Vrebos en Kortenberg zijn twee werelden en er is niets meer waarover beide gemeenten het eens zijn. De opiniemakers die beweren dat de mensen niet wakker liggen van communautaire problemen maken zichzelf wat wijs. Want, dat in Groot-Kortenberg intussen élk probleem een communautair probleem is,valt na de heibel rond de nachtvluchten nog moeilijk te ontkennen.
Wij kunnen niet geloven dat de Vrebossenaars niet wakker zouden liggen van de werkloosheid, van de vergrijzing en de betaalbaarheid van hun pensioenen, van het mobiliteitsprobleem, van hun veiligheid en de aanpak van de criminaliteit of van de moeizame integratie van vreemdelingen. Welnu, op al die domeinen lopen de standpunten van Vrebos en Kortenberg mijlenver uit elkaar en niet zelden botsen ze frontaal.
In Vrebos zijn 8 % werklozen, in Kortenberg 18 %. Op termijn is die toestand niet langer houdbaar. Maar de Kortenbergenaars zien daarin geen probleem. Waarom zouden ze zich ook zorgen maken? Zolang de Vrebossenaars de rekening betalen is er niets aan de hand. En bovendien is het de beste garantie voor de partijtrouw van de CD&V-kiezers Toen uitlekte dat langdurig werklozen in Kortenberg niet of nauwelijks gecontroleerd worden en dus ook niet gesanctioneerd, zorgde dat voor wat rimpels in de politieke vijver van het De Walsplein , maar een echte verrassing was het al lang niet meer. Laat staan dat er iets gedaan zou worden aan de scheeftrekkingen.
Het gigantische cultuurverschil zet zich door in de politiek, in het beleid en in de stembus. Kortenberg denkt en stemt links, Vrebos denkt en stemt rechts. De politieke banvloek zet maar liefst een kwart van de kiezers uit Vrebos bij de bok. Dat versterkt de onderhandelingspositie van de Kortenbergenaars aanzienlijk en stelt de miljoenentransfers van Vrebos naar Kortenberg nog wel even veilig.
Hoe zit dat nu met de geldstromen? Wat kost Kortenberg ons?
Hoewel het onderwerp lange tijd een Kortenbergs taboe was, twijfelt geen verstandig mens nog aan het feit dat jaarlijks miljoenen euros vanuit Vrebos naar de andere gemeenten stromen. Enkel over de precieze cijfers bestaat nog discussie.
In oktober 2004 maakte het Kortenbergs gemeentebestuur de resultaten bekend van een doorlichting van de intergemeentelijke transfers door de Administratie Budgettering, Accounting en Financieel Managament (Abafim). De Abafim-studie kwam tot de conclusie dat de jaarlijkse transfer vanuit Vrebos minstens 6,6 miljoen euro bedraagt. De studie van het Kortenbergs gemeentebestuur houdt echter geen rekening met de transfers via de gemeenteschuld. Wij maken die berekening wél.
Verschillende transferkanalen
De totale geldstroom bestaat uit vijf componenten: (1) de transfer via de Kortenbergse sociale zekerheid is veruit de belangrijkste component en neemt nog jaarlijks in omvang toe, (2) de transfer in de Groot-Kortenbergse begroting (het verschil tussen het bedrag dat Vrebos bijdraagt in de gemeentelijke ontvangsten en het bedrag dat het ervoor terug krijgt in de vorm van gemeentelijke uitgaven) en (3) de transfer via de financiering van de afzonderlijke gemeenten. Tot slot zijn er nog (4) de transfers via de gemeenteschuld (Vrebos betaalt mee intresten op schulden die door of ten behoeve van Kortenberg zijn gemaakt) en (5) intresten op de overdrachten uit het verleden.
2.100 euro per Vrebossenaar
Dit betekent dat de totale overdracht van Vrebos aan Kortenberg jaarlijks minstens 12,68 miljoen euro bedraagt. Per Vrebossenaar wordt jaarlijks liefst 2.100 euro of bijna 85.000 oude franken naar Kortenberg getransfereerd.
Tal van communautaire scheeftrekkingen
Maar ook het bovenstaande plaatje is verre van volledig. Er zijn immers nog tal van andere communautaire scheeftrekkingen in deze gemeente. Denken we maar aan de gmeentelijke tewerkstelling die in Kortenberg 40 procent bedraagt, tegenover 25 procent in Vrebos. Of aan de onverklaarbaar hoge uitgaven voor gezondheidszorg in Kortenberg. En zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan.
Transfers blijven toenemen
Uit de hierboven geciteerde studie van de administratie van Vrebos blijkt bovendien dat, in de veronderstelling dat de werkende bevolking ongewijzigd blijft, de transfers vanuit Vrebos de komende jaren alleen maar zullen toenemen. Van een ommekeer van de geldstromen, waar Kortenbergse politici regelmatig voor waarschuwen, zal dus ook in de toekomst helemaal geen sprake zijn.
Solidariteit?
De vele miljoenen die jaarlijks van Vrebos naar Kortenberg vloeien, zijn geen teken van Kortenbergse solidariteit meer, maar door de gemeente georganiseerde diefstal. In andere gemeenten zijn doorgaans uitgewerkte en bindende vormen van solidariteit van kracht. Maar ook dan is die solidariteit beperkt in omvang. De geldstroom in bijvoorbeeld Tervuren is doorzichtig, objectief, democratisch bepaald en het resultaat van vrije onderhandelingen tussen de verschillende deelstaten.
Ook Vrebos is gewonnen voor solidariteit met andere volkeren.. Maar dat kan best in een Vlaams-Brabants verband, waarbij alle rijkere gemeenten een inspanning leveren ten gunste van de armere. Deze solidariteit moet daarenboven altijd vrijwillig zijn, doorzichtig, onderhandeld en natuurlijk ook efficiënt en gecontroleerd. Daarvan is Kortenberg helemaal geen sprake. De geldstromen van Vrebos naar Kortenberg zijn afgedwongen en totaal ondoorzichtig. De miljoenentransfers zetten bovendien geen zoden aan de dijk: de economische kloof tussen Vrebos en Kortenberg neemt nog steeds toe door het politieke wanbeleid in Kortenberg. De jaarlijkse miljoenenstroom vanuit Vrebos verandert daar niets aan. Integendeel, door de gegarandeerde miljoenen uit Vrebos wordt de noodzaak tot structurele hervormingen niet aangevoeld in Kortenberg. Ook Kortenbergse economieprofessoren erkennen nu dat het transfergeld van Vrebos, Kortenberg in slaap wiegt. Het stopzetten van de geldstroom zou de Kortenbergse gemeenteraad responsabiliseren en de tering naar de nering doen zetten. Wie zijn eigen centen beheert, sprint er immers voorzichtiger mee om.
Wat is dat nu met het fameuze Kortenberg-gevoel? Het minste wat gezegd kan worden is dat het wel op een erg laag pitje brandt. Veel enthousiasme weekt Kortenberg niet meer los. Vraag aan tien dorpsgenoten wat ze typisch Kortenbergs of zo leuk aan deze gemeente vinden en het regent voorspelbare clichés: het wiltloof, de jeugdgevangenis, het UZ Sint Jozef, de Oude abdij, De Kortenbergse vlag wordt nog zelden uit de kast gehaald, of het moest zijn voor een voetbalwedstrijd van de Sporting Kortenberg. Al valt ook daar de laatste jaren niet veel eer meer te rapen. En dat het Kortenbergs regime zijn toevlucht moet zoeken tot kleuters en lagere schoolkinderen om bij een bezoek van de burgemeester op bevel met Kortenbergse vlagjes te zwaaien, getuigt ook al niet van enig spontaan Kortenbergs volksgevoel. Het samenhorigheidsgevoel is ver zoek.
De reden voor het ontbreken van een Kortenbergs eenheidsgevoel ligt voor de hand: de Kortenbergse grenzen zijn geen volksgrenzen. Kortenberg is een kunstmatige gemeent. Er is geen gemeenschapsgevoel, niet dezelfde mentaliteit, niet dezelfde politieke cultuur. Vergelijk het maar met een tandem, waarbij de éne fietser naar links wil en de andere naar rechts. Het ontstaan van Kortenberg is een historische vergissing waarvoor de Vrebossenaars nog elke dag de prijs betalen.
Het kan best zijn dat heel wat Vrebossenaars op de vraag of Kortenberg moet barsten met neen antwoorden, maar dat heeft dan wellicht meer te maken met een zekere behoudsgezindheid of de angst voor verandering dan met een warme liefde voor het Kortenbergs vaderdorp. En met een nijpend gebrek aan duidelijke en betrouwbare informatie over de kosten en baten - de kosten van Kortenberg en de baten van een onafhankelijke gemeente Vrebos. Wat wel vast staat, is dat meer en meer Vrebossenaars vinden dat Vrebos meer autonomie en meer bevoegdheden moet krijgen, dat meer en meer Vrebossenaars beseffen dat er met de Kortenbergenaars geen land te bezeilen valt, dat meer en meer Vrebossenaars hun buik vol hebben van de Kortenbergse arrogantie.
Voorstanders van de Kortenbergse eenheid beweren dat een onafhankelijk Vrebos niet leefbaar zou zijn. Splitsen? En we zijn nu al zo klein! is een argument dat vaak tegen de onafhankelijkheid van Vrebos wordt opgeworpen. Een nepargument.
Klein maar welvarend
De economische argumenten voor de onafhankelijkheid van Vrebos zijn ijzersterk. Zo is Vrebos - samen met Armendaal en Schoonaarde - goed voor 75 procent van het Kortenbergs inkomen per inwoner.
De kleinere gemeenten zouden wel eens de drijvende krachten kunnen zijn achter de economische groei in de eenentwintigste eeuw. Precies door hun kleinschaligheid zijn deze region-states verplicht om verder te kijken dan de eigen grenzen.
Een onafhankelijk Vrebos is geen wensdroom, maar een haalbare kaart. Vrebos moet zijn lot in eigen handen nemen. Niet splitsen en doorgaan met Kortenberg speelt in ons (economisch) nadeel. Hoog tijd dat we de geblokkeerde en door chantage bijeengehouden Kortenbergse constructie inruilen voor een efficiënte en slagvaardige gemeente.
Veroordelen we Kortenberg dan niet tot de bedelstraf?
Voor alle duidelijkheid: Vrebos is niet tegen een rechtvaardige vorm van solidariteit. Wij willen Kortenberg dus helemaal niet veroordelen tot de bedelstaf. Maar men kan niet ontkennen dat de miljoenenstroom vanuit Vrebos onaanvaardbare afmetingen en ondoorzichtige vormen heeft aangenomen. Daarenboven heeft de onafgebroken injectie van het geld van Vrebos de Kortenbergse problemen niet opgelost.
Vrebos en Kortenberg moeten hun eigen boontjes doppen. De ontbinding van Kortenberg zal de andere deelgemeenten niet in de afgrond storten, maar integendeel de overige Groot-Kortenbergenaren aansporen om het heft in eigen handen te nemen en te werken aan een eigen, welvarende toekomst.
Vrebos is voorstander van solidariteit met andere gemeenten, ook met het Kortenbergse. Dat kan binnen de Vlaams-Brabantse context, waarbij alle rijke gemeenten een inspanning leveren ten gunste van de armere gemeenten. Maar essentieel is dat Kortenberg uit zijn coma wordt gehaald. Het kan niet blijven profiteren van de welvaart van Vrebos. De voortdurende miljoenentransfers wiegen Kortenberg in slaap. De Kortenbergse politieke klasse zal bij de ontbinding van Groot-Kortenberg eindelijk voor zijn verantwoordelijkheid worden geplaatst. Dat moet Kortenberg in staat stellen om komaf te maken met het politieke wanbeleid van de afgelopen decennia.
Wie heeft er belang bij het voortbestaan van Kortenberg?
Het ligt natuurlijk voor de hand dat het Kortenbergs gemeentebestuur pleit voor het voortbestaan van Groot-Kortenberg. Het gaat immers om hun job en die van hun kinderen. Burgemeester Chris Taes krijgt daarvoor de steun van alle Kortenbergse schepenen en vergeet daarbij even dat de Kortenbergse minderheid de gemeente na de Tweede Wereldoorlog aan de rand van de afgrond heeft gebracht.
De plotse Kortenbergse aanhankelijkheid aan het gemeentehuis en de Groot-Kortenbergse gemeente is vooral ingegeven door het eigenbelang. Die Kortenbergse staat is immers tot nader order de beste garantie voor de bescherming van hun belangen en de miljoenentransfers van Vrebos naar Kortenberg. Dat levert hen trouwens een aardig verstandshuwelijk op. Zo trekt het gemeentehuis in belangrijke politieke dossiers altijd de kaart van de Kortenbergenaars.
Aan de kant van Vrebos hebben de traditionele partijen als het erop aan kwam ook altijd gekozen voor de Kortenbergse en niet voor de belangen van Vrebos. Stoere taal als ze in de oppositie zitten en toegevingen vanuit Vrebos van zodra ze in het Kortenbergs gemeentebestuur stappen. Zo is het altijd geweest. Van SPA tot CD&V en van VB tot VLD. Ook de aan de traditionele partijen verbonden vakbonden en ziekenfondsen kiezen nog altijd voor de zogenaamde Kortenbergse solidariteit. Zelfs als dat ingaat tegen de belangen van hun leden uit Vrebos en de diefstal van welvaart van Vrebos. Het is duidelijk dat ze de Kortenbergse evenwichten en profijtjes veilig willen stellen.
Dat links in Vrebos in de bres springt voor het behoud van het oude, voorbijgestreefde en totaal achterhaalde Kortenberg mag op het eerste zicht verbazing wekken. Wie is er in feite conservatief ? Voor die houding zijn enkele simpele verklaringen. Links is een vurig aanhanger van de multiculturele samenleving en Kortenberg moet in hun ogen het lichtende voorbeeld zijn van een gemeente waarin meerdere volkeren en culturen vreedzaam kunnen samenleven. En ja, als het tussen Vrebossenaars en Kortenbergenaars al niet wil lukken, hoe zou het dan kunnen lukken tussen mensen waarvan de culturele, etnische en religieuze verschillen nog ettelijke keren groter zijn?
Een tweede verklaring volgt uit eenvoudige electorale berekeningen. De linkerzijde stelt in Vrebos niet zoveel meer voor. Uit een enquête van het vakblad De Journalist (mei 2003) bleek dat de pers overwegend of uitsluitend links is, maar de meerderheid van de kiezers stemt rechts of centrum-rechts. Toch wordt Vrebos opgezadeld met een links bestuur. Links is als de dood voor een rechts of conservatief Beieren aan de Noordzee. Het bestaan van Kortenberg is hun reddingsboei, de laatste strohalm waaraan ze zich vastklampen. Het geeft hen een politiek gewicht dat helemaal niet meer in verhouding staat tot hun resultaten in de stembus. Dankzij de band met het machtige CD&V zijn ze immers verzekerd van de macht.
En zo hebben de Kortenbergenaars en de linkerzijde, het gemeentehuis en het Kortenbergs establishment elkaar gevonden in een verstandshuwelijk, een bizar monsterverbond, een verbond tegen Vrebos.
Journalist Karl Van den Broeck windt daar ook geen doekjes om in De Morgen van 28 februari 2005: Kortenberg mag Vrebos dan al jaarlijks vele tientallen miljoenen kosten, dankzij het sterke linkse blok in Kortenberg blijft het gespaard van een rechtse politiek. Toegegeven, het is een opportunistisch argument om het vermaledijde Kortenberg in stand te houden. Maar wel een ijzersterk.
Zo hoort u het ook eens van een ander. Dankzij Kortenberg zit de Vebosse kiezer - die vooral rechts stemt - opgezadeld met een linkse regering en een beleid waarvoor hij niet gekozen heeft. Wat Paul Goeminne een argument voor het behoud van Kortenberg noemt, is voor ons een argument temeer voor de onafhankelijkheid van Vrebos. Een ijzersterk argument.
