VUURFEESTEN

GERAARDSBERGEN:

Na de Krakelingenstoet, de zegening van de krakelingen, het visjesdrinken en de krakelingenworp volgt ’s avonds traditioneel de Tonnekensbrand.

Wat mogen we ons daar bij voorstellen?

Tonnekensbrand, een vuurfeest Om klokslag 20 u wordt op de top van de Oudenberg een 'stropop' (=een met stro omwikkelde mast) aangestoken. Het licht en de warmte van het vuur zorgen dan voor een heel bijzondere sfeer. Terwijl het vuur brandt, wordt ook gevolksdanst. Dit jaar: volksdansen door de volkskunstgroep Nele uit Grimbergen. Op de Oudenberg worden dan brandende fakkels aan de omstaanders uitgedeeld en die brengen het vuur naar de Markt, waar de kermismolens op volle toeren draaien. Zij brengen het vuur zo naar het centrum van de stad.

Symboliek-Herkomst Tonnekensbrand? ---> diverse sagen:

Sage 1: Drie broers die woonden in Assche, Hunnegem en Pamel (Ledeberg) hadden veel ruzie met hun buren. Ze sloten een overeenkomst om elkaar te helpen in geval van nood door op een heuvel rond Geraardsbergen een vuur aan te steken. Dit werd jaarlijks herdacht: aansteken van een pekton, drinken van wijn, eten van brood met zout (=beeld van blijvende vriendschap) en koeken werpen naar het vok (meeeten was akkoord gaan met het contract)

Sage 2: herinnering aan de vermenigvuldiging van de broden uit het Evangelie: Jezus spijsde 5000 man met 5 broden en 2 vissen

Sage 3: volk rondom de stad stak vuren aan als het zich voorbereidde op een strijd

Sage 4: overblijfsel van een heidens offerfeest bij de Kelten. In oorsprong werd met dit gebruik de winterkou verjaagd, om zo de lente te verwelkomen. en om een goede oogst te bekomen . Die gunst werd gevraagd aan Ceres, de godin van de oogst, bij de Kelten. Zij vereerden vuur en zon als afgoden. Er waren vreugdevuren en er werd wijn gedronken met visjes uit de bron om ook de watergodin te vieren.

 NB: jaren later bekeerde het volk zich tot het christendom, maar paus Gregorius de Groote vroeg om niet te ruw te handelen tegen die feesten, maar alles te bewaren en te verchristelijken.

Vuurfeesten in de deelgemeenten van Geraardsbergen:

In de omliggende gemeenten wordt de Tonnekensbrand met een kleiner vuur beantwoord. Dit jaar wordt vanuit niet minder dan zes deelgemeenten een vreugdevuur gedeeld: Grimminge Moerbeke Schendelbeke Viane Waarbeke-Nieuwenhove Zarlardinge. =beantwoorden van Tonnekensbrand op de Oudenberg, Geraardsbergen.

Vuurfeesten in de aanpalende dorpen:

                              PARIKE

Parike is een dorp gelegen in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen, in de Vlaamse Ardennen en is een deelgemeente van Brakel.

Parike ligt langs de gewestweg Brakel-Geraardsbergen en de verkeersdrukte langs die weg heeft ervoor gezorgd dat het gehucht in de tweede helft van de 20ste eeuw zienderogen is gegroeid.

Parike heeft een oude geschiedenis. De eerste bronnen dateren van 866. Toen was de nederzetting niets meer dan een veredelde straat, enkele woningen langs een weg. Parike beleefde zijn zwartste dag in 1453 toen het door de Gentenaars werd platgebrand. Net als Geraardsbergen was Parike in opstand gekomen tegen de Bourgondische hertog Filips De Goede. Het is aan dit voorval dat Parike zijn bijnaam 'Het verbrande dorp' te danken heeft.

Oorsprong van de naam Parike

Iemand met veel fantasie dacht dat de naam Parike voortkwam van 'pa' en 'rike', dus iets van 'een rijke pa'.

Volgens ene Gysseling gaat de naam waarschijnlijk terug op de naamgeving van een nederzetting 'Parnankom' uit de tijd voor de Germanen.

Anderen legden een verband met het Indo-Europees: par of per of perk. Dus zou Parike dan 'een door sparren of balken afgesloten ruimte' betekenen.

Walmkenbrand:

Nu kennen we Parike vooral als het dorp van Walmkenbrand. De laatste zondag van februari (dit jaar 23 februari) ontsteken de Parikenaars een groot vuur op de Molenberg. De mensen willen op rituele wijze de natuur voorbereiden op de nieuwe landbouwactiviteiten: het ploegen en het zaaien, om zo een goede oogst te bekomen en uiteindelijk om hongersnood te voorkomen. Met het feest gaven ze ook uiting aan hun vreugde en opluchting omdat de winter op zijn einde liep en de lente, het licht, op komst was. Voor een bevolking die hoofdzakelijk van de landbouw leefde en geen gedrukte kalender had, was dit het sein dat het werk op het veld stilaan kon hervat worden.

Het hoofddoel van de Walmkebrand is enerzijds het lokaal gemeenschapsgevoel te stimuleren en anderzijds het vroegere gebruik in ere te herstellen binnen het kader van de erkenning als Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap en van de opname van het feest op de Representatieve lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid van Unesco.

Als het Tonnekensbrand in Geraardsbergen in de fik gaat dan wordt dat vanuit Parike beantwoord met het Walmkenbrand. Altijd leuk, zo'n fik.

Bovendien wordt er door de menigte rond het vuur gedanst en gezongen: HET WALMKENBRAND-LIED:

                                         Walmke, walmke brand, Zeven zakken op 't dagwand. Veel koren, weinig kruid met Pasen is de vasten uit.

Verduidelijking van het lied:

Maar...wat is 'een walmke'??? Een walmke is een brandende fakkel (strobundels aan hopstaken gebonden)

Wat is 'een dagwand'??? Een dagwand is een oude oppervlaktemaat. Het is de oppervlakte die door een boer met een ploeg getrokken door een os in één dag kan geploegd worden. Het is ongeveer een derde van een hectare.

Wat is 'kruid'??? Met kruid wordt hier onkruid bedoeld. Van Walmke brand naar...

Het walmkebrandpad

Een wandeling van 12km langs landelijke wegen in en rond Parike. Parkeer de wagen aan de Sint-Lambertuskerk, want daar start de wandeling. De route wordt uitgegeven door VVV Brakel, is duidelijk bewijzerd, maar kan ook gedownload worden voor het GPS-toestel.

Is deze wandeling te lang...geen nood...

Parike nodigt uit op 23.02.2014: Nodig: aangepaste kledij en schoeisel een gegidste winterwandeling langs rustige wegen, een fakkeltocht, met om 20u het aansteken van het vuur 'Walmke Brand'; sfeervolle muziek, een hapje en een drankje en uiteraard ook een gezellige babbel.

Of wil je er nog vroeger bij zijn:

Om 8u30 's morgens wordt de stapel reeds rechtgezet. Helpende handjes zijn steeds welkom!!!

DEFTINGE

Deftinge is een dorp in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen en een deelgemeente van Lierde. Het dorp telt ongeveer 2.000 inwoners. Het dorp ligt in de Denderstreek en de Vlaamse Ardennen, in een sterk golvend landschap met hoogtes die variëren van 30m tot 70m. Ook in Deftinge wordt er zondag een vreugdevuur aangestoken, achter de kapel van het Muizenhol op het kruispunt van de Ottergemstraat met de Kruisstraat. Daar schiet men zondag eerst een vuurpijl af die 80 meter hoog gaat. De Deftingenaars willen het Tonnekensbrand zelfs de loef afsteken door met een kraan een vuurkorf hoger te hijsen dan het vuur in Geraardsbergen.

Andere vuurfeesten te Schendelbeke, te Zarlardinge, te Waarbeke:

                          

          GERAARDSBERGEN: oude volksgebruiken !

Op één en dezelfde dag, namelijk zondag 23 februari 2014, viert Geraardsbergen, gelegen aan de Dender en tegen de Oudenberg (met de Muur), tweemaal feest:

1) Krakelingen (met de historische stoet en de krakelingenworp)

2) Tonnekensbrand

'Eeuwenoud dubbelfeest'... hoe oud?

De oudst bewaarde stadsrekening is van 1393 en vermeldt reeds de onkosten voor het vuurfeest Tonnekensbrand, dat toen ook al door het stadsbestuur georganiseerd werd en toen reeds een oud gebruik genoemd werd. Sindsdien vinden we de bewijzen van zowel Krakelingen als Tonnekensbrand ononderbroken terug in de stadsrekeningen, met uitzondering van de godsdienstoorlogen in de 16e eeuw en de Eerste en Tweede Wereldoorlog.

Sage omtrent de oorsprong van het Krakelingenfeest

Sedert het begin van de 19e eeuw wordt gewag gemaakt van een historische sage rond de oorsprong van het Krakelingenfeest. Toen Geraardsbergen in 1381 door het leger van de graaf van Vlaanderen, onder leiding van Walter van Edingen, omsingeld werd en met uithongering bedreigd, zou het stadsbestuur een list bedacht hebben om aan de bezetting te ontkomen: de laatste resten brood en haring werden als "teken" van overvloed over de stadsmuur gegooid en de belegeraars dropen ontmoedigd af... In de historische stoet wordt deze sage getoetst aan de historische realiteit, die voor Geraardsbergen veel minder fraai was: de stad werd in een mum van tijd ingenomen en verwoest. De sage blijft evenwel hardnekkig verder leven. Feit is dat datzelfde jaar (eind 1381) Walter van Edingen gedood werd door de Gentenaars, aangevoerd door een Geraardsbergenaar!!! Loontje komt om zijn boontje...

Zo’n krakeling, wat is dat eigenlijk?

Krakelingen worden ook wel mastellen genoemd. Het zijn kleine, ronde broodjes waar in het midden een gaatje in zit. Krakelingen maken is behoorlijk arbeidsintensief en vraagt wel enige vaardigheid. Om de typische vorm te bekomen moet het deeg namelijk op een bepaalde manier gemanipuleerd worden. Door op de juiste manier aan beide kanten de wijsvinger in het deeg te steken en daarna een draaibeweging te maken, krijg je de karakteristieke opening in het midden. De krakeling is dus een ringvormig broodje van 10 cm diameter.

Deze vorm verwijst naar een cultusbrood, dat de cyclus van de seizoenen of van het leven symboliseert.

NB: spotnaam inwoners Geraardsbergen: Geraardsbergse Mastelleneters

Historische stoet

Op zondag 23 september om 15 u start aan de Romaanse kerk van Hunnegem een historische stoet met:

1) als ene deel de 25 eeuwen geschiedenis van Geraardsbergen

2)als ander deel een jaarlijks ander centraal thema. Dit jaar: WO I 'Geraardsbergen anno 1914'

Meer in detail:

Deel 1: 25 eeuwen geschiedenis van Geraardsbergen: Voorop lopen de deken en het stadsbestuur in historische kledij. De circa 1000 figuranten zijn grotendeels lokale vrijwilligers die, al dan niet in school- of verenigingsverband, zich jaarlijks inzetten voor de uitbeelding van de historische stoet. Hierin treden historische feiten (Keltische elementen en de nederlaag van Geraardsbergen tegen het leger van de graaf van Vlaanderen o.l.v. Walter van Edingen) in dialoog met de sagevorming rond de oorsprong van de feesten.

Deel 2: thema WO I 'Geraardsbergen anno 1914': Alle overlevende oorlogshelden van toen hebben intussen het tijdelijke voor het eeuwige ingeruild, sommigen namen de ellende van de loopgraven mee in stilzwijgen, anderen getuigden en overtuigden dat ‘nooit meer oorlog’ het enige antwoord kon zijn. Als eerbetoon aan al die moedige mensen, soldaten en burgers koos men voor dit thema.

Bijkomende aktiviteit:

Klaprozen voor vrede Klaprozen voor Vrede vzw is een vrijwilligersorganisatie die het vredesproject van keramiste Anita Huybens verder zet. Vrijwilligers maken klaprozen in keramiek en staan ook in voor de verkoop ervan. De creaties zijn gedurende de hele maand februari te bewonderen in verschillende etalages in het handelscentrum van Geraardsbergen, en zijn ook te koop . Een belangrijk onderdeel van hun engagement bestaat er eveneens in het publiek te sensibiliseren voor de problematiek van oorlog, geweld en verminking. De klaproos verwijst naar de gesneuvelden van de eerste wereldoorlog. Een veld keramieken klaprozen dat tijdens een evenement wordt opgesteld, is dus niet alleen een artistiek project maar het is eveneens een krachtig symbool voor het protest tegen de waanzin van oorlog en de gevolgen ervan.

De integrale opbrengst van de verkoop van de klaprozen gaat naar twee organisaties: grote klaprozen (50 €) worden verkocht ten voordele van het ontmijningsproject van Apopo (training van Afrikaanse reuzenhamsterratten om landmijnen op te sporen); de verkoop van de kleine klaprozen (15 €/stuk of 45 €/trio) helpt de Palestijnse Circusschool te financieren (aankoop van materiaal , vervoer van de kinderen en het materiaal, installaties , organisatie van jaarlijks zomerfestival en -tournee op de westelijke Jordaanoever).

U kan de klaprozen aankopen in het Toeristisch Infokantoor De Permanensje, Markt

Tolk gebarentaal voor Krakelingenstoet

Ook dit jaar is de stoet toegankelijk gemaakt voor mensen met een auditieve beperking.

De commentaar bij de stoet zal getolkt worden door een tolk Vlaamse gebarentaal. Op die manier wil het stadsbestuur er voor zorgen dat ook doven en slechthorenden zich makkelijk kunnen inleven in de stoet.

Vanaf 15u zijn plaatsen voor mensen met een auditieve beperking voorbehouden aan het podium voor het stadhuis op de Markt.

Wat na de stoet?

Na de stoet trekken de druïden, de deken, het stadsbestuur, de broodmandendragers en duizenden toeschouwers naar de top van de Oudenberg (110 m).

In de kapel bidt de deken (de geestelijke overheid) ,samen met het stadsbestuur (de wereldlijke overheid), tot O.L.Vrouw in de Oudenbergkapel en zegent er de ‘krakelingen’.

Daarna is het tijd voor het visjesdrinken. Dat houdt in dat de deken, de burgemeester, de schepenen en de gemeenteraadsleden in het gezelschap van de druïden een slok wijn (=symbool van feestvreugde en verbroedering) drinken waar een visje in zwemt (=symbool van het nieuwe leven). Daarbij wordt een brede beker uit zilver gebruikt, die al 400 jaar oud is.

Dit laatste gebruik werd in 1997 door de dierenrechtenorganisatie Gaia aangeklaagd maar het stadsbestuur werd door de diverse gerechtelijke instanties in het gelijk gesteld.

En daarna de... Krakelingenworp (in de volksmond "Mastellenworp")

De menigte neemt plaats rond het podium en het stadsbestuur gooit dan van op het platform krakelingen naar de toeschouwers. Het zijn circa 10000 gemaakt volgens het aloude recept door de plaatselijke bakkers. Bedoeling is om zoveel mogelijk krakelingen te vangen. Maar... Eén aanwezige wint ook de Gouden Krakeling.

Hoe zit dat precies?

De Gouden Krakeling is gouden juweel in de vorm van een mastel. Om het sieraad te winnen moet je die ene krakeling vangen waar een officieel documentje in verstopt zit. Dit document wordt voor de worp door de stadssecretaris opgesteld en in twee geknipt. Vervolgens maakt men in één van de 10.000 mastellen een opening en stopt men daar één van de papiertjes in. Die mastel gaat daarna weer bij alle andere krakelingen. Het is dus zeker niet zo dat het broodje dat recht geeft op de Gouden Krakeling door de stadssecretaris zelf naar de menigte wordt gegooid. Als dat het geval zou zijn, zou iedereen namelijk in zijn/haar buurt willen staan. Om ervoor te zorgen dat niemand kan vals spelen, houdt de schepen van Feestelijkheden de andere helft van het document op zak. Zo kan na de worp gecontroleerd worden of beide helften wel echt bij elkaar passen.

De Gouden Krakeling werd voor het eerst uitgereikt in 1968. Een plaatselijke juwelier had het jaar daarvoor zelf aangeboden om het sieraad te schenken.

Sinds 1990 wordt het juweel ieder jaar door een andere lokale juwelier ontworpen en vervaardigd.

Na de Krakelingenworp volgt ’s avonds traditioneel de Tonnekensbrand.

Tonnekensbrand, een vuurfeest.

Wat mogen we ons daar bij voorstellen?

Om 20 u wordt op de top van de Oudenberg een stropop (=een met stro omwikkelde mast) aangestoken.

In oorsprong werd met dit gebruik de winterkou verjaagd, om zo de lente te verwelkomen. Het licht en de warmte van het vuur zorgen dan voor een heel bijzondere sfeer. Terwijl het vuur brandt, wordt ook gevolksdanst.

In enkele omliggende gemeenten wordt de Tonnekensbrand met een kleiner vuur "beantwoord".

Op de Oudenberg worden dan brandende fakkels aan de omstaanders uitgedeeld en die brengen het vuur naar de Markt, waar de kermismolens op volle toeren draaien. Zij brengen het vuur zo naar het centrum van de stad.

Symboliek-Herkomst Tonnekensbrand?

---> diverse sagen:

Sage 1: Drie broers die woonden in Assche, Hunnegem en Pamel (Ledeberg) hadden veel ruzie met hun buren. Ze sloten een overeenkomst om elkaar te helpen in geval van nood door op een heuvel rond Geraardsbergen een vuur aan te steken. Dit werd jaarlijks herdacht.

Sage 2: herinnering aan de vermenigvuldiging van de broden uit het Evangelie: Jezus spijsde 5000 man met 5 broden en 2 vissen

Sage 3: volk rondom de stad stak vuren aan als het zich voorbereidde op een strijd

Sage 4: overblijfsel van een heidens offerfeest (om een goede oogst te bekomen) aan Ceres, de godin van de oogst, bij de Kelten. Zij vereerden vuur en zon als afgoden. Er waren vreugdevuren en er werd wijn gedronken met visjes uit de bron om de watergodin te vieren.

NB: jaren later bekeerde het volk zich tot het christendom, maar paus Gregorius de Groote vroeg om niet te ruw te handelen tegen die feesten, maar alles te bewaren en te verchristelijken.

Een grootschalig evenement zoals het Feest van Krakelingen en Tonnekensbrand organiseren lukt natuurlijk niet zonder geld.

Moet het Krakelingencomité in de loop van het jaar veel tijd steken in het zoeken naar middelen?

Nee, op dat vlak hebben we gelukkig de volle steun van het stadsbestuur van Geraardsbergen. Voor de kosten die de organisatie van het feest met zich meebrengt, kan een beroep gedaan worden op de stadskas.

Zelf zetten alle leden van het Krakelingencomité zich trouwens 100 procent vrijwillig in en werken dus allemaal volledig onbezoldigd.

Goed om weten...

Het Feest van Krakelingen en Tonnekensbrand staat sinds 2008 op de Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Vlaanderen en werd in 2010 door Unesco opgenomen op de Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid.

KRAKELINGENLIED:

'Mastellen zan rondellen' - componist: Alain Mertens - Le grand Sextuor ------> te beluisteren: op YouTube: http://www.youtube.com/watch?v=6G9vsAV5qaM

Te onthouden:

Tonnekensbrand hoort thuis in een bredere traditie van voorchristelijke vuurfeesten en vormt het laaiende orgelpunt van het hele Krakelingengebeuren. Vanaf 19.30u kan je op de Oudenberg genieten van volksdansen door volkskunstgroep Nele (Grimbergen). Om klokslag 20u wordt een pekton aangestoken om de nieuwe lente te verwelkomen. In de omliggende gemeenten wordt de Tonnekensbrand met een kleiner vuur beantwoord: Walmkebrand. Dit jaar wordt vanuit niet minder dan zes deelgemeenten een vreugdevuur gedeeld: Grimminge, Moerbeke,Schendelbeke, Viane, Waarbeke-Nieuwenhove, Zarlardinge. Ook in de aanpalende dorpen Deftinge en Parike zal een gelijkaardig Walkesbrand doorgaan. Op de Oudenberg worden brandende fakkels aan de omstaanders uitgedeeld. Deze brengen het vuur naar het stadscentrum, waar de kermismolens op volle toeren draaien.

                      OUDENAARDE: de oudste inwoner: HANSKE DE KRIJGER

Inleiding: Waar? Wie?

Vroeger liep ik school aan het destijds genoemde O.L.Vrouwecollege in Oudenaarde. Dagelijks passeerde ik het stadhuis en dagelijks werd mijn aandacht getrokken op dat ventje bovenaan. Al vlug wist ik dat dit Hanske de Krijger was en dat Hanske de Krijger bij Oudenaarde hoort zoals de zon bij de maan hoort en alle Oudenaardisten nauw aan het hart ligt. Meer echter niet... Nu ik groot ben ben ik gaan uitzoeken wie dat gouden fiere mannetje, boven op de kroon van de belforttoren van het stadhuis, eigenlijk is en ontdekte ik al vlug dat hij verbonden is met heel wat vertellingen.

Zo vertelt één van de legendes:

Op een zekere dag wou keizer Karel de stad Oudenaarde met een bezoek vereren. De stad was feestelijk versierd en het volk was in dichte drommen afgezakt. Een edelman die veel gelijkenis met de keizer vertoonde, werd per vergissing door de stadswachten aangemeld. De schepenen die de stoet opwachtten bij de stadspoort, begeleidden de heer naar het stadhuis. Maar toen de keizer zelf voor de poorten verscheen, was er niemand om hem te verwelkomen. De keizer nam deze onhoffelijkheid niet erg kwalijk, maar om aan het voorval te herinneren deed hij boven het stadswapen een bril aanbrengen. Een ander verhaal doet de ronde: Toen keizer Karel V Oudenaarde bezocht had de zestiende-eeuwse vaandeldrager en stadswachter Hanske de Krijger die op uitkijk stond hem niet zien aankomen. Hanske de Krijger zou toen in slaap zijn gevallen omdat hij te veel Oudenaards bier had gedronken. Bijgevolg stond de keizer voor gesloten poorten. De keizer zou de stad aangeraden hebben een bril te kopen voor de stadswachter, vandaar de bril in het logo en wapenschild van Oudenaarde.

Iets meer over het beeld...

Wat ook...de Oudenaardse zilver-en goudsmid Blansterins {Blanstrein} vervaardigde in 1530 het mooie beeld van Hanske de Krijger, de volksheld van de stad Oudenaarde en men plaatste het, in 1538, bovenop de belforttoren van het stadhuis (boven de stenen versie van Karels keizerskroon), zodanig dat hij voortaan, vanop het hoogste punt van de stad, alles goed kon opvolgen. Het beeld is 2m hoog en in het brons vervaardigd en met bladgoud belegd. Hij draagt het historische kostuum van een Spaanse soldaat, een 16de eeuwse militaire klederdracht. In zijn rechterhand draagt hij het stadsvaandel met wapenschild van de stad.

Waarom een Spaans uniform?

In de 16de eeuw had keizer Karel een zeer groot koninkrijk. Men zei: 'In zijn rijk gaat de zon nooit onder!' (Als het in Madrid nacht is, dan is het in de Filipijnen dag.) Hij is opgegroeid in de Nederlanden, maar wist zijn rijk verder uit te breiden. Zijn zoon Filips II groeide op in Spanje, vandaar dat men spreekt over de Spaanse Nederlanden. Vandaar ook veel aanwezigheid van Spaanse krijgers in onze streken.

Waarom kwam keizer Karel V zoveel naar Oudenaarde?

Keizer Karel was een vrouwengek. In Oudenaarde kwam hij vooral voor de weversdochter Johanna Van der Gheynst. Hij kreeg er een dochter bij: Margaretha van Parma. Deze groeide tot haar 10de jaar op in Oudenaarde, daarna in Italië. Omdat zij onze taal goed kende werd ze later door haar broer Filips II van Spanje aangesteld als landvoogdes der Nederlanden.

Restauratiewerken:

Meermaals werd Hanske de Krijger voor een restauratiebeurt van zijn kroon gehaald: in 1656, in 1697, in 1772, tijdens de herstellingen van 1840 tot 1852, maar... op de eerste zondag van de maand maart in het jaar 1897 meldde het Zondagsblad van Oudenaarde het volgende: ...Een algemene kreet van afkeuring uitte zich bij onze weldenkende burgerij... Zondagmorgen laatst zijn in de nacht kleingeestige kluchtigaards de afsluiting en de ladders van de stellingen, geplaatst rond de stadhuistorn, opgeklommen en hebben zij het vermaarde standbeeld van Hanske de Krijger met een masker, lompen en een strooien hoed gekleed... Ze hebben waarschijnlijk gedacht: het is morgen karnaval en heel de stad zal om onze klucht kunnen lachen, doch hun werk was een waar fiasco ! De deftige burgerij sprak er schande over...een openbaar gebouw zo beschimpen. Onze politie heeft onmiddellijk opdracht gegeven de vermomming te doen wegnemen. Menig Oudenaards geschiedkundige heeft het standbeeld dat op ons stadhuis prijkt, beschreven en bij alle Oudenaardisten is Hanske ten alle tijden in verering geweest. Daarom is het te hopen dat het stadsbestuur de stellingen zal doen wegnemen totdat de herstelling aan de toren begint, opdat dergelijk werk niet meer zou gebeuren... Een gewaarschuwd man is er twee waard! 's Morgens toen de mensen van de vroegmis kwamen, zagen zij pas hoe Hanske getooid was. Sommigen schaterden het uit ... anderen slaakten een kreet van verontwaardiging.

Het wapenschild:

Het wapenschild draagt zogezegd de legendarische bril die moest toelaten om de vorst beter te zien bij zijn bezoek aan de stad. Over de bril in het wapenschild en in de stadsmerken beweren sommige schrijvers dat dit absoluut niets te maken heeft met keizer Karel, maar dat de bril een eenvoudige vervorming is van de gotische hoofdletter A in de stadsnaam Audenaerde, vroeger geschreven met beginletter A.

De spotnaam van de Oudenaardisten = de brillendragers !!!???

Sommigen beweren dat de spotnaam van de Oudenaardisten de brillendragers is, alhoewel anderen zich houden aan de spotnaam 'Boneknagers'. Vroeger was het de gewoonte dat op kermissen en ommegangen er verkopers van geklakte bonen rondliepen. Deze verkopers roosterden de avond ervoor gedroogde erwten en boontjes op een metalen bakplaat op de stoof. De gedroogde erwten werden opgewarmd tot ze “klakten” dus openbarsten van de warmte. Deze werden verkocht aan 25 centiemen per bekertje geklakte bonen, dat men in de vestzak goot. Men zou het kunnen vergelijken met de hedendaagse kermiskraampjes op de kermis, die nu gepofte maïs verkopen in tipzakjes. Het was voor ons toen een heerlijke lekkernij bij gebrek aan beter. Vele van die verkopers waren afkomstig van Oudenaarde...vandaar...BONEKLAKKERS, soms ook zelfs BONEKNAGERS genoemd.

Toerisme Vlaamse Ardennen heeft nu zelfs een fietsroute uitgestippeld “ De Boneklakkersroute”.

Hanske de Krijger blijft leven in Oudenaarde...

Wat ook...Hanske de Krijger is en blijft de bekendste en oudste lieveling van Oudenaarde, een volksheld en het embleem van de stad. Zijn naam vind je dan ook op verschillende plaatsen in de stad...zo is er de wandelclub Hanske de Krijger, een charmekaffee Hanske de Krijger in de Einestraat nr3, een WTC Hanske de Krijger, een muziekkorps KSA Hanske de Krijger, het Provinciaal Instituut Vlaamse Ardennen richtte vorig jaar zelfs een internationale scholenwedstrijd Hanske de Krijger in, er was ook een Hanske de Krijger-kapperwedstrijd, een Hanske de krijger-bon of cadeaubon waarmee je bij elke Oudenaardse handelaar terecht kunt er is ook een geocaching, zich coördineren met behulp van een wandel-GPS onder de naam 'Onder het oog van Hanske de Krijger' (=een rustige rondgang in en om de stad Oudenaarde die u zal leiden langs enkele historische en culturele locaties) en zelfs...een heuse eigen website Hanske de Krijger.

Toekomst...

Het stadsbestuur, Oudenaarde overweegt om de bril van Hanske de Krijger binnenkort te vervangen door corrigerende en gekleurde contactlenzen... Een goed zicht door stadswachter Hanske de Krijger op de stad Oudenaarde blijft dus zeker en vast verzekerd !!!

Uit de krant van 2011:

Radio Brouwer en de Bonenklakkersprijs:

De Bonenklakkersprijs 2011 gaat naar Radio Brouwer, de Oudenaardse lokale stadszender die vorige jaar haar dertig jarig bestaan vierde. De Bonenklakkersprijs is een symbolische prijs die JongCD&V Oudenaarde al sinds 1984 jaarlijks uitreikt aan een Oudenaardse vereniging, organisatie of initiatief die/dat op cultureel, sociaal of maatschappelijk gebied gezorgd heeft voor extra uitstraling van de stad tijdens het voorbije kalenderjaar. Radio Brouwer werd op 25 juni 1981 gesticht met als doel een informatie-, cultuur-, en ontspanningsmedium te bieden aan de bevolking van de Vlaamse Ardennen. In het begin werd illegaal uitgezonden, met enkele inbeslagnames van het zelf gemaakte radiomateriaal en correctionele straffen voor de medewerkers tot gevolg. Later werden de vrije radio’s gelegaliseerd. Vandaag de dag is Radio Brouwer nog de enige overblijvende lokale stadsradio. Men heeft er veel aandacht voor sportnieuws, met op zondagnamiddag live verslaggeving van op de voetbalvelden in de Oudenaardse regio. Verder belicht de radiozender op zaterdagnamiddag de actualiteit uit de streek en brengen zij thematische programma’s zoals Accordeon Centraal. Naast radio maken organiseert Radio Brouwer ook evenementen, o.a. “The big rally event” en tal van concerten en vedettenparades.

                                                     ELS: GEUTELINGENDORP 

Wanneer?

Het weekend na de feestdag van de H.Apollonia (9 februari) worden in de Zwalmstreek, vooral in Elst, Etikhove, Louise-Marie en Munkzwalm, geutelingen gebakken.

Geutelingendorp?

Het dorp Elst was echter de eerste om de geuteling ook buiten de regio te promoten. Vandaar dat Elst de titel kreeg van 'geutelingendorp'.

Wat is een geuteling?;            

De geuteling werd door Isidoor Teirlinck beschreven als: ' Koek die de vorm en de grootte van eenen pannekoek heeft; doch door middel van eenen langsteligen lepel op den gereinigden vloer van den heeten oven gegoten en niet in de pan gebakken wordt.

Hoe ontstaan?

Voor het ontstaan van de geutelingen moet men, volgens de overlevering, terug tot in de 16de eeuw. Toen de Nederlanden bezet werden door de Spanjaarden, waren er ook in onze streek troepen van Alva gekazerneerd. Na verloop van tijd geraakten die door hun voorraad maïs heen, zodat die hun befaamde gerecht 'tortilla's' niet meer konden bereiden. De legeraanvoerders gaven aan onze lokale bevolking bevel om met tarwebloem iets te maken dat min of meer op tortilla's leek. De geuteling was geboren !

Bereiding?

De traditie zegt dat een goed beslag (of temper voor geutelingen), niet te dun en niet te dik, enkel door oude boerinnen gemaakt kan worden. Als jongere boerinnen het vroeger al eens probeerden, behekste hun oudere collega het beslag, zodat het te dun uitviel en tussen de voegen van de oventegels liep.

Met de hand roert men volgende ingrediënten tot een luchtige deeg: 5 kg zeer fijne tarwebloem met laag asgehalte 6 l uierverse melk 40 eierdooiers uit kakelverse eieren (zeer bepalend voor de kwaliteit van de geuteling) 350 gr bakkersgist 1 koffielepel zout 1/2 glas water een snuifje kaneel (voor het aroma) het tot sneeuwschuim opgeklopte wit van de eieren. Het aldus bereide deeg laat men goed rijzen. Een perfecte gisting duur 15 à 20 minuten.

Belangrijk: eens het deeg voldoende gerezen is, moet die zo vlug mogeijk gegoten worden. Deeltje per deeltje gaat daarna in de oven, waarvan het vuur minstens 500 graden heet moet zijn en links en rechts warm wordt gehouden door een wilgenhoutvuur. Het gebak wordt als het klaar is, uit de oven gehaald met een lange 'ovenpale'( of schup) en op stro gelegd om af te koelen. Het stro geeft aan de geuteling zijn speciale geur. De opgeblazen geuteling kan hierdoor aan alle kanten uitblazen en terug ineenzakken tot zijn uiteindelijke wat verschrompelde vlakke vorm.

Zo'n bakte is goed voor zo'n 100 à 120 geutelingen. Per bakbeurt mogen er zo'n 8 tot 10 worden gegoten.

d'Ieste Geute?

Op zondag 26 januari 2014 zal sterrenchef Peter Goossens de eerste geuteling gieten in Brakel-Elst. Dit wordt d'Ieste Geute genoemd. Peter Goossens wist ons te vertellen dat een geuteling het lekkerst smaakt als hij ingesmeerd is aan zijn bruinste kant met boter en bestrooid met een laagje kandijsuiker.

                     

H.Apollonia?

De H.Apollonia is de patroonheilige van Elst.

Vanwaar komt de naam 'geuteling'?

Het woord 'geuteling' komt zo goed als zeker van geut of geute. Dit stemt overeen met de inhoud van een pollepel, die bevestigd wordt aan een lange gietstok en die gebruikt wordt om het opgerezen deeg of beslag in de oven te brengen. De 'geute' wordt net middenop een oventegel uitgegoten, opdat het deeg niet zou uitlopen in de voegen en de geuteling niet gaaf zou blijven, zoals de regels het voorschrijven.

Orde van de Geuteling?

In 1985 hield men in Munkzwalm 'de Orde van de Geuteling' boven de doopvont. Bedoeling was jaarlijks personen, die zich verdienstelijk maakten in de lokale toeristische branche, te bekronen als 'ridder in de orde van de Geuteling'.

Geutelingenfeesten?

Tot de jaren '30 was het bakken van geutelingen een gebruik dat bij de vele huisarbeiders in de Vlaamse Ardennen voorkwam. Rond Maria Lichtmis maakte ieder een ketel deeg en trok ermee naar de dichtbijzijnde oven , waar een soort pannenkoeken werden gegoten op de gloeiende stenen van de houtoven. Vervolgens werd het lekkers in gezelschap verorberd. De kelen werden gespoeld met een fles jenever (Balegemsen). Met de teloorgang van de huisarbeid verdwenen de geutelingen in de goot...tot de plaatselijke jeugd in de jaren zeventig de typische pannenkoeken nieuw leven inblies. Nog eens tien jaar later werd het Geutelingencomité opgericht. De jaarlijkse Apolloniakermis (in de maand februari) werd steevast de Geutelingenfeesten genoemd.

Programma?

Op 2 en 9 februari 2014 is het ovenmuseum open van 13u30 tot 17u. Er is deskundige uitleg over de geschiedenis van de geuteling. Je kan er kijken hoe de geuteling gebakken wordt. Je kunt er geutelingen proeven en uiteraard ook kopen. Maar het echte geutelingenfeest begint pas op... zaterdag 15 februari 2014 zijn er de 'geutelingenwandeltochten' in samenwerking met Dwars Door Brakel. Wandelen door de natuur van Elst en omstreken via 3 lussen van ongeveer 6km.Vanaf 20u zijn er in de verwarmde tent live-optredens van verschillende bekende vedetten:Bart Kaëll, Paul Severs, Swoop, Matthias Lens, Leentje, Dietwin de Jodelaar, e.a. Op zondag 16 februari 2014 is er een feestnamiddag met live muziek en om 16u de geutelingenworp (via elevator met kraanbaak). Het feest gaat door 's avonds en tot diep in de nacht met optredens van Willy Somers.

Sluiting ovenmuseum?

Op zondag 23 februari 2014 is het ovenmuseum voor de laatste keer dit jaar in werking. Kortom: kom dan voor de laatste keer dit jaar naar Elst kijken hoe de geutelingen gemaakt worden en uiteraard ook proeven van de geutelingen. Naar 't schijnt zijn de laatste geutelingen altijd de beste geutelingen met 100% garantie van geen last meer van tandpijn!!! Alle Elstenaars en de H.Apollonia verwachten u ! Smakelijk !