Vandaag van een van mijn buren een foto gekregen van een Duitse onderofficier die fier poseert met zijn E.K. II en die wellicht ergens in de Hoogstraatse deelgemeente Minderhout gemaakt werd. Achterop de foto staat immers in potlood 'Minderhout - 20 Mai 1915' te lezen. Heeft er iemand enig idee waar deze foto kan gemaakt zijn ? Mogelijk is het op het erf van een boerderij want er ligt stro op de grond en ik meen in de verte de wielen van een boerenkar te zien... Indien u zou weten waar deze foto werd gemaakt, aarzel dan niet om mij te contacteren...
Vandaag heb ik met stijgende verbazing, die snel omsloeg in verontwaardiging de ingezonden brief 'Steeds verder van de dichter' van Dries Horsten gelezen in het decembernummer van 'De Hoogstraatse Maand'. Verontwaardiging omdat de stad onlangs het graf van Dr. Hendrik Versmissen (1879- 1966) heeft geruimd op de begraafplaats van Hoogstraten. Dr. Versmissen kreeg niet alleen een monument, hij was een monument in Hoogstraten. Ik was te jong om hem nog persoonlijk gekend te hebben, maar ik was nog geen 18 toen ik mijn eerste boek(je) schreef: een monografie over deze, in Hoogstraten, immens populaire huisarts, dichter en schrijver. Uit de verhalen van mijn ouders en vooral grootouders bleef het beeld bewaard van deze innemende kleine man met een groot hart, sociaalvoelend en cultuurbewust. Het is wellicht symptomatisch voor het manifeste gebrek aan cultuurhistorisch inzicht van het Hoogstraatse stadsbestuur dat dit graf moest verdwijnen. O ja, alles zal wel volgens de regeltjes zijn verlopen, maar in dit concrete geval had het stadsbestuur zich van een andere zijde kunnen laten zien. Toen ik jaren geleden, als gemeenteraadslid ijverde voor - de wettelijk verplichte - aan te leggen lijst van waardevol funerair erfgoed, was het zéker niet van harte dat deze uiteindelijk werd opgesteld. Het is onbegrijpelijk dat het graf van iemand die zoveel voor de Hoogstraatse gemeenschap betekend heeft niet kon gespaard blijven... Omdat deze blog over de Eerste Wereldoorlog gaat breng ik graag een laatste eerbetoon aan Dokter Versmissen als frontdokter: een grotendeels vergeten maar boeiend verhaal, waar hijzelf steeds erg bescheiden over heeft gedaan....
Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd Dr. Hendrik Versmissen op 4 augustus '14 opgeroepen als legerarts. Hij behoorde tot een van de oudste militieklassen, nl. die van 1899. Tijdens een kort oponthoud in de centrale verzamelplaats, de voormalige St. Bernardusabdij in Hemiksem, kreeg hij Dr. Vermeylen, een jonge arts uit Keerbergen, toegewezen als adjunct. Ze werden ingedeeld bij een veldambulance van de Ie Legerdivisie en kregen hun vuurdoop tijdens de ongemeen harde afweergevechten in de streek van Tienen, vooral dan bij Sint-Margriete-Houtem en Grimde waar de 2e, 22e en 3e Linieregimenten bloedige verliezen leden. Ook tijdens de twee uitvallen uit Antwerpen volgde Versmissen de troepen op de voet. Na de val van de Scheldestad maakte hij, in de nacht van 6 op 7 oktober, in erg moeilijke omstandigheden, de terugtocht mee van het veldleger over de Schelde bij Burcht. Omdat ze in het Waasland dreigden omsingeld te geraken door de snel oprukkende Duitsers, trokken Versmissen en Vermeylen vanuit Sint-Niklaas de Nederlandse grens over. Uitgeput bereikten beide dokters Hulst dat krioelde van de gevluchte Belgische militairen. Na wat aandringen slaagden ze erin bij een plaatselijke dokter een bed voor de nacht te bemachtigen. Om aan internering in het neutrale Nederland te ontsnappen reisden ze al de volgende dag per trein verder naar Terneuzen. Amper een paar uur later scheepten ze in Vlissingen in met bestemming Engeland met de bedoeling opnieuw hun diensten aan te bieden in het Belgische leger. In Londen aangekomen kreeg Dr. Versmissen meteen een nieuwe taak. Op initiatief van de Brusselse advocaat Verbaeten werd hij toegewezen aan een militaire keuringscommissie. Bijna anderhalf jaar lang zou hij met zijn adjunct in deze commissie zetelen, maar hij deed dit niet van harte. Een Waalse kapitein-commandant had medio '15 Versmissens taak in de commissie overgenomen en behandelde hem als een soort van loopjongen. Beseffend dat hij dichter bij het front nuttiger werk kon verrichten, vroeg en bekwam Hendrik Versmissen, begin '16 zijn overplaatsing naar het vasteland. Hij werd er gedetacheerd bij de medische staf van het grote Belgische militaire hospitaal van Calais. Maar ook hier liep niet alles gesmeerd want omwille van zijn beginselvast katholicisme en zijn Vlaamsgezindheid kwam hij er al snel in conflict met zijn oversten. Zo verbood zijn vrijzinnige commandant aan het onder hem resorterende officierenkorps om aan eucharistievieringen deel te nemen. Hendrik Versmissen was de énige van de ruim 30 officieren van de basis die dit bevel laconiek negeerde. Het zou dan ook niet lang duren voor hij werd overgeplaatst naar het IJzerfront, waar hij opnieuw terechtkwam in de Ie Legerdivisie. Op 30 juni '17 werd hij bevorderd van adjunct-geneesheer tot bataljonsgeneesheer 2e Klasse. Voor de rest van de oorlog diende hij vlak achter de vuurlijn in de eerste hulpposten. Vaak betekende dit werken in levensgevaarlijke omstandigheden, onder rechtstreeks vijandelijk vuur en bombardementen. Tijdens deze periode kwam Hendrik Versmissen in contact met prof. Dr. Frans Daels, een erg bekwame en moedige collega, die erg nauwe banden had met de Frontbeweging. Daels, die ook was ingedeeld bij de Ie Legerdivisie betrok Versmissen bij de clandestiene Vlaamse actie aan het front. Dr. Versmissen hield zich onder meer bezig met het werk van Heldenhulde. Werk, dat in augustus '16 was opgericht door Dr. Gravez en Cyriel Verschaeve, de kapelaan van Alveringem, met de bedoeling de graven van gesneuvelde Vlamingen te voorzien van Nederlandstalige opschriften. Tot op dat ogenblik werden de gesneuvelden immers onder een eentalig Frans 'Mort pour la patrie' begraven. Korporaal/kunstenaar Joe Englih ontwierp een grafzerkje, naar het model van een Iers Keltisch kruis, waarop een opwiekende blauwvoet - symbool van de Vlaamse studentenbeweging - en de leuze cab deze beweging 'Alles voor Vlaanderen / Vlaanderen voor Kristus' werd afgebeeld. Dankzij Heldenhulde en de inzet van tientallen vrijwilligers - zoals Versmissen - zouden bijna 1000 van deze zerken worden geplaatst aan het front.
Tijdens het bevrijdingsoffensief in het najaar van '18 volgde Versmissen zijn eenheid, die was ingedeeld bij de zgn. Noordergroepering, onder bevel van de beruchte generaal Bernheim, bij de bloedige gevechten in wat er restte van het Bos van Houthulst en de sterke Duitse bunkerlinie op de hoogte van Klerken. Niet zonder gevaar overigens want tijdens de eerste twee dagen van het offensief sneuvelden twee van zijn collega's in de divisie: bataljonsarts Andries Nouille en hulpgeneesheer Jozef De Cuyper. Deze laatste, uitgesproken Vlaamsgezinde dokter, was korte tijd Versmissens collega in het bataljon geweest. Vooral de bestorming van de strategisch gelegen versterkte molenruïne in Klerken had een sterke indruk nagelaten bij Versmissen, die zijn indrukken later zou verwerken in 'Blond Germanje' het enige - sterk autobiografische - boek, uit een oeuvre van 21 dichtbundels en prozawerken, waarin hij zijn oorlogsindrukken weergaf. Dit boek, dat in 1929 uitkwam, stond haaks op de sfeer van Belgicistisch hoerapatriotisme dat op dat ogenblik de toon aangaf. Het werd integendeel een loflied op de universele broederliefde onder de volkeren, gedragen door het in de oorlog gegroeide en gestaalde pacifisme van de auteur...
In de loop der jaren, zijn er in Hoogstraten heel wat graven van gesneuvelden uit de Eerste Wereldoorlog, vooral bij de herinrichting van het oude kerkhof, verdwenen. Ik denk bv. aan de graven van korporaal Maurits Arthus, hulponderluitenant Godfried Cypers en van oorlogsvrijwilliger Frans Wens. Het is nu - bij de 100-jarige herdenking van de Grote Oorlog - bijzonder jammer dat de laatste rustplaats van deze belangrijke getuige verdwenen is...
Morgen, zaterdag 29 november kan u in de namiddag in Zuidschote terecht voor een geleid bezoek aan de opgravingen van de Belgisch/Franse loopgrachten uit 1914-1915 aan de Ooststraat. Tussen 13 en 16 uur kan men hier terecht voor een rondleiding, terwijl er in de werkloods in de Grenadiersstraat informatie zal worden verstrekt. Gelet op de toestand van het terrein is het aangeraden stevig schoeisel te voorzien.
Deze kleine CWGC-begraafplaats ligt ietwat afgelegen te midden van de glooiende velden, in de buurt van de Scheerstraat in Wijtschate. In de omgeving stond ooit de drie eeuwen oude Spanbroekmolen die volledig werd verwoest tijdens WO I.. Dit is in meerdere opzichten een bijzondere site. Er liggen 58 doden uit het Verenigd Koninkrijk begraven, waarvan er 6 niet konden geïdentificeerd worden. Vooraan in rij E staan er zes 'special memorials' voor mannen waarvan men aanneemt dat ze op deze site liggen begraven, maar wiens graven door het oorlogsgeweld zijn verdwenen. Alle gesneuvelden - met uitzondering van 3 - vielen op dezelfde dag: 7 juni '17, het begin van de zgn. Mijnenslag waarbij een reeks van ondergrondse mijnexplosies de Duitse frontlijn op de hoogte van Mesen/Wijtschate aan flarden blies. De nabijgelegen, tientallen meters brede 'Peckham Farm Crater' getuigt overigens tot op de dag van vandaag van de enorme impact van deze aanval. Bovendien behoorden ze - met uitzondering van 6 - allemaal tot hetzelfde regiment, de Royal Irish Rifles. Al de geïdentificeerde gesneuvelden, op één na, behoorden tot dezelfde divisie, de 36th. (Ulster) Division.
Emiel Cynsmans werd op 2 december 1891 in Vlimmeren geboren in het gezin van Ludovicus Cynsmans en Maria Thys. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog was hij een ongehuwde werkman en woonde hij ter hoogte van Brug 8 bij de fabriek van Janssens aan het kanaal Dessel - Schoten in Rijkevorsel. Miel Cynsmans die in 1911-'12 zijn dienstplicht had vervuld werd met het stamboeknummer 107/57021 gemobiliseerd in de 9e compagnie 3/1 van het 7e Linieregiment. Hij sneuvelde op 4 november '14 in de sector Nieuwpoort en werd nog diezelfde dag op 15 meter van de Boterdijkbrug begraven. Na de oorlog werd hij als vermist geregistreerd, maar naar alle waarschijnlijkheid werd hij herbegraven op de BMB van Ramskapelle. Op 4 november sneuvelden minstens 7 Belgische militairen in Nieuwpoort die allemaal een geïmproviseerd veldgraf kregen bij de Boterdijkbrug. Volgens de gegevens van de militaire gravendienst werden zij begin 1923 als niet-geïdentificeerde gesneuvelden herbegraven in Ramkapelle. de BMB Ramskapelle is de Belgische militaire begraafplaats met de meeste graven van onbekende militairen. Van de 604 gesneuvelden die hier worden herdacht zijn er maar liefst 402 of 63 % herbegraven in een naamloos graf. Dat heeft veel te maken met de felheid van de gevechten tijdens de IJzerslag (oktober-november '14) in de sector Nieuwpoort, waardoor het vaak onmogelijk was de gesneuvelden een gepaste laatste rustplaats te bezorgen. En men mag in dit verband natuurlijk ook niet uit het oog verliezen dat veel van deze graven vier jaar lang in het overstroomde en vrijwel dagelijks beschoten gebied lagen, wat zeker niet heeft bijgedragen tot de identificatie van de gevallenen. Na wat speurwerk ben ik er wel in geslaagd om, naast Cynsmans, de gegevens van nog drie andere militairen te achterhalen die op 4 november '14 bij de Boterdijkbrug werden begraven. Twee van hen behoorden net als Miel Cynsmans tot 3/1 van het 7e Linieregiment: Albin Hanuse uit Marchin (°1888) had in dezelfde compagnie als Cynsmans gediend en Aarschotenaar Edmond Vounckx (° 1882) kwam uit de 3e compagnie. De vierde, door mij geïdentificeerde gesneuvelde was Gustaaf Van De Wiele uit Schelllebelle (°1893), die in het 5e Linieregiment had gediend.
Frans Bertels werd op 19 juli 1890 in Grobbendonk geboren. Deze Kempenaar was tijdens de Eerste Wereldoorlog aanvankelijk als brancardier ingedeeld bij de Ambulancecolonne van de Ve Legerdivisie, maar eind '15 werd hij brancardier in het 5e Regiment Artillerie. Op 12 augustus '16 werd hij zwaar gewond door granaatscherven bij een beschieting van Noordhoekbos in Reninge. Hij werd meteen geëvacueerd naar de chirurgische voorpost in Abelenhof waar hij kort na aankomst overleed. Frans Bertels werd begraven op de Belgische militaire begraafplaats van Westvleteren in graf nr. 57. Eind 1917 werd er door zijn frontmakkers een heldenhuldezerk op zijn graf geplaatst, maar deze werd in 1925 van deze site verwijderd door de 'Dienst der Militaire Grafsteden' en vervangen door een arduinen Belgische standaardzerk.
Nog twee exclusieve kiekjes uit Westrozebeke in het vroege voorjaar van 1917 met een buiten- en binnenzicht van de later compleet vernietigde parochiekerk St. Bavo. Let vooral op de met geweren behangen preekstoel en de rij snurkende landser op de vloer.
Ik weet dat dit ietwat luguber kan klinken maar 'Ypres Ramparts Cemetery' is een verborgen pareltje. Deze kleine CWGC-begraafplaats werd in november '14 op de Ieperse stadswallen, vlakbij de Rijselpoort door Franse troepen aangelegd. Vanaf februari '15 tot 1918 werden hier ook gesneuvelden uit het Britse Gemenebest begraven. De Fransen werden na de oorlog elders herbegraven maar er liggen nog steeds 153 gesneuvelden uit het Verenigd Koninkrijk, 11 Australiërs, 10 Canadezen, 14 Nieuw-Zeelanders en 5 onbekenden. De jongste gesneuvelden die hier een laatste rustplaats kregen waren Pvt. Charles Williams (Cheshire Regiment) in graf E 23 en Pvt. William Wight (Lincolnshire Regiment) in graf F 8, beiden amper 17 jaar oud. De oudste militair die hier werd begraven was Pvt. Arthur Copley (King's Own Yorkshire Light Infantry) in graf E 19, die 49 jaar oud was toen hij sneuvelde. Wat deze bijzonder mooi in het landschap geïntegreerde site zo mogelijk nog interessanter maakt is dat hier op 4 mei 1991 de asse van de Engelse schrijfster Rose Coombs onder een rozenstruik werd bijgezet. Rose Coombs was jarenlang werkzaam in het Britse Imperial War Museum en heeft met haar boek 'Before Endeavours Fade' uit 1976 veel bijgedragen tot de herwaardering van het erfgoed uit WO I. Zij schonk in haar testament een aanzienlijk deel van haar wetenschappelijke privé-bibliotheek aan de stad Ieper, die het pad dat naar deze begraafplaats leidt, naar haar vernoemd heeft. Deze begraafplaats deed voor een laatste maal als dusdanig dienst toen er op 11 oktober 1999 vier Britse militairen werden herbegraven die waren ontdekt bij graafwerken bij de Ieperse St. Jacobskerk. Als u ooit Ieper bezoekt, ga dan zeker eens naar dit verborgen kleinood, dan begrijpt u meteen waarom dit het favoriete plekje van Rose Coombs was bij haar ontelbare bezoeken aan Vlaanderen...
Een van de militairen uit de Noorderkempen die bij de verdediging van het 'Nationale Bolwerk' Antwerpen sneuvelde was Victor Aerts uit Rijkevorsel. Hij was op 30 september 1888 in Minderhout geboren in het gezin van landbouwer Constant Aerts en Maria Bervoets. Omstreeks de eeuwwisseling verhuisde deze familie naar de Eekhof in Rijkevorsel. Bij de mobilisatie in '14 werd Vic Aerts als soldaat met stamnummer 130/51113 ingelijfd bij het 6e Regiment Jagers te Voet. Dit regiment nam in de nacht van 4 op 5 oktober '14 deel aan een verwarrende nachtelijke tegenaanval tussen Lachenen en Hulst in de zwaarbevochten sector Duffel. Victor Aerts werd na deze gevechten als vermist geregistreerd en zijn stoffelijke resten werden wellicht later als 'onbekend' bijgezet op de BMB van Lier.
Vandaag precies honderd jaar geleden overleed in het Hoogstraatse Gelmelslot de 75-jarige Pieter Frans Bonamie. Deze dagloner uit Aarschot was een van de duizenden vluchtelingen uit Vlaams Brabant en het Mechelse die in de herfst van '14 via Hoogstraten probeerden de Nederlandse grens over te steken. Minstens achttien van hen stierven in die chaotische dagen in de gemeenten die vandaag de dag Hoogstraten vormen. Bonamie was één van de oudste vluchtelingen die hier het leven liet, maar er bezweken ook opvallend veel kinderen aan uitputting en ziekte. Het meest schrijnende voorbeeld hiervan vormt wellicht Jan Jozef De Roover. Hij was op 28 september '14 in het onder vuur liggende Mechelen geboren. Zijn moeder Agnes Faes, was meteen uit het kraambed gevlucht en samen met haar man Jozef De Roover en de boreling naar Meer getroken. Hier kreeg het gezinnetje onderdak bij Agnes' broer, bakker Gust Faes in Meer-Dorp, maar de boreling overleed hier kort na aankomst op 1 oktober '14. En zij waren - helaas - lang niet de enige. Vijf Hoogstratenaren overleden zelf als vluchtelingen in Nederland. Ten minste veertig Fransen, die in '17 en '18 door de Duitsers vanuit Noord-Frankrijk gedwongen geëvacueerd werden naar de Noorderkempen, bezweken eveneens in Hoogstraten... En dan zwijg ik nog over de zwakzinnigen van instellingen zoals deze van Duffel en Doornik, die in de loop van de oorlog op de Kolonie en in het kasteel van Hoogstraten werden ondergebracht. In tegenstelling tot de militaire slachtoffers zijn de meeste van deze burgerslachtoffers al jaren vergeten en ik betreur dit. In het verleden heb ik herhaaldelijk in de gemeenteraad van Hoogstraten aangedrongen om deze burgers, die evengoed tegen hun wil meegesleurd waren in de Grote Oorlog, op gepaste wijze te herdenken, maar tot op de dag van vandaag heeft niemand hier blijkbaar oren naar... Kan er nu echt, in het raam van 100 jaar Grote Oorlog, niets in deze zin gebeuren in Hoogstraten ?
Niet minder dan drie jongemannen met wortels in het Hoogstraatse overleefden in de zomer van 1914 de zware afweergevechten rond Namen niet. Vandaag graag even uw aandacht voor de 23-jarige Frans Antoon Swaenen uit Meer, soldaat in het 8e Linieregiment. Hij was de jongste zoon van de weduwe Maria Swaenen - Tax en had tot het ogenblik van de mobilisatie, als knecht gewerkt op de hoeve van Jaak Pluym op Eindmeer. Volgens een - naoorlogse - verklaring van luitenant Gorremans, vaandrigvan het 8e Linieregiment, werd Swaenen op 20 augustus '14 ernstig gewond bij een verkenning bij het fort van Emines. De patrouille werd aangevoerd door eerste sergeant Baeck en bestond verder uit korporaal Maréchal en de soldaten De Corte en Swaenen. Blijkbaar waren de Duitsers al verder gevorderd dan aangenomen want rond de middag werd het groepje vanuit een bos onder vuur genomen. Korporaal Maréchal, een 20-jarige beroepsvrijwilliger uit Maaseik, werd op slag gedood en Frans Swaenen werd ernstig gewond. Over wat er daarna precies met Swaenen gebeurd is, tast ik tot op de dag van vandaag in het duister. Men mag in dit verband natuurlijk niet vergeten dat het rond de vesting Namen tot harde en uitermate verwarrende gevechten kwam. Er werden dan ook overal in de bossen en velden lijken gevonden die veelal ter plaatse in een haastig gedolven veldgraf werden begraven. Toen men overging tot het herbegraven op begraafplaatsen, zoals de BMB Champion, gingen vaak nog heel wat persoonlijke gegevens, zoals identificatiepapieren verloren. In Namen zélf gingen overigens ook heel wat gegevens verloren toen bij de Duitse intocht het stadhuis in vlammen opging. De gegevens van de burgerlijke stand moesten dan ook helemaal opnieuw worden opgesteld. Dit alles leidt ertoe dat er i.v.m. het overlijden van Frans Swaenen nogal wat onduidelijkheden zijn blijven bestaan. Oud-burgemeester Fons Sprangers voerde decennia later een uitgebreide correspondentie met de bevoegde autoriteiten over Swaenens lot en ook hij stuitte op allerlei tegenstrijdigheden. Volgens het schrijven van luitenant Gorremans maakte Swaenen op het ogenblik dat hij gewond werd, deel uit van de 4e compagnie, 2e bataljon van het 28e Linieregiment. Dit regiment was bij de mobilisatie ontstaan door ontdubbeling van het 8e Linieregiment. Luitenant Gorremans schreef dat de zwaargewonde soldaat wellicht nog diezelfde dag naar Namen werd overgebracht waar hij waarschijnlijk op 26 augustus zou zijn overleden. In zijn militaire stamboekdossier staat eveneens het 28e Linieregiment aangegeven, maar werd 23 augustus als sterfdatum opgenomen. Dit laatste wordt bevestigd door de burgerlijke stand in Namen waar Frans Swaenen geregistreerd staat als 'gevallen voor België op 23 augustus 1914'. In 1926 werd zijn eenheidsaanduiding echter veranderd van het 28e naar het 8e Linieregiment. Als Swaenen daadwerkelijk in Namen zou bezweken zijn aan zijn verwondingen dan werd hij op een van de stedelijke begraafplaatsen te Belgrade of St.-Gervais begraven, maar ik heb er geen spoor teruggevonden van zijn graf. Ik ga er dan ook van uit dat hij - conform een bijna onleesbare nota op zijn begrafenisfiche - begraven werd in een veldgraf rechts naast de weg Bouge-Bonnines. Dit graf droeg als opschrift een onleesbaar geworden naam en de vermelding 'Meir'. Dit veldgraf werd in november '21 en de niet - identificeerbare stoffelijke resten werden in een naamloos graf bijgezet op de BMB van Champion. Wellicht rust Frans Swaenen daar tot op de dag van vandaag tussen de vele onbekenden....
Iedereen die de laatste weken over de Noorderring naar Ieper reed kon er niet naast: er worden grote rioleringswerken uitgevoerd ter hoogte van Wieltje. Een paar dagen geleden raakte bekend dat al in oktober op deze site op vraag van de stad Ieper voorafgaand archeologisch onderzoek was verricht en men wellicht restanten heeft gevonden van wat waarschijnlijk ooit de Britse loopgraaf 'Monmouth / Admiral's Trench' uit de nazomer van '16 is geweest. Al sluiten de onderzoekers niet uit dat het mogelijk om een oudere loopgraaf kan gaan. Men mag in deze context immers niet vergeten dat ook in de lente van '15, tijdens de Tweede Slag om Ieper, dit gebied de inzet vormde van zware gevechten. Bij het archeologisch onderzoek werden buitengewoon goed bewaard gebleven artefacten, gaande van een paar A-frames voor de afwatering, over 4 Lee Enfieldgeweren tot medisch materiaal, gevonden. De belangrijkste vondst was ongetwijfeld de toegang tot een zgn. 'Deep Dugout', een ondergrondse schuilplaats, die in mei '17 door de Britse sappers was uitgegraven.
Raymond Becquet werd op 15 mei 1893 in Herentals geboren. Als milicien van de klas 1914 werd hij op 21 september '14 opgeroepen voor militaire dienst en vervoegde hij het leger in Antwerpen, waar hij als soldaat 2e Klasse werd ingelijfd in het 7e Linieregiment. Hij maakte de volgende jaren deel uit van deze eenheid tot hij eind 1917 muteerde naar het 17e Linieregiment waar hij terecht kwam in de 3e compagnie. Raymond Becquet werd op 27maart '18, in de sector Ramskapelle, ernstig gekwetst door granaatscherven. Hij werd meteen naar het hospitaal ' 'l Océan ' in De Panne geëvacueerd, maar bezweek daar de volgende dag om 7 uur 's morgens aan de opgelopen verwondingen. Twee dagen later werd hij begraven op de BMB Duinenhoek in De Panne (graf D-17) en enkele weken later werd zijn simpele houten grafkruis vervangen door een heldenhuldezerk die was aangekocht door de mannen van zijn compagnie. In 1925 werd deze zerk op bevel van de Dienst der Militaire Grafsteden van deze site verwijderd, vernietigd en vervangen door een arduinen Belgische militaire standaardzerk.
Twee uitzonderlijk fraaie kiekjes van het dorpscentrum van Zonnebeke die vermoedelijk werden gemaakt in januari 1916. Ze zijn afkomstig uit het album van een officier van het Würtembergische Infanterie Regiment nr. 125. Deze eenheid was eind '15 van het Oostfront naar Vlaanderen gestuurd, waar het vanaf 30 december '15 tot juli '16 dienst deed voor Ieper en er onder meer deelnam aan een offensieve actie tegen Hill 60. Op 30 juli '16 werd het regiment naar de Somme gestuurd waar het zware verliezen leed bij de felle afweergevechten rond Ginchy.
Een paar dagen geleden heb op een bekende internationale veilingsite een dertigtal foto's kunnen bemachtigen uit het album van een onderofficier van het Duitse Reserve-Feldartillerie-Regiment nr. 3. Dit regiment was ingedeeld bij de Ve Reserve-Division en stond vanaf het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog tot begin '17 aan het Oostfront. In '17 kwam het RFAR nr. 3 in Vlaanderen terecht en blijkens de foto's werden de mannen van deze batterij onder meer ingezet bij Beerst en later, tijdens de Flandernslacht bij Langemark en Passendale. Vandaag twee unieke foto's van Westrozebeke - een belangrijk Duits logistiek steunpunt, net achter de frontlijn - in het late voorjaar van 1917, net voor de grote verwoesting in de zomer en herfst van datzelfde jaar...
In de rubriek 'Minder bekend' wil ik u graag laten kennismaken met de vele 'minder populaire' slagveldsites in ons land. Plaatsen als de Dodengang, IJzertoren, Menenpoort of Tyne Cot heeft iedereen die een beetje voeling heeft met de Eerste Wereldoorlog wellicht ooit al bezocht, maar er zijn nog tientallen, heel wat minder bezochte sites, die boeiend genoeg zijn om ontdekt te worden. Eén van deze plaatsen is de CWGC-begraafplaats 'Irish House' aan de Savaartlindestraat in de gemeente Heuvelland. Via een 200 meter lang graspaadje kan men deze ietwat afgelegen begraafplaats bereiken. Ze werd in het begin van juni '17 aangelegd door mannen van de 16th (Irish) Division, een eenheid die was ontstaan door de inbreng van - gematigde - Ierse nationalisten die door hun militaire inzet hoopten zelfbestuur voor Ierland af te dwingen. Deze kleine begraafplaats - naar een ontwerp van W.H. Cowlishaw - telt 117 graven, waarvan 40 niet - geïdentificeerde. Het grootste aantal van deze ongeïdentificeerde gesneuvelden kwamen uit een massagraf dat 33 officieren en manschappen van het 1st Gordon Highlanders telde die in december '14 in Wijtschate waren omgekomen en die in juni "17 op deze site werden herbegraven door het 11th. Royal Irish Rifles. Onder 1 grafsteen achteraan op deze begraafplaats liggen ook nog 4 onbekende Duitsers begraven.
Vandaag exact 100 jaar geleden sneuvelde Merksplassenaar Karel Van Gossum bij de zware afweergevechten rond Ramskapelle. Karel Van Gossim was op 30 april 1890 in Elsene geboren. Op jonge leeftijd verhuisde hij met zijn ouders naar Merksplas - Kolonie waar zijn vader een kaderfunctie had gekregen. In 1910 vervulde hij zijn legerdienst en huwde nadien met zijn dorpsgenote Adriana Emma Langers (1888-1976). Op 31 juli werd hij gemobiliseerd en vervoegde meteen in Antwerpen als soldaat de 7e cie, 2/3 van het 5e Linieregiment. Hij kreeg zijn vuurdoop van 10 tot 12 september '14 bij de gevechten rond Rotselaar waar zijn regiment meer dan 200 gesneuvelden telde... Tijdens de IJzerslag onderscheidde het 5e Linieregiment zich bij Lombardsijde en Ramskapelle. Het was in dit laatste dorp dat hij op 23 november '14 het leven liet. Hij werd begraven in een geïmproviseerd veldgraf bij een hoeve op ongeveer 1 km. van het dorpscentrum. Na de oorlog werd hij vermoedelijk als onbekende herbegraven op de militaire begraafplaats van Ramskapelle.
Op 8 mei 1915, in de eindfase van wat later bekend zou staan als de 'Tweede Slag om Ieper', sneuvelde de 28- jarige Walter Scott Stuart Lyon, een luitenant in het 9e bataljon Royal Scots. Lyon was op 1 oktober 1886 op het landgoed Tantallon Lodge in North Berwick bij Edinburgh geboren. Zijn ouders, Schotse regionalisten, gaven hem bewust Walter Scott als voornaam als verwijzing naar de grootste Schotse schrijver. Walter Lyons groeide op met zijn vier broers, waarvan er niet minder dan drie tijdens WO I zouden sneuvelen. In 1905 begon hij klassieke filologie te studeren aan het prestigieuze Balliol College in Oxford. Vier jaar later startte hij rechtenstudies in Edinburgh om zich in 1912 als advocaat in te schrijven aan de Schotse balie. In datzelfde jaar was aangesteld tot luitenant in het reserve-officierenkorps van het 9e Royal Scots. Toen hij zich in 1909 opnieuw in Edinburgh had gevestigd was hij al als vrijwilliger tot deze eenheid toegetreden. Bij het uitbreken van de oorlog werd als dienst doende kapitein toegevoegd tot de zgn. 'Lothian Brigade' in een staffunctie. In februari '15 werd hij echter met zijn oude bataljon naar het front bij Ieper gestuurd waar hij in stellingen bij Glencorse Wood, tussen Polygon en het Hooge, terecht kwam. Het was in de bunker 'Mon Privilège ' dat hij in de week na Pasen, in de nacht van 9 op 10 april '15 om precies te zijn, zijn gedicht 'Easter at Ypres' schreef. De volgende dag schreef hij, mogelijk op dezelfde locatie 'Lines written in a Fire Trench'. Op 16 april vloeide, zoals hijzelf meticuleus noteerde 'tussen 3 en 4 's morgens 'On a Grave in a Trench' uit zijn pen. Zijn laatste, naamloze gekende gedicht dat begint met de regel 'I tracked a Dead Man Down a Trench' schreef Lyon in de nacht van 19 op 20 april. Op 22 april lanceerden de Duitsers de eerste grootschalige chloorgasaanval op het Westelijke front. Lyons' bataljon was rechtstreeks betrokken bij het afstoppen van deze Duitse doorbraakpoging en bijgevolg zal er wel geen tijd zijn geweest voor veel poëtische beschouwingen. In de geschiedenis van de Royal Scots staat het volgende te lezen over Lyon op 23 april: ''C'-compagnie werd opgehouden achter een dikke haag die ondoordringbaar was geworden door de dicht ineengevlochten rollen prikkeldraad in de struiken. Luitenant Lyon, die had opgemerkt hoeveel moeite het de mannen kostte om door de haag te geraken, stond koeltjes op, nam zijn draadschaar uit zijn zak, en begon kalmweg, terwijl hij het doelwit werd van verschillende machinegeweren, gaten in de versperring te knippen. Zonder overhaasting kweet hij zich ondanks het vijandelijke vuur van zijn taak...' Iets verder in het boek over de Royal Scots is over 8 mei het volgende te lezen: 'De storm brak opnieuw los. Onze loopgraven ten noorden van de Meenseweg werden blootgesteld aan een vreselijk en verduiveld accuraat bombardement dat borstweringen opblies en hele secties van de verdedigers vernietigde. Ten zuiden van de Meenseweg was het bombardement niet zo intensief, maar toch vielen er verschillende slachtoffers in het 9e Royal Scots. Luitenant W.S.S. Lyon die zichzelf onderscheiden had door zijn koele durf op 23 april, was een van hen'. Walter Lyon werd op slag gedood door granaatscherven in een loopgraaf bij Potijze Wood op een kleine 200 meter van de frontlijn. Hij was wellicht de eerste advocaat van de Schotse Balie die tijdens de Eerste Wereldoorlog sneuvelde. Zijn inderhaast gedolven veldgraf werd na de oorlog niet teruggevonden en daarom wordt hij vandaag herdacht op paneel 11 van de Menenpoort in Ieper.
Ongeveer een half jaar nadat hij sneuvelde werden zijn gedichten door zijn vader uitgegeven in het bundeltje 'Easter at Ypres and other Poems'. Hier volgt zijn laatste gedicht:
'I tracked a dead man down a trench / I knew not he was dead / They told me he had gone that way / And there his foot-marks led /
The trench was long and close and curved / It seemed without an end / And as I threated each new bay / I thought to see my friend /
At last I saw his back. He crouched / As still as still could be / And when I called his name aloud / He did not answer me /
The floor-way of the trench was wet / Where he was crouching dead / The water of the pool was brown / And round him it was red /
I stole up softly where he stayed / With head hung down all slack / And on his shoulders laid my hands / And drew him gently back
And then, as I guessed, I saw / His head, and how the crown - / I saw then why he crouched so still /And why his head hung down.'
