..............................Informatieve site over de Vlaamse Haardtegel.............................
21-12-2012
Het merendeel van de Vlaamse tegels werd zoals gekend met een mal gemaakt. De tekening werd mooi uitgesneden uit hout en deze mal werd dan in de klei gedrukt om alzo de tekening te bekomen. Vervolgens werd deze indruk dan met witte klei gevuld en overdekt met een laagje loodglazuur.
De tegel in het voorbeeld hiernaast vormt daar een uitzondering op, hier werd geen mal voor gebruikt. De tekening van witte klei werd rechtstreeks met een (koe)hoorn aangebracht, met de losse hand dus. Het resultaat van deze techniek is meestal prachtig, oordeel zelf maar.
Naast de gekende leeuwentegels zijn er natuurlijk ook veel tegels gemaakt met andere motieven zoals ruitjes, ornamenten, stipjes, bloemen, lelie's, enzovoort. Het voorbeeld hiernaast is van Poperingse makelij en dateert uit de 19e eeuw. In deze periode heeft men in Poperinge verschillende hele mooie ornamenttegels gemaakt.
Bent u in het bezit van schouwtegels en hebt u vragen over de leeftijd of herkomst hiervan? Hebt u een goeie smaak en streeft u naar authenticiteit? En bent u zodoende op zoek naar een volledige lot tegels voor uw haard in uw woning? Of hebt u zelf een tegel of een lotje tegels te koop? Bent u verzamelaar of gewoon geïnteresseerd?
Is uw antwoord op één van deze vragen 'ja', contacteer mij dan gerust. Iedere mail is welkom en wordt zeker beantwoord. U kunt mij contacteren door te klikken op het knopje 'email' aan de rechterkant van u scherm.
In Izegem werden in de 18e eeuw mooie en originele tegels gemaakt. Typisch voor tegels van deze streek is hun formaat, soms 1 tot 2cm kleiner dan de andere Vlaamse tegels. Heel kenmerkend is ook het veelvuldig gebruik van pijpaarde, wat resulteerde in de overwegend gele kleur. Alsook het gebruik van koperoxide, dat op zijn beurt resulteerde in de groene kleur, vindt men haast enkel op de Izegemse tegels terug. Met deze vuistregeltjes kun je al gemakkelijk de Izegemse tegels uit een lot tegels halen!
Hiernaast nog een voorbeeld van een 19de eeuwse tegel met leeuw die toch wel sterk afwijkt van de meeste leeuwentegels. In alle opzichten een aparte tegel wat vormgeving van de leeuw betreft, de kleur, gebrek aan lelies in de hoeken, enz... Deze leeuw komt vanuit de haard van een huis uit het dorpje Godewaersvelde ( Noord-Frankrijk ), wat uiteraard niet wil zeggen dat deze tegel daar ook geproduceerd werd...
Gisteren heb ik nog eens beschreven hoe een standaard leeuwetegel er eigenlijk uitziet, hetgeen je hieronder uitgebreid kunt lezen. Nu is het wel zo dat op al deze 'regeltjes' er uiteraard veel uitzonderingen bestaan, waarvan er één als voorbeeld op de foto hiernaast is bijgevoegd. Deze leeuwetegel heeft geen dubbele boogjes en ook geen halve ruiten. Zelfs in de hoeken vinden we geen lelie terug. Het betreft hier een 19e eeuwse tegel, gevonden in de schouw van een hoeve, gelegen tussen Sint Omaars en Bethune.
Er bestaan uiteraard veel verschillende types van haardtegels. De meest voorkomende en dus meest gemaakte tegels zijn toch wel de zogenaamde 'leeuwentegels'. Er bestaan ook hierin veel verschillende types want de meeste pottenbakkerijen maakten hun eigen tegels en bijhorende mallen en zodoende had elk zijn eigen type tegel ontworpen. Al moet ik zeggen dat de verschillen tussen de leeuwetegels voor een leek over het algemeen heel miniem zijn, uitzonderingen met grote verschillen zijn er uiteraard wel. Een standaard leeuwetegel bestaat uit een centraal motief, de leeuw. In het midden van de 4 zijkanten zien we telkens één of twee driehoeken die, wanneer je de tegels samen legt, één of twee ruiten vormen. In iedere hoek van de tegel vind men dan weer een lelie met een dubbele boog er rond. Deze 'dubbele boogjes' vormden dan een mooie dubbele cirkel als de tegels samen in de haard geplaatst waren. Tussen de halve ruit en boogjes of rond de leeuw zijn er 'bloempjes' gemaakt van telkens 4 kleine puntjes.
Vóór de periode van de haardtegels werden vooral ijzeren haardplaten gebruikt. Dan volgde de overgang naar de haardstenen, die vooral in de 16e en 17e eeuw gebruikt werden in de haard. Haardstenen zijn eigenlijk stenen die extra hard werden gebakken en dienden als bescherming van het huis tegen de hitte van het vuur. De haardtegels mag je dus niet verwarren met deze haardstenen. De haardstenen waren meestal rechthoekig en zijn te herkennen aan hun iets afwijkende formaat (ca 14 x 9 cm), ze werden meestal geplaatst in piramidevorm en afgewerkt met een deksteen helemaal bovenaan.
Naast Nederland werden deze stenen ook in Vlaanderen gemaakt: Antwerpen en Luik.
Haardstenen:Haardtegels: Bloeiperiode : 15-17e eeuw Bloeiperiode : 18-19e eeuw Oppervlak : oneffen / relief Oppervlak : effen Afwerking : geen Afwerking : glazuur Vorm : Rechthoekig Vorm : Vierkant Afmetingen : ca 14 x 9 cm Afmetingen : ca 14 x 14 cm Dikte : ca 7 cm Dikte : ca 1,5 cm
De Vlaamse haardtegels heeft men ergens in de 17e eeuw beginnen te produceren en gebruiken. Het is een puur Vlaams produkt dat, buiten een paar uitzonderingen, enkel in Frans-Vlaanderen en de provincie West-Vlaanderen werd vervaardigd en gebruikt. In de volksmond de ' torhoutse tegels ' of ' schouwetegels ' werden vooral geplaatst in de haarden van huizen en hofstedes, met als uitzonderingen ook in enkele kastelen in de streek.
Mijn bedoeling voor het maken van deze site was gewoon om wat info te verstrekken en wat kennis te delen over de haardtegels, zowel voor de complete leek als voor de verzamelaar. Deze info kan heel breed gaan, van heel algemene info, tot het plaatsen en beschrijven van foto's die ik gemaakt heb van gevonden tegels, schouwen, , enzovoort ... De tijd zal uitwijzen hoe dit allemaal precies gaat verlopen. Op regelmatige basis zal ik proberen informatie en foto's op deze website te plaatsen, zonder de pretentie alle kennis in pacht te hebben, gebruik makend van de standaardwerken over haardtegels, tesamen met de kennis die ik heb opgedaan door het zoeken en verzamelen van deze tegels in de loop der jaren. Alvast bedankt voor de interesse.
Pour notre amis du Nord de la France : Mon objectif pour la création de ce site est simplement de partager d'information et connaissance au sujet de les carrelage de cheminée. Je vais essayer de poster d'information très générale mais aussi placer et décrire photos que j'ai faites de carreaux trouvés, cheminées d'origine, etc ... sans la prétention d'avoir toutes la connaissance, en utilisant les ouvrages de référence sur les carreaux de terre cuite vernissée. Ainsi que les connaissance que j'ai acquisé par chercher et collectionner les carreaux pendant des ans. D'avance merci pour votre intérêt.
Vóór de periode van de haardtegels werden vooral ijzeren haardplaten gebruikt. Dan volgde de overgang naar de haardstenen, die vooral in de 16e en 17e eeuw gebruikt werden in de haard. Haardstenen zijn eigenlijk stenen die extra hard werden gebakken en dienden als bescherming van het huis tegen de hitte van het vuur. De haardtegels mag je dus niet verwarren met deze haardstenen. De haardstenen waren meestal rechthoekig en zijn te herkennen aan hun iets afwijkende formaat (ca 14 x 9 cm), ze werden meestal geplaatst in piramidevorm en afgewerkt met een deksteen helemaal bovenaan.
