OVER ...deoude cinema van Hasselt...over ST.MARTINUS....
ST.Martinus nam dienst in 't leger(Galie+-330) en werd bisschop van TOURS in 370!!!Hij overleed in Frankrijk in 397 te CANDES....Het is ANTOON van DIJCK die ...hij verdeelt zijn mantel ...schilderde...De MAARTENSVERERING is dus zeer oud!!!(117 KERKEN in vlaanderen Vroeger in onze jeugdjaren...DE GOLDEN FIFTY'S...waren er aan al de St. MAARTENKERKEN ...PUTJES...de heilige had zijn paard overal aan die putjes laten drinken...de maartenputjes hadden dan ook geneeskundige krachten...er waren ook Sint-Maartensbomen en Stenen.... natuurlijk het Sint-Maartensvuur met alles wat daar rond gebeurde(meisjes die hun verloofde op die dag voorstelden???) was GROOT FEEST!!! In HASSELT was het VALENTINUS die de jonge koppels moest zegenen(Valentijn de patroon van de verloofden)'t heilig PATERKE............... WEET JE NOG OUDJE...alles met de fiets....De jaren vijftig...we gingen gratis werken op 't domein BOKRIJK (in opbouw)...en als enige vergoeding kregen we 'n paar cinema tiketten of 'n consumtiebonneke voor te gebruiken in HET SPEELHOF aan de kanaalbrug!!! We hadden en we kregen ook geen geld mee...soms gingen we gewoon in de cinemazaal zitten om naar de radio te luisteren...en dat mocht toen. In Hasselt waren wel IO cinemazalen...op dinsdag-woensdag en donderdag was 't altijd KINDEREN TOEGELATEN...de andere dagen niet!!! Vooral de plaza en de palace werd druk bezocht...cinema palace die heette zelfs RADIO CINEMA...men kwam er voor de speciale radiomuziek Samen (meestal)met vader en moeder fietsten we naar 't speelhof ....Bokrijk moest nog uitgroeien...dus families met kinderen kwamen naar hier... Langs de GENKERSTEENWEG stond toen geen enkel verkeerslicht....De tram HASSELT-Genk stopte aan het speelhof vlakbij de brug over 't ALBERTKANAAL...Het speelhof was zo 'n typisch café met een grote speeltuin voor vele kinderen in de fifty's de ideale zondag uitstap,,, Met de jaren ZESTIG kwam 't verval en sindsdien is het Speelhof de speelbal geworden van vandalen...jaren van speculatie en 'n grote brand hebben nadien 't leegstaand pand geteisterd...het werd 'n gevaarlijke ruwbouw...'t moest gesloopt worden... In de jaren 60 gingen we ook naar PROVINCIALE SCHUTTERSFEESTEN...vooral het schuttersverbond ZONHOVEN was altijd groots!!! Het wereldrekord HANDBOOG OP DOEL stond sinds APRIL 1959....op naam van JEAN VAES uit HOUTHALEN !!! 49 uur en 15 minuten had onze dorpsgenoot pijlen geschoten op doel....gemiddeld 6,6 op 10 punten!!! Pas in SEPTEMBER 1969 is zijn rekord gebroken door Jozef DIlien uit Heusden van de St.Annagilde...Hij presteerde 58 uren....
In de valies van TENHOUT vonden we oude intervieuws............
Rond wapenstilstand(zie onze bijdrage van 11NOV 1968)maakten we voor 't volk...de wegwijzer(Peer)...en koerier(genk)....INTERVIEUWS!!! De oudste bewoners van TENHOUT vertelden...OUDE VERHALEN...over de kleine langeigendommen te Houthalen....vroeger in 't begin??? Rond 1920 stonden er in gans 't OOSTEN...4 STENEN HUIZEN...Op de hutten...schaaphutten tegen 't domein MASSY!!! De wegen naar de put van zwartberg en de velodroom(nieuwe kempen)waren ASSEWEGEN en enkel de barones had 'n paar stenen huizen aldaar op de plaats die wij toen "KALBIOENBOS" noemden...Hengelhoef grensde aan zwartberg en genk...'t water was van HENGELHOEF.. Overal liet de barones grote grensheuvels maken(WIJ noemden dat MOPPENbergskes zodat de hutten de naam kreeg van MOPPENVENNEN Het water in de uitgegraven VENNEN met schone witte heidezand was zeer zuiver en drinkbaar....in de beken en visvijvers was 't bruin-ijzerwa-ter door de ijzerzandstenen die de boorden vormden van vijver of beek!!! IN 1920 hadden ze met steun van de barones van HENGELHOEF...16 HUIZEN GEBOUWD.... Maar de ruzie met "LA BELGIQUE FONCIERE"....legde alles stil...er zijn zelfs aldaar (zwartberg)huizen terug afgedroken enz.enz. In feite moeten we zeggen dat "'t park van GENCK" pas in maart 1943 begon!!!Toen nam als 't ware de nationalelandeigendom alles over!!! Het duurde toch tot 1959 eer 't echt vlotte met de huizen...eerst 10...dan weer 20...en meer dan 7 KM binnenwegennet in ASSEWEGEN ..... In 1946 hadden de eerste pionniers van 't PARK al 'n smeekbrief geschreven voor hun 6O schoolplichtige kinderen....GEEN LICHT Geen weg MINISTER VAN ACKER kwam kijken???Het schooljaar 1949....weer 11kleuters erbij...??? Pas in 1953(en wij waren erbij met 't kinderzangkoor)....FEEST....en straatverlichting...en de laatste reeks 50 WONINGEN....'t PARK!!! Ongelooflijk hoe 't groeide.....Toen we bij de chiro vrijwilligers werkten ....HET PARK IN HET DOMEIN HENGELHOEF 24JULI 1964... MEER dan 1.000 maaltijden per beurt...we hebben ze zelf geteld....de toeloop was soms niet meer te slikken aan de vijvers van HENGELHOEF Meer dan 120 campings en ontelbare dagbezoekers in de sixties!!!En...ik was DE ENIGSTE GIDS,,, Toen bij de grenswijziging van 1JAN1977 klein hengel...we bedoelen het domein van KLEIN HENGELHOEF(104 ha) met huizen,boswachter JEF va MING ,vrouw Liza en kinderen (2,3 miljoen) naar ZONHOVEN ging...toen ja...toen ging 't ...en bleef 't ???BERGAF...zwartebergaf???
m'n eerste lief dat was "n "zwette"...over MATONGO &KETTEN !
Na de oorlog was 't SCHOOLOORLOG in HOUTHALEN...In ons "SCHUURKE"(klaslokaal)mocht vanaf 1946 geen lessen meer gegeven worden...de grote school aan 't kruispunt was 'n puinhoop en aan 't gemeentehuis en kapelanij (nu de hekkelaar)was WEEREENS BRAND??? Na de oorlog werden de jongens van amper 15-16 rechtstreeks in 't nieuwe LEVEN gegooid!!!DIE 't konden betalen...die gingen op pensionaat! IK vloog (tegen mijn goesting)op internaat...MONTABOR-HEVERLEE-LEUVEN...bij de nonnen...alle dagen bruine bonen en de rest weetge? Pas in I947 was alles weer terug op zijn poten in 't onderwijs te Houthalen!!!En toch gingen we de tram naar de FRATERSSCHOOL(zonhoven) tot de oudste van de familie GODDERIE(CYRIEL)hoofdopzichter van de mijn en pendelaar met vader naar de walen trok...en ik moest mee??? De familie GODDERIE had 5 gebroeders mijnwerkers...ze hebben in 1912 WATERSCHEI helpen uitdiepen tot 840 meter...Vanaf 1926 was 't CYRIEL die na zijn solo in de walen en ook in HOLLANDSE MIJNEN al op 24 JARIGE leeftijd CHEF_PRION werd en hoofdopzichter!!! Hij was zeker en vast de man die Houthalen met jaren pionnierswerk en steun aan de opkomenden nijverheden er terug bovenop bracht in 1947 Door deze BURGEMEESTER werd ik aanvaard en ingeschreven op 't internaat "ST.LUC"..-ST. JEANBATIST de la salle" in SINT-GILLIS..... Amper 15 jaar en al op kot in UKKEL...bij de harmonie en voetbal van "den UNION en RACING" van VANDENBOEYNANS...den Baas!!! Brussel was in 1950...EEN BOUWWERF...alles met 't oog op en ter voorbereiding van DE WERELDTENTOONSTELLING en op de komst van DE NATO in EVERE!!....'t is zo dat ...VANDENBOEYNANTS...alle goei leerlingen vanaf 16 Jaar naar de militaire kadettenschool trok?? Ook wij we waren meer bij VANDENBOEYNANTS dan op 't college...UTELE...Lijntransmissie..vliegtoren MELSBROEK-EVERE...een puin Zelfs bij de aanleg van de telefoon en radioverbindingen....BURGER EN MILITAIRE ...werden jonge (16-17 jarigen )betrokken in 't leger!!! In onze vrije dagen bleven we zelfs in Brussel...want hier was 't te doen ..."De OELEPUTTEN van OETHALE" dat was PASSEE....................... Toneel (THALIA)-zang(SOLDATENZANGKOOR) en zeer zeker "De vlomse rossen toone" hadden sukses in de "FOLIES BERGIERE".....;.. Met de gebroeders PEUSTJES met Kees BRUG ,nand Buyl,en nog andere LIMBURGERS speelden we overal in de VOORPROGRAMMA'S We ontdekten dat aan 't standbeeld van LEOPOLD II(de congolese wijk in wording kwam....MOTONGO...)Rijke mannen (zwarte)en arme vrouwen(ook zwette)....de jonge rijke congolezen hadden rijke BLANKE VROUWEN...en wij,wij hadden de jonge zwetten en de marollenkette
Over 't CASINO dat ze voor ons bouwden in 1955(piet vandevoort)
We weten 't nog toen piet op meulenberg kwam wonen...1946-1947..waren bijzondere jaren voor Meulenberg!!!Piet had zeven seizoenen bij pol STAS in ST.Truiden toneel gespeeld...Piet was bestuurslid bij 't LimburgsTONEEL,hij was ook reis-bus-begeleider...en voor ons GIDS!!! In 't boerderijke was piet voorzitter van "RECEPTIEF TOERISME" 'n vereniging van reisleiders en toeristische gidsen in Limburg.............. ER WAREN MEERDERE toneelgroepen toen in Houthalen...door de klas van frater Eugène(wij zaten er naast PEUSTJES en bernard LAVALLE de mijningenieur-directeurszoon!!!)en we speelden toneel...met de groep "vermaak na arbeid" tot piet de leiding kreeg over ons.... Van in 't begin al wilde piet gemengd(jongens en meisjes,mannen en vrouwen)toneelspelen....Het duurde 'n tijdje,maar piet kreeg van 't bisdom de toestemming en de mijn die toen overal barakken bouwden,bouwden deze keer een grote barak als feestzaal-toneelzaal in de varenstraat!!! Door Lavallé(in feite meer moeder lavallé) kregen we van de mijn kostuums,vervoer en mochten we de rekeningen afgeven bij madamme!!! TOT ZOWAT 1951...trokken we met piet,per bus ,overal rond...We speelden als amateurtoneelders...in antwerpen en zelfs in 't folies bergère te Brussel met KEES BRUG-Bob SCHOEPEN,nand BUYL enz...enz...Met "de vier jaargetijden"haalden we 89% en als ze niet "gefoefeld hadden" dan waren we gewonnen met 't koniklijk landjuweel...want beroepsacteurs en beroepsregisseurs mochten in feite niet meedoen voor 1950??? "De" limburgers werden overal gevraagd...radio-bewerkte spelen...Mariaspelen in open luchttoneel...Zutendaal...Genk...'t was GROOTS met piet Maar in 1951 brande ons barak af???Vijf jaar lang hebben we toen noodgedwongen ...in gans Limburg ...gespeeld ...tot de mijn voor ons terug 'n TONEELZAAL bouwde...met casino en balzaal die voor en door de mijn gebruikt werd als cultureel uithangbord.... Dikwijls hebben we piet geholpen met correspondentie en met zaken die meestal niet tot de buitenxereld doordrong...we denken dat we de enigste foto van piet met koning Boudewijn hebben ...of de dankbrieven van gouverneur ROPPE aan toneelgroep Thalia en dan spreken we nog niet van FRANS KEYERS ENZ;ENZ;.....tot 1964 heeft het geduurd.... Vanwege 't ministerie van KULTUUR kregen we 60 th. en van de provincie 20 th.....dus HOUTHALEN kocht in 1968 zelf 't CASINOGE-BOUW al was er toen nog geen kultuurraad gesticht!!!Piet werkte al die jaren bij ons als lesgever voor reisleiders en gidsen(frans vangronsveld)en wij,wij maakten de EERSTE EN ENIGSTE fotos van de eerste kulturele aktiviteit in 't kultureel centrum NOVEMBER 1973 !!!
De mijn van HOUTHALEN starte in 1938...tot 1964...mijn ZOLDER
De mijn van WINTERSLAG was de eerste zetel met steenkool in 1917....vijf jaar later begon als tweede BERINGEN...Wij in HOUTHALEN waren de zevende en laatste in de rij in 1938!!!We waren de mijn met 't minst aantal produktiejaren!!!De langste levensduur was ook WINTER-SLAG....De verliezen van alle mijnen begon in 1958 ondanks de ondergrondse verbondenheid en fusu-ioneringen sloot men zwartberg in 1966!! Houthalen -zolder sloot als laatste mijn op 30 September 1992... Wegens 't vele water...TENRIJT-BRUGSTRAAT-HOEVEREINDE...duurde 't onder den oorlog...te houthalen lang...te lang mischien?? Om niet naar 't leger te moeten ...kozen PAA 'n 't SCHUURKE...de gebroeders GODDERIE...STEVENS en de BURGERLIJK INGENIEUR jonkman ALBERT COULIE voor 'n opleiding in de LUIKSE MIJNEN....en daarna als EERSTEN ...hier in HOUTHALEN zelf te werken........ Burgerlijk werktuigkundigeingenieur en niet mijningenieur,want zijn vader was 'n west-vlaamse textielhandelaar...en jonkman te Houthalen rond 46 Wij hadden onder de oorlog(soms verplichte)LOGEURS...we waren 'n logementscafé...en nabij de draai aan 't dorpsplein(NU GRALLER!!!)daar kwam 'n Hotel pal naast 't oude huis van JUWELIER MERCKEN....Het nieuwe hotel heette"DUPRIEZ" en ALBERT COULIE was er .... Dupriez kwam van Congo en had heel wat aanzien in 't dorp onder de oorlog,vooral ook omdat de ingenieur met de dochter des huizes trouwde!! Godderie,COULIE,"chef prion en hoofd ingenieur"Spraken VLAAMS!! ze werkten zoals alle arbeiders mee in posten...'smiddags naar onder en onder den oorlog pas om 13 UUR terug boven...er werd soms verplicht de klok rond te werken(den duits was de baas en had 't voor 't zeggen!) Vijfdagenweek-achturendag...dat bestond niet...Diegenen die niet geschoold waren moesten luisteren...diegenen die mochten spreken hadden 'n enorm verschil in kennis en ik geloof niet dat iemand van de bazen "MOCHT LACHEN IN DE PUT ONDER???" In 1938 viel JULES VINCQ "accidentellement " van de in opbouw zijnde BELLEFLEUR....(ik geloof dat dokter HILLEN,de voorzitter van kerkfabriek er toen bijgehaald was???)Zijn ouders zijn toen thuis in 't schuurke geweest bij vader die frans sprak...Burgerlijk ingenieur LAVAL-LEE die pas later in 1939 zich hier vestigde maakte zich toenal verdienstelijk.ZOON BERNARD LAVALLEE die later priester werd bij de AGUSTIJNEN zat naast mij in de "OORLOGSNOODKLAS"...Speciaal van LILO kwam meester PHILIPSEN met fotos van de mijn van winterslag(1947)...hij was ook kunstschilder...we hebben in ons archief nog schrijfboeken en fotos van toen...OMDAT men 't ons vroeg vermelden we nog dat inderdaad TUUR trouwde met MIA AMPE,dochter(de schoonste)van de eerste DIREKTEUR GENERAAL!!!
Over de schutters van Ten Hout en onder den oorlog 't schuurke
Onder den oorlog woonden wij in 't dorpscafé-logement...bij VELOEK OP DE HOEK...In ons schuurke was alle zondagen uitleenboekerij !!! De scholen waren toe en enkel bij ons in "'t SCHUURKE" werd zowat schoolles gegeven ...aan JONGENS door hogeschool studenten enzo??? Tegenover ons huis stond de statige patriciêrswoning van de familie WOUTERS!!!Nu is dat pand van de familie RUTTEN... Rond de kerk(de nieuw kerk)stond nog de oude muur met de ijzeren tralies beschermend opgesteld : ertussen de vele kruisen van de graven der gestorvenen...OP 't kerkplein stond nog de oude lindeboom en 't huis (welvaartwinkel)van TRIENE...'t langevelcafé van de orgalist MOORS... Thuis zowel in de grote als in de kleine schuur was altijd iets te doen....repetiesies...rijdansen...zangkoor...mue-ziek of ander lessen...boeken enz... Achter het huis op de koer(aan de kegelsbaan)zaten elke zondag boeren jongens die zelfs met 't paard kwamen kegelen of boogschieten??? Er werden dan verhalen verteld met donkere stem,met trage zinnen als 't over "den duits" ging...als 't binnen was aan de open haard dan mocht ie-dereen 't horen(liefst)!!!Vooral de smeed met zijn grote gebaren en zijn oude gedichten speciaal voor gedragen kregen applaus en veel lof.... Wij(de jongens van onder den oorlog in de zavel en omstreken ).....wij keken en volgden lessen bij....THUUR WOUTERS!!! Jean,de vader van tuur had ne grote radio...die kon ENGELAND horen want "den ouwen wouters sprak engels"...ook onze PAA had ne radio!! En tuur die was een van de enkelingen(hoge school student)...diktie-letteren-voordracht &toneelkunst...Bij alle begrafenisplechtigheden was hij de STEM in de kerk...Tuur is nadien de stem van HEEL Limburg geworden op de RADIO!!!Voor ons eenvoudige mensen werd tuur 'n begrip??? Radio daar keek men naar op in 't Limburg onder de oorlog...'t was dan ook normaal dat tuur na zijn licentiejaren RADIOMAKER werd!!! Hij kwam bij de militaire diensten-welfare-soldatenzangkoor en DE WELFARE van SOOI WILLEMS en CARDIJN in ons HÖTELE zelf....... TUUR ZIJN STEM werd overal 'n begrip...jong en oud ,arm en rijk,geleerden en eenvoudige mensen kwamen bij hem op intervieuws enz.enz. Tuur was voor vele mensen 'n stem zonder gezicht en bijgevolg had hij vele gezichten???Hij had 'n speciale graag gehoorde stem...voor ons had hij 'n stem die veel heeft bijgedragen tot verrijking van "DE KULTUUR" in al zijn vormen!!!Een veelzijdig talent die mij altijd bijschool gaf........ Toen ik met hem werkte...RADIO HASSELT...hebben we GANS LIMBURG in al zijn aspekten gevolgd...van dorp tot dorp...'t was ltijd voor ons(medewerkers)interessant,prettig en boeiend omdat elke rubriek elk programma 'n stukske van ons dorp van vroeger werd ...'n stukske van de tijd onder den oorlog toen DE RADIO...alles was ...alles wat we hadden onder de oorlog....wachten,wachten...tot hem ENGELSSPRAK.
De zavel en Tenhout onder en juist na de oorlog.....1943-45
In heel de provincie was onder den oorlog...RADIO en RADIOMAKEN...geheime radio's!!! HEEL bijzonder en heel gevaarlijk....!!! Thuis aan de kerk waren ..."den ouwen wouters en onzen PAA"...de enigsten die iets van radio en iets van ENGELSE RADIOBERICHTEN....... In ons café('t schuurke)aan de kerk waren de woutersen en vooral TUUR innemende persoonlijkheden....elke zondag in 't schuurke(leslokaal!)!!!In pa zijn boekenkas werden piêteitsvol teksten gebundeld voor de studies over land en volk...Tuur was toenal...pionier van georganiseerde heem-werkingen zoals zang-diktie en toneel....Toen hij in leuven licentie wijsbegeerte en letteren volgde was 't alle zondagen les....1943-1945..... Als actief lid van de zangkoren in de kerk heeft hij vele jonge oorlogskinderen (jongens -misdienaars-knapen)in hun groei naar volwassenheid ge-holpen en begeleid...UItvaartdiensten en ongelukken op en in de put....er moest in en om de kerk altijd meegedeeld worden(toespraken).... Tuur had 'n bijzondere stem...ook op de radio later ...was zijn stem iets zonder gezicht en bijgevolg 'n RADIOSTEM met vele gezichten(GOEDE) In de zavel waren maar 'n paar hogeschoolstudenten...rond de kerk stond nog de oude muur met ijzeren tralies beschermend opgesteld:ertussen de vele kruisen van de graven der gestorvenen...op 't plein juist voor de ingang stond de dorpslindeboom nog....met 't huis(welvaartwinkel van de koster...en aan de andere zijde 't langgevel café van de orgelist MOORS !!! Wouters woonde in een statig patrriciêrswoning recht tegenover ons café...nu is dat 't huis RUTTEN !!! Op de zondagen (zelfs tijdens de oorlog) waren er paarden achter ons café aan de kegelsbaan...en op de banken buiten(onder de grote bomen)zaten de boeren :mannen met klak en pijp,met donkere stemmen verhalen te vertellen...als 't over "DEN DUITS" ging dan waren 't trage zinnen , trage verhalen....ALS 't binnen was aan de open haard...dan was 't rijmend met grote gebaren....was 't de smeed die oude gedichten voordroeg!!! De grote kersenbomen ,de fruitweide met groot bakhuis(dat is nu allemaal VOLKSMACHT)...daar stonden de voetwegels en de bescherm-plinten van de doelboogschutters....'t doel was een stooien ronde target....en de bogen waren van gewoon hout of toch zoiets??? En volk dat er elke zondag in de achtertuin aan de varkenshokken stond te "kletsen"...Na de hoogmis...was thuis soms meer volk dan in gans de kerk en als er begrafeninis was,dan bleven de meesten thuis ook nog eens eten en drinken tot het donker was...in de zavel waren er die "s middag uit de hoogmis kwamen en bij trouwfeesten of begrafenissen bleven ze na vertellen op de bandopnemers(grote machienen)van de RADIO!!! Op de radio bezat tuur nog kranten uit de tijd van 46...hij bewaarde altijd alle kranten alsof 't fortuinen waren...geel en hard geworden...zijn boek ken uit de tijd van 't schuurke had hij nog altijd in Hasselt...Hij lachte altijd over archief limburg(zijn archief)...Geleide bezoeken aan "ZIJN RADIO"hebben wijzelf ingelegd...tegen betaling is er nooit iets gebeurd...Wij en tuur ook we deden alles GRATIS...NU ...NOG...GRATIS!!!
Tuur leerde LIMBURG naar de radio luisteren...ook de vrije radio
Onder de oorlog woonden wij in de café met 't schuurke aan de kerk van HOUTHALEN...tegenover ons woonde WOUTERS in 'n statige patriciêrswoning(nu huis RUTTEN)...Jean de vader van tuur en onze paa waren afkomstig van Beringen...wij niet ...wij waren hôteleers!!! Als Pa wouters vertelde over Londen(waar hij gewoond had)of over de ouw"transvaal"met Afrikaanse woorden dat was 't muisstil in de café.... Tuur ging met de trein naar Leuven naar school...Konservatorium diktie-voordracht-toneelkunst!!ik met de tram naar Zonhoven(fraters)...opstel!!! Vader wouters was ooit bij 'n unitair belgisch-zuidafrikaans kultureel akkoord en tuur had toenal(onder den oorlog)'n archiefbewaarplaats over de boeren van transvaal('t boerenrepubliek!) in 't schuurke,waar op zondag uitleenboekendienst was en waar repetities waren voor toneel en voor-drachten met zang...en die zang dat waren (toenal)...ZUIDAFRIKAANSE LIEDJES!!! "myn sarie mareis"ry mer an ossewan"die kat komme weer"ek sal jouw kryg"................tuur leerde ons toenal van die liedjes(leuvense studenten) Tuur volgde Germaanse filologie en de studenten hielden zich bezig met Afrikaanse letterkunde....hij vertelde ook (hij is trouwens altijd de man geweest van 't gesproken woord)met zijn speciale stem en zijn gekende taalvaardigheid in verzorgd Hôtels(enfin zo noemde hij toen zijn uitspraak) De grote boerensympathie zal van vader versterkt overgegaan zijn naar tuur???we weten 't niet maar als hij vertelde of bijles gaf in de schoolklas thuis in 't schuurke op zondag(onder de oorlog)dan was iedereen met veel drummen binnen...De grahamstad en de martelaren van de rebellie..... we weten 't niet maar ...zuidaffrikaners ...die zegden..."SKIET NIE INMY GESICHT NIE;EK HET 'N GROOT AFRIKAANDER HART"..... Ons jeugdig enthousiasme was "Ek zeg niks nie".........Toen later Tuur na militairedienst bij 't tolkenkorps slaagde in 't examen N.I.R.(program- matorgesproken woord)ZAGEN WE HEM TERUG ALS LESGEVER OP DE RADIO BRUSSEL(soldaten zangkoor milac van sooi willems) Ontelbare radiorubrieken,intervieuws en reportages hebben we in limburg met hem verzorgd....Zijn leergierige geest en zijn zeer brede belangstel- ling voor alle dorpjes in LIMBURG brachten hem terug voor radioveldwerk...B.R.T.2 omroep Limburg...eerst gewestelijke omroep in brussel!!! Het eerste wat hij zei in zijn nieuwe radio(dokter willemsstraat 1947)..."Het limburgse leven zal nu in al zijn aspekten voor de mikro komen......... Maar de helft van de Limburgse programma's werden altijd opgeschort...wegens vakantie...zo ontstond studio L...de L van LAMBDA(fm 100.5) Tuur stopte om 24 uur op fm IOO en wij(met losse medewerkers)begonnen met de nachtstudio VRIJE RADIO voor VAKANTIEGANGERS!! Zo plaatselijk als uwe vrije radio is...zo kunnen en mogen wij nooit werken,zei Tuur...jammer,we hadden gene kul,maar toch VEEL TUUR!!!
Mijne verjaardag in the fifty's...02 AUGUSTUS ...MUZIEK...
Voor de oorlog betaalden PIETER REKKERS en VIC BARTHOLOMEUS "HET MUZIEK"....Na de oorlog...in de fifty's...toen betaalden ze uit de gemeentekas en steunden de aannemers houben en vandijck ...en nu deden wij (de luchtmachters van pamparange)...OOK MEE!!! Op mijn verjaardag 02 AUGUSTUS 1953 mochten we 't concert onderbreken voor 'n schietwedstrijd op vliegende schotels te LILLO....voor- dien hadden we al mee gewerkt (we bedoelen de luchtmachters van 't schietveld)...GRATIS GRIND-STENEN-ZAND op 't schietveld............... De nieuwe fanfare zaal werd 25 op 10 meter pal in 't centrum gebouwd met de hulp van "JAN EN ALLEMAN" in de golden fifty's!!! Alle zondagen waren er festiviteiten,historische stoeten,muziekfestivals.....en op de radio HASSELT van THUUR...altijd MUZIEK,altijd LOL!!! we woonden nog in 't schuurke en 't was de tijd nog van de knepkes of draaiorgels...verkeerslichten bestonden niet eens...we waren bij de lucht-macht op de toren op 't schietveld met de radio's-de muziek van toen...de natuur...ALLES VOOR ONS ALLEEN!!! Moller Vandebeeck was in zijn molen de "aktie"...hij kefte op zo'n venijnige toon dat ge 't in gans 't dorp 't hoorde als hij koren tot meel maalde Wij volgden alleen de zoon die (ik denk wel de eerste)MOTOCYCLETTE had??? Met 'n topsnelheid van 40 Km. per uur (verkeerslichten bestonden nog niet)raasde hij door de draai aan de "smeed"(dorpsstraat toen ook al)... Vol bewondering keek toen iedereen in 't toenmalige dorp....naar de overdreven snelheid van de motocyclette door de dorpsstraat...hahaha!!! "Wat leefden ze eenvoudig toen..."in onze antikwiteiten ,onze rommellades met ansichtkaarten van voor 1950...kunt ge 't nog allemaal zien..... De eerste radiodie we in mekaar staken was met LUC VANDEVENNE op de koolmijnlaan...hij had ne zender met tuut tuut tuut (morse enz;) In HALEN kwamen we bij de studio van radio LOKSBERGEN(van onder de oorlog)...ook in diest stond toen ne radiozender...voor 't plezier! In Saffraenberg waar ik instructeur radio werd ....moesten we meewerken met de officiele zenders van de luchtmacht en met 't N.I.R.!!! Mijne goeie gebuur THUUR WOUTERS kwam van de omroep of gewest radio naar BRUSSEL....wij kwamen bij de staatsveiligheid van 't leger dat was EVERE-NATO-UTELE en natuurlijk de toren van 't vliegveld (militaire basis van MELSBROEK)...officiele progranator-technicien??? Op de kadastrale benamingen werkten we op de "GEKKENBERG"...'t kasteel van Massy...in de toren deden we proeven met zenders allerlei maar verder dan een prachtige horizon...de horizon reikte toen tot de dorpskern van Meeuwen...'t was toen ook allemaal MEEUWEN aldaar???
IN 1850 telt de beroepsvermelding...BESEMBINDER...heiwerker
Dagloners waren er 't eerst in HOUTHALEN....pas later werden er andere beroepen ingeschreven ...Op de heide woonden allemaal gepachte kleine keuterboerkes die een ontoerend goed in eigendom verwierven ...ALS ZE MOCHTEN ...FAMILIEHOOFD ...zijn!!!Dat wil zeggen STEMGERECHTIG....dus alleen 't familiehoofd dat tevens de eigenaar was...mocht stemmen(meervoudig kiesstellsel van toendertijd)!!! Twee termen zijn hier op "de hutte" op de heide ontstaan...JONGE & GROTE GEZINNEN...zijn ontstaan aldaar en ook de term CABANS ofte "cabagnois"...KABALJONS !!!De rijke Franssprekende HEIDE eigenaars stelden iedereen op de heide aan 't werk.?ze kregen van de mensen van Kelchteren en van de "CABANNES" van GOCKERILL(onder duits commando in 1917)ook cabans om in te wonen...Iedereen die aan 't schietveld(voor en rond de eerste oorllog)woonde in 'n barak of cabanhuis was 'n cabanejonk of 'n kabaljonk(op de hutte en aan 't massy)!! De bourgeoisie en de maatschappij cockerill en ook schietveld POLYGOON bouwden en bouwden...en alleman van de heide MOEST werken. De duitsers hielden grootsche oefeningen met nieuwe munitie...Op Masy werden proeven gedaan met GAS(uitgetest op schapen!!!paarden!!!).... Huizen op "den DONDERSLAG" werden KAPOT geschoten met proefkanonnen...vele families aldaar moesten voor de zware kanonnen weg... Na de oorlog(14-18)vonden de gevluchte families op 't schietveld hun boerderijtjes totaal kapotgeschoten geplunderd en de gronden totaal vernield...gelukkig waren zij die naar Masy en de mijn van ZWARTBERG gevlucht waren.Kinderen die vast werk kregen op 't reuze groote patatenland van de heer THORN en de velden van MASY die kregen kost en inwoon in de schuren en huisjes van de schaap en geiten hoeder!!! Jongens van soms nog geen 14 moesten van de vijand vanaf drie uur 's morgens opstaan om te hooien te werken op de boerderijen(koeien).... Langs de wegen(de smalle en lange postkoetsweg) en langs de zwarte weg naar de koolmijn van zwartberg moesten de boeren nu ook BOMEN PLANTEN....Want als 't dagen aan 'n stuk regende...toen waren de MOPPENVENNEN(van de hutte) nog niet uitgegraven...toen kon dus alles onder water staan...op de ondergelopen zandwegels moest de postbode PER PAARD DE POST BRENGEN...'t waren rondes van 20 KM!!! In ons archief(info 3530 van 1968) hebben we nog fotos van SMEYERS&SERVAES de postbodes te paard en van de vroedvrouw die met hare fiets zo dikwijls op de heide moest komen...we hebben 't al gezegd...GROTE EN JONGE GEZINNEN ...die waren er toenal in 't Oosten Pas veel later speelden PIETER REKKERS en VICTOR BARTHOLEMEUS muziek in en aan de kapel van bij feesten op de hutte op MASY
MIJN fietske stond tegen de muur van 't kasteel van Masy in 1945
IK zal 't nog maareens.....schrijven...BELLEN OP 011/522792...mijn eerste en oudste verhalen op de web zijn van JANUARI 1908!!! Het verhaal van de jagers van KWALAAK...heb ik al eens terug herhaalt...Onder den oorlog hadden de mensen HONGER...en bij de jagers van KWALAAK daar was eten...'n beetje sjachelen met ne bock of ne faro...de sinalco was de cola van onder den oorlog....en we kregen in de plaats ne karper,ne baarsvis of 'n stuk konijn of wild varken...op 't schietveld en op de sliéép liepen gevaarlijke varkens en ander wild??? In volle oorlog werd hier heidegrond en naaldbossen verkocht??? Juist na den oorlog ging dat verder...Elk jong koppel kon op de gemeente zelf een stukske hei-bouwland of bouwgrond kopen..."de booi"-dat was toen "FEEL"..die kwam dan mee met 't koppel naar de grond kijken enz... Op de klein boerdrijkes rond KELCHTEREN...vandebeek en hardy en "pienten"(dat was ne paarden slachter)...ook in de bouwvallige stallen aan 't kasteel van Masy stonden paarden(die waren echt wild en gevaarlijk als ze konden ontsnappen)...ook loslopende schapen waren aldaar... Overal moest "de booi"toezicht houden...hij moest ook "van hogerhand" inentingen op 't vee kontroleren en toezicht houden bij 't kappen van bomen op de vele gronden van 't KERKFABRIEK...KOOLMIJN en 't ministerie van Landsverdediging sloegen alle niet ontboste gronden aan?? aan de splitsing van de ST.Leonardusstraat (kwalaak)stond nog de oude kapel...die kapel diende onder den oorlog als vluchtoord voor wegelopen jongeren die niet wilden vechten(deserteurs)...Toen ze 't kapelleke afbraken (en hoe???)heb ik 'n oud vrouwke van KWALAAK zien janken...ze durfde 't niet te zeggen waarom???Ze jankte voor 'n jong duits manneke dat hier gans alleen verstopt zat in de kapel...hij bidde en was zo goed voor de kinderen en de vrouwen in KWALAAK,want "alle manskerels pakten ze mee"...er was geen enkele mansmins nog hier!!! En toen kwam 't....ze hebben dat jongske(duits soldaatje) gelijk nen hond kapot geschoten ...hier in KWALAAK onder den oorlog!!! PAA,ja onze paa,die had 't schuurke(café aan de kerk verkocht)en hij had van "jef va leen "...de fietsenverkoper in de zavel aan de ververij... bijna 1ha grond gekocht plus 't huis van JENKE STROEP.....MEEUWERWEG...toen stond op 't einde van de meeuwerweg ook nog 'n kapelleke juist aan de schrijnwerkerij en iets voor de kruising(kruispunt)aan 't schietveld en de postbaan richting KELCHTEREN en MASSY De laatste duisers,de zwarten en allerlei bendes...woonden op de ruine van 't kasteel van MASY...ze pikten alle fietsen overal in gans HOUTHAL Maar ik ben 't gaan terughalen....te voet schreef ik in mijn opstel(opstel van fonske)WANT...ik ging te voet...omdat ik kon fietsen(na herstelling)
Lambda's history...de A van Antwerpen anders...en de L van ......
anders dan de L...de L van LIMBURG!!! IN de SEVENTIES moest iedereen om 24 uur slapen...ook ons vakantiegangers in midden-Limburg!!! Er was geen muziek op radio HASSELT op FM 100.5..Thuur wouters(mijne vroegere gebuur aan 't schuurke)mocht zijne radio niet open houden na 24 UUR...Dus wij maakten zelf zenders...en 'snachts vanaf 24 uur begonnen wij met NACHTRADIO op FM 100.6....................studioL........ In BRUSSEL(RTT-Staatsbussen en mazoettrams) daar wisten ze HOUTHALENnog niet liggen,zelfs radio Hasselt bestond daar nieteens?? Honderden TRUCKERS,BAKKERS,NACHTWERKERS...belden naar de LIVE radio...(t babbeluurtje van de RADIOGIDS om 12 tot 1 )..... Van een tot twee(doetesmee)en twee tot vier (lachen en plezier)met LIMBURGSE MOPPEN en INTERVIEUWS in 't hôtels die deden het!!! MAAR ja,die van Antwerpen...die van A...die waren en wilden 't anders...De Limburgers die altijd in LUIK(voetbal seraing)...de voerstreek enz.. TWEEDE RANGS BELGEN waren...die deden 't anders...Limburg kreeg eigen bisschop,kreeg eigen voerstreek,eigen gerecht(of toch bekans?) We werden anders in Limburg(ook de vrije radio's)...we werden TWEEDE RANGS BELGEN...en moesten betalen...SABAM(3fr. per plaat).... Toen we 100 fr. steun of lidgeld vroegen wast teveel....ZIJ die NOOIT betaald hadden...Zij die NOOIT luisterden...die wilden ons TOE!!! Dus "'t boerderijke" op GENADEREN NR 4 ,het studenten verblijf,het vakantie en vrijetijds huisje met de leuvense stoof en de soep moest TOE In de seventies was 't jaar van 't dorp1978 ....alles anders...alles ANTWERPS!!! OH ja...ik moet nog iets antwoorden over de jagers van KWALAAK.................toen wij in de meeuwerweg op TENHOUT woonden... in 1946 toen stond de boerderij met strooien dak(KO BIETS)nog in de groenstraat.........bij STAAF va LINKE(TIMMERS en GIELISSEN)................. De jagers van toen ...en die van onder den oorlog...dat waren echte "helden"Onder den oorlog leefden de mensen omzegges van jacht en vissen!!! Rond onze kippenstallen kwamen als 't duister was sluwe "echte vossen" en op de vele kleine heidepadjes naar school...daar liepen er gevaarlijke wolven en grote everzwijnen en ander gevaarlijk wild....Wij op'tgenhoot gingen naar den aadste van kobiets of die mannen van LEEKE want die mannen hadden 'n "echt pederm of visvergunning" en die mochten met 't geweer vrij rondlopen schieten en vissenvangen....Op de bennewet was 't Jef va hinke en Fik va zaner...JAENEKE en RENE vangeneugden die waren tegen de stroepers...ook hendriks en nog anderen van KWALAAK konden daar niet tegen...niet stropen...ge krijgt snoek en baarsvis GRATIS...en zelfs 'n stukske wildvarken of ander wild van de jagers GRATIS
Het verhaal van de jeneverbessen van PIETER BAETEN............
Op de boerderij van pieter....de laatste moller op de genaderse meulen...stonden kolosale jeneverbessen,kolosale bomen,'n fruitweide met bomen Toen we in de sixty's...GIDS OP DE BOSBERG werden....moesten we veel wandelen ..."'t internationaal jeugdvakantiehuis"-zo heette toen het gebouw op KELCHTERHOEF...We waren ik geloof wel in GANS LIMBURG de enigste provinciale gediplomeerde BEROEPSGIDS!!! Alles wat nu de V.V.V. en toerisme doet dat deden wij...lang voor er v.v.v.'s waren.....en wij deden 't ALTIJD en OVERAL....GRATIS............. Het boerderijtje dat we zelf terug BEWOONBAAR maakten ...van krot(onbewoonbaar)naar studentenverblijf...Week END huisje met RADIO! Genaderen nr.4...'t Boerderijke met de leuvense stoof...en de gratis SOEP voor wandelaars....WIE WEET HET NOG ALLEMAAL??? Maar 't gaat over de JENEVERBESSEN...'n rij BEEKELEERS zei PIETER(onze huisbaas)...ze waren wel drie meter breed en vier meter hoog.. Op TENHAAGDOORNHEIDE(voor de E39) stonden er ook op de heide reuze exemplaren...overal groeiden er toen op de heide jeneverbes... "Die groeien hier omdat ze op lijken staan"???Bij de boerenkrijg lagen hier op en rond de boerderij overal lijken...ook de lijken van de schansen want er waren meerdere schansen...werden naar hier van de brelaer gesleept...DE schans...de groete die was er al van 1600...met altijd ruzie??? De mannen van de berkenen(Zonhoven)hebben die schans gemaakt...op hôtelse grond...de baron van VOGELSANCK met zijn paardevolk is 't hier dikwijls moeten komen uitleggen...de helft van Hôtele...'t huis van Jef VAES..later van CORNEEL VANDEBEEK met draai en ophaalbrug OP de preekstoel moesten ze het uitleggen...zowel in de kerk van Hôtele as in zonneve!!!PIETER...over de JENEVERBESSEN...hoe zitda,??? KIJK maar op kerkhoven en op eenzame plaatsen op de heide+++"de beekeleers" die treuren...die treuren om de doden...en ge kunt ze niet ver-huizen...ge kunt ze niet verplanten...dat willen ze niet!!!Als ge hem wilt verplanten dan moet ge dat ELK JAAR OPNIEUW DOEN!!! Het is zoals die grote bomen hier(en hij wijst naar de bomen rond 't boerderijke)...die hebben wortels...wortels dat is 't verleden van de boom!!! Elke plant,maar ook elke mens moet wortels hebben...wortels...wortels is 't verleden en zonder 'n goed verleden geen toekomst...... Als pieter vertelde of als pieter accordeon of mondmuziek speelde....dan stond de wereld effekes stil...ZALIGE UREN AAN DE STOOF!!! Hij was de oudste jager van LIMBURG...HIJ had 'n laatste "PEDERM"...vergunning om te jagen gekregen van de gouverneur HIMSELF..... Hij was de laatste moller...hij was de laatste boer van 't genaderen-meulenberg Houthalen...maar zijn huis(nieuwe woning)werd ZONHOVEN.
U vraagt wij draaien...de RADIOGIDS ...zie onze web 23/04/2008
Toen we bezig waren met onze webside op 23 maart 2008...toen hebben we nog eens ...LOEKY RADIOGIDS GESPEELD in onze studio L... Maar...maar...we doen dat niet meer...U kunt mij altijd terug bellen op 011/522792....of op mijn web terug zoeken ZELF...ZELF DOEN!!! Honderde oude opnames...duizende muziekcasettesliggen hier om te beluisteren....(de playlisten zijn gepikt ???) dus nu maar ZOEKEN!!! Op U vraag van HOUTHALEN-OOST...vanaf 1971 waren de grootste wijzigingen ...er kwamen 45 mannen en 42 vrouwen bij 't bevolkingsaan tal(masy en buurt )...de grens is nu met MEEUWEN en WIJSHAGEN...ik geloof sedert JUNI 1971(gemeentegrens)...VISSTRATEN want er was eertijds een verbindingsweg met opglabbeek...en een privé weg ook BAARSWEG dus 'n gewone en 'n privé baarsweg als gemeentegrens?? Er zijn in die tijd nog grenswijzigingen gebeurd in 't oosten...op HENGELHOEF en vooral op klein Hengel... Het grote probleem was in die tijd 't kolosale sluitstorten...per kamions reden ze thuis(we woonden toen in de meeuwerweg)voorbij naar de postkoetsweg en zo verder...De gemeente zelf heeft dan maar alles achter de plas in de zandkoten gestort...stortplaats voor huisvuil een plaats??? Maar wegens 't verlopen van of 't niet verkrijgen van 'n STORTPLAATSVERGUNNING ...is men verhuist naar HELCHTEREN 1.6.1976!!! Ter hoogte van "'t heihuisken",niet ver van het militair domein is alles begonnen...er was toen alleen 'n toegang via de Helzoldstraat(rijksweg 19) later heeft de gemeente wegwijzers geplaatst..."SANITAIRE STORTPLAATS"...er stonden platen in de loerstraat,de hoeverheidestraat,de spoor-overwegstraat....en...de stortingen van privaathuisvuil was gratis in JUNI 1976. In Houthalen oost(en dat was toch u vraag)waren er dat jaar 33 verkavelingsaanvragen(totaal waren er dat jaar meer dan 3OO in de gemeente) Bomma VISSERS vierde haar 90ste verjaardag...ze vertelde dat in 1924 pastoor SEGERS al 'n openbare volksbibliotheeh had in 't schuurke aan de kerk...dat was ZEER UITZONDERLIJK in 1924!!!Lowie Stevens,de vader van NEST(eerste bibliothekaris)was daarmee gestart toen? Dat jaar was ook ANNA CUPPENS van 't centrum 85 en Felix Achten in laak 89...maar die wisten van 't schuurke wel alles maar boeken in 1924...???Met de filmCLUB "3530 en met de INFO 3530 maakten we fotos van de oudste mensen in de gemeente(ook dias !!!)..... Vanuit ons boerderijke(genaderen nr.4) trokken we naar de alleroudste inwoner van de gemeente in 1976...dat was HENRI AGTEN van MEULENBERG(de veteraan was toen 99 jaar)...hij klopte bona vanhove uit Lillo(92jaar).....enfin thuis in 't dosier INFO 3530...Komaaraf!!!
Vorige keer hadden we 't al eens over "ùijne gebuur en mentor"...ARTHUUR WOUTERS...'n monument uit 't oude Hôtele onder en na de oorlog Hij was ook "cardiofiel"...dwz.postkaartverzamelaar...alhoewel Walter Grootaerts(toen ik meewerkte op T;V. aan de vragen van 1 miljoen)be- weerde dat 'n postkaartverzamelaar ne "dectiofil" is...we hebben bij hoog en bij laag gezaagd...op t.v. was 't en bleef 't dectiofil....bij V.T.M. Thuur en daar hadden we 't over,was in gans Limburg,een Feestcultuur...Zijn tomeloze inzet en zijn initiatiefnemingen bij vele dorpen gemeenschappen van mensen zijn niet te tellen....Radio loksbergen...radio zee van de kluis...radio HASSELT ... zo het dorp!!!geef hem de pint!!! Het begon allemaal met de prachtige jubelstoet die "den thuur "helemaal alleen in mekaar had gebokst...hij had zelfs liedjes zelf geschreven in't hôtels en avansliekes voor ons suzanneke die in de stoet een doopfeest van 1895 moest uitbeelden (met nog heel wat rijdansers van toen 1944 We woonden aan de kerk in't café-logement van paa veloek op den hoek...later werd 't "het schuurke"omdat zowat alles van 't programma van de gouden bruiloft van orgalist LOUIS MOORS en ROSALIE LIJNEN gehuwd in Juli 1894 en gevierd met feeststoet in juli 1944!!! Rooske had 12 kinderen(allemaalgeburen van ons)...ze hadden ook café...schoon dochters...Thuur deed den oorlog vergeten met de repetities en de zangoefeningen(alle dagen thuis in 't schuurke")...Zoon denis moors had de plechtige dankmis tweestemmig getoondicht voor 't zangkoor... Thuur had de zangvereniging van 1893....die later fanfare Broederkring werd....terug samengesteld met oude kledij en oude liedjes van 1894!! Ook had hij voor 't bruilofsfeest de oude garde te paard opgetrommeld,en 'n wagen met LOWIE op jacht en op klopjacht enz.enz... Voor ons suzanneke en hare groep die de avands of doopfeest van1895 moesten spelen had hij 't liedje"sa jongens,blij van geest" HERSCHRE-VEN en omgewerkt tot een zanggroep met trekorgel(accordeon-muziekant)...Na de sombere oorlogstijd was deze prachtvolle feesstoet en de weken van repeteren in volle vakantie(juli 1944)...het begin van de goldenfifty's...een stoet die door alle straten van Houthalen trok...een stoet die Houthalen terug op de kaart plaatste want op 't dorpsplein juist voor ons deur was 't concert alom...gezeldschap"canaria van zolder" deed mee aan de volksspelen...en er kwamen maar dansgroepen bij...en wagens met uitbeeldingen van café moors-biljart-café en huiselijke taferelen........... Het kon niet meer op...Iedereen had 'n versierde of 'n bijzonder ineengeknutselde fiets...in alle wagens waren bakken gratis bier...groot en klein lachte en de jubilarissen in de koets van jef de legumenman(mooi opgepoetst en versierd)met "den thuur" in witte col en piteleer als gids...de gids!!
Uit onze interviews uit de seventies (lambdaâs history)deel II
Tijdens de sombere oorlogstijd woonden we in café logement op den hoek bij veloek(later 't SCHUURKE) en onze overbuur was ARTHUUR WOUTERS(later hoofd van radio Limburg en T.V. nieuwsdienst van 't eerste uur!!!)
Er hing de laatste dagen veel veel spanning in de lucht...de engelsen op 06 Juni geland in Normandiè waren doorgebroken tot in zolder en dus ook tot 't kanaal en de statie van HOUTHALEN...na méér dan vier jaar...geen samenscholingen meer ...geen feldgrauwen meer...dienstweige-ringen enz. enz.Onze paa luisterde met één oor plat tegen de radio ....niet alleen thuis in de straat ,maar in heel 't dorp stond men te popelen om 'ns goed uit de bol te gaan eens lekker te vieren...Thuur zelf kwam 't in de café vertellen...de samenscholingen waren niet meer verboden...de kegelwedstrijden achter de café en zelfs de voetbalmatchen achter de kerk...'t mocht allemaal...dus allemaal mee vieren!!!
Thuur ging er voor zorgen dat er 'n prachtige jubelstoet=feesstoet zou komen in de dorpsstraat en omgeving(heel houthalen zou meevieren)...
"Rooske en Lowie moors" den orgalist waren de gouden feestelingen ...ze waren 50 jaar getrouwd in JULI 1944!!!
Rosalie lijnen en Louis moors waren in 1894 getrouwd en hadden 12 kinderen ...dat moest gevierd worden en de voorbereidingen gebeurden thuis in de cafe de schuur en zelfs in de goei kamer werden kle'deren gemaakt en gepast...ER KWAMEN PROGRAMMA BOEKSKES!!!
De mis was 'n spektakel dat de hele oorlog deed vergeten...en de feestrede van thuur wouters op de sokkel aan de kerkdeur was ONVERGE-TELIJK...uitgedost met witte col en zwarte pitteleer...de stoet zelf waren groepen die elk op zich opgevrolijkt werden door kwetterende jonge vrouwen in oude klederdracht...de wagens met bakken bier beelden 't café moors van rooske uit...en de dochters en nog andere dochters zongen liedjes(hôtelse liedjes)door onze thuur wouters helemùaal alleen in mekaar gebokst....we hebben nog teksten en fotos....zie onze uitgave 1969!!
Over 't schuurke zelf(onder den oorlog)hebben we meerdere verhalen gebundeld in onze reeks "LAMBDA'S HISTORY" op onze blog zelf.......
Honderd jaar geleden deden ze wat nu GOOGLE doet..................
Rond 1900 reden er hier nog "deligences" zeg maar postkoetsen...Twee vrijgezellen,nog geen dertig jaar...Twee "bohemiens" altijd onderweg....... OOk met trein en stoomtram...gans LIMBURG rond ...alle toenmalige hotels hebben ze bezocht en alle huizen en straten fotograferen...............; De gebroeders NELS kenden heel de streek toen ...ze konden zich goed uit de slag trekken,ze spraken en hadden 'n Limburgse talenkennis....... Ze konden geestig en welbespraakt doen met alle rangen en standen.Als fotograaf kwam dat altijd van pas...bijvoorbeeld toen ze alhier fotos maakten van straten en pleinen(street viewers)...We hebben enkele ansichten van toen ('t oude limburgs-land-)!!! Er zijn ook panorama's van onze steden en kronkelende rivier landschappen,want overal zijn de broers hier op torens en heuvels geklommen... In Limburg ter plaatse zorgden ze dat ze 'n fiets hadden ,en zo reden ze van dorp tot dorp,de camera met riem op de pakdrager(achterop)!!! De oudsre fotoserie die we gezien hebben waren ....allemaal portretten van jonge pronte melkverkoopstertjes...zoals "ONS SIEKE PAP"...maar zij noemden 't "Laitières flamandes"!!!Zoveel plaatsen in onze omgeving die ze letterlijk op kaart hebben gezet...historisch werk hebben ze verricht In 1907 waren ze in de vismijn van Oostende...Bertrix in 1903...en tussen door een geitenhoeder die hier met zijn kudde 't dorp passeerde.... Hoe hebben ze al die plekken kunnen vinden alhier???Er waren toen omzegge geen "BURGER"landkaarten van LIMBURG???Spoorwegkaarten en dan maar zien???In Limburgse dorpen hadden ze nog nooit 'n camera gezien...de komst van 'n fotograaf was 'n evenement voor 't dorp.... Het was 'n artiest of een tovenaar,of op zijn minst een hooggeleerde technicus...Hier in Houthalen kwam hij altijd op ZONDAG en de goegemeente was op de hoogte van zijn komst soms weken op voorhand...zo komt het dat de oudste en eerste postkaartfoto van Houthalen een pose is van pasanten die in hun beste kleren uit de hoogmis komen op 't dorpsplein voor de kerk(de afgebroke oude kerk van toen !!!)...... In Brussel waren de broers Nels destijds zelf ook "cartofiel" ze kochten zelf ook clichés van amateurfotograven...ze werden internationaal en ga-ven ansichten uit van andere landen,van Belgische missies,canada enz. NELS Louis,was 'n tijd lang,ambassadeur in TRANSVAAL en reisde naar CONGO...De toenmalige privékolonie van LEOPOLD II moest met postkaarten het thuisland aantonen dat men de wilden onder controle had "De executie van 'n neger in BOMA 1900" was en is nog 'n GRUWELKAART...Blanke tropenhelmen poseren bij 'n galg en 'n gehangene!!! Zo begon 't sukses een grote schaduwkant te krijgen...en alles is er misgelopen ...hoog geplaatste Belgische militairen zette louis uit 't bedrijf en alles werd een éénmansbedrijf van JOSEPH....dat moest uitwijken naar METZ(klein filiaal van NELS-Frankrijk)...dat leefde vijf jaar en"FINI" als ge vergeten historiekaarten wilt zien of ruilen....KOMAARAF...maar eerst bellen 011/522792
Groeten uit HOUTHALEN...pioniers prentkaarten uit 1898....
Op 't schietveld van Cockorill(???)waren er tekenkaarten met staatsgeheim???de eerste kaarten van wapens-kanonnen-vlaggen(alleen militaire)? VEEL vraagtekens...WIE heeft LIMBURG...Wie heeft HOUTHALEN 't eerst op kaart(postkaart-zichtkaart)gezet voor 1900.........................? De mannen van Hotel de l'industrie aan 't kanaal en de spoorwegstatie van HOUTHALEN waren er in ieder geval voor 1900 mee bezig...Onze oudste en vermoedelijk de eerste fotopostkaarten of moeten we prentbriefkaarten zeggen???Die zijn van voor 1900...heel zeker...heel zeker... En toch waren 't de gebroeders PAUL en Eduard NELS die hier als pionniers hun postkaartbedrijfje startte...in hotel de l'industrie rond 1898 !!! De broers NELS waren geen BELGEN...en bijna al hun "ansichten" zijn in Belgie-Limburg genomen rond 1900... Ze waren zeven en negenentwintig toen ze van hotel via statie en postkoets naar 't volgende hotel hier in Limburg rond trokken met hun ACCOR-DEON-FOTO-KAMERA...Allebei zijn ze geboren in Ober-Yeutz,dat nu Haute -Yutz heet in FRANS LOTHARINGEN...Vroeger woonden in THIONVILLE naast YUTZ bij LUXEMBURG de mensen met GELD...nu nog 'n beetje???ANNE-CLAIRE NELS bleef bij PAPPAA NELS die vanaf zijn 24 ste de grote designer tekenaar was van 't porseleinenfabriek VILLEROY_BOCH in LA LOUVIERE...zij hadden ook 'n kaar-tenbedrijfje in de rue de SIMONIS in BRUSSEL...vader schilderde bloem-motieven en porselein voor BOCH-FRERES fabriek enz.enz. De NELSSEN waren Brabanters....in de achtiende eeuw zijn ze uitgeweken naar de duitse EIFEL,bij Bitburg....in de 19de eeuw Lotharingen.... Op school was de nieuwste kunstrichting FOTOGRAFIE...JOSEPH hun elf jaar oudere broer werd de eerste amateurfotograaf...NELS-BELGI Hij reisde altijd....altijd....om fotos te maken van kerken en monumenten...LOUIS NELS die deed 't meer voor de kunst dan voor de zakelijke aspecten...allemaal(maar vooral vader)hebben ze hun heel leven lang POSTZEGELS verzameld(soms op de postkaarten)...UNIEK!!! Toch is 't allemaal wat dramatisch afgelopen met de samenwerking tussen de broers...en zo gingen de eerste verzamelingen totaal verloren...De antieke CAMERA van vader Nels die is er nog...Het is 'n houten kist van amper 35 cm bij 25 ,en in 'n koperen ring zit de simpele lens van 135 milimeter...met 'n knip vouwt de balg van 't toestel open,en achteraan is't schuifje voor de glasplaat.Met die uitvouwbare balg kon men drie scherp teafstanden instellen:veraf voor potretten"midden"voor gebouwen en kortbij voor landschappen en panorama's (draagbaar en handteerbaar toen)! Allicht is 't "PIECE UNIEK"...want merknaam of manufaktuur staan nergens...Allicht door 'n vakman van voor 1900 gemaakt??? ja,ja,we hebben er 'n foto van gemaakt...en 't ding is nog niet stuk,het functionneert nog;;;ze noemen 't Pepsi;;;we weten 't van JOHNY HARSCH en nu zeg ik niks meer......................................................................................................................LOEKY 011/522792..................................
oude verhalen over de oudste...de eerste postkaarten LIMBURG
We hebben al veel verteld over de eerste en de oudste post of prentbriefkaarten van Limburg...maar ja U VRAAGT EN WIJ DRAAIEN??? De oudste en de grootste pioniers van de prentkaarten in Limburg zijn NELS en of ERNEST HEMINGWAY de schrijver(op postkaarten)!!! De schrijver trok van hotel naar hotel in limburg maar ook in 't buitenland...vooral OOSTENRIJK...en dan in 't bijzonder in 't dorpSCHRUNS.. Door 't oosterijks bewind...was BELGIE vooral LIMBURG gekend ....'n sterk merk voor fotograven en militairen allerlei...op stafkaarten enz. Paul Nels was bij de allereersten om LIMBURG op (ansichtkaart)-postkaart te zetten...'n "NELS" is ons sterkste merk...postkaarten Limburg!!! Neem 'n historisch werk of 'n heemkundige brochure ter hand,stap 'n fotografie- of streekmuseum binnen :als er oude Limburgse prentkaarten te zien zijn,dan zitten daar àltijd'n paar "NELSEN"tussen.....'t oude verhaal van de oude camera van 't oude dorp van de oude Hemingway op hotel. In de hotels waar hij verbleef noemden ze de eerste postkaartmaker 'n zwarte Kirschdrinkende CHRISTUS???In 't Hotel TAUBE (Oostenrijkse dorpjeSCHRUNS)was hij zowat altijd...hij schreef er de eeerste romans...de oudste NELS kocht in 1921 het hotel...en maakte toenal prenten!!! JOSEPH NELS was eerder al prentkaartfotograaf in Belgie..."in 't spoor van Hemingway" zie de uitvoerige biografieén...(MICHEL PALIN)888 Na de militaire vlaggen en andere zichtkaarten in Limburg kwamen de sierlijke art nouveau-logo's...Die sepia kaarten hebben we in Limburg nog maar ene keer gezien...op de eerste beurs van de Hasseltse prentkaartenclub in MAART 1996!!! Antiquariaten en musea kregen vanaf toen dozen en dozen oude limburgse NELSKAARTEN gratis aangeboden!!! Ongelooflijk ...toen ik vast stelde dat ....DIEZELFDE KAARTEN ...met dértigduizend te koop staan nu op de veilingsite van delcampe... Sommige exemplaren kosten 'n fortuin!!!Verbijstering al is dat woord niet erg genoeg???In de tijd dat men amper reisde(voor 1910)is die NELS overal geweest...de kastelen...de hotels...Neem bijvoorbeeld GENK!!!een dorp van bijna niks!!!IN 1902...GENCK,UN COIN DE VILLAGE! Er zijn nog kaarten met "'n moeras bij schemering"...mensen van genk met klak en klompen aan 't haardvuur... Het is 't schamel bezit,sprokkelhout...de romantiek van de pittoreske armoede van Genk vroeger!!!Ik zie vooral de onbekende fotograaf die had moeten vertellen wat 'n foto was;;;en wat er zo bijzonder is aan het portret van een keuterboer op 'n gestampte lemen vloer...de statiestraat??? Man van de statiestraat,gij zijt hier vereeuwigd???Maar wie waart gij???Waar gingt gij naartoe???Wat was er van u leven???Kent U Limburg???
PAMPA Range...vanaf 1940...oefenterrein nieuwe kanonnen...
Op de donderslagse heide hadden Societé COCKERILL 6oo ha in gebruik...Voor 't gebruik van de nieuwe kasseiweg tot Helchteren moest tol be-taald worden...dus in Helchteren waren er meer sluikwegen...van LAAK naar 't Sonnis...BARRIER IO...een plaats met verlichte paal te LAAK werd al vanaf 1818 omzijlt???Het tolrecht werd daardoor afgeschaft in 1866!!!Onder de vorige oorlog ruziede men al over 'n kanaal van Hasselt over Hengelhoef en de heide van Helchteren???(plannen zijn nooit uitgevoerd)Toch waren er nog duitsers die in 1940...Helchteren kende. Luftwaffe kwam hier ervaring opdoen voor scheepsbombardementen(slag om Engeland)...er werden stenen en houten scheepsvormen gebouwd .. er waren treinsporen met cibels en schietoefeningen met kanonnen...De STUKA'S deden hier de eerste lucht en grondoefeningen....PARALELO-POEOPEDOEM...of toch iets zo ongeveer??? Op 't laatste van den oorlog trokken alle duitsers(meestal deserteurs)naar 't kasteel van Massy!!! Toch liep er nog veel verkeer over de Postbaan langs Kelchteren de moppevennen (de hutten) en de zandweeg naar de zwarteberg(koolput)!!! Henneptelers en landmeters met geweld vochten voor stukskes goeie grond...Kadasterarchief over 't schietveld....???Een franse priester verkocht aan de Belgische staat 't domein Massy in 1939...Tijdens de volle oorlog werd hier grond langs alle kanten verkocht aan 't Leger...duits ...belgisc Pas in de "FIFTY'S"kregen we 'n ROYAL AIR FORCE...Helchteren viel in 't A.P.!!!dat was 'n voorwaarde om 'n oefenterrein te maken voor vliegtuigen ...'t leger mocht dus zelf de veiligheidszone e^n de voorwaarden stipuleren???bijgevolg ook beslag op gronden in Meeuwen-wijshagen Landsverdediging(en ik was er bij)had zijn eigen staatsveiligheid...M.P.'s...B.O.B.'s en dat waren er andere as de b o b 'ers van nu!!! Kortom na onze opleiding bij de nieuwe NATO te EVERE UTELE...radiotransmissie...begonnen de pionierswerken inKl.Brogel en Helchteren
De luchtmacht van Belgie in d "Fifty's...waren CANADEZEN en ENGELSEN ...in CHIEVRES waren de belgen(franssprekende officier piloten)...al 't personeel van de IO de wing en van de Pampa range samen was in 1953...'n paar honderd mannen............met altijd dorst!Die beginjaren van K.B.ee en van Pampa range te Helchteren ongeloofelijk...VLIEGPROGRAMMA VERANTWOORDELIJKE...wa wasda?? Op 't vliegveld veranderden alle boerderijtjes in klein kroegjes langs 't schietveld kwamen nieuwe wegen en constructies met verkoophandel en de luchtmachters die kochten die aten die dronken...maar die betaalden ook...de duitsen die deden dat niet!!!Het blauwe gevaar???wa wasda???
