorgrondbaar.
Odysseus staat enige tijd sprakeloos. Teiresias houdt nog
steeds zijn handen vast. Dan durft hij het toch aan het woord te richten tot de
ziener:
- Dat ik u ooit nog zou ontmoeten, Teiresias! Ik dacht dat ik
hier alleen schimmen zou ontwaren, géén wezens van vlees en bloed, geen wezens
die ik zou kunnen aanraken en die mij zouden aanraken. En hier staan wij toch,
hand in hand. Honderden gevaren heb ik getrotseerd, maar dit beangstigt mij
meer dan de ergste gruwelen.
- Wees niet bevreesd Odysseus. Hier zult gij niets dan
schimmen ontwaren. Ikzelf ben de enige sterveling die hier in de onderwereld
zijn menselijke eigenschappen heeft mogen behouden. Dat is een compensatie, mij
door de goden verleend, omdat ze mij met blindheid hebben geslagen toen ik nog
in de kracht van mijn leven was. Overigens helemaal ten onrechte. Toen ze het
onrecht, mij aangedaan, hadden ingezien en in de onmogelijkheid verkeerden mij
het licht in mijn ogen terug te geven, vonden ze het nodig mij schadeloos te
stellen door mij de gave van de helderziendheid te schenken. Ach, hadden ze dat
maar nooit gedaan! Daarenboven schonken ze mij zeven levens en ze verzekerden
mij dat ik in de onderwereld mijn menselijk lichaam en mijn menselijk verstand
alsook de gave van de profetie zou mogen behouden. Hadden ze ook dát maar nooit
gedaan! Want zie mij hier nu staan: zo oud en verschrompeld is iemand die zeven
levens heeft geleefd en niet de gave heeft meegekregen van de eeuwige jeugd,
iets wat de goden voor zichzelf houden Neen, mijn beste Odysseus, het is
waarachtig geen geschenk, hier tot in eeuwigheid als sterveling te moeten
ronddolen, met al de ongemakken vandien: ik noem alleen de bijna niet te
verdragen artrosepijn in al mijn gewrichten, eigen aan mijn hoge ouderdom. En
de aspirine is nog lang niet uitgevonden, laat staan paracetamol, diclofenac of
piroxicam.
[De burgemeester en de
eerste minister en dezes vrouw zitten fijntjes te lachen op de eerste rij vanwege
dit geslaagd anachronisme]
Het lot van Teiresias pakt Odysseus, tot in het diepste van
zijn ziel.
- Maar waarom, Teiresias, edelste onder alle waar-zeggers
hebben de goden u met blindheid geslagen? Is het waar wat men mij verteld heeft
dat het Athena was, die zich wilde wreken omdat gij haar per ongeluk naakt hadt
gezien?
- Ik weet dat dit verhaal de ronde doet, maar het strookt
niet met de waarheid: het is helemaal uit de lucht gegrepen, zoals ze dat in t
Grieks zeggen. Ziehier hoe alles in zijn werk is gegaan. Niet Athena maar de opper-godin Hera heeft
mij met blindheid geslagen. Aan de oorsprong hiervan ligt een hevig dispuut
tussen Zeus en Hera, zijn dierbare eega. Zeus was weer eens vreemd gegaan en
daarom slingerde Hera hem allerhande verwijten naar het hoofd. De oppergod
verdedigde zich door te stellen dat de vrouw veel meer genot beleeft tijdens de
geslachtelijke vereniging dan de man. Daardoor was de man dus, bij wijze van
compensatie, gerechtigd vaker en met verscheidene vrouwen seksuele omgang te
hebben. Hera was het met die stelling niet eens en er diende een scheidsrechter
aangesteld te worden. En weet ge wie de enige was die voor die taak in
aanmerking kwam?
- Gij, Teiresias?
- Goed geraden, mijn beste. Ik was de enige persoon die zowel
man als vrouw geweest was, de enige dus die met kennis van zaken een oordeel
kon vellen over wie het meeste genot beleeft bij de geslachtsdaad, de man of de
vrouw. Ik was immers zelf een tijdje vrouw geweest. Toen ik, een jonge knaap
nog zijnde, wandelde op de hellingen van het Kithairongebergte, zag ik eens
twee slangen paren. Met mijn stok scheidde ik de twee slangen en ik sloeg er
één dood, het vrouwtje. Dat moet helemaal niet naar de zin van de goden geweest
zijn, want ze veranderden mij in een vrouw. Zeven jaar later zag ik op dezelfde
plek weer twee slangen paren, en wéér sloeg ik er één dood, het mannetje.
Terstond kreeg ik mijn mannelijk lichaam terug. In het dispuut tussen Zeus en
Hera velde ik dus, als ervaringsdeskundige, mijn oordeel: als wij het genot
dat de man beleeft het getal één geven, dan moeten wij het genot van de vrouw
het getal negen geven!
[De eerste minister
geeft zijn vrouw een lichte por in de zij, maar deze blijft onbewogen strak
voor zich uit kijken, terwijl Teiresias verder gaat:]
- Hera toonde zich zwaar
gekrenkt door dat oordeel en ze sloeg mij met blindheid. Zeus kon mij weliswaar
het licht in mijn ogen niet teruggeven, hij deed niettemin zijn best om een en
ander goed te maken. Zo schonk hij mij de gave van de helderziendheid, hij
maakte mijn gehoor vele malen scherper dan dat van een normale sterveling en
hij zorgde ervoor dat ik de taal van de vogels kon verstaan. Verder schonk hij
mij zeven levens en hij beloofde dat ik in het hiernamaals mijn menselijk
lichaam en mijn zienersgaven zou mogen behouden. (Teiresias slaakt een diepe zucht) Het heeft van mij allesbehalve
een gelukkig man gemaakt. (na een poos) Maar
ik ruik bloed
- Dat is het offerbloed voor
de schimmen, dat Kirke mij heeft meegegeven.
- Daar heeft zij goed aan
gedaan. Als zij het bloed drinken maakt het hun tongen los voor even. Dat is
de enige manier om hen aan de praat te krijgen voor even. Maar sta mij toe dat
ook ik een slok neem van het offerbloed: dat helpt om mijn lichaam en geest op
peil te houden.
Odysseus reikt hem de beker
met het offerbloed aan. Teiresias neemt een kleine slok.
- De smaak van het bloed
bevalt mij niet Odysseus. De schimmen lusten het bloed wél, maar mij bevalt
meer die fles oude klare, die voor mij bedoeld is en die uitste-kend geschikt
is om die afschuwelijke bloedsmaak weg te krijgen.
En terwijl Odysseus, enkele
verontschuldigingen stame-lend, hem de fles oude klare overhandigt:
- Gelukkig dat ik in dit
onzalig oord mijn zienersgaven behouden heb, zoniet hadt gij mij waarachtig die
geestrijke drank onthouden.
En terwijl Teiresias haastig
de fles ontkurkt:
- Maar ik neem u niets
kwalijk. Het is de stress, mijn beste Odysseus die u parten speelt.
Gulzig drinkt Teiresias van
de fles tot ze half leeg is. Hij verbergt de fles onder de arm.
- Zo, nu kan ik er weer
tegen. Das pas een goden-drank. En nu laat ik u even alleen met de doden. Van
zodra ik mij teruggetrokken heb moet ge het offerbloed omroe- ren. Ze zullen
afkomen op de geur. Gij moet hen van het bloed laten drinken. Dat zal hun dode
geest een poosje verhelderen en zij zullen tot u spreken, niet voor lang, een
minuutje maar misschien. En vergeet niet dat gij u nogmaals met mij moet
onderhouden, vooraleer gij dit dodenrijk verlaat. Ik ben immers de enige die u
de nodige richtlijnen kan geven. Die richtlijnen moet gij zeer strikt opvolgen
als gij een kans wilt maken om nog ooit uw geboortegrond te bereiken.
De ziener trekt zich nu
terug en pas heeft hij de scène verlaten of de schimmen komen weer naderbij.
Odys-seus herkent de schim van zijn moeder, Antikleia. Toen hij Ithaka verliet
was zij nog in leven
- Moeder! Odysseus stem
stokt hem in de keel. Hij steekt zijn armen uit en wil haar omhelzen, maar dat
lukt niet: zij is slechts een schaduw. Hij reikt haar de karaf met het
offerbloed. Ze neemt het gretig aan en drinkt ervan. Nu pas herkent ze haar
zoon.
- Mijn lieve, rampzalige
jongen, zegt ze, hoe ben jij hier verzeild geraakt? Hoe en waar heeft de dood
jou verrast?
Odysseus legt haar de reden
van zijn bezoek aan het dodenrijk uit en verklaart dat hijzelf nog steeds tot
de levenden behoort.
- Maar gijzelf moeder, hoe
heeft de dood u achterhaald? Vertel het mij. En is vader nog in leven?
- Uw vader Laërtes heeft het
koninklijk paleis verlaten en kwijnt nu in stilte weg op het platteland. Hij
zal ongetwijfeld nog in leven zijn, want zijn schim heb ik hier in het
dodenrijk nog niet ontwaard. Wat mij betreft: overmand door verdriet heb ik
zelf voor de dood geko-zen, nog niet zo lang geleden
- En hoe stelt Penelope het,
mijn beminde echtgenote? En mijn dierbare zoon Telemachos?
- Ach, mijn jongen, in het
vorstelijk huis van Penelope is treurnis troef. Het paleis zit vol vrijers,
mannen die dingen naar de gunsten van Penelope en naar de troon van Ithaka. Zij
proberen haar ervan te overtuigen dat jij, Odysseus, toch nooit meer
terugkeert, dat jij reeds lang gesneuveld bent, of elders je geluk hebt
gevonden.
Odysseus replikeert,
verbijsterd, angstig:
- En denkt gij, moeder, dat
zij zal toegeven, dat zij zal be-zwijken voor één van hen?
- Penelope houdt zich sterk.
Tot op de dag dat ik het aardse tranendal uit eigen vrije wil heb verlaten en
dat is, zoals ik al zei, nog niet zo lang geleden heeft zij alle pretendenten
afgewezen. Ze probeert hen om de tuin te leiden en tijd te winnen door het
weven van een lijk-wade voor uw dierbare vader Laërtes lang heeft mijn arme
man ongetwijfeld niet meer te leven. Ze heeft de vrijers beloofd dat ze met één
van hen zal huwen, doch dat ze pas haar keuze zal maken als het lijkkleed klaar
is. Maar s nachts haalt ze weer uit hetgeen ze overdag geweven heeft. Zo
vordert het werk niet, maar dat kan ze niet tot in de eeuwigheid volhouden:
eenmaal zal aan het licht komen dat ze vals speelt Ik ben bang dat, als het
zovér is, de vrijers zich zullen wreken op haar en op jouw zoon Telemachos.
- En die vrijers, moeder,
waar houden zij zich op? Hoe brengen zij hun tijd door?
- Ze hebben zich in jouw
paleis genesteld, mijn jongen. Ze verbrassen heel je fortuin: ze slachten je
vee, drinken je wijnkelder leeg en ze houden goede sier met de dienstmeisjes.
- En Telemachos? Is hij groot
geworden?
- Zeker, mijn jongen. Hij is
opgegroeid tot een flinke knaap, die weldra een steun zal zijn voor zijn moeder
tegen de opdringerige vrijers. En daarom ben ik bang dat zij het wel eens in
hun hoofd zouden kunnen halen om tegen hem samen te spannen en hem uit de weg
te ruimen
Nu ze dit alles gezegd heeft
begint Antikleias schim te vervagen. Odysseus wil haar vastgrijpen om haar nog
even bij zich te houden. Hij vraagt nog:
- Zeg mij nog wat ik over
mijn zoon Telemachos wil weten: lijkt hij op mij? Is hij schrander?
Maar er komt geen antwoord
meer. Langzaam verwijdert de schim zich tot ze uiteindelijk helemaal vervaagt.
Odysseus wil haar nog achterna lopen. Nog éénmaal zou hij haar in zijn armen
willen sluiten. Maar Hermes treedt weer op de voorgrond en hij houdt Odysseus
tegen:
- Het heeft geen zin,
Odysseus. Het effect van het offerbloed is ten einde.
Nu komt een andere schim
naderbij, blijkbaar aange-trokken door de geur van het bloed. De schim van een
oude man. Odysseus reikt hem het bloed aan en nadat hij ervan gedronken heeft herkent
hij Odysseus ter- stond:
- Odysseus!
- Agamemnon! Ik zou u niet herkend hebben, maar uw stem
herken ik uit duizenden. Hoe, in godsnaam zijt gij de dood ingegaan? Niet in de
oorlog zelf, dat is zeker. Ik herinner mij maar al te goed hoe gij met de Trojaanse
prinses Cassandra als oorlogsbuit, de terugtocht naar Griekenland hebt
aangevangen. Zijt gij misschien op zee ten onder gegaan?
Niets in zijn houding
herinnert aan de machtige opperbevelhebber van het Griekse leger, die hij
tijdens zijn leven is geweest
- Niet op het slagveld ben
ik gesneuveld, zoals gij weet, en ook niet op zee ben ik ten onder gegaan. Mijn
terugreis was voorspoedig. Triomfantelijk betrad ik mijn paleis in Mykene.
Cassandra had mij nochtans gewaar-schuwd het paleis niet binnen te gaan, omdat
groot onheil dreigde.
- Ze was helderziende,
Agamemnon.
- Dat weet ik. Maar niemand
geloofde haar. Waarom zou ík haar geloofd hebben? Iedereen juichte ons toe,
My-kene was in feest, er leek geen vuiltje aan de lucht te zijn.
- Ge hadt ongelijk haar niet
te geloven. Ze was een goede profetes. Ze had haar gave gekregen van Apollo,
die hoopte dat ze in ruil daarvoor met hem het bed zou willen delen. Ze bleek
daar echter niet toe bereid. En Apollo, niet in staat om terug te nemen wat hij
haar geschonken had, wreekte zich op deze wijze: dat nooit iemand haar
uitspraken ernstig zou nemen noch geloof zou hechten aan haar profetieën.
- Het moet vreselijk geweest
zijn. Zowel haar eigen dood als de mijne had ze voorzien. We werden nochtans
har-telijk verwelkomd, door mijn echtgenote Klytaimnestra en door alle
dienstdoenden in het paleis, met inbegrip van mijn neef Aigistos, die naar ik
vermoedde, samen met Klytaimnestra, de zaken naar best vermogen had beredderd
in Mykene, tijdens mijn tienjarige afwe-zigheid. Nooit te voren was
Klytaimnestra zo lief ge-weest voor mij. Ach, kon ik vermoeden dat Aigistos
haar minnaar was geworden en dat ze mij in een hinderlaag lokten? Kon ik
vermoeden dat ze mij nog steeds haatte omdat ik ons beider kind, onze geliefde
Iphigineia, geofferd had vóór wij afvoeren naar Troje? Ze moest toch weten dat
het de wil van de goden was en ik dacht dat ze zich daar ondertussen mee
verzoend had. Ze had een feestmaal laten klaarzetten. Eerst werd ik genodigd
tot het nemen van een lekker warm bad. Ach, had ik maar geloof gehecht aan de
woorden van Cassandra. Terwijl ik een bad nam heeft Klutaimnestra mijn mooie Trojaanse prinses eigenhandig
doodgestoken. Plots kwamen Klutaimnestra en Aigistos de badkamer binnen en ze
gooiden een net over mij heen. Ik zat gevangen. Allebei hadden ze een
vlijmscherpe dolk in de handen. Ik zie nog hoe mijn eigen bloed zich met het
badwater vermengde. Mijn laatste gedachten, vooraleer ik de geest gaf, gingen
uit naar mijn zoon Orestes. Het is mij niet vergund geweest hem nog één keer
terug te zien en hem nog één keer in mijn armen te sluiten.
De schim van Agamemnon
zwijgt nu even. Odysseus is tot tranen toe bewogen bij het verhaal van zoveel
rampspoed. Hij is niet in staat tot enige repliek. Het is Agamemnon die verder
gaat:
- Ik zie, Odysseus, dat gij
nog niet tot het rijk der doden behoort. Gij ziet er niet uit als een schim,
maar gij zijt nog levend, van vlees en bloed. Als ge eens wist hoe zeer ik u
benijd, Odysseus, dappere sluwe held. Gij tenminste kunt u verheugen in het
bezit van een lieve trouwe echtgenote en een flinke zoon Maar sta mij toe dat
ik u nog snel een paar vragen stel, want ik voel dat de werking van het offerbloed
bijna ten einde is: wat is de reden van uw bezoek aan de onderwereld, en mijn
zoon Orestes, is hij nog in leven of werd ook hij omgebracht door die valse
Aigistos?
Odysseus wil Agamemnon van
antwoord dienen, maar daar krijgt hij de kans niet toe: t is te laat, de schim
van Agamemnon verwijdert zich reeds, de kracht van het bloed is uitgewerkt
Daar verschijnt nu Achilles,
de grootste van alle Griekse helden in de oorlog van Troje, gesneuveld door
toedoen van Paris, die een dodelijke pijl in zijn hiel schoot, zijn enige
kwetsbare plek. Zelfs de schim van Achilles is nog indrukwekkend. Ook hij
drinkt gretig van het offerbloed en ook op hem mist het bloed zijn uitwerking
niet. Hij verlangt te weten hoe zijn zoon Neoptolemos het stelt en hij prijst
Odysseus gelukkig dat hij nog tot het rijk der levenden behoort.
- Honderdduizend keer liever
zou ik op de aarde willen wonen, Odysseus, als de meest onbeduidende knecht van
het allerkleinste keuterboertje, dan hier in de onderwereld op de hoogste troon
te zitten, al word ik hier nóg zo geacht door de schimmen!
Een andere schim komt
naderbij. Van zodra deze echter Odysseus heeft herkend, wendt hij de blik af,
maakt rechtsomkeer en verdwijnt.
- Dat was Ajax, zegt
Achilles. Hij heeft zich afgewend van zodra hij u herkend had. U beiden waart
toch opper-beste vrienden ten tijde van de oorlog. Of is er iets voorgevallen
tussen u beiden, waardoor Ajax wrok koestert?
- Jazeker, er is iets
voorgevallen. Is u daar niets van bekend? Nadat gij omgekomen waart in Troje,
gesneuveld op het veld van eer, hebben Ajax en ik gedobbeld om uw wapenrusting.
Ik won, Ajax verloor Uw wapenrusting, o grote Achilles, viel mij ten deel.
Verbittering en wanhoop maakten zich daardoor van Ajax meester. Hij was ervan
overtuigd dat ik vals gespeeld had met de teerlingen maar daar vergiste hij
zich in en dat uw wapenrusting hem méér toekwam dan mij en dáárin had hij
misschien wel gelijk. Hij was, ná u, de grootste en dapperste onder alle
Griekse strijders, en als iemand aanspraak mocht maken op dit wonderlijk
kunststuk, door de god Hephaistos zelf gemaakt, dan was hij dat wel. Nu heb ik
er spijt van dat ik mij die wapenrusting heb toegeëigend. Zó groot was zijn
teleurstelling, zó groot zijn verbittering dat hij zich op zijn eigen zwaard
heeft gestort en zó zichzelf naar de Hades heeft gedreven. Ongetwijfeld valt de
confrontatie met mijn persoon hem ook hier in het dodenrijk nog hard en dat is
waarom hij zich van mij heeft afgewend.
Achilles zegt reeds niets
meer. Ook bij hem is het offerbloed uitgewerkt. Terwijl Achilles schim
vervaagt, ziet Odysseus nog andere schimmen voorbijtrekken. Hij begint het
warempel benauwd te krijgen, hier in het dodenrijk. Tegen Hermes, die de hele
tijd aanwezig is geweest, maar zich op de achtergrond heeft gehouden, zegt hij:
- Laten we van hier weggaan.
- Maar eerst moeten we nog
met Teiresias spreken.
Zachtjes roept Hermes de
naam van Teiresias, tot de ziener weer ten tonele verschijnt. Terwijl Hermes
zich weer achteruittrekt richt Teiresias het woord tot Odys-seus.
- Belangrijke raadgevingen
heb ik u nog mee te geven, Odysseus: richtlijnen voor een veilige terugkeer
naar uw land Ithaka. Eerst zult gij met uw makkers voorbij het eiland der
Sirenen varen. De Sirenen zijn aantrekkelijke jonge vrouwen, aan wier gezang nooit
enig zeevader heeft kunnen weerstaan. Wee hem die zich door hen laat verlokken.
Kirke zal u iets meegeven dat u en uw makkers zal behoeden voor de lokroep van
de Sirenen, tenminste als gij er goed mee weet om te springen. Eenmaal het
eiland van de Sirenen voorbij, zult gij doorheen een zee-engte moeten varen. Ge
zult er belaagd worden door Skylla en Charybdis, die zich elk aan één kant van
de zee-engte bevinden. De eerste is een vreselijk monster, een vrouwenlichaam
waarop zes bloeddorstige hondenkoppen zijn vastgegroeid. De andere is een alles
verzwelgende draaikolk. In de greep van Charybdis komen, zou het definitief
einde kunnen betekenen
- Hoe kunnen we het best aan
die gevaren ontkomen?
- Vaar zo snel als mogelijk
door de zee-engte en hou het midden tussen Skylla en Charybdis. Als gij daar in
slaagt zult gij in rustiger wateren terechtkomen, in de buurt van het eiland
waar de zonnegod Helios zijn prachtige kudden hoedt. Gij en uw makkers zullen
misschien uit-gehongerd zijn en geneigd één van de dieren te slach-ten. Ik
bezweer u nochtans: houdt uw handen af van de heilige koeien van de zonnegod en
er wacht u een be-houden thuiskomst. Zoniet
Teiresias steekt een
dreigende vinger in de lucht. Hij heeft gezegd
- Laten we nu de terugweg
naar Aiaia aanvangen, zegt Hermes.
- Eenmaal binnen wentelde de reus een immens rotsblok voor de
ingang. In het schemerdonker had hij ons niet opgemerkt. Achteraan in de grot
zaten wij angstig weggedoken. De cycloop begon zijn schapen en geiten te
melken. Toen hij met het werk klaar was, ontstak hij een fakkel. Deze verlichtte
de plaats waar wij ons stilhielden. Wie zijn jullie, waar komen jullie vandaan
en wat komen jullie hier zoeken?
Odysseus bootst de zware stem van Polyphemos na. Een stem,
onheilspellend als de donder. Kirke zit hem adem-loos aan te staren, de dijen
tegen elkaar genepen, de armen stevig voor de borst gekruist. Ze huivert als
Odysseus zijn realistisch verhaal doet: hoe Polyphemos de mannen gevangen hield
en dagelijks twee van hen nuttigde als ontbijt, nadat hij hun met de blote
handen het hoofd van de romp had gerukt. En groot is haar bewondering voor de
held als hij vertelt met welke list hij en zijn overgebleven gezellen
uiteindelijk aan de éénogige reus wisten te ontsnappen. Deze knappe man met
zijn gespierde zongebruinde torso doet Kirkes bloed alsmaar sneller stromen.
Ze kan het niet laten hem over de stoere borst te strelen en ze smeekt hem
verder te gaan met zijn verhaal. En Odysseus vertelt maar verder, over hun
ervaringen bij de god Aiolos, op het eiland van de winden. Aiolos had Odysseus
een zak meegegeven waarin alle stormwinden gevangen zaten, behalve die ene
gunstige wind, die hen huiswaarts zou brengen. Maar toen ze hun thuishaven
Ithaka bijna bereikt hadden, openden Odysseus makkers de zak, denkende dat in
de zak kostbare geschenken zaten die Aiolos had meegegeven.
- Alle kwade stormwinden ontsnapten en joegen onze schepen
weer de ruime zee in, zodat wij tenslotte weer belandden op het eiland van
Aiolos. Maar deze was niet bereid ons een tweede maal te helpen.
- Wat een geluk, laat Kirke zich ontvallen, maar ze herpakt
zich ik bedoel: wat een tegenslag en
(zich wendend tot het
publiek in de zaal)
wat een geluk voor mij!
- We werden nu voortgejaagd langsheen het eiland van de
woeste Laystrigonen die onze schepen bekogelden met rotsblokken. Eén enkel
schip, ikzelf en nog drie medestrijders overleefden deze aanval: en dat is wat
er nu nog overblijft van onze eens zo fiere vloot die ten strijde trok tegen
Troje.
Kirke hangt aan zijn lippen, figuurlijk en bijna ook
letterlijk.
- En waar is nu dat schip? En waar zijn uw makkers?
- Het schip is hier vlakbij gestrand. En mijn makkers hebben
zich in het schip teruggetrokken om te slapen. Het zou mij niets verwonderen
als zij nog steeds in Morpheus armen verzonken zijn.
- Ga hen halen, Odysseus, en breng hen naar deze plaats.
Draag er zorg voor dat ge hier over een uur terug zijt; ondertussen zal ik mijn
dienaressen opdracht geven een lekkere maaltijd klaar te maken.
De nimfen hebben, verstopt in het struikgewas, alles gadegeslagen
en ze fluisteren elkaar toe met veelbe-tekenende gebaren
Met luide stem roept Kirke de nimfen:
- Aglaia! Euphrosyne! Thalia!
Ze komen vrijwel onmiddellijk opdagen en Kirke ver- wondert
zich daarover:
- Zaten jullie te spioneren?
- Neen, zeggen de nimfen, wij kwamen toevallig hier-heen gewandeld.
- Ik heb uitzonderlijk groot nieuws: er is een BG
aange-spoeld op ons eiland.
- Een BG? vragen de drie in koor.
- Een Belangrijke Griek! roept Kirke uit. Het is niemand
minder dan Odysseus, de grote Odysseus, door wiens toedoen de oorlog tegen
Troje in het voordeel van de Grieken is beslecht.
De nimfen lijken maar matig aangedaan door de woorden van
Kirke, ook als ze hun vertelt dat er nog drie van Odysseus strijdmakkers op
het eiland vertoeven. Iedere toeschouwer zou die lauwe reactie vreemd gevonden
hebben. Het is duidelijk dat ze gespioneerd hebben, maar in haar enthousiasme
merkt Kirke dat niet. Ze geeft hun een opdracht:
- Ga vliegensvlug een maaltijd bereiden. Voor acht personen;
over een uur is Odysseus hier terug, mét zijn kompanen!
De nimfen zijn gewend
hun meesteres snel en zonder morren te gehoorzamen. Ze haasten zich om
de opdracht te vervullen, buiten de scène.
Kirke haalt ondertussen een tas te voorschijn met allerlei
poeders: toverpoeders. Voor Odysseus reserveert ze een aphrodisiacum. Op het
doosje dat ze voor hem apart zet staat het duidelijk te lezen voor iedere
aandachtige toeschouwer: Viagros.
[De vrouw van de eerste
minister geeft haar echtgenoot een por in de zij, als om hem aan te sporen zijn
aandacht vooral niet te laten verslappen]
Kirke koestert nog even het doosje dat zij voor Odysseus
heeft voorbehouden. Het is duidelijk dat zij al geniet van hetgeen ongetwijfeld
nog komen zal. Ze streelt het doosje en een rilling loopt over haar lichaam:
- Dit is voor mijn liefste Odysseus. Niet één held, hij moge
dan nog de overwinnaar van Troje zijn, kan aan de charmes van Kirke weerstaan,
nadat hij dit ingenomen heeft. Wat een voorrecht is het toch om een beetje te
kunnen toveren. Hm, Viagros, wat goed dat stervelingen dit tovermiddel niet
kennen. En dat het nog minstens drieduizend jaar zal duren vooraleer de
slimsten onder hen het zullen ontdekken, alsof het iets nieuws is, alsof de
godin Kirke hen niet vele eeuwen te snel af was.
Ze haalt nu een doosje te voorschijn waarop geschreven staat
: Goeroen. Ze leest wat er op het flesje staat en maakt daarbij een knorrend
geluid. Grinnikend zegt ze:
- En dit is voor zijn drie makkers. Het worden drie lieve
diertjes (weer maakt ze een knorrend geluid). Als we dat niet zouden doen
zouden zij ongetwijfeld de aandacht van mijn meisjes teveel afleiden, zodat ze
zich niet genoeg aan hun dienende taak kunnen wijden.
De vier mannen zijn precies een uur weggeweest. En kijk, daar
zijn ze terug met hongerige magen. Kirke laat een doordringend gefluit horen
en daar komen de nimfen al opdraven met een gedekte tafel. Vliegensvlug komen
ze nu het eten opdienen, terwijl Odysseus en zijn mannen begerig toekijken: het
wordt een heerlijke maaltijd in open lucht en in aangenaam gezelschap. Allen
gaan aan tafel, nadat Kirke ieder zijn plaats heeft toegewezen. De nimfen
hebben de glazen reeds volge-schonken met de beste Aiaiaanse wijn. Op een
listige manier weet de godin aller aandacht af te leiden, teneinde ongezien de
toverpoeders in de glazen van Odysseus
makkers te kunnen strooien.
Kirke heft nu het glas ter hoogte van de hoge gast. Odysseus
dreigt zich van glas te vergissen, doch Kirke weet dit nog net op tijd te
verhinderen. Er wordt nu getoast op van alles en nog wat:
- Op de gastvrijheid!
- Op de grootste held van de grootste oorlog aller tijden!
- Op de onovertrefbare schoonheid van de goddelijke
gastvrouwe!
- Op Odysseus trouwe strijdmakkers!
- Op de jeugdige maagdelijkheid van de nimfen!
- Op ons geliefde vaderland Ithaka! roepen de makkers in
koor.
- En op mijn lieve vrouw Penelope! voegt Odysseus er aan toe, met een krop in de keel.
Kirke kijkt de andere kant op Even later ziet ze met
genoegen dat de held zijn glas tot op de bodem leeg drinkt. Ook de makkers
drinken volop wijn. Ze raken in een geestdriftig gesprek met de nimfen, een
gesprek dat we op zijn minst vriendschappelijk kunnen noemen. Iedereen laat
zich het eten smaken. Het is duidelijk dat alles wat ze hebben meegemaakt de
eetlust van de mannen geenszins heeft aangetast. Maar pas hebben Odysseus
strijdmakkers het eten verorberd of ze voelen zich onwel, dit tot grote
teleurstelling van de nimfen. Kirke stelt de mannen voor zich even ter ruste te
begeven. Zij gebiedt de nimfen de mannen alleen te laten en zich ondertussen onledig
te houden met het klaarmaken van het dessert.
Nu alle anderen de scène verlaten hebben en Kirke zich alleen
bevindt in het gezelschap van Odysseus, vraagt ze hem nog eens te vertellen
over zijn wedervaren bij de cycloop. En Odysseus doet het hele verhaal, tot in
de details. Niet zonder leedvermaak vertelt hij hoe hij en zijn makkers de
aangescherpte punt van een dikke houten paal gloeiend hadden gemaakt in het
vuur van de haard en hoe ze die punt dan in het enige oog van de cycloop
Polyphemos hadden geplant.
- Het oog kookte en siste in de oogkas. Bloed spatte in het
rond. De reus brulde van de pijn. Het gebrul was zo hevig dat andere cyclopen
die in naburige holen woonden kwamen kijken waar het geroep vandaan kwam. Omdat
de cyclopen niet de gewoonte hebben bij hun buren binnen te gaan bleven ze
buiten staan en vroegen met luide stem wat er gaande was. En Polyphemos brulde:
Niemand heeft mij vreselijk verwond, Niemand heeft mij blind gemaakt. Hij
verkeerde immers in de waan dat mijn naam Niemand was; tenminste, ik had mij
aldus voorgesteld bij de eerste kennismaking. Min of meer gerustgesteld en
hoofdschuddend dropen de cyclopen dan maar weer af, zich afvragend waarom
Polyphemos dan zon kabaal maakte, als niemand hem wat aandeed.
Kirke is naast Odysseus komen zitten. Smachtend kijkt ze hem
aan, geboeid als ze is door zijn gespierd lichaam, zijn stem en zijn edele
gelaatstrekken, meer nog dan door het verhaal. Het verwondert haar dat de held,
ondanks het snelwerkend aphrodisiacum dat ze met zijn wijn heeft vermengd, zich
nog steeds afstandelijk gedraagt.
- Vertel mij, Odysseus, hoe jullie uit het hol van de cycloop
zijn ontsnapt.
- Wij konden onmogelijk het enorme rotsblok wegrollen,
waarmee de grot was afgesloten. We zaten weggedoken in een donkere hoek en we
hielden ons stil. Het duurde uren voor het pijnlijk gebulder van de blinde reus
ophield. Toen vond hij het nodig om zijn kudde uit te laten om te grazen. Hij
rolde het rotsblok weg, doch slechts voor een klein deel, zodat niet meer dan
drie schapen naast elkaar door de opening konden. Toen ze naar buiten gingen
liet hij zijn handen over de schapen glijden om te voelen of wij soms niet op
hun ruggen hadden plaats genomen om zodoende te ontsnappen. Maar ik bond elk
van mijn makkers met een touw vast onder de buiken van drie naast elkaar
lopende dieren en zelf klemde ik mij vast aan de buik van de grote ram, die als
laatste naar buiten ging.
Terwijl hij dit alles vertelt zit Odysseus de hele tijd strak
voor zich uit te staren, zonder Kirke ook maar één blik te gunnen. Ze gaat nu
tegen hem aanleunen:
- Wat een wonderlijk verhaal! Een heldhaftig man zijt gij,
Odysseus. Waarachtig, voor geen god hoeft gij onder te doen, noch in kracht,
noch in verstand, noch in schoonheid.
Hij kijkt haar nog steeds niet aan. Kirke trekt haar stoute
schoenen aan en ze gaat vóór Odysseus staan en op de man af vraagt ze hem:
- Wat gaat er in u om, Odysseus? Waarom kijkt gij zo somber?
En waarom kijkt ge mij niet aan? Is het lijfelijke pijn die u kwelt of het
verdriet om de vele vrienden die gij in Troje en tijdens uw terugreis verloren
hebt? Of het heimwee naar uw vaderland? Het lijkt wel of ik niet besta voor u.
Ben ik dan zo onaantrekkelijk dat ge mij geheel negeert?
Odysseus kijkt haar nog steeds niet aan. Haar gezeur
schijnt hem alleen maar te irriteren. Ze gaat nu vóór hem op de knieën zitten.
- Vindt ge mij afstotelijk, Odysseus? En ik die zo vurig
gehoopt had in uw hart een klein beetje liefde te vinden. Voor mij
Plots stijgt een luid geknor op. Drie varkens komen op het
toneel gelopen. Het ene varken, het grootste, trekt met zijn rechter achterpoot:
precies zoals Perimedes, denkt Odysseus. Het tweede snuift nogal door de neus:
het lijkt sprekend op het gesnuif van
Polites. Dan merkt Odysseus iets wat het bloed in zijn aderen doet stollen: het
derde varken vertoont op zijn voorpoot precies dezelfde tatouage die zijn
makker Eurylochus draagt op één van zijn bovenarmen. Het wordt hem ineens
pijnlijk duidelijk dat de drie varkens in feite zijn vrienden zijn, die door de
toverkunsten van Kirke in deze beklagens-waardige toestand zijn gebracht. Terwijl ze nog
geknield vóór hem zit, grijpt hij haar bij de keel.
- Waarom hebt gij dit mijn makkers aangedaan?
Aanvankelijk ontkent ze dat zij daar voor iets tussen zit,
maar Odysseus dreigt haar te wurgen en uiteindelijk geeft ze haar wandaad toe.
- Maar ik heb het gedaan uit liefde voor u, Odysseus. Opdat
ik mij geheel aan u zou kunnen wijden, opdat geen ander mannelijk wezen tussen
u en mij zou komen te staan
Odysseus voelt enkel afkeer voor Kirke en voor haar snode
daad. Door woede overmeesterd, kan hij zich niet langer beheersen en hij gaat
de tovenares met zijn dolk te lijf, hoezeer ze hem ook om vergiffenis smeekt.
Als een uitzinnige gaat Odysseus tekeer. Tien, twintig keer plant hij zijn dolk
in haar hals, in haar borstkas. Haar geschreeuw snijdt door merg en been. Bloed
vloeit rijkelijk en levenloos stuikt zij ten gronde neer
De nimfen stormen de scène op, in paniek. Ze hebben de
doodskreten van hun meesteres gehoord. Tot hun afgrijzen zien ze Kirke liggen,
levenloos, met bloed besmeurd. Odysseus is in geen velden of wegen meer te bespeuren.
Eén van de nimfen raakt Kirke aan, deinst verschrikt achteruit:
- Zeus in den hoge, ze ademt niet meer!
- Is ze dood?!
- Dat moet haast wel. Haar hart is stilgevallen. Er is geen
polsslag meer te voelen
De nimfen heffen een klaaglied aan. En daar komen de drie
varkens, die ondertussen van het toneel waren ver-dwenen, knorrend en snuffelend
weer het podium opge-rend. De nimfen begrijpen wat er aan de hand is: de drie
varkens, dat zijn de drie makkers van Odysseus, die door hun meesteres op een
meedogenloze wijze zijn omge-toverd. Alles wordt hun nu duidelijk: Odysseus
heeft zich gewroken op Kirke, even meedogenloos. En ze hadden nog zó hun hoop
gesteld op deze drie mannen! Een man voor elk van hen Ze knuffelen de varkens.
Deze lijken ieder woord dat tot hen gesproken wordt te begrijpen, doch ze
kunnen enkel antwoorden met een geknor en met het kwispelen van hun koddig
krulstaartje. Het verdriet van de nimfen verandert in afkeer voor de dode. Dat
plezier heeft Kirke hun weer eens niet gegund! De drie jonge vrouwen luchten
hun hart en al hun opgekropte grieven komen naar boven:
- Nooit heeft ze ons iets gegund, die harteloze toverkol!
- Ons dag in dag uit uitsloven voor haar, daar zijn we goed
voor. Maar alle genoegens die het leven te bieden heeft, heeft ze ons steeds
ontzegd.
- We hadden elk een man kunnen hebben, een knappe dappere
man.
- En een trouwe man! Kijk toch die trouwe oogjes waarmee ze
ons aankijken
- We hadden tot aan het einde van onze dagen kunnen genieten
van alle geneugten die de liefde te bieden heeft
Eén van de nimfen gaat het bewegingloze lichaam van Kirke
bekijken, voelt haar pols, legt haar oor te luisteren op haar borstkas en barst
dan in een onbedaarlijk snikken uit:
- Ze is dood! Echt dood! Morsdood!
- Ach, huil niet zo, lieve zuster. Heb jij dan zoveel
verdriet om haar? Heeft zij ooit medelijden gehad met ons?
- t Is niet om háár dat ik verdriet heb, maar vanwege het
lot van deze drie arme mannen, die zij in varkens ver-anderd heeft. Nu zij dood
is zullen zij hun hele leven verder moeten ronddolen als varkens. Zij alleen
was in staat geweest de mannen hun menselijke gedaante terug te geven
- Vreselijk!
- En wat moeten wij nu doen met haar? Haar lijk ver-branden
of begraven?
- Laten we daar nog maar even over nadenken en eerst wat
aandacht besteden aan onze drie vrienden. Kijk toch eens hoe lief ze zijn, hoe
smachtend ze ons aankijken en hoe hun staartje krult van verlangen om gestreeld
en vertroeteld te worden. Kom, zusters, laten we ze meene-men naar onze woning.
- En laten we hen goed verzorgen: met lekkere truffels en een
bussel vers stro.
- Laten we hen extra verwennen.
Ze vinden het alle drie een goed idee. De dieren lijken zich
het gezelschap van de nimfen te laten welgevallen. Ze laten een vergenoegd
geknor horen. Elk van de nimfen neemt één van de varkens voor haar rekening. En
zo begeven ze zich naar hun woning.
Op de scène ligt nog enkel het dode (?) lichaam van Kirke.
[De notabelen op de
eerste rij kijken Petros Papachristi-anopoulos bewonderend aan: dit is best een
spannend verhaal ]
En plots: coup de théatre! Nu er niemand meer in haar buurt is
wordt Kirke wakker.
[Mevrouw de
burgemeester en de echtgenote van de eerste minister, en met hen de hele zaal,
slaken een diepe zucht van verlichting]
Kirke gaat rechtop zitten. Ze was dus niet dood
- Natuurlijk was ik niet dood. Ik heb maar net gedaan alsof.
Nu weet ik dus hoe zij over mij denken. Harteloze toverkol! Dwaze wezens zijn
het, die niet eens weten dat een godin niet sterven kán. Ha, ze willen mij
begraven, of mijn lichaam laten verteren door het vuur. Mij! Een godin! Een
onsterfelijke! Dwazen zijn het en ondankba-ren. Hoe weinig bevroeden zij wat ik
voor hen heb betekend, hoe ik hen altijd behoed heb voor allerlei valstrikken
die het leven en de liefde te bieden heeft.
Plots hoort men zware voetstappen naderen.
- Dat moet Odysseus zijn.
Kirke gaat weer roerloos liggen. Voor dood.
Odysseus verschijnt ten tonele. Hij ziet er verward uit:
vertwijfeld heeft hij een wijle op het eiland rondgedoold, tot zijn geweten hem
weer naar de plaats des onheils gedreven heeft. Schichtig kijkt hij om zich
heen. Al snel raakt zijn blik gefixeerd op het roerloze lichaam. Hij nadert
behoedzaam. Tranen van spijt vloeien nu over zijn wangen. Ze ligt daar zo
rustig, zo sereen, zo mooi. Hij begint haar best aantrekkelijk te vinden. Met
enige moeite slaagt hij erin haar naam over zijn lippen te krijgen:
- Kirke!
De heldhaftige krijger zinkt op zijn knieën neer naast
Kirkes lichaam. De overwinnaar van Troje laat nu zijn tranen de vrije loop.
- Ach, had ik maar niet zo onbesuisd gehandeld. Dan was jij
nu niet dood geweest. O, aantrekkelijkste onder de godinnen. Nu je dood bent,
ben je zo mogelijk nog mooier geworden. Ik hád je kunnen beminnen Kirke, met
jou de liefde bedrijven, waarnaar jij zo had verlangd. En ik had best wel een
tijdje met jou op dit eiland willen vertoeven, als jij bereid zou geweest zijn
mijn makkers hun menselijke gedaante terug te geven. Waarom toch, Zeus in den
hoge, heb ik mij zo door mijn woede laten meeslepen, waarom toch ben ik zo
onbedachtzaam geweest? Maar waarom fluister ik jou al deze woorden toe? Ik wéét
immers dat ze tevergeefs zijn
Maar wat dan gebeurt doet Odysseus duizelen. Droomt hij? De
dood gewaande komt langzaam rechtop. Het duurt even vooraleer hij een woord kan
uitbrengen:
- Was jij dan niet dood? Deed jij maar alsof?
Zij glimlacht, komt geknield naast Odysseus zitten en geeft
hem een kus op de wang.
- Natuurlijk was ik niet dood. Hoe is het mogelijk dat jij,
Odysseus, de slimste onder alle Grieken, niet eens weet dat goden en godinnen
niet kúnnen sterven en dat zij de eeuwige jeugd bezitten! Waarom anders zou men
ons de onsterfelijken noemen?
- Ik wist het, maar toen ik jou zo lelijk had toegetakeld en
toen jij bloedend neerzeeg, vond ik jou even menselijk en even sterfelijk als
de tallozen die ik in Troje naar het rijk der doden heb gezonden. Het was alsof
ik een weerloze sterfelijke vrouw had gedood. Dat idee verlamde mijn hersenen
en instinctmatig vluchtte ik van de plaats des onheils.
Kirke blijft hem glimlachend aankijken:
- Maar gelukkig ben je teruggekeerd, naar je onsterfe-lijke godin, die jij zo verafschuwt.
- Het was in een opwelling, ik had het zó niet bedoeld. Al te
veel tegenslagen heb ik gekend. Al te veel tegenkan-ting van de goden moeten
ondergaan. Ach, wat zijn wij mensen toch nietige wezens in vergelijking met
jullie, onsterfelijke goden, van wie de schoonheid nooit ver-welkt. Hoezeer
zijn jullie te benijden.
- Benijd ons niet Odysseus. Ons bestaan gaat niet over rozen
en géén lijden is ons vreemd. Ook wij kunnen pijn lijden: lichamelijke pijn en
zielepijn. En nimmer kunnen wij aan die pijn ontsnappen door de dood. Geen
moge-lijkheid voor mij om mij van het leven te benemen om mij te bevrijden van
het leed dat jij mij zult aandoen door van hier weg te gaan.
Odysseus begint medelijden te voelen met Kirke en terwijl hij
haar troostend door de haren strijkt:
- Denk maar niet dat ik je niet aantrekkelijk vind. Maar
hoezeer ik mij ook tot jou aangetrokken voel, de drang naar mijn vaderland,
mijn vrouw en mijn kind, is groter. Ach, was ik niet de koning van Ithaka en
was ik vrijgezel, gaarne bleef ik hier op dit eiland tot aan het einde van mijn
dagen.
- Toen jij zo-even neergeknield naast mij zat en dacht dat ik
dood was, heb ik je horen verklaren dat je best wel een tijdje met mij op dit
eiland had willen vertoeven, als ik maar bereid zou zijn je makkers hun
menselijke gedaante terug te geven. Welnu, ik ben daar best toe bereid. Alleen
wil ik van jou vernemen hoélang een tijdje is
- Een maand, zegt Odysseus.
- Een maand? Eén luttele maand?
- Een maand is véél in een mensenleven.
- Maar voor een god is een maand niets. Wat is een maand
vergeleken bij de eeuwigheid. In een vingerknip voorbij. Twaalf jaar wil ik je
bij me houden
- Eén jaar, zegt Odysseus. Langer zou mijn hart het niet
volhouden. Ik zou sterven van verdriet. De drang naar mijn geboortegrond is té
groot
- Eén jaar dan, zucht Kirke. Maar laten we dan geen tijd
verliezen.
Ze omhelst Odysseus vurig en ze kust hem hartstoch-telijk.
- Til mij op, Odysseus, met je sterke armen, en draag mij
naar mijn paleis, naar mijn zacht hemelbed, en laat mij genieten van je stoer
lichaam.
Odysseus laat het zich geen tweemaal zeggen
Enkele dagen zijn voorbijgegaan. Odysseus zit op een
boomstronk dromerig voor zich uit te kijken. Een varken, één van zijn betoverde
makkers komt uit de struiken naar hem toe gelopen. Het blijft pal vóór hem
staan en laat drie keer een zacht geknor horen. Odysseus weet niet wie van de
drie hier vóór hem staat.
- Ben jij het, Polytes?
Het varken schudt heftig met de kop, dat zijn oren er wild
van flapperen.
- Of ben jij Perimedes?
Weer schudt het varken de kop.
- Maar natuurlijk, jij bent Eurylochos! Die tatouage. Dat ik
je niet eerder herkend had: mijn trouwhartige Eurylo-chos. Jij wil natuurlijk
de eerste zijn om mij te komen opzoeken.
Eurylochos steekt nu vrolijk knorrend zijn snuit in de lucht,
hij kwispelt met zijn krulstaartje. Odysseus merkt nu pas dat er een roze
lintje om het staartje gebonden is. Eurylochos komt dichterbij. Hij begrijpt
alles wat tot hem gezegd wordt, maar de gave van de spraak, die des mensen is,
heeft hij te enen male verloren. Odysseus streelt hem zachtjes over de kop. De
stem stokt hem in de keel en hij moet een traan wegpinken.
- Mijn dierbare vriend, Eurylochos. Dat ik jou in deze
toestand moet weerzien, doet mijn hart breken. Gisteren rond deze tijd zat ik
hier eveneens, op deze oude boomstronk. Waarom ben jij toen niet reeds naar mij
toe gekomen? Was jij verlegen om je in deze dierlijke gedaante aan mij te
vertonen?
Het varken knikt bevestigend.
- En waar zijn de andere twee? Zijn ook zij verlegen, meer
nog dan jijzelf?
Weer een bevestigend geknik.
- En dat lintje om je staart: wat heeft dat te betekenen?
Hebben de nimfen dat gedaan? Om jullie uit elkaar te kunnen houden?
Op beide vragen wordt bevestigend gereageerd met een
hoofdgeknik en een vrolijk staartgekwispel?
- En worden jullie door de nimfen goed behandeld? Krijgen
jullie genoeg te eten en te drinken? En hebben jullie een lekker warm bed van
vers stro?
De lichaamstaal van Eurylochus laat geen twijfel be-staan: de
drie varkens worden door de nimfen vertroe-teld.
Er valt een pijnlijke stilte. Dan zegt Odysseus:
- Het doet mij leed, Eurylochus, je zo te zien rondlopen in
deze dierlijke gedaante. Maar troost je: Kirke zal jullie alle drie de
menselijke gestalte teruggeven. Dan zullen we meteen koers kunnen zetten naar
ons vaderland, ons geliefd Ithaka.
Eurylochus reageert hierop met een enthousiast geknor.
- Over een jaar, heeft Kirke gezegd: zolang moet ik haar
gezelschap houden.
Het geknor van Eurylochus wordt nu eerder lamentabel.
- Ja, ik weet het, mijn beste Eurylochus, een jaar is lang.
Maar voor de goden is een jaar niets, zo voorbij. Zij hebben immers het eeuwig
leven.
Eurylochus zakt nu moedeloos door zijn pootjes.
- Maar, bij Zeus op de hoge Olympos, wat weerhoudt Kirke om
jullie nú reeds om te toveren? Het is er haar blijkbaar alleen om te doen dat
ik haar één jaar gezelschap houd. Als ik haar nu eens onder ede beloof dat ik
haar een vol jaar ter wille zal zijn op voorwaarde dat zij mijn makkers weer
omtovert. Op die manier zou dat jaar voor jullie tenminste nog draaglijk zijn.
Eurylochus is weer recht gesprongen en ziet er weer wat
vrolijker uit.
- Ik zie, Eurylochus, dat jij je daarin wel zou kunnen
vinden. Ik zal haar dat voorstel doen, mijn goede makker, dat beloof ik.
Daar komt een nimf bezorgd de scène opgelopen. Het is de nimf
die Eurylochus onder haar hoede heeft en ze vindt hem hier bij Odysseus. Ze
berispt Eurylochus:
- Ik maakte me al vreselijk ongerust. Waar zat je toch? Kom nu
maar gauw mee: je etensbak staat reeds gevuld.
En Eurylochus gaat gedwee mee met de nimf. Hij kwispelt weer
met zijn staart.
Even later betreedt Kirke de scène. Ze heeft zich getooid in
een doorschijnend zijden kleed dat weinig van haar goddelijke verleidelijke
schoonheid verhult. Ze gaat bij Odysseus op de schoot zitten. Lief en aanhalig
- Heb jij het naar je zin op dit eiland, mijn liefste. Zeg me
wat ik voor jou kan doen. Je mag mij alles vragen.
- Geef dan mijn makkers hun menselijke gedaante terug.
Over een jaar, lieveling! Dat waren we toch overeenge-komen.
Haar stem klinkt vastberaden, en ze vervolgt:
- Als ik het nu reeds doe loop ik het risico dat jullie
vroe-ger dan afgesproken van dit eiland vertrekken.
- En als we nu op erewoord beloven dat wij niet eerder dan
over een jaar van hier weggaan, zoals was overeen-gekomen?
- Ach mijn lieve dappere Odysseus, ik ontken niet dat sommige stervelingen menige goede eigenschap
bezit-ten, maar het erewoord van een sterveling is waarde-loos!
- En wie garandeert mij dat jij woord zult houden, dat jij
mijn in varkens veranderde vrienden weer zult omto-veren? Moet ík je dan
geloven op je woord?
- Niet zomaar op mijn woord, lieve schat. Om je gerust te
stellen zal ik hierbij een plechtige eed afleggen. Ik zal zweren, bij de Styx,
de rivier van de onderwereld, en voor Zeus, onze oppergod, dat ik je makkers
hun men-selijk lichaam zal terugbezorgen en dat ik jullie in vrede zal laten
vertrekken, van zodra één jaar zal verstreken zijn.
Kirke voegt de daad bij het woord. Ze begeeft zich naar het
midden van de scène en geknield en met de blik hemelwaarts gericht doet ze een
dure eed, waaraan goden zich nimmer kunnen onttrekken: ze zweert bij de Styx en
ze roept daarbij de oppergod tot getuige.
Odysseus lijkt maar half tevreden met deze gang van zaken.
- Mijn vrienden worden op deze wijze, geheel onschul-dig, wel
héél zwaar gestraft, moppert hij.
Maar Kirke lacht zijn grieven weg:
- Over een jaartje zal jullie kwelling voorbij zijn en een
jaartje is gauw om. Oneindig véél groter, want eeuwig-durend zal daarna míjn
kwelling zijn, vanaf het ogenblik dat ik definitief afscheid zal moeten nemen
van jou, mijn geliefde Odysseus.
Onze held laat zich door die woorden overtuigen. Hij komt
weer helemaal in de ban van Kirke. Als het doek dichtgaat liggen ze weer in
elkanders armen
[Het is duidelijk dat de
hele zaal meeleeft, niet in het minst met Kirke; als het licht in de zaal
aangaat is te merken dat mevrouw de burgemeester en de eega van de eerste
minister blozen van opwinding]
[Petros
Papachristianopoulos zit fier op de eerste rij in de grootste schouwburg van
het land. Rechts van hem zit de vrouw
van de eerste minister, die dan ook nog ge-flankeerd wordt door de eerste
minister himself. Rechts van de eerste minister zit de burgemeester van de
stad, die zelf een vrouw is en zonder partner is gekomen. En dat alles ter
gelegenheid van de première van zijn to-neelstuk Odysseus op Aiaia. Petros is
niet aan zijn proefstuk toe. Maar nooit, au grand jamais, is één van zijn
stukken opgevoerd. De twistappel niet en De oorlog van Troje niet, beide
verhalen die te maken hebben met de Griekse mythologie. Net als Odysseus op Aiaia
overigens. Maar ook Een dochter voor het leven en De dokter wordt gigolo, twee
volkse blijspelen hebben geen genade gevonden in de ogen van de talrijke kleine
toneelgroepen aan wie hij zijn werk heeft pogen te slijten. Tot hij, door een
stom toeval, op een avondlijke receptie kennis maakte met de dochter van de
eerste minister, wiens echtgenoot een dikke vinger in de pap bleek te hebben
bij s lands belangrijkste toneelgezel-schap. Uit het een kwam het ander voort
en nu zit hij dus hier, ineens vanuit het niets opgeklommen tot nagenoeg de
hoogste trap van de ladder die een toneelschrijver zich kan indenken.
De zaal zit afgeladen
vol. Achteraan zijn inderhaast een paar stoelen bijgezet. Omhoog gaat het doek]
DEEL 1.
De scène is een zonovergoten zuiders eiland. Er staan drie
palmbomen en er stoeien drie jeugdige halfnaakte jonge meisjes. Eéntje doet aan
touwtjespringen terwijl de twee anderen spelen met een grote strandbal. Hun
namen zijn: Aglaia, Euphrosyne en Thalia. Het zijn dezelfde namen die ook de
Charites dragen, de drie Gratiën. Die namen hebben ze ongetwijfeld van hun ouders
gekregen bij hun geboorte, omdat die namen staan voor schoonheid, vreugde en
geluk. Hun ouders? Maar wie zíjn hun ouders? Ze weten het zelf niet. In tegenstelling
tot de Gratiën stammen zij allerminst af van Zeus, de oppergod. Als
wezenkinderen zijn ze opgegroeid op dit eiland, onder toezicht van Kirke. Ja,
Kirke is een échte godin want zij is de dochter van de zonnegod Helios. Kirke
heeft zich over de drie meisjes ontfermd, maar ze speelt ook lelijk de baas
over hen en dat maakt hen ongelukkig. Buiten henzelf en Kirke is hier overigens
geen menselijk wezen op dit eiland en ook dát maakt hen ongelukkig. Dieren zijn
er hier anders genoeg: leeuwen, tijgers, beren, varkens. Ja, vooral varkens
Kirke zegt dat zij alle drie van hoge afkomst zijn: ontstaan uit het bloed van
de oergod Ouranos. Deze was de god van de hemel en had bij de godin van de
aarde, Gaia, een paar dozijn kinderen verwekt. Maar bang als hij was, dat één
van zijn kinderen hem van zijn hemelse troon zou stoten, had Oeranos al die
kinderen in de Tartaros, de onderwereld, geworpen. Gaia echter bevrijdde zelf
haar jongste telg, Kronos. Ze gaf hem een sikkel en ze gaf hem de opdracht
Ouranos te verrassen in zijn slaap en zijn geslachtsorganen af te snijden. En
aldus is geschied. Na zijn vader ontmand te hebben gooide Kronos de hele
santenboetiek van op het Griekse vasteland een paar honderd kilometer ver in
zee. Druppels bloed leekten op de aardbodem, in de schoot van moeder Aarde, als
het ware.
- Die bloeddruppels hebben onze aardmoeder bevrucht, zegt
Aglaia, die de wijste is van de drie. Daaruit zijn wij ontstaan.
- Weet je zeker dat het
bloeddruppels waren? vragen Euphrosyne en Thalia. In de lessen
van biologie hebben we dat wel even anders geleerd.
Maar Aglaia verzekert hun dat het voortplantingsmecha- nisme
bij de goden nogal eens afwijkend kan zijn van de norm.
- Zijn wij dan goden? vraagt Euphrosyne.
- En hebben wij het eeuwig leven? vraagt Thalia. En de
eeuwige jeugd?
Aglaia acht zich geroepen om dit even uit te leggen aan haar
zusters. Neen, ze zijn geen echte goden en in tegenstelling tot de goden hebben
zij niet het eeuwig leven. Maar er is hun wel een láng leven beschoren, een
leven dat honderden, misschien wel duizenden jaren kan duren. En de eeuwige
jeugd? Ja, die hebben ze wél voor zolang hun eeuwigheid duren zal, natuurlijk.
Geen rimpeltje, niet het minste grijze haar zal ooit hun schoonheid en hun
jeugd ontsieren. Het eeuwig leven en de eeuwige jeugd zijn niet noodzakelijk
met elkaar verbonden. Ze kennen toch het verhaal van Eos, nietwaar, de godin
van de dageraad, die verliefd was geworden op Tithonos, een sterveling. Eos
vroeg aan de oppergod Zeus het eeuwig leven voor haar geliefde. Haar bede werd
verhoord, maar omdat Eos nagelaten had de eeuwige jeugd erbij te vragen, ontsnapte
Tithonos niet aan een voortdurende veroudering. Op de duur was hij helemaal
ineengeschrompeld als een krekel. En als krekel is hij blijven verder leven.
Ja, dat verhaal kennen ze: dat hebben ze op school geleerd.
En dat de edele delen van Ouranos uiteindelijk in de zee beland zijn, op
luttele kilometers afstand van het eiland Cyprus. En dat dáár pas de zaadcellen
van de oergod zich gemanifesteerd hebben. Dat ze zich vermengd hebben met
Pontos, de zee. En dat op dat ogenblik en op die plaats de zee is beginnen
schuimen en dat uit dat schuim een vrouwelijk wezen is ontstaan dat nog
oneindig veel mooier is dan zijzelf, een wezen dat zowel het eeuwig leven als
de eeuwige jeugd in zich verenigt: Aphrodite, de godin van de liefde, een godin
pur sang. Zij zelf zijn slechts nimfen.
Neen, gelukkig zijn onze drie maagdelijke nimfen niet. Wat
hebben zij aan hun schoonheid en aan hun eeuwige jeugd. Beklagenswaardig
vinden zij hun toestand, hier op dit eenzame eiland. Behalve zijzelf en de
godin Kirke een tovergodin naar zij menen te weten woont hier niemand. De
voorbije jaren is er nog wel wat afwisseling geweest: regelmatig was er nieuws
van de oorlog van Troje, hetwelk zij vernamen via de radio. Het waren
fantastische verhalen over heldhaftige krijgers die vochten om het bezit van
een vrouw, de mooie Helena van Sparta. Ze droomden s nachts dat zijzelf Helena
waren en dat stoere mannen met gespierde blote bovenlijven zich over hen
ontfermden. Dan lagen ze te rillen in hun bed en er fladderde iets in hun
onderbuik. Maar sinds de oorlog ten einde is brengt de radio enkel nog saaie
jankerige muziek en slechts nu en dan zien ze een verdwaald schip in de verte.
Zelden meert er iemand aan op het eiland, ofschoon er een haventje is. Het
haventje bevindt zich in de buurt van het paleis van Kirke en als er al eens
een vreemdeling het eiland betreedt wordt hij door de godin angstvallig aan het
oog van de drie nimfen onttrokken. Gedurende een korte of langere tijd amuseert
Kirke zich dan met de vreemdeling. Ze speelt spelletjes met hem en als ze moe
gespeeld is tovert ze hem om in een of ander dier. Verscheidene dieren bevolken
het eiland, allemaal omgetoverde verdwaalde reizigers, schipbreukelingen vaak,
die de nimfen enkel te zien krijgen in hun dierlijke gedaante. Er zijn leeuwen
bij en tijgers en luipaarden, maar ze doen niemand kwaad en ze zijn zo
zachtaardig als lammetjes.
Toch heerlijk zo te leven op een altijd zonbeschenen eiland,
zou een mens denken. Maar dat leven kan de nimfen niet bekoren, en ook de
talloze zongerijpte vruchten kunnen hen niet langer bekoren: druiven, peren,
bananen, vijgen, sinaasappelen Waar zij naar verlangen is een man. Een man.
Zij weten nauwelijks hoe een man er uitziet, buiten enige noties uit de lessen
biologie. Theoretische noties En Kirke, die dwarsboomt alleen maar hun
verlangens. Wat kan hun dit eiland schelen? En hoezeer hebben zij lak aan
eeuwige jeugd of aan onsterfelijkheid? Wat hebben ze aan het leven, laat staan
het eeuwig leven, een leven zonder man? Een man! Zie, ze krijgen weer
trillingen in de buik, als ze alleen nog maar aan een man denken Maar nu
moeten ze even van het toneel. Kirke zou immers boos kunnen zijn omdat zij zo
lang wegblijven
Nu betreedt een man het toneel. Hij lijkt uitgeput. Hij is
geen jonge knaap meer, maar duidelijk nog in de volle kracht van het leven.
Zijn kleren hangen als lompen om zijn leden. Maar ondanks zijn gehavende
toestand straalt de man kracht uit en
adel.
[De vrouw van de eerste
minister slaakt een zucht van opwinding]
De man is niemand minder dan Odysseus, de koning van Ithaka,
die op de terugweg is van Troje naar zijn geboortegrond, na een gruwelijke
oorlog, die tien jaar geduurd heeft. Hij wenkt zijn drie kompanen. Zij komen te
voorschijn, eveneens fel toegetakeld en met wonden overdekt. Van de vele
strijders die Odysseus naar Troje vergezeld hebben zijn zij de enige nog
overgeblevenen. Het grootste deel van de strijdmakkers is gesneuveld in de
oorlog. Een ander deel werd gedood tijdens de terugreis, door de bewoners van het
eiland Ismaros, de Kykonen. Dat was hun eigen schuld: ze hadden maar niet
moeten plunderen op het eiland en de vrouwen van de Kykonen niet moeten
verkrachten. Ook op het eiland van de éénogige reuzen zijn nog vele van de
overblijvende strijdmakkers omgekomen, in het hol van Polyphemos, alwaar zij
tot voedsel dienden voor de mensenetende cycloop. En toen zij voorbij het
eiland van de Laystrigonen voeren, zijn hun schepen door de bevolking
eveneens reuzen bekogeld met grote rotsblokken, zodat alle overblijvende
mannen, op vier na, alsook de overblijvende schepen, op één na, ten onder zijn
gegaan. Geen wonder dat Odysseus gezellen met een bang hart dit eiland
betreden. Odysseus moedigt hen aan:
- Komaan, vrienden, op dit klein, lieflijk eiland hebben wij
niets te vrezen.
- Zou dit eiland onbewoond zijn? Vraagt één van de makkers.
- Het lijkt wel zo, zegt Odysseus. Hier zijn ongetwijfeld
geen woeste krijgers en geen mensenetende reuzen
- En geen mooie vrouwen, die ons het heimwee naar huis kunnen
doen vergeten, werpt er één op.
En dat ontlokt een zucht van ontgoocheling bij de andere
twee.
- Dwazen, denkt Odysseus.
Geen van de vier schipbreukelingen heeft zin om lang op dit
eiland te vertoeven. Maar de duisternis begint te vallen en ze zullen alvast de
komende nacht hier moeten doorbrengen. Morgenochtend zullen ze proberen hun
gestrand schip weer zeewaardig te maken. Odysseus legt zich te ruste onder een
boom. Zijn makkers verlaten het toneel: zij vinden het veiliger vannacht op het
schip te slapen
Odysseus ligt weldra te snurken als een varkentje. In het
halfdonker nadert een sombere gestalte. De geheimzin-nige is gehuld in een
soort cape. Op het hoofd heeft hij een helm en hij heeft een staf in de hand.
Hij loopt wat rond op de scène, tot hij Odysseus opmerkt. Hij gaat gezwind op
hem af en schudt hem wakker. Odysseus is hevig geschrokken, hij grijpt naar
zijn mes en wil daarmee de vreemde indringer te lijf gaan. Maar deze ontwijkt
met een katachtige lenigheid en hij spreekt Odysseus toe:
- Stop dat mes weer in de schede, o dappere maar sterfelijke
Odysseus. Mij doden kunt gij niet, want ik behoor tot de onsterfelijken. Tracht
ook niet mij te verwonden, want ik kom in vrede. Ik kom in opdracht van mijn
vader, de oppergod Zeus en van mijn half-zuster, de wijze godin Athena.
Odysseus staat nu recht tegenover de god. Hij laat het mes
uit zijn handen glijden. Hij stamelt:
- Dan zijt gij ongetwijfeld Hermes, de bode van Zeus en de
god van de commercie
- en van de leugenaars en de dieven, voegt Hermes er lachend
aan toe. Dat hebt gij goed geraden. Niet voor niets zijt gij de slimste en de
vindingrijkste onder alle stervelingen. Weet dat Poseidon, de god van de zeeën
het op u gemunt heeft en niets anders wil dan u te vernietigen, uit wraak omdat
gij zijn zoon Polyphemos zwaar verminkt hebt. Maar heb vertrouwen. Mijn vader Zeus
staat aan uw zijde en nu zijn broer Poseidon voor enkele weken op reis is in
Afrika, heeft hij besloten u te helpen. Daarom zendt hij mij om u bij te staan
met raad en daad.
- Zeg mij dan waar ik mij bevind, hoe de naam is van dit
eiland, waar mijn makkers en ik zijn terechtgekomen. En of het bewoond is door
reuzen of monsters die ons naar het leven zullen staan.
- De naam van het eiland is Aiaia.
- Aiaia?
- Precies, Aiaia!
- Ja, natuurlijk, ik dacht even dat u zich pijn had gedaan.
Maar vertelt u alstublieft verder.
- Dit eiland wordt bewoond door een onsterfelijke vrouw, een
godin dus, die in schoonheid nauwelijks moet onderdoen voor de mooie Helena of
zelfs voor Aphrodite. Haar naam is Kirke.
- Kirke!? Is zij niet de dochter van Helios, de zonnegod?
- Zeer zeker. Zij woont hier in een paleis. Het bevindt zich
aan de andere kant van het eiland. En dan wonen er op dit eiland nog drie
andere vrouwspersonen. Ze zijn Kirkes
onderdanige dienaressen.
- Sterfelijke vrouwen? Of zijn het godinnen?
- Noch t een noch t ander. Nimfen zijn het.
- Zijn ze jong? En mooi?
- Allebei. Nimfen zijn altijd jong en mooi. Niet zo mooi als
Kirke natuurlijk, maar tóch: héél veel moeten ze niet voor hun meesteres
onderdoen.
- O wee, wat voor rampen staan er nog te wachten. U moet
weten dat ik hier met drie makkers aangespoeld ben op dit eiland. Als ze die
meiden te zien krijgen zijn ze hier misschien met geen stokken meer weg te
krijgen. Zij brengen nu de nacht door op het strand in ons gehavend schip, bang
als ze zijn voor monsters en wilde dieren.
- Monsters zijn er niet op dit eiland en de wilde dieren zijn
hier zo tam als lammetjes. En weinig hebt gij te vrezen van de nimfen: Kirke
weet haar dienaressen steeds goed af te schermen van de andere sekse.
Desondanks bedreigt u hier een groot gevaar!
- En dat is?
- Kirke zelf. Zij is namelijk zeer bedreven in de kunst van
het toveren. Gij kunt ervan op aan dat ze zal proberen u in haar netten te
strikken. Met alle tovermiddelen waarover zij beschikt, en ook met haar charme,
zal zij pogen u vrouw en kind, familie en vaderland te doen vergeten en u vast
te houden op het eiland.
- Dat hebben ze ook geprobeerd op het eiland van de Lotofagen,
de lotuseters. Wij waren op het eiland aange-spoeld, zoals wij nu op dít eiland
zijn aangespoeld. Toen waren we nog veel talrijker. Bijna al mijn makkers zijn
omgekomen: er zijn er nu nog amper drie over. Wij werden er uitgenodigd om van
de lotusplant te eten. De meesten waren op hun hoede, maar degenen die van de
plant gegeten hadden, vergaten outer en heerd en wensten niets liever dan op
het eiland te blijven. Gelukkig waren het er maar enkelen en met geweld konden
ze weer naar de schepen gebracht worden.
- Dat verhaal is mij halvelings bekend. Kirke is nog hon-derd
keer meer te duchten dan de Lotofagen. Wat zij met uw makkers voor heeft, weet
ik niet precies, maar ik weet wel zeker dat ze u op dit eiland wil vasthouden.
Ze zal u ongetwijfeld iets te eten of te drinken aanbieden waardoor gij uw
geliefde vaderland zult vergeten en alle zelfcontrole zult verliezen. Zij is
een tovenares, Odys-seus! Een tovenares in een betoverend lichaam, een
gevaarlijk lichaam Maar vrees niet: ik zei immers dat Zeus mij zendt om u te
helpen.
Nu haalt Hermes van onder zijn mantel een plant te voorschijn
en overhandigt ze aan Odysseus.
- Eet deze plant op staande voet op, Odysseus, met wortel en
al, en ge zult voor altijd beschermd zijn tegen alle listen en tovertruken van
Kirke.
Terwijl Hermes zich reeds verwijdert, roept Odysseus hem nog
woorden van dank na en belooft hem een mooi offer te brengen als hij eenmaal in
zijn vaderland zal teruggekeerd zijn. De plant die de god hem heeft gegeven is
gauw verorberd. Ze heeft een bittere nasmaak en die spoelt Odysseus weg met een
slok wijn uit de veldfles die nog om zijn middel bengelt. Hij prijst de wijn,
een restant van de twaalf dozijn flessen die hij op het eiland Ismaros gekregen
heeft van een priester, nadat hij hem het leven had gespaard. Die wijn heeft
tenslotte ook Odysseus leven, en dat van verscheidene van zijn makkers gered
op het eiland van de cyclopen. Ze hebben er de cycloop Polyphemos immers zo
stomdron-ken mee gemaakt dat hij in een zeer diepe slaap viel. Daarna hebben ze
Polyphemos enig oog uitgebrand, hetgeen hen in de gelegenheid stelde te
ontsnappen.
Odysseus neemt er nog een slaappil bovenop en in minder dan
geen tijd ligt hij weer te snurken.
Bij het eerste morgenlicht verschijnen de nimfen weer ten
tonele. Ze horen een vreemd geknor. Zou het een varken zijn? Ze kennen het
geknor van varkens: er lopen er genoeg rond op het eiland. Neen, het geknor van
een varken klinkt toch anders. Ze schrikken geen klein beetje als ze plots
Odysseus opmerken, die nog steeds zwaar snurkend in Morfeus armen ligt. Hun
nieuwsgierig-heid overwint de vrees en ze besluiten dit vreemde wezen te onderzoeken.
Zou het een man kunnen zijn? Hun vermoeden wordt bewaarheid: dankzij hetgeen ze
zich nog herinneren uit de lessen van biologie komen ze tot de conclusie dat
het hier wel degelijk om een man gaat. Maar, wat moeten zij met hem aanvangen?
Waar dient zon man voor? Wat doe je eigenlijk met een man?
- Zullen we hem verstoppen? vraagt de ene.
- Misschien kunnen we hem beter eerst wakker maken, zegt een
andere.
Dat lijkt hun een goed idee. Ze knijpen zijn neus dicht,
kriebelen aan zijn voetzolen, ze trekken aan zijn oren. Tevergeefs. Het lijkt
wel of deze vreemde man niet wakker te krijgen is.
- Als we eens probeerden hem te kussen, stelt Aglaia voor. Ze
giechelt met haar eigen voorstel, en de anderen giechelen mee.
- Kussen op de mond?
- Ja, wáár anders?
Kussen, ja, dat lijkt hun wel wat. Aglaia buigt zich
aarzelend over Odysseus om hem te kussen. Maar ze durft niet goed.
- Doe jij maar eerst, zegt ze tegen Euphrosyne.
Maar deze durft evenmin:
- Ik ben bang dat hij verandert in een kikker, als ik hem ga
kussen.
- Jij leest teveel sprookjes, zegt Thalia. En daarenboven,
mannen veranderen nooit in kikkers. Het zijn kikkers die in mannen veranderen.
Kom, ik zal het eens voordoen.
Maar ook Thalia durft niet goed. Ze aarzelt:
- Moeten we dit niet melden aan Kirke?
- Maar die zal hem natuurlijk weer voor zichzelf houden en
hem na een tijdje misschien veranderen in een of ander dier. Laten we hem
voorlopig verbergen, achter die struiken daar.
Dat lijkt hun alle drie een goed idee. Terwijl ze Odysseus
optillen horen ze plots de stem van Kirke. Verschrikt laten ze de nog steeds
slapende Odysseus vallen en ze gaan zich verbergen achter een struik, vanwaar
ze met spanning zullen afloeren wat komen gaat.
Odysseus is wakker geschoten door de val. Kirke verschijnt nu
ten tonele. Een schitterende, goddelijke verschijning. Ze herkent Odysseus
onmiddellijk.
- Odysseus, roept ze uit, mijn held! Eindelijk zijt ge daar.
Kirke buigt zich over Odysseus en steekt haar armen naar hem
uit, maar deze, nog enigszins bedwelmd en verblind door Kirkes uitstraling,
maakt een afwerend gebaar:
- Wie zijt gij? Naar uw schoonheid en uw schittering te
oordelen, moet gij wel een godin zijn.
- Dat hebt gij goed geraden, Odysseus, slimste aller
stervelingen. Ik ben Kirke, dochter van niemand minder dan Helios, de zonnegod
himself.
- Hoe kent gij mij? Hoe weet gij dat ik Odysseus heet? Is het
dan toch waar dat goden alles weten?
Langzaam komt Odysseus rechtop zitten. Vol bewonde-ring voor
zijn gespierd lichaam staart Kirke hem aan. Ze rilt, ze is even de kluts kwijt,
ze stamelt:
- Goden weten véél Odysseus, niet álles. Mijn vader Helios
bijvoorbeeld weet enkel wat hij met eigen ogen gezien heeft, maar das
natuurlijk wel een heleboel De enige die álles weet is Zeus. En dan nog t
Gebeurt meer dan eens dat zijn aandacht afgeleid wordt waardoor iets aan zijn
alziend oog ontsnapt. Maar dat ik u herken en dat ik niet verwonderd ben u hier
te ontmoeten, mijn knappe welgebouwde held, heeft niets te maken met mijn
goddelijke status: het orakel heeft het mij voorspeld!
Bij t uitspreken van de woorden mijn knappe welgebouwde
held is Kirke naast Odysseus op de grond gaan zitten. Ze streelt zijn stoere
borstkas en zijn gespierde armen. Hij reageert niet op haar strelingen.
Roerloos zit hij voor zich uit te kijken.
- Vindt gij het niet aangenaam dat ik u aanraak, Odysseus?
Vindt ge mij niet aantrekkelijk? Hoorde ik u daarnet niet mijn schoonheid
roemen?
Odysseus blijft onbewogen, hij lijkt in gedachten verzonken.
- O, dappere, stoere, listige en ook verstandige held van
mij! Hoezeer heb ik niet naar deze kennismaking uitgekeken. Zwermen vlinders
hebben mijn lichaam doorzinderd, telkens als ik kennis kreeg van uw roemrijke
daden tijdens de oorlog van Troje, de moeder van alle oorlogen. En toen ik
vernam dat door uw listig optreden de oorlog in het voordeel van de Grieken
beslecht was, stond mijn lichaam in vuur en vlam voor u. Uw onverschilligheid
doet mij pijn, Odysseus. Zit toch niet steeds voor u uit te staren, kijk mij
aan en zeg mij of ge mij mooi vindt.
Traag wendt Odysseus het hoofd in haar richting. Een poos
kijkt hij haar aan en blijft daarna weer sprakeloos.
- Ik weet dat gij op weg zijt naar uw thuisland, Ithaka. En
ik weet ook dat de goden u de terugtocht moeilijk, wat zeg ik, onmogelijk
maken. Niemand beter dan ik begrijpt uw moedeloosheid. Geen menselijke
gevoelens zijn godinnen vreemd, mijn lieve Odysseus. Daarin verschil-len wij
niet van de mensen. Wij kennen dezelfde gevoe-lens, dezelfde pijnen, hetzelfde
genot. Op twee punten slechts verschillen wij van de mensen: wij hebben de
eeuwige jeugd en de onsterfelijkheid. Maar dat doet hier niets ter zake. Kom
lieveling, laat uw hart ontdooien en vertel mij van uw wedervaren op de
terugreis, die u niet naar Ithaka gebracht heeft, maar naar mij.
Weer streelt Kirke de stoere borstkas.
- Vertel mij lieveling van uw omzwervingen, want daar-van is
weinig of niets mij ter ore gekomen.
Zonder Kirke aan te kijken en zonder emotie te laten blijken,
begint Odysseus een verhaal te doen.
- Een krachtige wind dreef onze schepen met de over-gebleven manschappen
vanuit het geplunderde en platgebrande Troje in noordelijke richting. Zo
bereikten wij de kusten van Thracië. Daar gingen we aan land bij een kustplaats
die Ismaros heet. De inwoners van Ismaros, de Kikonen, waren tijdens de oorlog
bondgeno-ten geweest van Troje.
Smachtend aanhoort Kirke haar held:
- En u werd er niet hartelijk verwelkomd?
- Vanzelfsprekend niet. Mijn mannen raakten slaags met de
inwoners. Bij dat gevecht moesten de Kikonen al snel het onderspit delven. Alle
mannelijke inwoners van het stadje, die er niet in slaagden het bergachtig
binnenland in te vluchten, werden gedood. Eén werd er gespaard, door mijn
toedoen: Maron, de priester van Apollo. Uit dankbaarheid schonk hij mij twaalf
kruiken opperste beste wijn. Vooraleer van Ismaros weg te varen, plun-derden
mijn mannen de streek en ze verkrachtten de vrouwen.
- En gij, mijn held, hebt ook gij u schuldig gemaakt aan die
barbarijen?
- Aan het plunderen wel, niet aan het verkrachten. Ik gaf
mijn mannen de raad de plaats zo snel mogelijk te verlaten, maar ze sloegen
mijn raad in de wind en bijna was dát hun fataal geworden. De enkelen die
gevlucht waren, hadden geoefende krijgers uit de omgeving gemobiliseerd. Dezen
gingen de confrontatie aan met ons. Vele van mijn mannen werden gedood. Toch
kon-den de meesten nog de schepen bereiken
Odysseus stopt met zijn verhaal en blijft weer even in stilte
verzonken.
- En hoe ging het verder, Odysseus? Zie hoe zeer ik brand van
verlangen om te weten hoe het verder is verlopen. Vertel, ik zie dat het u goed
doet, uw hart te kunnen luchten. Uw versteende ziel begint stilaan te
ontdooien.
- Een krachtige noordenwind dreef nu de schepen zuidwaarts
tot aan kaap Malea, het meest zuidelijk punt van de Peloponnesos. Maar het was
duidelijk dat de goden nu niet langer aan onze zijde stonden. Door een felle
stormwind werden onze schepen, twaalf nog in getal, verder gedreven naar de
kusten van Noord-Afrika, en uiteindelijk belandden wij in het land van de
Lotophagen.
- Zijn dat niet de Lotuseters, die zich voeden met de
vruchten van de lotusboom?
- Precies. Het zijn vriendelijke en gastvrije mensen. De
vruchten die ze ons aanboden waren lekker, zo bleek.
- Maar wie de lotusvrucht eet, verliest zijn geheugen,
nietwaar?
- Dat wist ik toen nog niet. Niettemin was ik op mijn hoede
en ik weigerde van de vruchten te eten. Degenen die het wel gedaan hadden
bleken zich plots niets meer te herinneren van hun geboortestreek, noch van hun
familie, noch van de oorlog.
- Wat vreselijk!
Het klinkt niet echt gemeend zoals Kirke dit zegt. Ze streelt
nog steeds Odysseus armen en borst. Deze gaat, schijnbaar onberoerd, verder:
- De behoefte om naar hun vaderland terug te keren was helemaal
verdwenen en ze wensten niets liever dan te blijven in dat zonnig land, met
zijn hartelijke mensen en zijn heerlijke vruchten.
- Was het in dat land zonniger dan hier, en waren de mensen
er vriendelijker? Uiteindelijk zijn jullie daar toch weggegaan?
- Ikzelf en enkelen die evenmin van de lotusplant had-den
gegeten, slaagden er uiteindelijk in allen met geweld naar de schepen te
drijven.
- Wat vreselijk toch! zegt Kirke weer en haar stem klinkt nog
valser dan daarnet.
- Maar het werd nog véél vreselijker. Het land waar wij, nog
steeds door wilde stormen gedreven, vervolgens belandden, was bewoond door
cyclopen. Ach, waren wij daar maar nooit terechtgekomen.
Odysseus stemt trilt en hij pinkt een traan weg. Kirke haast
zich een zakdoek boven te halen en teder wrijft ze ermee over zijn wang. Dit
ontlokt een lichte glimlach bij Odysseus. Hoofdschuddend en zwaar zuchtend begint
hij zijn verhaal over het wedervaren bij de cycloop:
- Vóór de kust van het Cyclopenland, lag een eiland. Wij
brachten er onze schepen aan land, behalve één, waarmee ik met de twaalf
dappersten onder mijn mannen de tegenoverliggende kust ging verkennen. We
kwamen bij een rotswand, waarin een groot gat was dat toegang gaf tot een
reusachtig hol. Dat was het hol van de éénogige reus Polyphemos, de leider van
de aldaar wonende cyclopen. Net als de andere cyclopen woonde Polyphemos alleen
in zijn hol, zonder zich in te laten met zijn buren. Voorzichtig betraden wij
de woonplaats van de reus. Ach, hadden we dat maar niet gedaan!...
Weer stokt zijn stem in de keel. Eén en al oor en één en al
bewondering voor haar held, schurkt Kirke tegen hem aan:
- Ga verder, Odysseus. Laat mij niet in spanning.
- Toen onze ogen wat aan de duisternis gewend waren, zagen we
enkele jonge geitjes en grote hoeveelheden kaas tegen de wanden. Voedsel te
over dus voor onze hongerige magen. We roosterden een paar van de geitjes en we
deden ons eveneens te goed aan de kaas. Toen kwam plots een kudde dieren de
grot binnen, schapen en geiten door elkaar, gevolgd door een enorme reus met
één oog, in t midden van een kolossaal voorhoofd.
Kirke ademt diep in en vergeet weer uit te ademen van de
spanning.
[En in de zaal gebeurt
precies hetzelfde met de vrouw van de eerste minister. Tegelijkertijd legt ze
onbewust haar hand op de knie van Petros Papachristianopoulos, waarna ze die hand onmiddellijk
verschrikt weer terugtrekt: t is de spanning die haar parten speelt, die haar
één seconde haar fatsoen heeft doen vergeten ]
Odysseus op Aiaia is een klassieke tragedie in een nieuw kleedje. Het is een verhaal van liefde en hartstocht, gebaseerd op het eeuwenoude verhaal van de omzwervingen van de Griekse held Odysseus, na de oorlog van Troje. Het was oorspronkelijk bedoeld als een deel van een trilogie. Het eerste deel (De Twistappel) is een toneelstuk dat handelt over de oorsprong van de Trojaanse oorlog. Het tweede (De Oorlog van Troje) is eveneens een toneelstuk dat een belangrijke episode uit de oorlog behandelt. Dit derde deel was oorspronkelijk eveneens bedoeld als toneelstuk en het draagt nog duidelijk de sporen ervan (de dialogen zijn niet helemaal uitgewerkt). Het is overigens zonder veel moeite te bewerken voor toneelopvoering. Humor en erotiek ontbreken allerminst in dit werk, net zo min als in de eerste twee delen. De drie delen werden alle, enkele jaren geleden in boekvorm uitgegeven (voor inlichtingen surf naar www.bloggen.be/zerar/archief.php?ID=2879394).
Odysseus op Aiaia verschijnt op mijn blog (www.bloggen.be/mythos) vanaf 8 januari iedere maandag in vier afleveringen. Mocht iemand geïnteresseerd zijn om het ten tonele te brengen, hij neme contact op met mij (kvansteenbrugge@gmail.com). Rechten, van welke aard dan ook, zijn (wat mij betreft althans ) niet verschuldigd.
Op 8/9 waren
er op deze blog 36 bezoekers en op 9/9 nog 24. Hoe dan ook ongewoon hoge
cijfers voor deze vergeten blog. De trend heeft zich helaas niet doorgezet en
nu zijn we teruggevallen op het aantal van vóór 8/9: een paar bezoekers per
dag. Op mijn voorstel om een uitgebreid verhaal te schrijven omtrent de oorlog
van Troje is er maar één positieve reactie gekomen. Ik weet het wel, ter wille
van één enkele rechtvaardige ziel zou de Heer Sodom en Gomorrha gespaard hebben.
Maar ik ben de Heer niet, en u begrijpt het al van dat uitgebreid verhaal
komt dus niets in huis.
Overigens
bestaan er een drietal werken van mijn hand De Twistappel, Strijdtoneel
Troje, Odysseus op Aiaia die verhalen over respectievelijk de aanleiding tot
de oorlog, de krijgsverrichtingen en de nasleep van de oorlog. Het zijn in
feite toneelstukken, uitgegeven bij Shopmybook en te bestellen via www.shopmybook.be. Odysseus op Aiaia kan ook rechtstreeks bij
mij besteld worden (kvansteenbrugge@gmail.com;
ik neem dan de verzendingskosten te mijnen laste). Vanaf 2015 is dit laatste
verhaal ook te raadplegen voor het grote publiek in de Provinciale Bibliotheek
van Westvlaanderen, Jan van Eyckplein 1
te Brugge. En ten slotte, voor alle geïnteresseerden die zich kosten en moeite
willen besparen: elk van de drie werken kan gratis via mail opgestuurd worden
op eenvoudige aanvraag via bovenstaand mail-adres.
Wat betreft
het boek Uit het schuim van de zee (cf. www.bloggen.be/dzeus/archief.php?ID=2010440): het succes is voldoende groot,
zodat er toch weer een nieuwe druk komt. De betalingsmodaliteiten zijn evenwel
veranderd. Er dient voortaan vooraf 25,00 euro gestort (18,95 +
deelname in de verzendkosten). Dit geldt enkel voor België en Nederland.
De laatste dagen blijkt er toch weer interesse te zijn voor deze blog. Als dit zich doorzet start ik vanaf komende week met een groot verhaal (100 à 200 pagina's) over de oorlog van Troje, met de aanleiding tot de oorlog en de nasleep ervan. Geschikt voor jongeren. En... mét illustraties! Vindt u dat een goed idee? Reageer dan!
In mijn boek Uit het schuim van de zee (de Griekse mythologie in 136 boeiende verhalen, 404 pag., uitg. 2011) kunt u het verhaal lezen van Europa, de prinses die door de Griekse oppergod Zeus, in de gedaante van een stier, werd ontvoerd. Haar beeltenis prijkt op de nieuwste bankbiljetten van vijf euro, nl. het kopje aan de rechterkant, alsook het watermerk hetwelk u ziet onder de handtekening van Mario Draghi als u het briefje voor een lichtbron houdt.
Het beeld is afkomstig van een schilderij op een meer dan tweeduizend jaar oude Romeinse vaas (een mengvat) die zich bevindt in het Louvre in Parijs. Ook de stier is afgebeeld op de vaas.
Hierna volgt een uittreksel uit het boek:
Poseidon, de god die heerste over de zeeën, was de broer van de oppergod Zeus. Net als zijn broer was hij zeer gevoelig voor vrouwelijk schoon. Libya, een kleindochter van Zeus en Io, zoals we in het vorig verhaal gezien hebben, was een van de velen die door Poseidon bemind werden. Dat resulteerde in een tweeling: Agenor en Belos. Agenor trok vanuit zijn geboorteplaats in Egypte naar Tyrus in Kanaän, waar hij koning werd. Hij kreeg zes nakomelingen: één dochter en vijf zonen. De dochter heette Europa. En wie ontbrandde in liefde voor deze schone maagd? Zeus! Om haar te versieren had hij een ingenieus plan bedacht. Hij gaf zijn zoon Hermes de opdracht het vee van Agenor naar de zeekust van Tyrus te drijven, alwaar Europa vaak vertoefde. Hij veranderde zichzelf in een stier en begaf zich tussen het vee. Europa merkte het dier op en raakte in vervoering door de indrukwekkende gestalte, de schitterende witte vacht en de grote trouwe ogen.De stier liet zich gewillig strelen door het meisje en nodigde haar uit op zijn rug plaats te nemen.Pas was dit geschied, of hij zette het op een lopen, recht de zee in, en waar het water te diep werd begon hij te zwemmen. Europa was niet weinig geschrokken, ze schreeuwde het uit van angst en ze riep de goden ter hulp. Maar de stier had geen oren naar haar smeekbeden en in een razend tempo zwom hij alover de Middellandse Zee tot hij het eiland Kreta bereikte. Aan de zuidelijke kust van het eiland ging hij aan land, op een plaats waar nu de stad Gortyna ligt. Hier nam hij weer zijn normale gedaante aan. Onder de schaduw van een reusachtige olijfboom had hij betrekking met Europa. De boom staat daar nog: ik heb hem met eigen ogen gezien. In een nabijgelegen grot schonk Europa het leven aan een zoon, de latere koning Minos, legendarisch heerser in de machtige burcht van Knossos, en naar wie de Minoïsche cultuur zou genoemd worden. In diezelfde grot kreeg Europa nog meerdere malen het bezoek van Zeus en ze schonk hem later nog twee zonen: Rhadamanthys en Sarpedon.
Op het thuisfront in Tyrus was men ondertussen zeer bezorgd en bedroefd vanwege de verdwijning van Europa. Vader Agenor stuurde uiteindelijk zijn vijf zonen uit naar alle windstreken om hun zuster te zoeken. Hij legde hun meteen het verbod op het ouderlijk paleis nog te betreden zolang Europa niet teruggevonden was
Het vervolg van t verhaal kunt u verder lezen op pag. 47-49 van het boek of door te surfen naar www.bloggen.be/dzeus/archief.php?ID=14 en scrollen naar nr.10 Europa en Kadmos. U vindt er ook een tekening van Europa op de stier, door J. Bauwens.
Vanaf begin 2013 worden op deze blog de grote klassieke verhalen uit de Griekse mythologie gepubliceerd, in korte afleveringen en in een verhaaltrant die aangepast is voor 10- tot 14-jarigen. Sommige verhalen zullen met tekeningen geïllustreerd zijn.Voor meer uitgebreide literatuur omtrent de hele Griekse mythologie kan ik mijn boek Uit het schuim van de zee aanbevelen.
Wie stuurt tekeningen (via mail: kvansteenbrugge@gmail.com)? Ze komen alle op de blog.
Helaas! Pas had Semele de oppergod in al zijn glorie
aanschouwd of zij vatte vuur en in geen tijd bleef alleen haar verkoold lichaam
over. En toen realiseerde Zeus zich dat Semele hem de dag tevoren had verteld
dat zij zijn kind droeg. Misschien was het ongeboren kind nog te redden? Zeus
riep zijn trouwe zoon Hermes ter hulp. Snel als de weerlicht dank zij zijn
gevleugelde sandalen was deze ter plaatse. Er was geen tijd te verliezen. Met
één haal sneed Hermes de buik van de dode open en haalde de ongeboren vrucht
eruit: dit was de allereerste keizersnede. Het kind was onooglijk klein en niet
levensvatbaar. Hermes stelde voor het in de dij van Zeus in te planten. En dat
geschiedde. En toen het kind voldragen was, verloste Hermes zijn vader van een
zoon: Dionysos. Dit kind zou de god van de wijn en van het vertier worden.
Jullie weten nu waarom van hem gezegd wordt dat hij tweemaal geboren werd.
Hermes nam de pasgeborene op de arm en hij hield hem een tros druiven voor. Eeuwen
later heeft de Griekse kunstenaar Praxiteles van dit lieflijk toneeltje een
prachtig beeldhouwwerk gemaakt. Door velen wordt dit beeld beschouwd als het
mooiste dat ooit door mensenhanden werd voortgebracht. Het is heden ten dage
nog te bewonderen in het archeologisch museum van Olympia, de stad waar het
werd opgegraven en waar in 776 vóór Christus de eerste Olympische Spelen van de
Oudheid plaatsgrepen.
Zeus gaf Hermes nu de opdracht zijn pasgeboren zoon weg te
brengen naar een veilig oord, waar nimfen het kind ongestoord zouden kunnen
opvoeden en bewaken. Zeus was bang dat zijn echtgenote haar woede zou koelen op
de kleine Dionysos. Het is immers bekend dat Hera wraakgevoelens koesterde
jegens de talrijke bastaardkinderen van Zeus, die voortgekomen waren uit de
talloze buitenechtelijke verhoudingen van de oppergod.
Gezien het geringe succes van deze blog (weinig
bezoekers en niemand die een tekening stuurt) is dit (voorlopig?) de laatste
aflevering
Semele dacht natuurlijk dat de geliefde jongen een grapje
maakte, maar diep in haar binnenste knaagde de twijfel. Zij vertelde alles aan
haar zusters, maar dezen lachten haar uit:
- En jij gelooft dergelijke onzin! Zo zie je maar dat liefde
blind maakt. En gesteld dat hij werkelijk Zeus is, dan moet hij toch in staat zijn zich aan jou te vertonen in
zijn gewone goddelijke gedaante, in zijn schitterend gewaad en met zijn gouden staf
en zijn bliksem. Eis dat hij zijn vermomming aflegt, al was het maar één enkele
keer.
En toen ze later weer eens in elkanders armen lagen, Semele
en haar beminde en hij haar volop zijn liefde betuigde, zwoer hij haar in een
moment van onbedachtzaamheid, dat hij haar alles zou geven wat zij maar wilde.
Als bewijs van zijn liefde.
- Eén ding slechts wens ik van jou, mijn liefste. Je beweert
dat jij Zeus bent. Vertoon je dan aan mij in de ware gedaante van de
allerhoogste god, met gouden gewaden en vurige bliksem.
- Besef je wel goed wat je mij vraagt, mijn allerliefste
Semele? Geen sterfelijk wezen kan de aanblik van Zeus in al zijn glorie
weerstaan. Je zou het nooit overleven, lieveling. Doe een andere wens.
- Ik begrijp het al, antwoordde ze schamper, jij bént Zeus
niet. Anders zou je wel aan mijn wens voldoen. Jij bént Zeus niet! Geef me wat
ik je gevraagd heb: je hebt het onder ede beloofd. Als men de oppergod al niet
meer op zijn woord kan geloven!...
Hoe zeer Zeus ook zijn best deed, Semele was niet te
overreden. Ze wilde Zeus zien in al zijn echtheid. En Zeus, door zijn eed
gebonden, zag zich verplicht zich in zijn ware gedaante aan haar te vertonen.
Hij trok zijn minst schitterende kleed aan en zocht zijn kleinste bliksempje,
hopende tegen beter weten in, dat de desastreuze gevolgen deze keer zouden
uitblijven
(Gezien het geringe aantal bezoekers van deze blog, wordt de volgende aflevering waarschijnlijk de laatste...)
Zoals de godin Athena hem beloofd had kreeg Kadmos zijn goddelijke
bruid. Harmonia was haar naam. Zij was bijzonder mooi. Hoe kon het ook anders:
zij was een kind van de grote liefdesgodin Aphrodite en van Ares de oorlogsgod.
Toen Kadmos met Harmonia in het huwelijk trad werd er een groots huwelijksfeest
gehouden. De goden en godinnen zetten het feest grote luister bij door hun
aanwezigheid. Ze brachten de mooiste geschenken mee voor het bruidspaar. Het
allermooiste kwam van Aphrodite, de moeder van de bruid: een prachtige gouden halsketting voor
Harmonia, een kunstwerk dat vervaardigd was door niemand minder dan Hephaistos,
de god van de smeedkunst.
Het leven van Kadmos had dus een gunstige wending genomen.
Zijn huwelijk met Harmonia was onder een schitterend gesternte tot stand
gekomen. Het leek wel of er aan hun geluk geen einde zou komen. Zij kregen vijf
kinderen, waaronder vier dochters: Semele, Agave, Autonoë en Ino. Het leven van
alle vier kende evenwel een dramatisch verloop
Laten we het eerst hebben over Semele. Zij was de mooiste. In
schoonheid hoefde ze niet onder te doen voor haar moeder. En aan die schoonheid
kon de oppergod Zeus niet weerstaan. Hij werd net zo verliefd op haar als hij
eerder verliefd geworden was op haar tante Europa. In de gedaante van een
knappe jonge man zocht hij omgang met Semele. Het maakte haar zeer gelukkig en
ze liet zich al zijn toenaderingspogingen ten zeerste welgevallen. Haar geluk
duurde net zolang tot haar geliefde zich liet ontvallen dat hij eigenlijk Zeus
was. Toen gingen de poppen aan het dansen!
- Ga de koe halen en breng ze hier, sprak de godin. En volg
de raad die ik u dan verder zal geven.
Gedwee ging Kadmos de koe halen. Ze was rustig op dezelfde
plaats blijven liggen. Athena stond hem op te wachten. Vóór haar stond een
ploeg.
- Span de koe voor de ploeg en ploeg deze akker om, zei ze.
Wat gij daarna met de koe doet laat ik over aan uw geweten.
Kadmos deed hetgeen hem was opgedragen. Toen de akker
helemaal omgeploegd was, slachtte hij de koe. Hij maakte een brandstapel met
wat droge takken en hij offerde de koe aan Athena.
Dat offer was de godin zeer welgevallig. Ze gaf Kadmos nu de
opdracht de tanden van de draak te trekken en deze te zaaien in de omgeploegde
grond. En nadat Kadmos deze taak had volbracht schoten uit de grond gewapende
krijgers omhoog: één uit elke tand. Woeste mannen waren het en dat maakte
Kadmos wel bang. De mannen begonnen ruzie te maken en ze gingen elkander te
lijf en ze doodden elkander in een bloedig gevecht. Dat duurde tot er nog
slechts vijf overbleven. Toen vielen alle vijandigheden stil en de mannen
gedroegen zich nu onderdanig tegenover Kadmos en ze verklaarden zich bereid hem
is alles te helpen. Samen met deze vijf Gezaaide Mannen bouwde Kadmos ter
plekke een burcht, die naar hem Kadmeia zou heten, en hij stichtte er een
stad: het roemrijke Thebe, waarvan hijzelf de eerste koning was.
Al vlug hadden de gezellen van Kadmos een waterbron gevonden
in het midden van een onbebouwde akker. De bron werd echter bewaakt door een
grote monsterachtige slang. Dapper als ze waren gingen ze het monster te lijf.
Helaas, één voor één moesten ze het onderspit delven: allen werden gedood.
Ongerust over hun lang wegblijven ging Kadmos nu zijn vrienden zoeken. Het
duurde niet lang voor hij bij de plek kwam waar het drama was geschied: een
waarachtig slagveld, niet één man had het overleefd. Kadmos stond als aan de
grond genageld. Hij bad tot de godin Athena om hulp en sterkte:
- Athena, godin van de wijsheid en de krijgskunst, geliefde
dochter van Zeus, geboren uit het hoofd van de oppergod, sta mij bij en geef
mij de kracht om het monster te verslaan.
En de godin verhoorde zijn gebed. Hij voelde plots een
ongekende kracht die zijn ledematen en zijn hele lichaam doorzinderde. Hij
aarzelde geen ogenblik om de slang tegemoet te treden en het lijf-aan-lijf
gevecht aan te gaan. Na een slopende strijd bracht hij het monster een
dodelijke steek toe met zijn zwaard. Toen verscheen vóór hem Athena, in
levenden lijve en in haar volle goddelijke glorie. Zij sprak tot hem:
- Als dank voor het vertrouwen dat gij in mij stelt, Kadmos,
zal ik u blijven steunen. Hier moet gij een stad stichten. Een roemrijke stad
zal het worden. Door geen enkele stad in Griekenland zal haar roem overtroffen
worden. Gij zult de stad de naam Thebe geven en gij zult hier de eerste koning
zijn. Een goddelijke bruid en een groot nageslacht zullen uw deel zijn. Maar
als slang zult gij uw laatste levensdagen slijten Ga nu aan de slag en begin
met op deze plaats een burcht te bouwen.
- Een burcht bouwen, stamelde Kadmos, dat kan ik toch niet
alleen. Al mijn makkers zijn dood
- Maar als mijn zuster nooit meer gevonden wordt, waar moet
ik dan heen? verstoutte Kadmos zich te vragen. Mijn vader heeft mij verboden
nog naar huis terug te keren zolang
Europa niet terecht is.
En de pythia antwoordde:
- Als gij deze tempel zult verlaten hebben zult gij een koe
op uw weg ontmoeten. Volg de koe en waar het dier gaat neerleggen in het gras,
bouw daar een stad. Zo spreekt de god Apollo. Doe zoals de god u opdraagt en
groot zal uw beloning zijn: gij zult de stamvader worden van een roemrijk
geslacht en een goddelijke bruid zal u ten deel vallen.
Dat was allerminst het antwoord dat Kadmos had verwacht. Hij
nam zich niettemin de raad van de god ter harte en hij nam het besluit niet
meer naar zijn ouderlijk huis terug te keren, hoe zwaar die beslissing hem ook
viel. Bij het buitenkomen van het heiligdom zag hij op zijn weg een koe, zoals
het orakel voorspeld had alle voorspellingen van het orakel komen immers uit.
Samen met zijn makkers volgde hij de koe, tientallen kilometers lang, tot op
een plaats waar de koe vermoeid ging liggen op
een stuk grasland in het midden van een verlaten vlakte.
- Hier moeten ook wij nu halt houden en een burcht bouwen,
zoals het orakel heeft bevolen, sprak Kadmos tot zijn gezellen. Laten we maar
zo vlug mogelijk aan de slag gaan.
- Maar laten wij dan tenminste even uitrusten, want wij zijn
doodop van de zware voettocht. En vooral: wij vergaan van de dorst. Hier moet
toch ergens wel een bron zijn met helder koel water?
- Zoeken jullie rustig de omgeving af. Ik hou hier wel de
wacht bij de koe.
Ondertussen hebben wij nog niets verteld over de droefheid
die heerste aan het hof van koning Agenor. De koning en de koningin waren ontroostbaar
vanwege het wegblijven van Europa, hun enige dochter. De koning had zijn
knechten opdracht gegeven haar te zoeken in de omgeving, op de stranden, de
heuvels en de landerijen en in de bossen. Maar toen al dat zoeken tevergeefs
bleek te zijn, stuurde hij zijn drie zonen Kylix, Fenix en Kadmos, erop uit, om
buiten de grenzen van hun eigen land op zoek te gaan naar hun zuster.
- Ik wil géén van jullie drieën hier terug zien vooraleer je
zuster is gevonden, zo sprak Agenor dreigend.
Kylix en Fenix zochten op het Aziatisch vasteland. Zeer ver
van hun land verwijderden ze zich niet. Algauw
waren ze tot het besluit gekomen dat ze hun zuster toch nooit zouden
vinden en omdat ze onverrichter zake niet meer durfden terugkeren naar het
paleis van hun vader, vestigden zij zich op naburige plaatsen waar ze een
nieuwe staat stichtten: Kylix stichtte Kylicië, Fenix stichtte Fenicië. De
derde broer Kadmos begaf zich in westelijke richting: alover de zee voer hij
naar Griekenland, vergezeld van een aantal dappere vrienden. Maar ook zijn
zoektocht bleek onbegonnen werk: het was zoeken zoals naar een speld in een
hooiberg, zoals men zegt. Ten einde raad trok Kadmos naar de stad Delfi. Daar
stond, binnen een indrukwekkend heiligdom, een machtige tempel voor de god Apollo.
In die tempel bevond zich het bekendste orakel uit de oudheid. Op
orakelplaatsen kwamen de mensen hun goden raadplegen inzake belangrijke
levensvragen, in ruil voor offerandes allerhande. De god beantwoordde de vragen
door de mond van een priester of een priesteres. De orakelpriesteres in Delfi
heette de pythia. Op de vraag van Kadmos naar een spoor van zijn zuster Europa antwoordde de
pythia:
- Niemand minder dan Zeus zelf, de oppergod, houdt dat spoor
verborgen. Gij zult uw zuster nooit vinden. Doe verder geen moeite en staak uw
zoektocht.
- Je hebt het niet gedroomd, sprak de jongeman. Die stier was
ik. Kijk maar
En opeens stond vóór haar weer diezelfde wondermooi gebouwde
hagelwitte stier. Europa stond versteld van die plotse gedaanteverwisseling en
ze deed een paar passen achteruit. Ze voelde een pijnlijke prik in de rug en ze
dacht dat het de prik van een doorn was, van een rozenstruik waar ze tegenaan
gelopen was. Maar geen doorn was het, doch een gouden pijltje van Eros waardoor
zij getroffen was. Op hetzelfde moment kruisten haar ogen die van de stier: het
waren die mooie grote ogen die haar in vervoering hadden gebracht. En terwijl
die ogen haar bleven aankijken veranderde het lichaam van de stier weer in dat
van de jongeman, die nu nog knapper was dan daarnet. Die trouwe blauwe ogen lieten
Europa niet meer los. Ze kon haar blik niet meer afwenden van de jongeman. Met
uitgestrekte armen liep ze op hem toe, ze vleide haar lichaam tegen zijn
stevige borstkas en ze prevelde:
- Ik wil je beminnen, mijn leven lang. Voor altijd wil er
zijn voor jou, mijn Zeus.
Eros had weer eens een knap staaltje van zijn kunnen ten
beste gegeven
En Zeus, hij schonk Europa een prachtig paleis op het eiland
Kreta. Regelmatig kwam hij zijn geliefde daar bezoeken. En zij schonk hem drie
kinderen, drie zonen, waarvan de oudste, Minos, de bekendste is.
De jongeman gebaarde die vraag niet gehoord te hebben.
- En heeft je vader je ook verteld dat de goden allerlei
gedaanten kunnen aannemen: gedaanten van mensen en dieren, ja zelfs van planten
en levenloze zaken? Als ik je zeg dat ik Zeus ben, dan moet je mij geloven.
Mijn alziende ogen hebben jou opgemerkt toen jij met je vriendinnetjes speelde
op het strand en je jeugdige schoonheid en de tederheid waarmee jij het vee van
je vader benaderde hebben mijn hart in vuur en vlam gezet voor jou. Daarom heb
ik jou hierheen gebracht om jou hier op dit zonovergoten eiland te beminnen en
jou tot moeder te maken van een roemrijk nageslacht. Een werelddeel zal naar
jou genoemd worden.
- Ik geloof geen zier van al wat jij vertelt. Waarom, als je
werkelijk Zues bent, vertoon jij je niet in je goddelijke gedaante?
- Omdat geen enkel sterfelijk wezen de aanblik van de
oppergod in al zijn glorie kan verdragen. Zelfs als ik nog maar mijn
allerkleinste bliksempje zou ter hand nemen zou dat ogenblikkelijk je hele lichaam doen
verschroeien.
- Welaan dan, als je werkelijk goddelijke kracht bezit,
bewijs het mij door je te veranderen in een dier. Een stier bijvoorbeeld. Ik
droomde vannacht dat ik door een stier ontvoerd werd uit het huis van mijn
vader
Maar wat toen gebeurde! De stier richtte zich op in zijn volle lengte en hij zette het op een lopen, recht naar de zee. Een onbeschrijflijke angst overviel de prinses. Hoog op de rug van de stier zat ze. Ze voelde haar hart kloppen tot in haar keel. Het leek of haar adem was afgesneden. Krampachtig omklemde ze de horens van de stier. In geen tijd waren ze een heel eind ver in zee. In een razende vaart doorkliefden ze het water. Europa wilde het uitgillen maar haar keel was als t ware toegesnoerd en ze kon geen geluid uitbrengen. Het duizelde voor haar ogen en plots realiseerde zij zich niet goed meer wat er te gebeuren stond.
Ze werd wakker op een zonnig eiland, in de schaduw van een reusachtige palmboom. Ze had een rare droom gehad: niemand minder dan de oppergod Zeus had haar ontvoerd uit haar geboorteland en wilde haar tot zijn bruid maken. Ze wreef zich de ogen uit: vóór haar stond een knappe jonge man! Europa herinnerde zich niets meer van hetgeen met haar was gebeurd. De angst die ze had uitgestaan bleek nu helemaal verdwenen te zijn.
- Waar ben ik, vroeg ze. En wie ben jij?
- Je bent op het eiland Kreta, sprak de jonge man. En ik ben Zeus, de oppergod.
Helemaal niet uit haar lood geslagen, antwoordde Europa:
- Jij, Zeus!? Maak dat de zotten wijs. Je hebt weliswaar het mooie lichaam van een jonge god, maar Zeus kan je niet zijn. Zeus draagt schitterende gouden gewaden en een gouden staf en in zijn rechterhand houdt hij de bliksem. Zo heeft mijn vader mij dat geleerd.
Zeus was dus weer eens verliefd en dit zoals steeds tot groot verdriet van zijn echtgenote Hera. De oorzaak van zijn talloze verliefdheden was Eros. Eros was het zoontje van de liefdesgodin Aphrodite. Jullie kennen hem wel, dat naakte jongetje met de krullebol en de vleugeltjes en altijd gewapend met een boog en een pijlenkoker. De koker bevatte gouden pijltjes en ook enkele loden pijltjes. Wie getroffen werd door één van Eros gouden pijltjes werd op slag verliefd. Daar was zelfs Zeus niet tegen opgewassen. De loden pijltjes hadden het tegenovergestelde effect, maar die gebruikte Eros niet vaak. De kwajongen genoot ten zeerste van de macht die hij alzo kon uitoefenen tegenover de mensen en de onsterfelijke goden. Het liefste plaagde hij de oppergod Zeus.
Nu leefde er in Azië, in de streek van Libanon, een koning Agenor, die een zeer mooie dochter had. Ze heette Europa. Toen op een dag het oog van Zeus op de mooie prinses viel, werd hij getroffen door één van Eros gouden pijltjes. Het resultaat bleef niet uit. Hij werd tot over de oren verliefd op het meisje en hij wilde haar veroveren, koste wat het kost. Maar de prinses onopvallend benaderen was geen eenvoudige zaak: Hera hield haar echtgenoot immers goed in de gaten. Jullie moeten weten dat koning Agenor over een grote kudde vee beschikte. Hij liet het vee vaak grazen vlak bij de kust van de zee, de Middellandse Zee. Europa hield erg veel van dieren en op geregelde tijdstippen ging zij het vee van haar vader gezelschap houden. Zeus zag zijn kans schoon. Hij veranderde zichzelf in een stier en in die gedaante vervoegde hij de kudde van koning Agenor. Er dient gezegd dat de stier een goddelijke waardigheid uitstraalde: groot, met sierlijke hoornen, een vlekkeloze glanzend witte zachte huid en grote trouwe blauwe ogen. Europa merkte hem algauw op. Ze was getroffen door zijn schoonheid en de blik in zijn ogen ontroerde haar. Gewillig liet de stier zich strelen door het meisje, hij boog door de knieën en het leek erop dat hij haar uitnodigde om op zijn rug plaats te nemen. Een rilling van genot doorzinderde haar toen zij op die uitnodiging inging
Dit verhaal speelt zich af in Griekenland. Héél lang geleden. Meer dan drieduizend jaar! In die tijd leefden de mensen vooral in steden. Aan het hoofd van een stad stond een koning. Laios was zon koning. Hij regeerde over de stad Thebe. Zijn overgrootvader Kadmos had de stad gesticht. Maar laat ik het eerst hebben over Kadmos, de stichter van Thebe. Vooraf moet ik u echter iets vertellen over de Griekse goden.
In die tijd vereerden de mensen niet één maar meerdere goden. Er was een oppergod, Zeus. Die was zowat de meester over hemel en aarde. Het wapen dat hij hanteerde was de bliksem. Hij woonde in een paleis op de hoogste berg van Griekenland, de Olymposberg. Hij verbleef daar met een dozijn andere goden en godinnen. Die goden stonden wel onder het gezag van Zeus, maar elk had zijn eigen specialiteit, waarin ze het voor het zeggen hadden. Zo was er Athena, de godin van de wijsheid en de krijgskunst. Apollo was de god van de kunsten en de wetenschap. Artemis de godin van de jacht. Hermes de bode van de goden en god van de handel. Aphrodite de godin van de liefde. Ares de god van de oorlog. Hephaistos de god van de smederij en de ambachten. Poseidon de god van de zee. Demeter de godin van de landbouw. Dionysos de god van de wijn en de goede sier. Je zou het kunnen vergelijken met een regering waarvan Zeus de premier was en de andere goden de ministers, elk met hun eigen portefeuille. En dan was er Hera, de echtgenote van Zeus en tevens de oppergodin. Zeus was haar vaak ontrouw en die ontrouw van Zeus ligt aan de basis van ons verhaal
De meest indrukwekkende tekening komt van Michiel Noyez-Vermont! Apollo is pas geboren op het eiland Delos en reeds straalt zijn goddelijke glans af op het Griekse vasteland en in 't bijzonder op Delphi (verhaal nr.7). De slang Python heeft zich bevreesd teruggetrokken in de schaduw van het Parnassosgebergte, maar aan Apollo's dodelijke pijlen zal hij niet ontkomen. Waarachtig een wonderlijk kunstwerk van Michiel: de reden waarom we dit voor 't laatst gehouden hebben. < klik op de tekening om te vergroten
Deze fraaie tekening verdient ongetwijfeld een plaats in het museum voor moderne kunst. Jason vermeldt niet wat hier precies wordt voorgesteld en hij laat dus mogelijkheid voor interpretatie. Het zou de hel (Tartaros) kunnen voorstellen, met de rivier (Styx) die naar de onderwereld leidt... < klik op de tekening om te vergroten
Deze tekening, die overigens prachtig van kleur is, stelt de drietand van Poseidon voor, die door de in woede ontstoken god, vanuit de diepten van de zee, dwars doorheen de Akropolis werd geslingerd. < klik op de tekening om te vergroten.
Hermes is erg blij met de gaven en de attributen (staf, helm, gevleugelde sandalen) die hij van zijn vader gekregen heeft. Zeus zelf lijkt eveneens zeer opgetogen (verhaal nr.9). Stef heeft het allemaal duidelijk uitgebeeld. < klik op de tekening om te vergroten
Zeus is blij met het offer van de twee koeien. Hij is blijkbaar fier op zijn zoon, de deugniet Hermes, en de diefstal van de koeien lijkt hij hem al lang vergeven te hebben. Hera grijnslacht. De wolkjes stellen de hemel voor, Apollo is de zon. Een onovertrefbare illustratie bij verhaal nr.9, van Tibo Depuydt. < klik op de tekening om te vergroten
Deze fijne tekening toont ons de baby Hermes in zijn wiegje, slapend de slaap der onschuldigen, alsof er niets gebeurd is. Maar ondertussen heeft hij een kudde koeien gestolen, waarvan hij er twee aan de goden heeft geofferd, en hij heeft de lier uitgevonden (verhaal nr. 8). Dit alles heeft Marilou zeer knap uitgebeeld. Ook de Olymposberg met zijn besneeuwde top ontbreekt niet. < klik op de tekening om te vergroten
Sarah Vermeulen acht een pasgeboren baby ongetwijfeld niet in staat een kudde koeien te stelen (verhaal nr. 8). Ze heeft er dan ook een stevig knaapje van gemaakt. Hij heeft al de koeien mooi in 't gelid gesteld. Een origineel en lieftallig schilderijtje.
Op zijn eerste levensdag trekt Hermes, het boefje, erop uit (verhaal nr. 8). Hij gaat Apollo's koeien stelen, die grazen op de altijd groene en door de zon beschenen weiden, voorbij de grijze Olymposberg. Kijk, hoe hij de koeien lokt... Knap werk, Julie.
Naar deze tekening gaat mijn persoonlijke voorkeur. Zeer sober, maar treffend uitgebeeld: de zwangere Leto op het eiland Delos, tegen een palmboom leunend, met in haar nabijheid de slang Python, die haar tot op het laatst het leven zuur maakt (zie verhaal nr.7). Gaylle is ongetwijfeld een kunstenares in de dop!
We zien een fiere en glunderende Arachne die Athena overtroeft met haar kunstwerk (cf. verhaal nr.6). Maar de pret zal van korte duur zijn... Kelly doet hier een lovenswaardige poging om de benodigdheden voor het maken van zo'n weefstuk uit te beelden.
Ook hier wordt de metamorfose van Arachne bijzonder mooi in beeld gebracht. De tekening is buitengewoon gedetailleerd, wat erop wijst dat Ellen het verhaal (nr. 6) grondig gelezen heeft. Proficiat!
Ongetwijfeld één van de allermooiste en meest geslaagde tekeningen die ik mocht ontvangen. De godin Athena heeft met bliksemschichten het meisje Arachne veranderd in een spin (verhaal nr.6). De donkere wolken, waaruit eveneens bliksemschichten nederdalen bepalen mee de sfeer van wraak en griezel. Buitengewoon goed werk, Elise. Prachtige kleuren!
Ook dit moet Hephaistos voorstellen, die met een bijl zijn vader Zeus van zijn hoofdpijn wil verlossen (verhaal nr.4). In de achtergrond... een tempel.
Hephaistos heeft zopas met zijn bijl(tje) een hak gegeven in het achterhoofd van Zeus (verhaal nr.4) en de godin Athena komt er stralend uit te voorschijn, geharnast, met schild en met rouge op de lippen en de wangen. Eén mannetje slaat dit schouwspel van héél ver gade. De rest van de wereld gaat aan deze mirakuleuze gebeurtenis voorbij. Deze tekening van Laure zit boordevol symboliek... > klik op de tekening om te vergroten
Deze tekening stelt Hephaistos voor, op het eiland Lemnos (zie verhaal nr.3). In de open lucht smeedt hij een hoefijzer. Een sfeervolle tekening van Giles, die doet dromen van een reis naar dat zonnig eiland...
De drie broers hebben het heelal onder elkander verdeeld (verhaal nr.2): voor Zeus de hemel en de aarde, voor Poseidon de zeeën, voor Hades de onderwereld. Perfect weergegeven, Thomas!
Deze fantasierijke tekening stelt ongetwijfeld de kleine Zeus voor, die zijn wiegje is ontgroeid en zich oefent in het zichzelf transformeren in een arend. Het viervoetertje zou de geit Amalthea kunnen zijn, al lijkt het meer op een hondje. Alles speelt zich af in een grot op de Ida-berg op het eiland Kreta (verhaal nr.2).
De oergod Kronos heeft de in luiers gewikkelde steen ingeslikt (zie verhaal nr.2). De steen lijkt wel zwaar op zijn maag te liggen en hij staat er wat misselijk bij. Of zou hij onraad ruiken? In de verte zien we Rhea, met in haar armen de pasgeboren Zeus, die ze in veiligheid brengt op de berg Ida in Kreta. Zeer goed uitgebeeld, Jari!
In het verhaal nr. 1 was Jordi meer geboeid door boosaardige reuzen, ontstaan uit de bloeddruppels van Ouranos, dan door Aphrodite zelf. Een interessante en waardevolle tekening.
Prachtige illustratie bij verhaal nr.1. Aphrodite is opgestegen uit de zee. Een schelp zal haar naar het eiland Cyprus brengen. Op dat dorre land groeien nu nog enkel palmbomen. Van zodra Aphrodite dit land zal betreden zal het jonge gras er groeien en bloemetjes zullen bloeien... Mooi getekend. Proficiat, Julie!
Vorige week kreeg ik niet minder dan 23 tekeningen opgestuurd, van de leerlingen van het zesde leerlaar (6A) van de Vrije Basisschool De Watermolen te Heule. Het zijn illustraties bij de eerste 9 verhaaltjes van deze weblog. Er zitten echte kunstwerkjes tussen. Uit de tekeningen blijkt dat de kinderen de verhalen aandachtig gelezen hebben. Vanaf morgen zal om de twee of drie dagen één van de tekeningen op deze blog verschijnen. Ze komen alle 23 aan bod. Proficiat aan al die leerlingen en alleszins ook aan meester Lieven.
Aangezien het succes van deze blog maar matig is - althans in vergelijking met www.bloggen.be/dzeus - zullen hier geen nieuwe verhaaltjes meer verschijnen. Gelieve dus toch maar over te schakelen naar www.bloggen.be/dzeus. Daar staan heel wat meer (en ook langere) verhalen uit de Griekse mythologie: honderdzesendertig! Over een paar jaar worden deze verhalen in boekvorm uitgegeven.
Harmonia was een dochter van de oorlogsgod Ares en de liefdesgodin Aphrodite. Zij werd de bruid van Kadmos, de koning van Thebe. Ze kregen samen vijf kinderen, waaronder vier dochters. Eén van de dochters was Semele. Zeus liet zijn oog liet vallen op deze mooie maagd. Hij benaderde haar in de gedaante van een knappe jonge man en hij vertelde haar dat hij niemand minder was dan de oppergod, in menselijke gedaante. Semele dacht dat haar geliefde slechts een grapje maakte, maar diep in haar binnenste knaagde toch de twijfel. Ze vertelde alles aan haar zusters, die het verhaal belachelijk vonden. Ze zeiden: als hij werkelijk Zeus is, dat hij zich dan eens vertone in zijn goddelijke gedaante. En toen de jongeman haar weer benaderde en haar volop zijn liefde betuigde, zwoer hij haar in een onbezonnen ogenblik, dat hij haar, als bewijs van zijn liefde, alles zou geven wat zij maar wilde. Zij wenste maar één ding: dat hij zich, al was het maar één enkele keer, aan haar zou vertonen in zijn goddelijke gedaante, in zijn schitterend gewaad, met staf en bliksem en al. Zeus was niet weinig geschrokken door die wens. Hij wist immers dat geen enkele sterveling de aanblik van de oppergod in zijn ware gedaante kon doorstaan. Hij smeekte haar een andere wens te doen. Maar Semele bleef vastbesloten en wat Zeus plechtig beloofd had, daaraan moest hij nu voldoen. Hij deed nog zó zijn best om zijn geliefde een vreselijk lot te besparen: hij haalde zijn minst schitterend kleed uit de kast en uit de kist waarin hij zijn bliksems bewaarde, diepte hij zijn allerkleinste bliksempje op... Alles tevergeefs. Toen Semele de oppergod in al zijn glorie aanschouwde vatten haar lijf en leden vuur en smeulend ging zij ten onder. En toen realiseerde Zeus zich dat zij zijn kind droeg. Hij riep zijn trouwe zoon Hermes ter hulp en gebood hem het kind via een keizersnede uit de buik van de moeder te halen. Dit goddelijk kind zou weldra een echte god worden, de god van de wijn en de goede sier.
< deze tekening is van Jan Bauwens, Serskamp (naar Maxfield Parrisch, 1908)
< klik op de tekening om te vergroten
Eén van Europas broers was Kadmos. Met een aantal dappere vrienden trok hij naar het Griekse vasteland, op zoek naar zijn zuster. Na maandenlang tevergeefs zoeken, ging hij het orakel van Delphi raadplegen. Het orakel zei: Zoek niet langer. Als ge hier buiten gaat zult ge een koe zien. Volg de koe tot de plaats waar ze zich zal neervleien in het gras. Daar moet ge een burcht bouwen. Kadmos en zijn vrienden gehoorzaamden het orakel. Ze zagen de koe en volgden ze, vele kilometers ver, tot ze ging neerliggen. Dorstig als ze waren gingen de vrienden hier eerst op zoek naar een koele waterbron. Er was er een in de nabijheid doch die werd bewaakt door een monsterachtige slang. De mannen probeerden het monster te lijf te gaan, maar één voor één moesten ze het onderspit delven: allen werden gedood. Ongerust over hun lang wegblijven begaf Kadmos zich naar de plaats van het onheil. Hij zag zijn dode makkers en hij bad tot de godin Athena om sterkte. En de godin verhoorde hem. Onverschrokken bond hij de strijd aan met het monster en hij bracht het een dodelijke steek toe met zijn zwaard. En Athena sprak nu tot hem: Ploeg de grond om waarop gij staat, trek de tanden van de slang en zaai ze in de mulle grond. Kadmos zaaide de tanden zoals hem was opgedragen. Uit de gezaaide tanden schoten gewapende krijgers op uit de grond. Met hen bouwde Kadmos een burcht en hij stichtte een roemrijke stad: Thebe.
Europa was de dochter van Agenor, die koning was van Tyrus, een stad in Azië, gelegen aan de Middellandse Zee. De oppergod Zeus werd verliefd op de mooie koningsdochter. Teneinde haar op een onopvallende manier te kunnen benaderen veranderde hij zichzelf in een stier. Zo begaf hij zich tussen het vee van de koning, dat graasde dicht bij de kust van de zee. Europa merkte het dier op en raakte in vervoering door de indrukwekkende gestalte, de schitterende witte vacht en de grote trouwe ogen. De stier liet zich gewillig strelen door het meisje en nodigde haar uit op zijn rug plaats te nemen. Pas was dit geschied, of hij zette het op een lopen, recht de zee in, en waar het water te diep werd begon hij te zwemmen. Europa was niet weinig geschrokken, ze schreeuwde het uit van angst en ze riep de goden ter hulp. Maar de stier had geen oren naar haar smeekbeden en in een razend tempo zwom hij alover de Middellandse Zee tot hij het eiland Kreta bereikte. Daar ging hij aan land en hij nam weer zijn normale gedaante aan.
Koning Agenor stuurde Europas broeders uit om hun zuster te zoeken, maar ze konden haar niet vinden. Europa bleef haar leven lang op het eiland Kreta. Regelmatig kreeg zij het bezoek van Zeus. Zij werd moeder van drie zonen, alle drie kinderen van Zeus, waarvan de bekendste Minos was. Hij werd de eerste koning van Kreta.
De nimf Io trad in dienst bij de oppergodin Hera, als dienstmaagd. Ze was mooi, ook in de ogen van Zeus. Toen, op een kwade dag, de oppergod zich wat al te lang ophield met Io, ergens aan de oevers van een rivier, was dat niet aan de aandacht van Hera ontgaan. Zeus zag zijn gade in de verte al naderen en vlug toverde hij de geliefde Io om in een koe, een pracht van een dier, dat gedwee naast hem stond te grazen in de wei. Maar Hera was niet om de tuin te leiden. Ze sprak tot Zeus: dierbare echtgenoot, wat heb je daar een mooie koe, ik bid je, schenk ze mij. Zeus durfde niet te weigeren en willigde haar verzoek in. Hera nam de koe mee, wel wetende dat er iets niet pluis was en vertrouwde ze toe aan de reus Argos, teneinde haar te bewaken. Voor Argos was dat kinderspel: hij beschikte namelijk over honderd ogen en zelfs in zijn slaap bleef hij wakende, want te allen tijde bleven minstens twee van zijn ogen open. Argos bond Io aan een boom in de buurt van de stad Nemea en hield de wacht bij haar.
Zeus was door die hele gang van zaken zeer bedroefd en hij gaf opdracht aan zijn zoon Hermes zich naar Nemea te begeven teneinde zijn geliefde te bevrijden. Hermes begon met een praatje te slaan met Argos en voor de gezelligheid haalde hij een herdersfluit te voorschijn. Hij speelde een zo slaapverwekkende melodie op de fluit dat ook die laatste twee ogen dichtvielen. Het ogenblik was gekomen om toe te slaan: Hermes hakte Argos het hoofd af en bevrijdde Io. Maar Hera stuurde een horzel op haar af, waarop de koe het hazenpad nam en in ijltempo het Griekse vasteland doorkruiste in noordelijke richting. Aan de kusten van Epirus nam ze een duik in de zee, die naar haar genoemd wordt, de Ionische zee. Tenslotte arriveerde ze in Egypte. Hier gaf Zeus haar de normale gedaante terug.
Dit verhaal zou niet volledig zijn als ik niet zou vertellen wat er verder nog met het dode lichaam van Argos is gebeurd. Hera nam zijn ogen, alle honderd en strooide ze op de staart van haar lievelingsdier, de pauw, die daar heden ten dage nog mee pronkt.
En hier is dan de tekening van Aaron Dornez, 6e leerjaar, Onze Ark, Woesten. Zeus staat dreigend met zijn zwaard voor zijn vader Kronos, die zopas zijn vijf andere kinderen (op de voorgrond) heeft uitgebraakt. Kronos is op de knieën gedwongen en is duidelijk nog misselijk. De beker met de braakverwekkende drank waarvan hij gedronken heeft, ligt op de grond (zie verhaal nr. 2, over Zeus).
Vóór de Paasvakantie kreeg ik twee prachtige tekeningen toegezonden per e-mail, vanwege twee leerlingen van de basisschool "Onze Ark" in Woesten. De ene is van Lieze Dever, 4e leerjaar. De tekening getuigt van een ongewone opmerkingsgave en een beresterke fantasie. Het stelt Hera voor, hangend tussen hemel en aarde, met een zwaar metalen aambeeld aan het been (zie verhaal nr. 3, over Hephaistos). Dank zij Lieze kennen we nu het gewicht van dat aambeeld: zo maar eventjes 120 ton! Proficiat Lieze! Komende week is die andere tekening (van Aaron Dornez) aan bod.
Het duurde niet lang voor Apollo er achter kwam wie zijn koeien gestolen had. Hij haalde de kleine boef uit zijn wieg en bracht hem tot vóór de troon van vader Zeus onder beschuldiging van diefstal. De kleine Hermes ontkende eerst alles, maar tenslotte gaf hij toch zijn misdaad toe. Maar, zo sprak hij, ik heb er maar twee gedood en hun vlees heb ik in twaalf gelijke delen verdeeld en ik heb het geofferd aan elk van de twaalf goden. Op dat ogenblik waren er nog maar elf Olympische goden. Zeus en Apollo vroegen wie die twaalfde dan wel mocht zijn. Die twaalfde ben ík, zij Hermes zelfverzekerd, mijn deel heb ik overigens opgegeten. Terwijl Zeus en vooral Apollo daar hevig tegen protesteerden, haalde Hermes de lier te voorschijn, die hij inderhaast had meegenomen, en hij begon erop te tokkelen. Apollo was zo verrukt over die heerlijke klanken dat hij Hermes voorstelde hem de lier te geven in ruil voor de koeien. Akoord, zei het knaapje, als ik die twaalfde god mag worden. Apollo vond het allang goed, maar Zeus moest natuurlijk zijn toestemming geven. De oppergod bleek snel bereid aan dat verzoek van zijn pientere telg te voldoen en hem zijn zonde te vergeven. Hermes moest echter beloven nooit meer een dergelijke misdaad te plegen, het eigendomsrecht van eenieder te eerbiedigen en niet meer te liegen. Hermes beloofde het, al voegde hij er guitig aan toe, niet te kunnen verzekeren dat hij altijd de hele waarheid zou vertellen.
Zeus gaf zijn zoon een staf met linten, gevleugelde sandalen om zich snel door het luchtruim van de ene plaats naar de andere te kunnen verplaatsen, en een ronde hoed tegen de regen, en hij stelde hem aan tot bode van de goden en tot god van de commercie.
Hermes is de god van de handel, maar ook de dienstbode van de goden en de god van de dieven. Dit verhaal gaat over zijn geboorte en zijn eerste levensdagen.
Hij was de zoon van de oppergod Zeus en van een nimf. Hij werd geboren in een grot, ergens in het midden van Griekenland. Geen kind groeide ooit sneller dan Hermes. Tegen de avond van zijn eerste levensdag verliet hij zijn wiegje. Nog in luiers gewikkeld trok hij erop uit naar het Noorden van het land, naar een plaats waar de prachtige kudde koeien weidde van zijn broer, de god Apollo. De kleine Hermes nam al de koeien met zich mee en hij leidde ze naar een grot, wel vijfhonderd kilometer daar vandaan in het Zuiden van Griekenland. Vooraleer de koeien te verbergen in de grot had hij er eerst twee van gedood, het vel afgestroopt en het vlees geofferd aan de goden. Bij de grot zag hij een schildpad. Hij ontdeed de schildpad van haar schild en hij bespande het schild met snaren die hij gemaakt had uit de koeiendarmen. Hij betokkelde de snaren met een houten plaatje. Er kwamen wondermooie klanken uit: de lier was uitgevonden. Met zijn lier en de twee koeienhuiden haastte hij zich nu snel naar de grot waar hij geboren was. Bij de ingang van de grot hing hij de huiden te drogen. Tegen de ochtend vond zijn moeder haar blozend kind in zijn wiegje, rustig slapend en nog steeds in zijn luiers gewikkeld, alsof er die nacht niets gebeurd was
De godin Leto was een nicht van Zeus. De oppergod had haar zwanger gemaakt van een tweeling. Hera was woedend en ze stuurde een slang op Leto af, om haar overal te achtervolgen. Zeus veranderde Leto in een kwartel en in die gedaante dook ze in de zee, op zoek naar een eiland waar ze rustig haar kinderen zou kunnen baren. Maar geen enkel eiland wilde haar opnemen. Behalve één: Delos, een klein eilandje, dat los dobberde op het zeeoppervlak. Daar werd eerst een meisje geboren: Artemis, die de godin zou worden van de jacht. Het tweede kind was Apollo, die de god zou worden van de kunst en de wetenschap. Zeus was fier over deze goddelijke tweeling en hij liet een gouden glans stralen over Delos. Uit dankbaarheid voor de gastvrijheid die het eilandje Leto had geschonken, verankerde hij het met vier zuilen aan de bodem van de zee, zodat het niet langer hoefde rond te dolen.
Apollo groeide razendsnel. Na amper vier dagen was hij opgegroeid tot een jonge knaap. Zijn eerste taak was de slang doden die zijn moeder zoveel leed had aangedaan. Hij achtervolgde de slang met pijl en boog tot in de stad Delphi. Daar doodde hij haar in de buurt van een rots, waar we heden ten dage nog een grote steen kunnen zien. Het is de steen die door Kronos werd uitgebraakt, zoals we verteld hebben in verhaal nummer 2.
Athena was de godin van de wijsheid en van de wetenschappen. Zij schonk de mens allerlei nuttige werktuigen, zoals de ploeg en het weefgetouw. Zij leerde de mensen ook de kunst van het weven. In ruil eiste ze eerbied en erkentelijkheid. Wie haar poogde te kleineren werd vaak meedogenloos gestraft. Dat is wat het meisje Arachne is overkomen.
Als kind al had Arachne een buitengewone aanleg voor kunst. Athena zelf bemoeide zich met haar opvoeding en leerde haar de fijnste knepen van de weefkunst. Maar het duurde niet lang of het meisje was in staat zelfs mooiere stukken te weven dan haar leermeesteres. Alom werd Arachne geprezen om haar kunst. Maar de roem steeg haar naar het hoofd en ze begon hoogmoedig te worden. Aan al wie het horen wilde vertelde ze dat ze Athena overtrof in de kunst van het weven. Ze beweerde ook dat ze niets van de godin geleerd had en dat ze alles uit zichzelf kon. Toen Athena dat vernam ging ze bij Arachne op bezoek, vermomd als een oud vrouwtje. Ze spoorde Arachne aan tot meer nederigheid en tot eerbied en dankbaarheid tegenover haar leermeesteres en tegenover de goden. Maar de hoogmoedige Arachne riep uit: - Laat ze zich dan met mij meten, als ze durft, uw godin. Laten we beiden een weefstuk maken, opdat iedereen kan oordelen hoezeer ik haar overtref.
Ten zeerste ontstemd legde Athena nu haar vermomming af en zij ging met Arachne de wedstrijd aan om het mooiste weefstuk. Arachne weefde een kunstwerk dat de goden voorstelde op de Olympos-berg. Het was zo perfect dat die prestatie onmogelijk kon verbeterd worden. Maar Athena, verre van toe te geven dat het meisje iets onovertrefbaars had gemaakt, beschimpte het werk van Arachne, zeggende dat ze de goden had afgebeeld in onzedige houdingen en dat het werk allerminst getuigde van eerbied voor de goden. Ze scheurde het werk aan flarden en ze veranderde Arachne in een spin. Nu kunt ge in eeuwigheid verder weven, voegde ze er aan toe
Het erechteion is de kleinere tempel die zich naast de kolossale parthenontempel bevindt op de Akropolis van Athene. Het erechteion dankt zijn naam aan Erichtonios, de koning-stichter van de stad. Erichtonios was in feite half slang half mens. Omdat hij geboren was uit de buik van moeder Gaia, van de Aarde dus, bezat hij het onderlichaam van een slang. Toen hij geboren werd legde de godin Athena hem in een gesloten mand. Ze vertrouwde de mand toe aan drie jonge vrouwen en ze verbood hen de mand te openen. Maar de nieuwsgierigheid van de jongedames was groter dan de schrik voor de godin en ze lichtten het deksel van de mand op. Bij het aanschouwen van het kind met het kronkelend slangenlijf, renden ze schreeuwend van angst naar de rand van de Akropolis en ze sprongen de afgrond in, hun dood tegemoet. Een kraai, toen nog Athenas lievelingsvogel, ging hun ongehoorzaamheid melden aan de godin. Deze was zó verontwaardigd dat ze in haar woede de kraai vervloekte. De vogel moest zijn witte veren inruilen voor zwarte en zijn zoetgevooisde stem voor een vervelend gekras.
Athena moeide zich nu verder met de opvoeding van Erichtonios. Ze bracht hem op met veel tederheid, alsof het haar bloedeigen kind was. En dat kind zou dus later koning worden van Athene en de stamvader van een hele rij koningen. De beroemdste onder die koningen is Theseus. Over hem zullen we later nog uitgebreid vertellen.
Op een dag voelde Zeus zich kotsmisselijk. Het leek of er iets opsteeg uit zijn maag, in de richting van zijn hoofd. Het liep uit op een razende hoofdpijn. Zijn hoofd zwol en stond op barsten. De enige die hem van die ondraaglijke pijn kon verlossen, was zijn zoon Hephaistos, die de god was van de smeden. Hij liet Hephaistos komen en smeekte hem zijn hoofd te klieven met een bijl. En Hephaistos, al was het tegen zijn zin, kweet zich van zijn taak. En ziet: uit het hoofd van Zeus steeg een volwassen jonge vrouw op, fier rechtop, gehelmd en geharnast, met lans en schild. Het was Athena. Ze zou voor altijd Zeus meest geliefde dochter zijn.
Met haar oom, de god Poseidon, hield Athena een wedstrijd, om wie de beschermgod van de stad Athene mocht worden. Er werd overeengekomen dat die eer zou te beurt vallen aan de god die de stad het nuttigste geschenk zou aanbieden. Poseidon schonk de stad een paard en hij liet ook nog een zoetwaterbron ontspringen. Athena schonk een olijfboom, die ze plantte op de Akropolis. De bevolking koos voor Athena. Poseidon voelde zich vernederd door die keuze en in zijn woede stootte hij vanuit de zee zijn machtige drietand doorheen het aardoppervlak. Iedere toerist die een bezoek brengt aan Athene wordt verondersteld de Akropolis te bestijgen. Daar staat een grote tempel die aan Athena gewijd is, het Parthenon. Er staat ook nog een kleinere tempel, het Erechteion. In de buurt van die tempel staat nog steeds die olijfboom van Athena en daar is ook de scheur in de aardbodem te zien, die Poseidon met zijn drietand heeft gemaakt.
Athena was de godin van de wijsheid, de wetenschappen en de schone kunsten. Ze werd ook godin van de krijgskunst genoemd. Toch was ze bijlange niet zo oorlogszuchtig als haar broer, de oorlogsgod Ares. Wee echter degene die het met haar aan de stok kreeg. Daarover vertellen we meer in de volgende verhalen.
Komende week is er krokusvakantie en geen nieuw verhaaltje uit de Griekse mythologie. Tijd dus om de eerste drie verhalen nog eens door te nemen en er een mooie tekening bij te maken. Wie mij in de loop van die week de mooiste aangepaste tekening stuurt krijgt gratis het boek "Grijslokes Olympiade" thuis gezonden. Het boek is door mij geschreven en het handelt over de mythologische oorsprong van de Spelen (o.a. de Olympische) in het oude Griekenland. Tevens zijn de meeste mythologische verhalen erin verwerkt. De anderen krijgen een eervolle vermelding op mijn blog. Vergeet niet te vermelden: naam, adres, leeftijd, school en klas. Een foto van jezelf of zelfs van je hele klas mag ook...
De oppergod Zeus nam zijn jongste zuster Hera tot echtgenote. Zeus was echter verliefd op menig andere vrouw en dat vond Hera allerminst leuk en er kwamen talrijke echtelijke ruzies uit voort. Samen hadden ze vier kinderen, waarvan de bekendste zijn: Hephaistos, de god van de smeedkunst, en Ares, de god van de oorlog. Hephaistos was aartslelijk en onmiddellijk na de geboorte wierp Hera haar pasgeboren zoon in de zee. Maar de kleine Hephaistos werd opgevangen door twee zeenimfen. Deze voedden het kind op en deden het in de leer bij de dwerg Kedalion. Hier leerde Hephaistos de kunst van het smeden en hij bereikte daarin een ongelooflijke bekwaamheid. Om zich te wreken op zijn moeder smeedde hij een gouden zetel. Hij liet haar de zetel brengen naar de Olympos. Maar toen Hera in de zetel ging zitten, sloten onzichtbare klemmen zich om haar lichaam zodat ze gevangen zat. Dionysos, de god van de wijn, slaagde erin Hephaistos te overreden om zijn moeder te bevrijden, nadat hij hem eerst dronken had gemaakt. Maar Hephaistos eiste dat hij in ruil daarvoor Aphrodite, de godin van de liefde, als bruid zou krijgen. Dat werd hem toegestaan. Maar dat huwelijk was een grote vergissing, want nooit heeft Aphrodite gevoelens van liefde gehad voor de lelijke Hephaistos.
De wrok tegenover zijn moeder was nu over: voortaan zou hij zelfs haar verdediger worden. Op een dag had Zeus zijn vrouw aan een ketting opgehangen tussen hemel en aarde met aan elke voet een zwaar metalen aambeeld, omdat hij haar gezeur over zijn echtelijke ontrouw beu was. Hephaistos bevrijdde haar. Maar nu was Zeus vertoornd op zijn zoon en hij stampte hem uit de hemel. Hephaistos plofte neer op het eiland Lemnos. Hij hield er kreupele ledematen aan over. Aan handigheid had hij nochtans niets ingeboet en op Lemnos richtte hij een smidse in waar hij de mooiste juwelen, wapenrustingen, meubelen, instrumenten en dergelijke vervaardigde.
Nadat hij zijn vader had onttroond, als heerser van het heelal, bevrijdde Kronos zijn broeders en zusters. Hij trouwde met één van zijn zusters, Rhea. Kronos en Rhea hadden zes kinderen. Kronos was bang dat hij op zijn beurt van de troon zou gestoten worden door één van zijn kinderen. Daarom verslond hij ze allen, direct na hun geboorte. Maar toen de jongste, Zeus, geboren werd, schonk moeder Rhea een in luiers gewikkelde steen aan haar echtgenoot. Kronos verslond de steen en Rhea bracht haar jongste zoon in veiligheid op het eiland Kreta. Daar stond zijn wiegje, in een grot, op de berg Ida. Het kind werd verzorgd door de nimfen en gevoed met de melk van een geit, Amalthea. Op een dag brak één van de hoornen van de geit af. De kleine Zeus vulde die hoorn met korenaren en vruchten en allerlei kostbare dingen. Die hoorn werd de hoorn des overvloeds genoemd: ieder die hem in zijn bezit heeft krijgt alles wat zijn hartje lust.
Toen Zeus groot en krachtig geworden was, ging hij naar zijn vader toe en gaf hem een braakverwekkende drank. Kronos braakte meteen de twee broeders en de drie zusters van Zeus uit: Poseidon, Hades, Demeter, Hestia en Hera. Met zijn broers bond Zeus nu de strijd aan tegen Kronos en de Titanen, die ondertussen door Kronos bevrijd waren. De drie broers wonnen het pleit en ze verdeelden het heelal onder elkaar: Zeus werd de god van hemel en aarde, Poseidon werd de god van de zeeën en Hades de god van de onderwereld, het rijk der doden.Zeus en Poseidon, alsook hun zusters, namen als vaste verblijfplaats de Olympos, een hoge berg in het Noordoosten van Griekenland.
Vele duizenden jaren geleden was de hemelgod Ouranos de heerser van het heelal. Hij was getrouwd met Gaia, de godin van de Aarde. Samen hadden ze twaalf kinderen: de Titanen. Maar Ouranos hield niet van zijn kinderen. Hij was bang dat een van hen hem van zijn troon zou stoten. Daarom stopte hij hen allen in een kuil, diep in de aarde. Maar de jongste, Kronos, werd door zijn moeder Gaia bevrijd. En, jawel, hij kwam in opstand tegen zijn vader en stootte hem van de troon. Ouranos was door zijn zoon zwaar gewond en vanuit de hemel druppelde zijn bloed op de aarde en overal waar een druppel bloed gevallen was ontstonden levende wezens: lieflijke nimfen, maar ook gedrochtelijke reuzen. En er druppelde ook een levengevend zaad uit de hemel en dat zaad kwam in de zee terecht, niet ver van het eiland Cyprus. Op die plaats begon de zee te schuimen en uit dat schuim kwam een onvoorstelbaar mooie jonge vrouw te voorschijn: het was Aphrodite. De golven van de zee namen haar op en legden haar in een reusachtige schelp. En een zacht windje bracht haar naar het eiland. Toen ze aan land ging begonnen overal bloempjes te bloeien en vogeltjes te zingen om haar te verwelkomen als de godin van de liefde.
De bijbel vertelt dat God een figuur maakte uit klei en er leven in blies. Zo ontstond de eerste mens, Adam. Toen nam God een rib uit Adams lichaam en maakte daarvan de eerste vrouw, Eva.
Jullie denken waarschijnlijk dat dit niet écht gebeurd is. Het ís ook niet echt gebeurd. Dit is slechts één van de vele verhalen die de mensen hebben uitgevonden om te tonen dat ze geloven in een god, die alles geschapen heeft en over alles regeert: de zon en de aarde en alle sterren en planeten en de levende wezens
Meer dan 3000 jaar geleden, lang voor het ontstaan van het christendom, geloofden de Grieken in een heleboel goden. Er ontstonden in Griekenland ontelbare verhalen over die goden. De Romeinen die zon 2000 jaar geleden regeerden over een groot deel van Europa (ook over óns land) vereerden dezelfde goden. Toen is het christendom ontstaan - en later nog de islam - en het geloof in de Griekse en Romeinse goden werd vervangen door het geloof in één enkele god. Maar de verhalen zijn bewaard gebleven. Wij noemen ze mythen en het geheel van die mythen noemen wij de Griekse mythologie.
De verhalen uit de Griekse mythologie zijn zeer belangrijk omdat zij een grote rol hebben gespeeld in het leven van de oude Grieken en Romeinen en omdat zij tot op de dag van heden het onderwerp geweest zijn van een ontzaglijk groot aantal kunstwerken in de literatuur, het theater, de film, de muziek, de schilderkunst, de beeldhouwkunst, de bouwkunst
Op mijn weblog www.bloggen.be/dzeusverschijnen er sedert eind vorig schooljaar verhalen uit de Griekse mythologie, iedere maandag en iedere vrijdag. Ze zijn bedoeld voor het middelbaar onderwijs. Vanaf 25 januari begint een reeks verhalen op een nieuwe weblogwww.bloggen.be/mythos . Het zullen in feite dezelfde verhalen zijn, doch meer geschikt voor leerlingen van het vijfde en het zesde leerjaar van het lager onderwijs. De verhaaltjes zullen een beetje korter zijn en wat minder moeilijke woorden bevatten (de meester of de juf zullen gaarne de moeilijke woorden uitleggen, die er toch nog zouden inzitten). Ze zullen ook maar éénmaal in de week verschijnen, nl. op vrijdag. Er zal telkens een illustratie bij zijn.
Zouden jullie het geen leuk idee vinden om zelf ook nog voor een passende illustratie bij die verhalen te zorgen? Er zijn ongetwijfeld goede tekenaars onder onze leerlingen. De meest geslaagde tekening plaats ik dan op mijn weblog met vermelding van de naam van de leerling, van de school en de klas. De tekeningen kunnen via e-mail (kris.vansteenbrugge@skynet.be) of via de gewone post opgestuurd worden (Kris Vansteenbrugge, Sint-Denijsestraat 191 B, 8500 Kortrijk). Aanmerkingen, opmerkingen en vragen zijn eveneens welkom. Mijn dank bij voorbaat en nog veel leesplezier.
Het boek "Uit het schuim van de zee" (400 pag.) is te bestellen via mail (kvansteenbrugge@gmail.com). Prijs: 18,95 euro (te betalen na ontvangst van het boek).Tot eind mei 2013 zijn de verzendkosten ten laste van de afzender.
E-mail mij
Druk op onderstaande knop om mij te e-mailen.
Gastenboek
Druk op onderstaande knop om een berichtje achter te laten in mijn gastenboek
MYTHOS
