Naar aanleiding van de aankondiging in de pers dat de kerk van Paulatem mogelijks verkocht wordt is het de hoogste tijd dat de Zwalmse publieke opinie op de hoogte wordt gebracht van wat zich de voorbije drie jaar in Zwalm omtrent de kerkgebouwen heeft afgespeeld.
Dirk Remue ( voorzitter CBK) heeft een ander plan.
Vooreerst wens ik mezelf te situeren : "een drietal jaar geleden werd ik lid van de kerkraad van Beerlegem . Kort op dit lidmaatschap volgde een oproep voor kandidaten voor het centraal kerkbestuur van Zwalm. Ik stelde mij kandidaat en korte tijd later werd ik voorzitter van het Centraal kerkbestuur zonder de beseffen aan welk avontuur ik nu was begonnen.
Een paar jaar geleden zag de conceptnota Bourgeois het levenslicht waarin de Vlaamse overheid vaststelde dat er een verbroken evenwicht was tussen het aantal praktiserende gelovigen en het aantal kerkgebouwen. Deze conceptnota vraagt dat de kerkelijke en burgerlijke overheden nadenken een plan opstellen omtrent het toekomstig gebruik van de kerkgebouwen.
Hierbij hebben we een kerkelijk luik : het zogenaamde Dekenaal plan waarbij de deken samen met zijn priesters uit de dekenij., de parochiale ploegen en de dekenale ploeg een invulling heeft over het toekomstig religieus gebruik van onze kerkgebouwen. Voor Zwalm kwam men van kerkelijke kant tot de vaststelling dat er nog twee van de twaalf kerkgebouwen nodig waren voor de eredienst en alle andere kerken dienden volledig gesloten te worden voor religieuze activiteiten vanaf 1 januari 2016. De keuze die voor Zwalm gemaakt werd, niettegenstaande de uitgestrektheid van het grondgebied van deze Gemeente, was sterk ingrijpend zeker in vergelijking met de ons omringende gemeenten en steden .
Daarnaast hebben we het burgerlijk gedeelte : het parochiekerkenplan die geen copie moet zijn van het kerkelijke, maar het kan niet anders dan er rekening houden wordt met het dekenaal plan. In schrijven naar de Gemeenten en kerkfabrieken werd door de Vlaamse overheid gesteld dat voor de opmaak van dit parochiekerkenplan de centrale kerkbesturen en de gemeente het voortouw dienden te nemen.
In functie van de opstelling van een parochiekerkenplan organiseerde ik twee algemene vergaderingen van de kerkfabrieken waarbij op de tweede algemene vergadering de volledige Zwalmse gemeenteraad werd uitgenodigd. Deze insteek tot parochiekerkenplan vertrok van twee kerken voor de eredienst en een nevenbestemming voor de overige 10 kerken. Ook deed ik een bevraging bij de Zwalmse verenigingen of er interesse bestond voor de inname van een kerkgebouw. Op basis van deze bevraging werd eveneens een voorstel van nevenbestemmingen geformuleerd : een heemkunde kerk, een landbouwkerk, congreskerk, muziekkerk enz.
Deze insteek van de Zwalmse kerkfabrieken en centraal kerkbestuur is zeer zeker de trigger geweest om van gemeentelijke kant haast te maken met een parochiekerkenplan. Van gemeentelijke kant werd in samenspraak met de kerkelijke overheid radicaal gekozen voor herbestemming van 10 kerken. Daar ik de bui zag hangen heb ik na goedkeuring door het centraal kerkbestuur de formule : we vertrekken van nevenbestemmingen die kunnen evolueren naar herbestemming naargelang de concrete invulling van de toekomstige bestemming van de kerk en mits de goedkeuring van de kerkraad en de aanvaarding door de Bisschop naar voor geschoven in de hoop alle partijen te kunnen verenigen , maar tevergeefs. Het gemeentebestuur en kerkelijke overheid kozen voor herbestemming.
Wat kan dan de oorzaak zijn van het feit dat de gang van zaken afwijkend is met de gang van zaken in veel andere gemeentes ?
Wel deze oorzaak is tweeërlei !
Het eerste aspect is het aspect RUIMTEIJKE ORDENING waarover niemand het tot hiertoe ooit heeft gehad ! Alle kerken in Zwalm , met uitzondering van Wijlegemkapel, liggen allemaal op BOUWGROND en de aanpalende oude kerkhoven ook. ( woongebied of landelijk woongebied) Als dat gecombineerd wordt met HERBESTEMMING , dus ontwijden en niet meer onder het beheer van de kerkfabriek opent er zich een waaier aan mogelijkheden voor de immobiliënsector. Deze aspecten zijn er de oorzaak van dat bij sommige bewindslieden in Zwalm spontaan een dollarteken in hun ogen verschijnt als het woord kerk wordt uitgesproken.
Drie dagen na de goedkeuring van het parochiekerkenplan konden we dan ook lezen in de krant dat zes tot zeven kerken die officiëel on hold werden gesteld gingen te koop aangeboden worden.
Doch er bestaat een mogelijkheid die veel lonender zou kunnen zijn dan verkoop :
Door een lokaal of bovenlokaal planologisch initiatief onder de vorm van een gemeentelijk RUP of provinciaal rup ( ruimtelijke uitvoeringsplan) kan de bestemming van de grond gelijk worden geschakeld met bestemming van het gebouw dat er op staat : een kerkgebouw is met of zonder religie een gebouw dat gebouwd is voor een gemeenschapsfunctie. Bij een dergelijk planologisch initiatief is het duidelijk dat ook het decreet betreffende planbaten en planlasten zal moeten worden ingeschakeld daar de waarde tussen grond voor gemeenschapsfunctie en bouwgrond niet dezelfde waarde heeft. Een dergelijk planologisch initiatief zou de speculatieve druk op onze kerkgebouwen en hun omgeving doen afnemen en hun neven- en herbestemming vergemakkelijken. Opzij van het inschakelen van het decreet voor planschade opent er zich in de nabije toekomst een interessanter perspectief : in opvolging van het Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen wordt er in het kader van Beleidsplan Ruimte Vlaanderen gewerkt aan een instrumentendecreet waarbij planologische ruiling van slecht gelegen bouwgronden of geblokkeerde bouwgronden zal mogelijk worden. Indien de grondeigenaar van de plaats waarde grond vertrekt gelijk is aan de plaats waar de grond toekomt vergemakkelijkt dit een dergelijke ruiling.
Indien de hiervoor omschreven werkwijze zou mogelijk worden stellen zich de volgende vragen ;
Wat zou er het interessantst zijn : zo vlug als mogelijk de bouwgrondterreinen waarop nu onze kerken staan ( met sommige monumentale beperkingen ) voor een halve prijs de deur uit smijten ?
Of : gebruik maken van de toekomstige mogelijkheid van planologische ruiling ?
Met als gevolgd dat vooreerst geblokkeerde niet beschikbare bouwgronden op een beschikbare plaats komen en zonder bijkomende gebouwen en beperkingen kunnen worden gevaloriseerd voor het volle pond, wat de Gemeentekas en de kas van de kerkfabriek kan ten goede komen.
Vervolgens komen er nieuwe woningen met nieuwe gezinnen op deze vrije bouwgronden die in de gemeente Zwalm belastingen zullen betalen. Ten derde behouden we ons cultuur historisch onroerend kerkelijk erfgoed. Ten vierde is de bestemming van de grond waarop onze kerken dan zullen staan in overeenstemming met de gemeenschapsfunctie. En ten vijfde kan een gedeelte van de opbrengst van de vrije bouwgronden worden geïnvesteerd in de realisatie van de neven- en herbestemmingen van onze kerkgebouwen. Vervolgens kunnen deze ingerichte gebouwen verhuurd worden of in erfpacht gegeven in functie van hun toekomstige bestemming. Als laatste punt kan een concentratie van alle huurgelden in de toekomstige centrale kerkfabriek worde aangewend om planmatig jaarlijks een kerkgebouw een kleine onderhoudsbeurt te geven waardoor duur uitvallende restauraties worden vermeden.
Het tweede punt waarover we het eens moeten hebben : is het privaat onroerend vermogen van de 12 Zwalmse kerkfabrieken die uiteindelijk tot een kerkfabriek zullen worden gefusioneerd.
Los van het feit dat vijf kerken en het volledig of gedeeltelijk bijhorende oude kerkhof die op het domein van de respectievelijk kerkfabriek staan, zijn de Zwalmse kerkfabrieken nog in bezit van een viertal pastorieën ( vroeger 12, maar de 8 die eigendom waren van de Gemeente zijn verkocht ), bouwgronden, woonuitbreidingsgebied en landbouwgronden. Het betreft hier een aanzienlijk vermogen dat deels zou kunnen aangewend om de herbestemmingen van onze kerkgebouwen te realiseren. Dit vermogen is door de eeuwen heen opgebouwd met giften en legaten van onze voorouders die indertijd duidelijk de intentie hebben gehad dat deze goederen in Zwalm VERANKERD te blijven en hun kerktoren en lokale gemeenschap ten goede komen.
Wat ik wens aan te tonen is dat het kerkendossier een ingewikkeld dossier is, over veel geld gaat en dat er wel degelijk mogelijkheden zijn om hetgeen dat met het zweet en de centen van onze voorouders bij elkaar werd geharkt en van generatie op generatie aan ons werd nagelaten om het door te geven aan zij die na ons komen en er een toekomstgerichte invulling aan te geven ten dienste van onze bevolking en tot uitstraling van onze gemeente.
Het is voor iedereen een sprong in het duister , maar bij deze ben ik dan ook zo vrij de bewoners van de Zuidlaan 36 te vragen NIET te opteren voor de uitverkoop van ons eeuwenoud kerkelijk patrimonium dat daar en boven niet door de gemeente werd gebouwd en eens te kijken naar de opties die hiervoor omschreven staan.
Naar de bevolking van Zwalm kan ik het volgende zeggen : de kerkgebouwen zijn de Uwe, want ze zijn door zij die U zijn voor gegaan gebouwd met hun centen en inspanningen. Ik kan proberen op mijn manier een ingewikkelde zaak uit te leggen en toekomstpistes te omschrijven maar het is aan de bevolking om te tonen wat zij wil.
Bij deze ben ik dan ook zo vrij het verenigingsleven, bedrijfsleiders van binnen en buiten Zwalm, schooldirecties, buurtcomités op te roepen als U een gastspreker wenst de ontvangen, een culturele activiteit rond woord, muziek, zang wenst te organiseren , een tentoonstelling te organiseren, een bezinningsavond wenst te houden, een documentaire wenst te draaien een reisverslag, een workshop, productvoorstelling, orgelrecital , een ontvangst van leerlingen en ouders bij begin of einde van het schooljaar, een buurtfeest of verwelkoming van nieuwe inwoners enz
De Zwalmse kerkgebouwen zijn te huren voor democratische kostendekkende prijzen. Wend U zonder schroom tot de voorzitter of secretaris van de kerkfabriek van Uw deelgemeente, deze mensen beschikken over de nodige papieren en kunnen verder op weg helpen naar voorwaarden en verplichtingen toe.
U en U alleen kunt de kerkgebouwen in publieke domein houden, door er activiteiten, in te organiseren die enkel de kernfunctie van Uw dorp en de samenhorigheid in onze lokale gemeenschap kunnen bevorderen zonder dat iemand hier veel geld dient voor uit te geven en een eeuwenoud uniek patrimonium terug een zinvolle invulling heeft.
Ik zou willen besluiten met te zeggen : bevolking open de deuren van Uw kerken terug door Uw activiteiten!"
Foto's enkele voorbeelden van activiteiten in Zwalmse kerken en voorzitter van het Centraal Kerkbestuur Dirk Remue
|
