Vandaag 11 november,  Wapenstilstandsdag 101 jaar na dato. Wanneer in Brussel weer manhaftig soldaten voor die éne onbekende achter een tricolore paraderen. En de achterkleinzoon van de koning, die zijn belofte brak aan het Vlaamse kanonnenvlees,  plichtsbewust  de natie zal vertegenwoordigen lijkt onderstaand gedicht dat de gewezen activist Victor Jozef Brunclair in maart 1922 in De Goedendag publiceerde  mij méér dan op zijn plaats:

Le Poilu Inconnue

O goede Vrijdag zonder Paschen  / Kristus is in elk die sneuvelde gestorven / ay,  Uw doornenkroon was maar van prikkeldraad / gij, die ’t gruwzaam Golgotha hebt doorzworven / heroiese smartsoldaat

Onkennelik is uw wezen, nergens wordt gij dus vermist / en hoogste roem: gij stierft zo anoniem / dies zij lauwer op deze koude kist / ’t eervertoon is gratis, verder kost je geen centiem

Nu komen de hoeren, nu komt de grootfinans / met bleke bloemen en kartonnen krans / o schennis van Uw lijf zo diep gebenedijd / op gummi heen en weer ’t is tof / er zijn feestfanfaren, er is lege lof / Uw zerk is ’t heiligdom door elk ontwijd

Eénklank was Uw koortspols met de kannonade / toen stond gij manlik toen een schaduw kwam / verminking van Uw beeltnis, en lichtombaden / Uw aanschijn naar de goede God meenam

Tans zal Uw heenvaart allen heugen / in nagenot van dronken teugen / nu solt men plechtig met Uw lijk / Uw goor gebeente in de groef is brij / die licht als reine relikwie te kijk / aanvaard de tremolos frazenfraai op rotternij

De stortkar over U heen / Rust heerlike held onsterfelik in Uw steen. 

11-11-2019 om 10:37 geschreven door janhuijbrechts  

Ik verblijf – tijdelijk – in Dendermonde, een stadje dat onlosmakelijk met de figuren van de jurist Lodewijk Dosfel en de dichter Wies Moens verbonden is. Beiden meenden tijdens de Grote Oorlog dat Vlaanderen alleen kon gered worden door kamp te kiezen voor het activisme. Beiden werden voor dit radicale engagement na de oorlog gestraft. Vandaag in Zondag Frontpoëziedag geen gedicht maar een fragment uit één van Wies Moens’ Celbrieven:                                                           

10-11-2019 om 09:50 geschreven door janhuijbrechts  

Elzenwalle Brasserie Cemetery dankt haar naam aan de brouwerij die er ooit rechtover stond. Deze kleinere maar sfeervolle CWGC – site ligt in Voormezele langs de drukke Kemmelseweg. Deze begraafplaats is een typisch voorbeeld van een zogenaamde regimentsbegraafplaats, die tussen februari 1915 en november 1917 werd benut door de opeenvolgende gevechtseenheden die deze sector verdedigden. De acht perken werden willekeurig op dit terrein aangelegd en bij de naoorlogse heraanleg naar een ontwerp van George Goldsmith besloot men de oorspronkelijke indeling te respecteren. Blok III bevat uitsluitend graven van gesneuvelden van het 22^e Bataljon Canadian Infantry ‘Quebec Regiment).  Er liggen 41 Canadezen en 108 Britten begraven waarvan er 5 niet konden worden geïdentificeerd. De lichtjes verhoogde en met essen beplante begraafplaats wordt aan drie zijden omzoomd door een lage bakstenen muur. Het cross of sacrifice staat centraal gepositioneerd in de kleine trappartij vooraan de begraafplaats. De eerste militair die hier werd begraven was R. Hodgson, een soldaat in het 1^e Bn. Royal Scots, die op 8 februari 1915 was gesneuveld. De laatste was kapitein George Malcolm Finlay van het 14^e Bn. Hampshire Regiment die op 5 november 1917 was gevallen.

Ondanks de kleine schaal van deze site liggen hier niet minder dan 4 soldaten begraven die jonger waren dan 18 toen ze vielen:  Rifleman R. Andrews, 2^e Bn. Royal Irish Rifles, (+ 20.04.1915), Rifleman T. Davis, 7^e Bn. Rifle Brigade, (+ 12.06.1915), Private J. Giroux, 22^e Bn. Canadian Infantry, (+ 21.05.1916) en Private F. E. Hinton, 9^e Bn. Royal Sussex Regiment, (+ 29.10.1915). De voor zover bekend oudste militair die hier een laatste rustplaats kreeg was de 42-jarige J. Dorian, een Private bij het 7/8^e Bn. Royal Irish Fusiliers.  

De volledige site werd op 01.04.2009 beschermd als monument.

06-11-2019 om 10:13 geschreven door janhuijbrechts  

In november 1916 schreef de Franse societyfiguur, schrijfster en dichteres Anna, comtesse de Noailles (1867-1933) het van symboliek bolstaande gedicht Verdun. Zij wordt algemeen als de laatste Franse dichteres van de Romantiek beschouwd en dat is zeker niet ten onrechte….

De grootste naam ter wereld is omhuld met stilte;

Een nieuwe dag breekt aan in grenzeloos Verdun.

De mannen waren een voor een hierheen gekomen,

Stap voor stap, dag na dag, seconde na seconde,

Ze gaven er hun liefde, trots en stoïcijns.

Ze zijn ingeslapen bij de gruwele beproeving.

Verdun, weduwe, onsterfelijk in rouw,

Heft sidderend haar hoogste torens naar de hemel

Als om te smeken dat hij hen teruggeven zou.

-Voorbijganger, laat hier je lofzang achterwege

Voor deze stad, door ontelbare engelen bevolkt

Die her en der aan Frankrijks grond waren ontsproten:

Het bloed is zo alom dat geen menselijke stem

Het recht heeft zijn zo zwakke en zo vergeefse klacht

Te mengen met de aardse geur van deze wierook.

Bedenk in deze vlakte, gekerfd en gekneusd:

De macht des vaderlands is heilig en onpeilbaar,

De mooiste harten liggen hier onder de grond.

In deze streken noemt men deze dood geen sterven,

Zozeer is het een offer door iedereen gewenst…

03-11-2019 om 08:10 geschreven door janhuijbrechts  

Op deze webstek sta ik geregeld stil bij de kindsoldaten, jongemannen die jonger dan 18 waren toen ze in Vlaanderens velden vielen. Stanley Clifford Lockwood was amper 16 jaar oud toen hij op woensdag 24 maart 1915 bij Kemmel sneuvelde. Hij was opgegroeid in Nabbott’s Farm in Springfield en was een simpele soldaat in het 1^e Bataljon van het East Surrey Regiment. Eén van de eerste Britse eenheden die in 1914 aan het westelijke front actie zagen. In de week dat S. C. Lockwood om het leven kwam waren niet minder dan 25 mannen uit zijn bataljon gesneuveld ten zuiden van Ieper.

Hij was bij de eerste gesneuvelden die werden bijgezet op La Laiterie military cemetery in Kemmel. Hij ligt begraven in graf I B 24 onder het op verzoek van zijn ouders aangebrachte epitaaf ‘Until the Day breaks’…

31-10-2019 om 23:07 geschreven door janhuijbrechts  

Marjorie Lowry Christie Pickthall (1883-1922) was een Engelse dichteres, dramaturg en kinderboekenauteur die het grootste deel van haar leven in Canada doorbracht. Door contemporaine critici werd ze als de grootse Canadese dichteres van haar generatie beschouwd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verbleef ze in haar geboorteland waar ze in 1915 en 1916 een opleiding als automekanieker volgde om zo haar steentje bij te dragen aan de oorlogsinspanning. Ze werd echter wegens haar zwakke gezondheid afgewezen.  

Marching Men

Under the level winter sky
I saw a thousand Christs go by.
They sang an idle song and free
As they went up to calvary.

Careless of eye and coarse of lip,
They marched in holiest fellowship.
That heaven might heal the world, they gave
Their earth-born dreams to deck the grave.

With souls unpurged and steadfast breath
They supped the sacrament of death.
And for each one, far off, apart,
Seven swords have rent a woman's heart.

20-10-2019 om 06:24 geschreven door janhuijbrechts  

Graag nodig ik u en de uwen uit op de officiële voorstelling van mijn nieuwste boek ‘De Hel van Fresnes’ op 8 november om 20.00 u. in de leeszaal van het ADVN in Antwerpen.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden bijna 90.000 strafzaken tegen militairen ingeleid bij de Belgische militaire rechtbanken. Bijna één op vijf Belgische militairen kwam dus in ’14-’18 in aanraking met het militaire gerecht. Op eender welk tijdstip van de Grote Oorlog zaten er dan ook tussen de 3.000 à 5.000 Belgische militairen - het equivalent van een infanteriebrigade - opgesloten in Franse gevangenissen… In mijn nieuwste boek ‘De Hel van Fresnes – Vlaams soldaten in de Belgische militaire strafinstellingen in Frankrijk ’14-‘18’  ben ik op zoek gegaan naar hoe het zover is kunnen komen en op welke manier de Belgische legerleiding, regering en militaire magistratuur probeerden paal en perk te stellen aan deserties, insubordinatie en andere tuchtproblemen. Ik onderzocht niet alleen hoe en waarom de Franse overheid gevangenissen ter beschikking stelde van het Belgische leger maar gaat ook dieper in op de intussen al lang vergeten eenheden als de tucht- en eerherstelcompagnieën. Hierbij analyseerde ik ook het onbegrip van de legerleiding en krijgsraden voor militairen die leden aan shell-shock en hoe de psychiatrische instellingen gebruikt of liever misbruikt  werden om mannen opnieuw naar het front te sturen… Ik toonde niet alleen de vooringenomenheid en anti-Vlaamse instelling van de krijgsraden en auditeurs aan maar doorprik tegelijkertijd ook enkele hardnekkige Vlaams-nationale mythes. Kortom, een  boek dat een heel ander licht werpt op een paar van de donkerste bladzijden uit de Belgische militaire geschiedenis….    

19-10-2019 om 11:13 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag geen gedicht in de rubriek Zondag Frontpoëziedag maar sta ik heel graag even stil bij deze blog. Vandaag heeft de teller immers de 250.000^e  klik aangegeven en dat is iets waar ik iets minder dan vijf jaar geleden, toen ik van start ging met invlaanderensveldenblog, nooit had durven dromen. Ik geef grif toe dat de publicaties van de laatste maanden niet meer dezelfde frequentie hebben dan voorheen. Maar dat is dan ook bewust zo gedaan. Oorspronkelijk was het immers de bedoeling om er, na vier jaar mee op te houden op 11 november 2018 maar jullie, waarde lezers, drongen aan op verdere publicatie. Vandaag hebben we samen deze mijlpaal bereikt en daar kan ik jullie alleen maar dankbaar voor zijn. Want zonder jullie én jullie reacties zou deze blog niet zijn wat hij nu is… Merci ! En op naar de 500.000…!

Bij wijze van cadeautje ben ik even in de immens rijke foto-archieven van het Imperial War Museum gedoken en heb ik een paar nooit eerder gepubliceerde pareltjes opgedoken die in de omgeving van het Frans-Vlaamse grensplaatsje Armentiéres of Armentiers in schoon Vlaams werden gemaakt: Drie opnames uit het vroege voorjaar van 1915 van een observatiepost in de eerste lijn, twee opnames van een batterij in actie in maart 1916 in een gehucht aan de rand van het stadje en een mooie foto van een Duitser op de vlucht voor de in inslaande granaten, kort nadat de Britten als gevolg van het Duitse Lente-offensief van 1918 het stadje hadden verlaten...

13-10-2019 om 10:42 geschreven door janhuijbrechts  

De Grote Oorlog eindigt nooit. Dat werd opnieuw op 11 oktober jongstleden bewezen. Toen werden op de immense Duitse begraafplaats in Langemark met militaire eer door de Bundeswehr de stoffelijke resten van 84 Duitse militairen bijgezet in de kelder onder het zgn. Kameradengrab. Het betreft hier concreet gesneuvelden die werden teruggevonden bij de opgravingen van het Duitse ‘stützpunkt’ op Hill 80 bij Wijtschate. Bij deze opgravingen werden ook 13 militairen uit het Britse gemenebest gevonden. Zij werden op 10 oktober in Wijtschate herbegraven. Het was vier jaar geleden dat er nog een bijzetting had plaatsgevonden in de grafkelder in Langemark.  

12-10-2019 om 22:32 geschreven door janhuijbrechts  

07-10-2019 om 12:26 geschreven door janhuijbrechts  

De artistiek begaafde Waaslander August Nobels (1884-1938) was bij het uitbreken van de Grote Oorlog onderpastoor in Ronse. Hij meldde zich meteen als oorlogsvrijwilliger en kreeg op 18 september 1914 een aanstelling als aalmoezenier bij het 4^e Linieregiment. Aan het IJzerfront was hij betrokken bij een aantal uitgesproken Vlaamsgezinde initiatieven zoals de oprichting van de Belgische Standaard en Heldenhulde. In 1916 was hij de drijvende kracht achter de oprichting van Kunst aan den IJzer. Hij werd omwille van zijn moedig gedrag aan het front onder meer onderscheiden met het Oorlogskruis mét Palm en het Franse Croix de Guerre avec Palme.

Na de oorlog werd hij onder meer leraar en later directeur van het Klein-Seminarie in Sint Niklaas. Enkele beelden die hij na de Wapenstilstand vervaardigde hadden een duidelijke band met zijn oorlogsverleden zoals het beeld  De Ridder van de IJzer dat werd gemaakt voor de Militaire Kapel in Brugge of de door een tekening van Joe English (O.L.Vrouw van de IJzer) geïnspireerde Piëta voor de kapel, die voor de behouden terugkeer van de parochianen werd opgetrokken aan de Heimolenhoek in Sint Niklaas. August Nobels was gastspreker op de 7^e IJzerbedevaart in Kaaskerke op 2 augustus 1926. Het i-onderstaande gedicht verscheen voor het eerst op 19.10.1915 in De Belgische Standaard.

OP ‘T OUD PETJE DER PIOTTEN

Al onder ’t in mijn ransel lag, –
ik haalde ’t gistren voor den dag,
gewis uit vreeze voor de motten
doch zie : een traan belook me ’t zicht,
mijn hand beefde als ‘k ’t draaide in ’t licht
’t gewezen Petje der piotten.

Wel! ’t heeft ons jongens eens getooid,
thans in een hoeksken klein geplooid,
dit Petje, dat men soms benarde.
Kom, wentel nog eens op mijn hand
uw blauwen grond, uw rooden band,
uw cijfer « 4 » en uw cocarde.
Met u verrijst ons glorietijd…
De vijand die, vol sluwen nijd,
ons, kleine Belgen, kwam bespotten,
waar hij u pinken zag door ’t groen,
daar moest zijn helm soms onderdoen
voor ’t roode Petje der piotten!

O Petje, dat met bloed en zweet
zoo vaak doorweekt zijt en doorkneed
met ’t zilverslijk van onze velden;
zoo ’t eerekruis de dappren loont,
nog schooner hebt gij ’t hoofd gekroond
van duizend nooit vernoemde helden!
Wel werdt gij afgedankt, zoo ’t gaat;
toch zag u menig oud-soldaat
niet zonder hartzeer henenvlotten
en géen die niet, met vol gemoed,
in ’t eenzaam veld, op ’t kruisken, groet,
’t versleten Petje der piotten.

Eens stondt gij op een jeugdig hoofd:
‘k beware u, lijk ik ’t heb beloofd
aan hem die u aan mij verpandde
en die me zei : « Zoo ‘k val, gewis,
voor hââr zij ’t een gedenkenis,
bezorg die in mijns moeders handen »
Ja, ‘k zal ze zoeken de arme vrouw,
ik zal haar brengen, in den rouw,
den zoeten troost van haren God, en,
met woorden die haar kind nu sprak,
die « pluim waarin het duifken stak »,
dit roode Petje der piotten.

Doch ‘k zal ’t haar brengen ook met trots,
indien eensdaags de Goedheid Gods
hem wil den wissen dood onttrekken.
Zij steile zelf zijn mannenkop
met moederfierheid, ’t petje op
waarmeê ze, als kind, hem zag vertrekken.
Ze hange ’t plechtig dan ter schouw
en spreke: « Pand van moed en trouw,
geen Pruis zal nog ons vrijheid knotten,
zoolang bewaard blijft, zonder smet,
wat land en haard eens heeft gered,
dit oude Petje der Piotten! »

06-10-2019 om 08:32 geschreven door janhuijbrechts  

Zonder te willen stoefen, maar mijn twee Antwerpse oorlogsboeken die vorige maand uitkwamen worden erg goed onthaald door critici én lezers. Gewoon even drie citaten, omdat een schrijver héél af en toe ook wel een beetje trots mag zijn op z’n geesteskinderen… Of niet soms ..?

‘Een filmscenario nodig ? Een spannende oorlogsreeks voor Netflix ? Zoek niet verder, lees gewoon het nieuwe boek van Jan Huijbrechts over de Tweede Wereldoorlog en het hoofdstuk over Antwerpen. Alles kom je tegen: onverwachte plots, intrigerend drama, verscheurde families, sabotage, bombardementen, gevechten in straten en pleinen. En er zijn de vergeten helden van het volk. ‘Antwerpen 40-45 in anekdotes, monumenten, bijzondere plaatsen en figuren’, luidt de titel en dat is niet gelogen…’ Rudy Collier in Citta, het stadsmagazine van Gazet van Antwerpen.

‘… De inhoud is minder luchtig dan de ondertitels doen vermoeden. Elk boek bevat ongeveer 25 goed geschreven, informatieve opstellen over uiteenlopende onderwerpen (…) De auteur heeft zoveel te vertellen, dat de vraag rijst waarom hij geen omvattende geschiedenis van Antwerpen in beide oorlogen geschreven heeft. Beide boeken zijn rijk en prachtig geïllustreerd.’  Willem Bouwman in het Nederlands Dagblad

‘ U, lezer, zult misschien de mening toegedaan zijn dat er al zoveel over de oorlog in de Scheldestad geschreven werd. U hebt gelijk, maar de hier voor mij liggende boekdelen brengen aan de hand van gebeurtenissen, anekdotes en feiten, een reeks persoonlijke verhalen die u nog niet elders las (…) Kortom aanbevolen lectuur voor sinjoren en al diegenen die geïnteresseerd zijn in vooral militair-historische onderwerpen…’ Pieter Jan Verstraete in ’t Pallieterke.  

03-10-2019 om 19:09 geschreven door janhuijbrechts  

Henri Veuskens, een Vlaamse oorlogsdichter met Limburgse roots, schreef in 14-18 klassieke lyrische en  sterk romantisch-heroïsch gekleurde gelegenheidsgedichten die met grote regelmaat in de pers achter het front verschenen. Het gedicht van vandaag werd voor het eerst gepubliceerd in het in Nederland verschijnende Vrij België op 17 september 1915.  Het werd opgenomen in de bloemlezing Oorlogspoëzie die in 1916 in Port-Villez werd uitgegeven door Jan Bernaerts en Hendrik Heyman.

DE RUITERS
Ze kwamen af in flinke maat,
de ruiters, door de straten.
Zoo fier, zoo koen met franken lach,
dat ze op hun paarden zaten.

Bestoven was hun bruin gelaat,
bemodderd hunne kleeren.
Ze kwamen op den vroegen dag;
hoe blonken hun geweren

Wat schitterde de sabelscheê,
wat glommen hunne sporen.
De ruiterstand brengt adel mee,
lansier wordt men geboren.

De paarden in den rechten stoet,
ze brieschten en ze stampten,
zooals een moedig strijdros doet.
Hun kop en flanken dampten.

Hun hals was wit met schuim bespat,
de borst met witte vlokken.
Ze waren nu niet bruin en glad,
als toen ze strijden trokken.

Ze reden door den zonneschijn,
door ’t helle zomerlicht.
De Koning kon tevreden zijn
ze deden wel hun plicht!

Daar klonk het blijde marschgeschetter
zoo vroolijk door den morgen.
Ze reden door het lichtgespetter,
de mannen zonder zorgen.

29-09-2019 om 10:29 geschreven door janhuijbrechts  

Een eeuw geleden, op zondag 26 augustus 1919, overleed in zijn ouderlijke woning te Hoogstraten Frans Wens. Hij was in maart 1915 met een aantal vrienden de Belgisch-Nederlandse grens overgestoken en had zich als 15-jarige op 5 april in Folkestone aangemeld als oorlogsvrijwilliger. Vier dagen later belandde hij in het opleidingscentrum van de VI^e  Legerdivisie. Al op 25 juli 1915 kwam hij, na een erg summiere basisopleiding, aan het front terecht in de rangen van de 9^e cie. van  het 2^e Regiment Karabiniers. Op 3 februari 1918 was hij naar de 6^e Batterij van het 2^e Regiment Zware Artillerie gemuteerd. Kort na deze mutatie werd hij onderscheiden met het Oorlogskruis. Tijdens het geallieerde eindoffensief werd hij gewond en wegens moed op het slagveld onderscheiden met de Militaire medaille 2^e Klasse. Hij bezweek bijna een jaar later aan deze verwondingen. Frans Wens werd begraven op de oude begraafplaats te Hoogstraten maar zijn graf is daar verdwenen bij de heraanleg van de kerkomgeving.

Hij was een ongehuwde zoon van Lodewijk Cornelis Wens en Joanna Maria Verschueren. Op het ogenblik dat hij het leger vervoegde was Frans Wens student en woonde aan de Vrijheid nr. 120. Hij was een van de jongste oorlogsvrijwilligers van het land. 

28-09-2019 om 09:53 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag in Zondag Frontpoëziedag het gedicht Die Mutter van Helene Raff (1865-1942) Deze Duitse kunstenares – ooit de muze van Hendrik Ibsen - bleef vooral bekend als schilder van de Münchener Secession maar ze was ook literair actief.  Die Mutter verscheen voor het eerst in de bundel  Aus unserer großen Zeit. Frauenworte. Zum Besten vom Roten Kreuz die in de herfst van  1914 bij J. F. Lehmann‘s Verlag in München van de pers rolde.

Die Mutter

Sie sitzt gebeugt am Fenster. Ihre Hand
Ruht schlaff auf ihrem schwarzen Klagegewand.
Die sie zu trösten kamen, wies sie fort.
Was soll der Trost! – Sie hört aus jedem Wort
Das eine bloß von schaurig hartem Klang,
Das zu verstehen sie vergeblich rang:
Ihr Sohn, ihr Einz´ger, ihres Herzens Luft,
Fiel in der Schlacht! –

[…]

Da geht die Tür auf: ihre Tochter fliegt
Ihr an den Hals: „Denk! Wiederum gesiegt!
Ein großer Sieg. – O, wie sich jeder freut!-“
Sie stockt, weil sie der Mutter Antlitz scheut;
Das starrt vergrämt. Ein großer Sieg! Und er,
Der jauchzen würde drob – sieht ihn nicht mehr!
O bittres Leid!
Und doch: den Kranz erwarb
Das Land, das Vaterland, für das er starb,
Ja freudig starb, gleich mancher Mutter Sohn!
Wenn Deutschland siegt, ist´s nicht sein höchster Lohn?
Die tapfern Kämpfer, seine Brüder sind´s!
Sie hört im Geist die Stimme ihres Kinds,
So hell und froh, wie er zu Roße stieg –
Und fühlt es: dieser Sieg ist auch sein Sieg!
Warm quillt´s empor in ihrer Seele Grund,
Sie zieht die Tochter nah. Um ihren Mund,
Den bleichen, schwebt´s wie eines Lächelns Hauch;
Und leise spricht sie: „Ja, ich freu mich auch!“ –

22-09-2019 om 09:25 geschreven door janhuijbrechts  

Ik ben sinds een paar dagen terug in Vlaanderen om er onder meer mijn twee Antwerpse oorlogsboeken te promoten en een paar lezingen te geven. Ik verblijf bij een van mijn stiefdochters in Dendermonde en natuurlijk heb ik intussen al van de gelegenheid misbruik gemaakt om even een bezoekje te brengen aan de kleine maar erg interessante Krijgsbegraafplaats Dendermonde. Op deze site, die bij de CWGC bekend staat als Dendermonde Communal Cemetery ad Extension, liggen ook 16 Britse WO I-slachtoffers begraven.  Eén van deze graven is vanuit historisch oogpunt bijzonder want het bevat de stoffelijke resten van één van de weinige Britse officieren waarvan we weten dat ze tijdens de Grote Oorlog als krijgsgevangene werden gefusilleerd door een Duits vuurpeloton.  

Oswald Hesketh Hanson was op 20 oktober 1873 in Bournemouth geboren waar zijn vader dominee was. Hij studeerde aan Marlborough College en Trinity College in Cambridge en werd jurist. Hij was een partner in het advocatenbureau Beamish, Hanson, Airy and Fielding dat gehuisvest was in Lincoln’s Inn Fields nr. 60, een exclusief stukje van Westminster, Londen Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog had hij al tien jaar dienst gedaan als reserve-officier bij de marine-reservisten. Op 7 maart 1912 had Hanson een aanstelling als een lieutenant-commander in het Benbow-bataljon van de Royal Naval Division gekregen. In september 1914 was hij de bevelhebber van D-company in dit bataljon. Zijn bataljon was één van de Britse marinierseenheden die in oktober 1914 door Winston Churchill, toen de First Lord of the Admirality, zeg maar de minister van Marine, naar ons land waren gestuurd om tussen 4 en 9 oktober de troepen in het belegerde Antwerpen bij te staan. Na de val van de Scheldestad trokken deze Britten per trein of te voet door het Waasland richting Kust. Een trein met zo’n 1.200 terugtrekkende  Britten werd in de nacht van 9 oktober 1914 in het station van Moerbeke Waas gestopt door de Duitsers. Na een kort gevecht gaven de mariniers zich over. Deze ‘Moerbeke Affair’ zou de inzet vormen voor een intern onderzoek want in de ogen van de Britse generale staf was er te weinig verzet geboden en trof de begeleidende officieren, waaronder Hanson, de blaam voor deze snelle overgave …

De omstandigheden die tot de dood van Hanson leidden, zijn tot op vandaag onduidelijk. Volgens één versie zou Hanson bijzonder geagiteerd en verward zijn geweest nadat hij gevangen was genomen. De mariniers moesten nog dezelfde nacht in kolonne afmarcheren in de richting van Halle. Vandaar zouden ze per trein naar Duitsland worden gevoerd. Terwijl hij in het holst van de nacht met zijn mannen onderweg was meende Hanson in de omgeving Britten te hebben opgemerkt en begon hij luidkeels hen te verwittigen voor de aanwezigheid van Duitse militairen. Hij zou hiervoor ter dood zijn veroordeeld… In een andere, meer plausibele versie, probeerden op 10 oktober probeerden een aantal van de Britse mariniers de benen te nemen. Hanson wierp zich op één van de Duitse begeleiders die op hen wou schieten. Dit werd hem fataal. Hij werd door een inderhaast samengestelde krijgsraad ter dood veroordeeld en op 10 of 11 oktober 1914 terechtgesteld door een vuurpeloton in Eksaarde. Oorspronkelijk werd hij op het kerkhof van Eksaarde begraven maar in het voorjaar van 1918 werd hij door de Duitsers begraven in Dendermonde.

19-09-2019 om 10:46 geschreven door janhuijbrechts  

Op deze blog sta ik geregeld stil bij de tragiek van de kind-soldaten. Jongens die, gelet op hun leeftijd, in feite nog niet overzees mochten worden ingezet, maar die toch om één of andere reden in de loopgrachten in Vlaanderens velden terechtkwamen en er om het leven kwamen.

Vandaag graag even uw aandacht voor Michael Cush. Hij was amper 17 jaar oud toen hij op 17 augustus 1918 in de sector Loker werd gedood door artillerievuur. Cush was afkomstig uit Boley in het Ierse county Wexford en diende als soldaat in het 7^e bataljon (South Irish Horse) van het Royal Irish Regiment, een eenheid die van oktober 1917 was ingedeeld bij de 49^e Brigade van de XVI^e (Irish) Division. Toen deze Divisie als gevolg van de enorme verliezen werd gereorganiseerd, werd zijn bataljon in juni 1918 toegevoegd aan de Britse XXX^e Divisie. Deze eenheid was vrijwel heel de maand augustus actief in de sector Loker waar ze onder meer betrokken was bij het innemen van de Duitse lijnen op de hoogte van Dranouter.

Michael Cush werd begraven in graf M 1 op het kleine en stemmige Westoutre British Cemetery in Westouter. Op 23 maart 1915 was zijn 29 jaar oude broer Peter Cush aan zijn verwondingen bezweken in een militair hospitaal in het Frans-Vlaamse Belle / Bailleul. Hij had net als Michael in het regiment Royal Irish Fusiliers gediend.

15-09-2019 om 09:31 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag sta ik in ‘Zondag Frontpoëziedag’ graag even stil bij het werk van de in Vlaanderen jammer genoeg nauwelijks bekende ‘War Poet’ David Jones (1895-1974), een Britse dichter met Welshe ‘roots’. Deze schilder en graficus behoorde tot de eerste generatie van modernistische schrijvers en dichters maar vergaarde nooit de literaire roem van collega’s als T.S. Eliot, Ezra Pound of James Joyce. In januari 1915 nam hij dienst als soldaat in het regiment Royal Welch Fusiliers, waarmee hij van december 1915 tot maart 1918 aan het westelijke front diende. Oorspronkelijk werd hij ingezet bij het Frans-Vlaamse La Bassée maar in de zomer van 1916 werd hij ingezet bij de Slag aan de Somme. Tijdens deze gevechten werd hij ernstig gewond aan zijn heup bij de strijd om Mametz Wood. Na zijn herstel belandde hij in de Ieperse Salient waar zijn bataljon in reserve werd gehouden tijdens de Derde Slag om Ieper. In het voorjaar van 1918 kwam een einde aan zijn militaire engagement toen hij met ‘Trench Fever’ werd geëvacueerd. In januari 1919 werd hij eervol uit het leger ontslagen. Zijn indringende en traumatische oorlogservaringen hadden een diepe impact op zijn latere artistieke werk.

Hieronder vindt u een fragment uit zijn in 1937 verschenen, sterk autobiografische bundel ‘In Parenthesis’. Dit werk over de Grote Oorlog wordt gekenmerkt door zijn voorliefde voor de oude Welshe poëzie. Elk van de zeven hoofdstukken wordt immers ingeleid door een citaat uit het epische gedicht ‘Y Gododdin’ dat een groep van 300 heldhaftige Welshe strijders herdenkt die door de Engelsen werden afgeslacht tijdens de Slag van Catraeth. Dit fragment komt uit hoofdstuk 7, pag. 183-186:

‘It’s difficult with the weight of the rifle.
Leave it–under the oak.
Leave it for a salvage-bloke
let it lie bruised for a monument
dispense the authenticated fragments to the faithful.
It’s the thunder-besom for us
it’s the bright bough borne
it’s the tensioned yew for a Genoese jammed arbalest and a
scarlet square for a mounted mareschal, it’s that county-mob
back to back. Majuba mountain and Mons Cherubim and
spreaded mats for Sydney Street East, and come to Bisley
for a Silver Dish. It’s R.S.M. O’Grady says, it’s the soldier’s
best friend if you care for the working parts and let us be ‘av-
ing those springs released smartly in Company billets on wet
forenoons and clickerty-click and one up the spout and you
men must really cultivate the habit of treating this weapon with
the very greatest care and there should be a healthy rivalry
among you–it should be a matter of very proper pride and
Marry it man! Marry it!
Cherish her, she’s your very own.
Coax it man coax it–it’s delicately and ingeniously made
–it’s an instrument of precision–it costs us tax-payers,
money–I want you men to remember that.
Fondle it like a granny–talk to it–consider it as you would
a friend–and when you ground these arms she’s not a rooky’s
gas-pipe for greenhorns to tarnish.
You’ve known her hot and cold.
You would choose her from among many.
You know her by her bias, and by her exact error at 300, and
by the deep scar at the small, by the fair flaw in the grain,
above the lower sling-swivel–
but leave it under the oak.

Slung so, it swings its full weight. With you going blindly on
all paws, it slews its whole length, to hang at your bowed neck
like the Mariner’s white oblation.
You drag past the four bright stones at the turn of Wood
Support.

It is not to be broken on the brown stone under the gracious
tree.
It is not to be hidden under your failing body.
Slung so, it troubles your painful crawling like a fugitive’s
irons.’

15-09-2019 om 09:14 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag staan de getrouwen naar jaarlijkse gewoonte weer op een weide in Steenstrate. Ik zit 11.000 km. verderop de laatste hand te leggen aan een boek over de Belgische militaire strafinstellingen in Frankrijk tijdens de Grote Oorlog. In dit boek komt de tekst voor van het lied De weezang van Auvours dat werd geschreven door ene L. Lambrechts. Een lyrische aanklacht tegen de mishandelingen die Vlaamse militairen moesten ondergaan in de compagnie disciplinaire, de tuchtcompagnie in het opleidingskamp van Auvours. Het lied werd in de zomer van 1919 op muziek gezet door Emiel Hullebroeck. Het werd opgenomen in de bundel ‘Liederen der Vlaamsche Marteling’ die werd uitgegeven door G. Alsbach en Co., in Amsterdam.

Wij komen van Auvours, de hel ! / Gekromd als vuige moordenaars, / bedekt, eilaas, met schram en wond. / De sporen van matrak en laars./ Och moeder, zoen mij als weleer !/ Herkent gij dan uw zoon niet meer ?

Wij komen van Auvours, de hel ! / Met killen pols, geen druppel bloed, / Met lomen tred en grijzen kop : / Een doodvermoeie schimmenstoet… / Geliefden, smaadt den stumper niet, / wiens wang geen frissche bloemen biedt…

Wij komen van Auvours, de hel ! / Gemarteld om ons moedertaal. / Het hart verzuurd door zilte roest, / eens laaiend vuur en klinkend staal. / Omhelzen wij geen dartel kind, / Vergeef… ons oogen zijn schier blind !

Wij komen van Auvours, de hel ! / Vertrapt, ’t lot van den Vlaamschen hond, / verlangen naar een eenzaam graf, / hier in ons milden moedergrond… / Dat Vlaanderen mee den noodkreet slaak: / Ons marteldood eischt wraak !Wraak ! Wraak ! 

25-08-2019 om 05:48 geschreven door janhuijbrechts  

Paul Nash (1889-1946), een Britse War-artist, die één van de grondleggers van de Engelse Modernistische School zou worden, had in de Ieperse Salient gevochten. Hier volgt een beschrijving van de gemartelde Vlaamse Velden door de ogen van één van de grootste Britse landschapsschilders van zijn generatie:

‘Zonsopgang en zonsondergang doen aan als heiligschennis (…) alleen de zwarte regen uit de gehavende, gezwollen wolken (…) past bij de atmosfeer van dit landschap. De regen jaagt maar voort, de stinkende modder krijgt een nog gemenere gele kleur, de bomkraters vullen zich met groenwit water , de wegen en paden zijn bedekt met een centimeters dikke laag slijmerig drab, de zwarte stervende bomen zweten en druipen en de beschietingen houden niet op (…) De bommen begraven zich in dit land, dat zelf een graf is… Het is onbeschrijflijk, goddeloos, hopeloos…’

23-08-2019 om 05:41 geschreven door janhuijbrechts