Just Cause is een game in het genre waar ook Grand Theft Auto toebehoort, de free-roaming actiegame. De vrije gameplay wordt echter aangevuld met een aantal unieke eigenschappen, zoals over de top stunts en een speelwereld vergelijkbaar met die van Far Cry, alleen dan tig keer groter. Want San Espirito is gigantisch. Het land is door het water in meerdere stukken gehakt en wordt voornamelijk gevuld met bosrijk gebied, al speelt het merendeel van de actie zich af in de nederzettingen. Deze nederzettingen variëren van een paar bij elkaar geraapte huisjes, tot behoorlijk grote steden, waarin de arm der wet, voor zover je van een wet kunt spreken in een land dat door allerlei corrupte bazen bestuurd wordt, duidelijk aanwezig is.
Wanneer je aan het avontuur begint, word je vanuit een vliegtuig op San Espirito afgeworpen. Je maakt een vrije val naar beneden en komt vanuit een prachtig luchtoverzicht steeds dichter bij het land. Wanneer je bijna bij de grond bent, klap je de parachute uit en land je zacht op het warme strand. Vanaf dit moment vliegen de kogels naar je kop, iets dat bijna de hele game aanhoudt. Het schietsysteem van Just Cause is oersimpel. Je richt met een klein kruisje en zodra je in de buurt bent van een vijand, neemt het lock-on systeem het van je over en kun je door een paar keer ferm op de rechterschouderknop te drukken, kogels afvuren. Het gemak van het systeem is zowel positief als negatief. Positief in de zin dat je binnen twee seconden door hebt hoe de game in elkaar steekt, maar negatief door het feit dat in het schieten zelf geen enkele uitdaging meer zit. En laat je nu net 70% van de game vijanden neer moeten schieten.
Het verhaal van Just Cause is niet overdreven aanwezig. Via mooie tussenfilmpjes word je op de hoogte gebracht van je missie, het regime omver werpen, maar zodra je de besturing overneemt, is het aan jou om te bepalen wat je gaat doen. Op de kaart staan verschillende icoontjes weergegeven. Het uitroepteken geeft aan wat de volgende verhaalmissie is die op je staat te wachten. Ook zijn er groene en gele vlekken op de kaart te vinden. De groene vlekken zijn de guerrillaleiders en de gele vlekken zijn de riojaleiders. Bij de guerrillaleiders kun je verschillende dingen doen. Allereerst kun je met hulp van de guerrillas een door het regime gecontroleerde nederzetting bevrijden. Dit doe je door alle vijanden in het plaatsje neer te schieten en ondertussen met granaten wat blokkades op te blazen. Uiteindelijk vervang je de vlag van de overheid voor de vlag van de guerrillas en is iedereen weer blij. Hetzelfde geldt ongeveer voor de Riojas, alleen verover je met hen geen nederzettingen, maar pompeuze overheidsgebouwen.
Wanneer je een nederzetting of overheidsgebouw veroverd hebt, krijg je van de guerrilla- of riojaleider een bepaald aantal punten. Deze punten, apart voor beide partijen, laten je stijgen op de ladder van de desbetreffende groep. Wanneer je bijvoorbeeld twee honderd punten hebt bij de guerrillas, noemen ze je een Cabo. Een soort respectmeter uit The Godfather, waarbij je uiteindelijk The Don van de guerrillas en de riojas kunt worden. Het veroveren van punten doe je echter niet alleen door nederzettingen en overheidsgebouwen te veroveren, ook de extra missies die te verkrijgen zijn bij de leiders leveren San Espirito-doekoe op. Het probleem van deze missies is dat ze oer, maar dan ook oersaai zijn. Rijd naar hier, haal die vent op, lever hem weer daar af. Ga daarheen, haal die auto op, lever hem daar weer af. Alle missies zijn in een minuut of vijf te voltooien en vragen geen enkele vaardigheid van de speler.
