Sinds geruime tijd zijn wij bezig met de problematiek van de voetgangersbelangen. Onderzoeken, observaties en bevragingen (en dit sinds begin 2000) hebben uitgewezen dat steeds meer fietser zich even slecht gaan gedragen tegenover de voetgangers zoals sommige andere gebruikers van de openbare weg (m.a.w. zoals de autobestuurder).
Zo hebben diverse observaties en contacten naar voren gebracht dat steeds meer fietsers (vooral in bebouwde kom, stedelijk of groot stedelijk gebied maar ook daarbuiten): Zich meester maken van trottoirs en zebrapaden en deze ongeoorloofd gebruiken. Voetgangers en wandelaars de huid vol schelden als ze maar denken dat ze in de weg lopen. Rode lichten negeren en de voetgangers (bijna) aanrijden. Verbodstekens of andere verkeerstekens negeren, waardoor voetgangers in een moeilijke situatie komen te staan. Niet stoppen voor op zebrapad overstekende voetgangers. Waardoor voetgangers op de rijbaan moeten blijven staan. Zonder licht rijden en aldus niet opgemerkt kunnen worden door mensen met visueel handicap of zelf gewoonweg door gewone voetgangers omdat ze daarenboven donker gekleed zijn. Overal hun fietsen plaatsen en dit zonder zich te bekommeren om de voetgangers. Mensen met kinderwagens, rolstoelgebruikers, visueel gehandicapten, en noem maar op, alsook de gewone voetgangers moeten van het trottoir af met alle mogelijke gevolgen van dien. In voetgangersgebieden die werden opengesteld voor fietsers, er misbruik wordt gemaakt van dit recht en dus aan hoge snelheid tussen te voetgangers door laveren en ook de wettelijke 1 meter afstand niet naleven. Natuurpaden en bospaden gebruiken daar waar het uitdrukkelijk verboden is.
Verder blijkt uit plaatselijke controles en observaties dat de overheid zaken doet waarbij de voetganger gedupeerd wordt, zoals: Trottoirs voetpaden worden omgevormd tot fietspaden. Trottoirs voetpaden (die soms als nauw zijn) worden versmald voor fietspaden. Nieuwe paden worden gemarkeerd als fietspad en van voetpad is er zelfs nog geen sprake. Wat een zuivere discriminatie is van de voetganger. Kerk- en veldwegels (trage wegen) worden opengesteld voor fietsers, daar waar amper plaats is voor een voetganger.
En zo zijn er nog vele andere zaken.
Voor vele beleidsmensen speelt de fiets de hoofdrol, maar worden de voetgangers totaal genegeerd of stiefmoederlijk behandeld. Het betreft hier in wezen een discriminatie van de voetganger. In essentie gaat het erom dat men alleen meer aandacht besteedt aan de fietser en niet aan de voetganger.
Wij stellen dat de voetganger de allerzwakste weggebruiker is. Verder is het zo dat een fietser nog altijd een bestuurder is van een voertuig. Daarenboven dient de prioriteitsvolgorde van weggebruikers als volgt opgebouwd te worden: 1. De voetgangers, 2. Het openbaar vervoer het rechtstreekse verlengstuk is van de voetganger, 3. Pas dan komt de fietser en alle andere voertuiggebruikers.
Ook vragen wij dat er in alle (grote) gemeenten en steden een neutrale mobiliteitsambtenaar voor voetgangers komt. Waarom neutraal: bijvoorbeeld iemand die aangesloten is bij een fietsbeweging kan niet objectief optreden voor voetgangers, daar hij een andere belangengroep vertegenwoordigd. Hij zal namelijk eerder de standpunten verdedigen van de andere groep. Immers hebben testen uitgewezen dat bepaalde ambtenaren de kaart van de fietser trekken en zich zelfs arrogant opstellen tegenover opmerkingen geformuleerd tegen fietsers. Achteraf wordt vastgesteld dat deze ambtenaren fanatieke fietsers zijn behorende tot de harde kern van de fietsersbond.
Uit ondervinding weten wij dat vele beleidsmensen en fietsactivisten deze problematiek ontkennen of negeren. Maar het is de werkelijkheid en men moet dit onder ogen durven zien.
De aanleg van voetpaden is onderworpen aan het besluit van de Vlaamse Regering houdende vaststelling van een algemene bouwverordening op het gebied van wegen voor voetgangersverkeer dat op 7 mei 1997 gepubliceerd werd. Ook het Vademecum voor de Voetgangers van de Vlaamse Regering is van toepassing. Hierin staan voorschriften voor voetpaden in de bebouwde kom. Deze voorschriften dienen gerespecteerd te worden door de plaatselijke overheden.
1. Formuleren van een visie en doelstellingen t.a.v. de voetgangers Vanuit het beleid dient vooreerst een duidelijke en samenhangende visie te worden geformuleerd t.a.v. de voetgangers en hun voorzieningen. Aan deze visie wordt vorm gegeven middels een aantal (operationele) beleidsdoelstellingen. De visie vormt, samen met de geformuleerde doelstellingen, de basis voor de volgende stappen waar het beleid een beslissende rol kan spelen. 2. Opstellen van plannen en studies met nadrukkelijke aandacht voor de voetgangers Binnen dit eerder planologisch stadium wordt er invulling gegeven aan de opgestelde visie en doelstellingen. De uitwerking gebeurt in een hele reeks ruimtelijke en verkeersplanologische structuurplannen en studies, die veelal verder verfijnd worden in uitvoeringsplannen en ontwerpen. De opbouw van netwerken, het uitstippelen van functionele en recreatieve voetgangersroutes en de wisselwerking met andere modi enerzijds, en de ruimtelijke inpassing ervan anderzijds, zijn aspecten die in structuurplannen onder de loep worden genomen. Op het niveau van de uitvoeringsplannen en de ontwerpen spelen eerder aspecten als benodigde ruimte, multifunctioneel gebruik, het creëren van beeldkwalitatieve ruimtes en de realisatie van voorzieningen ter beveiliging van de voetgangersvoorzieningen. Geïntegreerde planvorming behelst een wisselwerking tussen ruimtelijke ordening en mobiliteit en is absoluut noodzakelijk om te komen tot een adequate inrichting van de openbare ruimte ten behoeve van voetgangers. 3. Realisatie van de plannen De stap die voor de voetgangers zelf wellicht het meest belangrijk is, en hen derhalve ook het meest zal interesseren, is de concretisering van de opgestelde plannen en studies. Ondanks het feit dat het vastleggen van een toekomstgericht voetgangersbeleid in een plan weliswaar een onmisbare en noodzakelijke stap is, zal dit slechts ervaren worden door de daadwerkelijke realisatie ervan op het terrein. Deze realisatie kan verschillende vormen aannemen. Logischerwijze wordt meteen gedacht aan de infrastructurele uitwerking van voetgangersvoorzieningen, o.a. in de vorm van voetpaden, voetgangerszones, pleinen, woonerven, speelstraten en (al dan niet ongelijkvloerse) oversteekvoorzieningen. Er komt echter heel wat meer bij kijken. Zo zal de visie t.a.v. de voetgangers mogelijk ook één of meerdere ingrepen vergen op het niveau van de wetgeving. Het verhogen van de veiligheid van voetgangers begint namelijk bij een aantal verkeers- en gedragsregels. Het kenbaar maken en aanleren van deze regels en het streven naar een correct gebruik van de voetgangersvoorzieningen vergt dan weer educatie van voetgangers én andere bestuurders. Het stimuleren van het te voet gaan kan middels sensibilisatie. De realisatie van de plannen in de vorm van voetgangersvoorzieningen en gebieden hoeft niet noodzakelijk het eindstadium te zijn binnen het beleid. Een terugkoppeling middels evaluatie kan immers noodzaken tot een bijsturing of aanpassing van zowel visie, plannen als de inrichting zelf. Het daadwerkelijke gebruik van de gerealiseerde voetgangersvoorzieningen zal hierbij een betekenisvolle indicator zijn. De wisselwerking tussen de verschillende schakels binnen het voetgangersbeleid
Wat ontbreekt er verder nog? Er wordt niets gezegd over voetpaden buiten de bebouwde kom. Gemeentebesturen zijn niet genoeg op de hoogte van de besluiten en het vademecum. Er ontbreekt controle op de naleving van de besluiten en het vademecum.
Wij moeten dus daarenboven concluderen: Dat er een voorafgaandelijk advies nodig is van een deskundig technisch bureau. Dat toegankelijkheidseisen een essentieel onderdeel vormen van een bestek voor een ontwerp en/of de realisatie van een voetpad. Het gaat ons vooral om de functie-eis van comfortabel gebruik door iedereen. Dat er meer toezicht komt op de naleving van de regels m.b.t. de vrije doorgang.
Wij moeten ook opmerken dat er een misvatting is betreffende het ongevalpercentage met voetgangers / fietsers. Volgens velen zou het allergrootste deel van ongevallen met voetgangers er komen door een confrontatie met gemotoriseerd verkeer, doch het aantal aanrijdingen tussen voetganger en fietser is navenant, maar in het overgrote deel worden deze aanrijdingen niet aangegeven dit niettegenstaande er soms schade in opgelopen.
Het is een feit dat fietsers het comfort van de voetgangers negatief beïnvloeden door onverantwoord gedrag,
Wij dringen er op aan dat alle rechten van de voetganger gerespecteerd worden ook door fietsers en de fietsbeweging en ambtenaren van gemeentelijk, provinciaal, gewestelijk en federaal niveau.
Tevens dringen wij aan om de voetgangersbelangen met alle prioriteit te behandelen. Dit zou ook inhouden en ertoe leiden dat tal van verkeers- en fietsprojecten moeten aangepast worden aan de voetgangersnoden. Dit alles zonder afbreuk te doen aan de rechten van de voetganger zoals opgenomen in het Europese Handvest van de Voetganger, in de summiere vigerende wetgeving en in het vademecum van de voetganger.
De Voetgangersbelangen, Een autonome afdeling van GES vzw B.S. 1988.06.02 - nr. 007767 Ondernemingsnummer 435124677 Nekkersberglaan 660 9000 Gent
