In Antwerpen werd in de zaak van Jonathan Jacob in beelden vastgelegd wat we al jaren wisten. De ongebreidelde en ongecontroleerde macht van het Openbaar Ministerie kan alles toedekken, zelfs brutaal geweld dat leidt tot de dood van een medemens. Doofpot, schriftvervalsing, onverantwoordelijkheid, alles mag, zelfs op het graf van een slachtoffer dat omkwam door de handen van enkele beschermde bruten.

Plaatsvervangende schaamte is het enige wat overblijft , naast het klamme verdriet in de ogen van vader Jacob. Een oprechte uiting van berouw en excuses kon er zelfs nog niet af.

In Gent kwam het proces De Gelder op kruissnelheid. Een assisenproces, voorbehouden voor de beoordeling van de zwaarste misdaden, heeft tot doel de waarheid te vinden, in alle betekenissen van het woord, moet louterend werken en herstelgericht voor alle partijen.

Enkele weken voor de start was ik nog hoopvol dat het proces De Gelder maatschappelijk zinvol en grensverleggend zou zijn. Het werd evenwel, totnogtoe, een afknapper, een slecht schouwspel. Het proces begon met het onredelijke en zelfs onbegrijpelijke verzoek van de burgerlijke partijen tegen de aanwezigheid in de rechtszaal van de ouders van Kim De Gelder. Een brandmerk als waren de ouders mededaders. De antwoorden en uitspraken van Kim De Gelder ontlokten nog meer kwaadheid bij de slachtoffers. De Gelder schoffeerde zowat iedereen : de slachtoffers, de magistraten en de advocaten. Zelfs zijn eigen raadsman. Hij haalde ook uit naar zijn ouders, om de voor de hand liggende reden dat zij destijds gepoogd hadden hun zoon te colloceren.

Kim De Gelder doet met andere woorden alles om gehaat te worden. Hierdoor wordt hij een ordinaire moordenaar genoemd (zelfs door de scherpe analist en columnist Hugo Camps) en is hij een gemakkelijke speelbal voor de advocaten van de burgerlijke partijen, die zich moeiteloos wentelen in zelfgenoegzaamheid. Een ongelijk gevecht tussen 27 gladiatoren en 1 kansloze.

Er is een totaal gebrek aan overeenstemming tussen wat Kim De Gelder zegt en hetgeen zijn verdediger beargumenteert. Er is zelfs geen overeenstemming tussen wat Kim De Gelder zegt en wat hij denkt. Of anders uitgedrukt : hij is "not fit to stand trial".

Ofschoon de Kamer van Inbeschuldigingstelling bij de doorverwijzing van Kim De Gelder naar het Assisenhof een uitgebreid gemotiveerd arrest heeft uitgesproken, was het waarschijnlijk beter geweest om toen al de beveiligingsmaatregel van de internering uit te spreken.

Het was een ideaal moment geweest om aan de publieke opinie uit te leggen dat een internering geen vrijspraak is, maar een maatregel strekkende tot de beveiliging van de maatschappij. De kans om uit te leggen dat een wraakgedachte nooit een drijfveer mag zijn, en al zeker niet als het gaat om een geesteszieke dader. Er had moeten verklaard worden wat precies een internering is, en hoe een geciviliseerde maatschappij best omgaat met gestoorde delinquenten. Hoe ze perfect uit de maatschappij kunnen gehouden worden en toch een menswaardige behandeling kunnen ondergaan.

Het slechtste moet, denk ik, nog komen. Als straks dokter Roger Deberdt zijn opwachting maakt als zelfverklaard gerechtsdeskundige, zal hij de stelling aankleven dat Kim De Gelder toerekeningsvatbaar moet verklaard worden. In zijn recent verschenen boek "De gezichten van de misdaad" legt hij zijn persoonlijke accenten over vijftig jaar dienst bij het instituut dat zich Het Gerecht noemt. Zijn boek is een opeenstapeling van gratuite beweringen, nietszeggende anekdotes en excelleert in ondeskundigheid. Het is bij het lezen van dit boek pijnlijk te moeten concluderen dat op basis van zijn expertises al heel wat gerechtelijke dwalingen zijn tot stand gekomen.

Het proces De Gelder toont aan dat een sterke en kwaliteitsvolle justitie nodig is om op een geciviliseerde wijze om te gaan met misdadigers, en al zeker met de complexiteit van geestesgestoorde misdadigers. Men kan er de graad van beschaving aan aflezen.
Het Antwerpse debacle bewijst dat we nog een heel eind verwijderd zijn van deze sterke justitie. In de week dat een van de mooiste en moedigste persoonlijkheden uit de twintigste eeuw, Stephane Hessel, het hoofd legde, past enkel verontwaardiging.